Μία παρουσίαση για την εξ αποστάσεως διδασκαλία

3. Οι ονοματικοί
ετερόπτωτοι
προσδιορισμοί
είναι ονόματα ή
αντωνυμίες σε
διαφορετική
πτώση από τα
ονόματα ή τις
άλλες λέξεις που
προσδιορίζουν

5. Ανάλογα με την πτώση στην
οποία βρίσκονται, χωρίζονται σε
τρεις κατηγορίες:
α) ετερόπτωτοι προσδιορισμοί
σε γενική
β) ετερόπτωτοι προσδιορισμοί
σε δοτική
γ) ετερόπτωτοι προσδιορισμοί
σε αιτιατική

6. Η γενική ως ετερόπτωτος ονοματικός
προσδιορισμός διακρίνεται στα ακόλουθα
είδη:

7. Φανερώνει τον κτήτορα, δηλαδή αυτόν που κατέχει ένα
πράγμα.
→ Ἡ πόλις ἡμῶν ἐτίμα καὶ τότε τοὺς ἀγαθούς.
→ ἀλλὰ μὴν καὶ ἀνθρώπου γε ψυχή, ἥ, εἴπερ τι καὶ ἄλλο τῶν
ἀνθρωπίνων, τοῦ θείου μετέχει
→ καθ’ ὅσον οἷός τ’ ἦν ὁ πατὴρ καὶ οἱ τοῦ
πατρὸς φίλοι ὄντες ὁμότεχνοι.
Παρατήρηση:
α) Γενική κτητική αποτελεί και η γενική των κύριων ονομάτων, η οποία προσδιορίζει
ουσιαστικά που δηλώνουν συγγένεια ή καταγωγή. Γενική της καταγωγής.
→ Ἐμπεδοκλῆς Μέτωνος ἦν υἱός.
β) Γενική κτητική αποτελεί και η γενική η οποία προσδιορίζει επίθετα που δηλώνουν
συγγένεια, φιλία ή έχθρα, όπως τα: οἰκεῖος, συγγενής, κοινός, ἱερός, ἑταῖρος
(= φίλος), ξένος (= φίλος από φιλοξενία), φίλος, ἐπιτήδειος (φίλος
οικείος), εὔνους (= φιλικός), ἴδιος (= ιδιαίτερος), ἐχθρός, πολέμιος,
ἐχθρικός κ.ά.

10. τῶν νεῶν εἴκοσιν
Εἰς τοσοῦτον κακίας
υπερθετικού βαθμού επίθετα ή
αντωνυμίες ουδέτερου γένους.
Οἱ μέγιστοι τῶν ποταμῶν
Τὸ πολὺ τοῦ Ἑλληνικοῦ
τοῦτο μανίας

11. 4. Γενική της ύλης
Η γενική της ύλης φανερώνει την ύλη από την
οποία είναι κατασκευασμένη η
προσδιοριζόμενη λέξη.
→ εἰπεῖν δὲ ἡμᾶς ὅτι δεδογμένον ἡμῖν εἴη δύο
μὲν τάλαντα ἀργυρίου διδόναι οἱ ἀντὶ τῶν ἑκατὸν
μνῶν
5. Γενική του περιεχομένου
Η γενική του περιεχόμενου φανερώνει
το περιεχόμενο της προσδιοριζόμενης λέξης.
→ κρήνη δὲ ἡδέος ὕδατος
→ ἀγέλη βοῶν

12. 6. Γενική της ιδιότητας
Η γενική της ιδιότητας φανερώνει την ηλικία,
το μέγεθος, το βάρος ή κάποιο άλλο γνώρισμα της
προσδιοριζόμενης λέξης. Συχνά συνοδεύεται
από αριθμητικό ή από επίθετο που δηλώνει ποσό.
→ Ὁδὸς πέντε ἡμερῶν
→ τὰ δὲ μακρὰ τείχη πρὸς τὸν
Πειραιᾶ τεσσαράκοντα σταδίων,
ὧν τὸ ἔξωθεν ἐτηρεῖτο·

13. 7. Γενική της αξίας
Η γενική της αξίας ή του
τιμήματος δηλώνει την υλική ή
ηθική αξία της
προσδιοριζόμενης λέξης.
Συνήθως με γενική της αξίας
συντάσσονται τα επίθετα: ἄξιος,
ἀνάξιος, ἀντάξιος,
ἀξιόχρεως (= άξιος,
αξιόπιστος), ὠνητός, τίμιος,
ἄτιμος κ.ά.
→ Κατέλιπε
πέντε ταλάντων οὐσίαν.
→ δέκα μνῶν χωρίον
→ Ἐδωρήσατο φιάλην ἀργυρᾶν
ἀξίαν δέκα μνῶν

