2. Don Kishoti koment
dhe analize
✣ Roman I shkruar nga Servantes per te
vene ne loje prirjen e kalorsise se
Spanjes si dukuri shoqerore dhe
historike. Hodhi Idene e daljes nga
erresira.
✣ Don Kishotizmi eshte nje dukuri
shterpe e panevojshme ku njeriu nuk
arrin te vendose ekuilibrin midis te
shkuares dhe te tashmes dhe nuk
njeh ligjesite e jetes. Aventurizem
qesharak dhe terheqje patologjike per
leximin e nje libri te caktuar.
✣ Format e komikes jane : komizmi I gjestit, karakterit dhe situates.
✣ Menyrat e shrehjes se komikes jane :
✣ Manierizmi- menyre artificiale e te folurit sidomos ne fjalimet kalorsiake te Don Kishotit
✣ Anakronizmi qe ka te beje me perdorimn e shprehjeve te vjetra.
3. Subjekti
Don Kishoti eshte nje zoteri nga Spanja qendrore, qe pasi kishte lexuar shume libra
mesjetare kalorsiake vendos te behet dhe ai nje kalores. Keshtu merr shpaten dhe
mburojen dhe del ne kerkim te aventurave, bashke me mikun e tij fshatar Sanco Panco, te
cilit I premton zoterime pa fund pas fitoreve te tyre. Ai le cdo gje nga jeta e tij ne emer te
te dashures, Dulcinese se Tobozos. Bashke me Sancon kerkojne aventura por shume here
ato I shkojne per ters. Ne fund te romanit, Don Kishoti vdes si pasoje e temperatures, dhe
rrefyesi te cilit Servantrsi thote se I ka degjuar historine, del dhe thote se pas vdekjes se
Don Kishotit, nuk pati me asnje kalores.
4. Misherimi I personazheve ne jeten reale
Spanja e shek XVI per jetonte krize ekonomike per
shkak te fuqizimit monetary dhe krize morale nga
avanturizmi kalorsiak.Ky avanturizem vinte nga leximi
I romaneve kalorsiak qe ate kohe e kishin vershuar
Spanjen. Romanet lexoheshin me te madhe madje
njerezit gjerat qe I lexonin mundoheshin ti veprojne
ne jeten e perditshme si ngjarje te imagjinuara. Ky
lexim I romaneve kishte ndikuar aq shume madje
edhe ne ekonomine e shtetit sepse te njerezit ishte
mbjellur ideja se fare pa pune e pa bere asgje po u bere
si personazhet e romaneve kalorsiake mund te behesh
brenda nates person I pasur. Kete ishte munduar ta
ndalonte edhe mbreti Karlo V por s’kishte mundur.
5. Ate qe nuk e arriti as mbreti e arriti ta bente Servantesi me Don KIshotin.
Tema dhe ideja e romanit I bejne kritike te ashper shoqerise feudale te
Spanjes. Ky roman me teme dhe vlere estetike ngrihet mbi romane
kalorsiake. Konsiderohet roman antikalorsiak. I ironizon, parodizon ato
romane. Ky roman ishte: - Lufte e hapur ndaj erresires obskurantike
mesjetare. - Ironizim i prirjeve kalorsiake, si dukuri shoqerore dhe
historike e Spanjes(per te kthyer mbrapa rroten e historise). Shkruan
roman kalorsiak ku ballafaqon subjektivitetin e personazheve kalorsiake
me realitetin objektiv dhe ky ballafaqim po qe eshte absurd aq sa ishin
edhe veprimet e personazheve te ketyre romaneve
6. Personazhet
✣ Don Kishoti – heroi tragji-komik. Tragjik sepse ai priret nga deshira per te
kryer heroizma, deshiron te luftoje per drejtesine dhe ka ndjenja humane
dhe deshiron te ndihmoje te tjeret. Komik eshte sepse ka mosbalancim te
fjaleve dhe veprimeve, jeton me endrra dhe iluzione dhe sepse do te ktheje
prapa rroten e historise. Megjithate ai eshte besnik, I ndershem, idealist dhe
madje dhe I mencur. Ai di shume rreth letersise se mesjetes, dyluftimeve etj.
Pra nga ana tjeter ai mund te perfaqesoje idene se edhe njerezit e mencur
mund te bijne pre e budalallekut te tyre. Don Kishoti shpesh flet me
manierzima.
7. ✣ Sanco Panco – shtojce e Don Kishotit, ka iluzione si I zoti,
eshte perfaqesues I mentalitetit te ngushte fshatar, I shkon
mrapa Don Kishotit per interesat dhe lakmite e tij dhe ka
nuhatje instiktive. Ai eshte personazhi I vetem qe jeton
brenda dhe jashte marrezise se Don Kishotit , here duke e
besuar ate e here duke u treguar skeptik. Ai misheron anet
negative dhe positive te asaj epoke. Edhe pse ai eshte I
paditur,ai nuk e shfaq veten si injorant, por ka virtyte si
besnikeria, humanizmi etj. Shpesh ai I referohet dhe zotit.
8. ✣ Dylqineja e Tobozes- karakter, personazh I papare, I paekspoluar
fizikisht ne veper. Disa truke e mbajne ate jashte skenes se
romanit.Edhe pse ajo nuk duket, ajo ka nje rol kryesor sepse I jep
fuqi dhe frymezim Don Kishotit per veprat e tij. Pra ajo eshte e
rendesishme per gjendjen qe I shkakton heroit.
9. Koment fragmenti : “Don
Kishoti dhe mullinjte e eres”
✣ Lufta me mullinjte e eres eshte simbol I luftes absurde, ndaj nje armiku abstrakt, shume here
me te fuqishem qe as nuk shfaqet, as nuk ka emer. Eshte si te luftosh kunder asgjeje, te sajosh
situata per t’u dukur interesant dhe hero para te tjereve.
✣ Nderkohe qe Sanco eshte realist dhe me kembe ne toke, Don Kishoti deformon realitetitn. Ai
eshte komik sepse jeton me iluzione, dhe tragjik sepse lufton me synimin se ai po lufton per
rrrugen e Perendise.
✣ Fjala anakronike xhiblet- fare e keqe perdoret me nje ngjyrim emocional. Ketu permblidhet
thelbi I deshires donkishoteske, pastrimi I perhershem I botes nga mbeturinat, veset dhe
padrejtesite dhe lulezimi I virtytit dhe te vertetes, qe ne te vertete s’mund te realizohet ne
realitet.
✣ Don Kishotin e perplas ne toke realiteti, enderrat e tij behen cope cope nga realiteti. Ne nje
kontekst me te gjere, mesazhi lidhet me ata njerez te cilet bien ne krahet e fantazise me teper
sec duhet dhe ne nje moment te caktuar realiteti I zbret me kembe ne toke, dhe e gjitha kjo
eshte ne perpjestim te zhdrejte.