14. 8. Γενική της αιτίας
Η γενική της αιτίας φανερώνει την αιτία για την οποία
γίνεται αυτό που δηλώνει η προσδιοριζόμενη λέξη.
→ γίγνεται γὰρ δὴ καὶ παισὶ πρὸς ἀλλήλους ὥσπερ
ἀνδράσιν ἐγκλήματα καὶ κλοπῆς καὶ
ἁρπαγῆς καὶ βίας καὶ ἀπάτης καὶ κακολογίας...
(= Γιατί, καθώς είναι φυσικό, συμβαίνουν και μεταξύ των
παιδιών, όπως ακριβώς και μεταξύ των αντρών,
παραπτώματα και για κλοπή, και γι' αρπαγή, και για
κακολογία...)

15. Παρατηρήσεις:
α) Η γενική της αιτίας προσδιορίζει επίθετα ή ουσιαστικά
δικανικής σημασίας, όπως αἴτιος, ἀναίτιος (= αθώος),
ἔνοχος, ὑπαίτιος, ὑπεύθυνος, ὑπόδικος, ἀγών (= δίκη),
αἰτία (= κατηγορία), γραφή (= έγγραφη καταγγελία), δίκη
κ.ά.
→ γραφὴ ὕβρεως
→ γραφὴ ἀσεβείας
→ Οὐδεὶς ἔνοχός ἐστι λιποταξίου οὐδὲ δειλίας.
β) Η γενική της αιτίας προσδιορίζει επίθετα ή ουσιαστικά που
δηλώνουν κάποιο ψυχικό πάθος: εὐδαίμων, μακάριος,
θαυμάσιος, φόβος, λύπη, ὀργή, χαρά, δόξα κ.ά.
→ Εὐδαίμων μοι ἐφαίνετο καὶ τοῦ τρόπου καὶ τῶν λόγων.

16. 9) Γενική υποκειμενική
Η γενική υποκειμενική φανερώνει το
υποκείμενο κάποιας ενέργειας· η ενέργεια
δηλώνεται με τη λέξη που προσδιορίζει η γενική.
→ Διὰ τάχους ἡ νίκη τῶν Ἀθηναίων
Η γενική υποκειμενική αποδεικνύεται αν
μετατρέψουμε την προσδιοριζόμενη λέξη σε ρήμα
ενεργητικής φωνής· τότε η γενική θα είναι το
υποκείμενο του ρήματος:
→ Διὰ τάχους ἡ νίκη τῶν Ἀθηναίων
ἡ νίκη > ρήμα ἐνίκησαν // υποκείμενο > οἱ
>Ἀθηναῖοι

17. 10) Γενική αντικειμενική
Η γενική αντικειμενική φανερώνει το
αντικείμενο κάποιας ενέργειας· η ενέργεια
δηλώνεται με τη λέξη που προσδιορίζει η
γενική.
→ Διδάσκαλος τῶν παίδων ἐγένετο
Η γενική αντικειμενική αποδεικνύεται αν
μετατρέψουμε την προσδιοριζόμενη λέξη σε
ρήμα ενεργητικής φωνής· τότε η γενική θα
είναι το αντικείμενο του ρήματος:
→ Διδάσκαλος τῶν παίδων ἐγένετο
διδάσκαλος > ρήμα διδάσκει //
αντικείμενο τοὺς παῖδας

18. Προσοχή:
Στη μετατροπή
του
ουσιαστικού
σε ρήμα!!!

19. 11. Γενική Συγκριτική
Η γενική συγκριτική δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα με το οποίο
συγκρίνεται ένα άλλο όμοιό του, αποτελώντας το β' όρο της
σύγκρισης. Με γενική συγκριτική συντάσσονται:
1. Επίθετα συγκριτικού βαθμού ή επίθετα που έχουν συγκριτική
σημασία: πρότερος, ὕστερος, διπλάσιος, πολλαπλάσιος κ.ά.
→ Πολλῶν γὰρ χρημάτων κρείττων ὁ παρὰ τοῦ πλήθους ἔπαινος.
→ Πρότερος τοῦ λοχαγοῦ ἐπορεύετο.
2. Επίθετα υπερθετικού βαθμού, όταν αυτό που συγκρίνεται δεν
αποτελεί μέρος αυτού που δηλώνει η γενική.
→ Ναυμαχία γὰρ αὕτη μεγίστη δὴ τῶν πρὸ αὐτῆς γεγένηται. >
γενική συγκριτική
3. Στην αντίθετη περίπτωση η γενική είναι διαιρετική.
→ Σαγγάριος μέγιστός ἐστι τῶν ἐν Βιθυνίᾳ ποταμῶν > γενική
διαιρετική