1. ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ
ΠΑΡΑΘΕΣΗ
Τι είναι η παράθεση;
Παράθεση ονομάζεται
• το ουσιαστικό που τοποθετείται κοντά σε ένα άλλο ουσιαστικό ως ονοματικός ομοιόπτωτος
προσδιορισμός και που παραθέτει-προσθέτει στον όρο τον οποίο προσδιορίζει ένα κύριο και
γνωστό γνώρισμα
• είναι μια γενική έννοια, ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι μια μερική έννοια
• αναλύεται σε αναφορική πρόταση.
Λύσανδρος ὁ ναύαρχος ἐπολιόρκει τὰς Ἀθήνας.
Στο παραπάνω παράδειγμα η λέξη ὁ ναύαρχος είναι ουσιαστικό που τοποθετείται κοντά σε ένα
άλλο ουσιαστικό (Λύσανδρος) ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός, αποδίδοντας ένα κύριο
και γνωστό γνώρισμα , είναι μια γενική* έννοια, ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι μια
μερική* έννοια. Αναλύεται σε αναφορική πρόταση.
*Μερική - *Γενική έννοια
Με τη μερική έννοια εννοούμε κάτι συγκεκριμένο, κάτι μοναδικό. Με τη γενική έννοια εννοούμε
κάτι που περιλαμβάνει πολλά.
Η λέξη Λύσανδρος είναι μερική έννοια, γιατί είναι ένας.
Η λέξη ναύαρχος είναι γενική έννοια, γιατί ναύαρχοι θα μπορούσαν να είναι πολλοί, όχι μόνο ο
Λύσανδρος.
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ
Τι είναι η επεξήγηση;
Επεξήγηση ονομάζεται
• το ουσιαστικό που τοποθετείται κοντά σε ένα άλλο ουσιαστικό ως ονοματικός ομοιόπτωτος
προσδιορισμός και που επεξηγεί τον όρο τον οποίο προσδιορίζει, τον εξηγεί περισσότερο
• είναι μια μερική έννοια, ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι μια γενική έννοια
• στη μετάφραση μπορεί να προηγείται η λέξη δηλαδή, π.χ.
Ὁ ναύαρχος, ὁ Λύσανδρος ἐπολιόρκει τὰς Ἀθήνας.
Στο παραπάνω παράδειγμα η λέξη ὁ Λύσανδρος είναι ουσιαστικό που τοποθετείται κοντά σε ένα άλλο
ουσιαστικό (ὁ ναύαρχος) ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός, επεξηγώντας το είναι μια
μερική* έννοια, ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι μια γενική* έννοια . Στη μετάφραση μπορεί
να προηγείται η λέξη δηλαδή.

2. ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
Τι είναι η ο επιθετικός προσδιορισμός;
Επιθετικός προσδιορισμός ονομάζεται ο ομοιόπτωτος προσδιορισμός, που συνήθως είναι επίθετο, ο
οποίος δίνει μια μόνιμη ιδιότητα στο ουσιαστικό που προσδιορίζει. Τὴν δὲ ἑ λληνικὴ ν δύναμιν
ἤθοιζεν.
Στο παραπάνω παράδειγμα η λέξη ἑ λληνικὴ ν είναι επίθετο που τοποθετείται κοντά σε ουσιαστικό
(δύναμιν) ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός, αποδίδοντας μια μόνιμη ιδιότητα.
Μόνο το επίθετο χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός;
Ως επιθετικός προσδιορισμός εκτός από επίθετο χρησιμοποιείται:
α) αντωνυμία
Οἱ ἡμέτεροι στρατιῶται ἐγένοντο ἀγαθοί ἄνδρες (= Οι δικοί μας στρατιώτες έγιναν άνδρες
αγαθοί.)
β) αριθμητικό
• Ἡ ζημία ἦν χίλιαι μναῖ.(= Η ζημιά ήταν χίλιες μνες.)
γ) επιθετική μετοχή
• Οἱ χειροτονούμενοι στρατηγοὶ δέκα ἦσαν. (= Οι εκλεγμένοι στρατηγοί ήταν δέκα.)
δ) ουσιαστικό που δηλώνει ηλικία, εθνικότητα, επάγγελμα, αξίωμα, ιδιότητα κ.ά.
• Ἀνὴρ γέρων > ηλικία - Ἄνδρες Ἀθηναῖοι > εθνικότητα - Ἀνὴρ μάντις > επάγγελμα
• Ἀνὴρ στρατηγός > αξίωμα - Ἀνὴρ συκοφάντης > ιδιότητα
• ε) ονομασία γεωγραφικού όρου με άρθρο Ἡ Ἀχερουσία λίμνη - Ὁ Εὐφράτης ποταμὸς - Τὸ Πήλιον
ὄρος
Παρατήρηση: Για να είναι επιθετικός προσδιορισμός η ονομασία γεωγραφικού όρου θα πρέπει να
συμφωνεί με το γεωγραφικο όρο στο γένος· διαφορετικά είναι παράθεση.
• Εἶδον τὸ ὄρος Ὄσσα. > παράθεση
στ) επίρρημα ή εμπρόθετος προσδιορισμός με άρθρο : Τὰς ἡδονὰς θήρευε τὰς μετὰ δόξης.
ζ) γενική πτώση ουσιαστικού ή αντωνυμίας με άρθρο: Ὁ τοῦ βασιλέως θρόνος - Ὁ τῶν ἱππέων ἄρχων
η) δευτερεύουσα αναφορική πρόταση: Ἐποιοῦντο διαβάσεις ἐκ τῶν φοινίκων οἵ ἦσαν ἐκπεπτωκότες.
Παρατηρήσεις στους επιθετικούς προσδιορισμούς
α) Πολλοί επιθετικοί προσδιορισμοί
Μερικές φορές ένα ουσιαστικό μπορεί να προσδιορίζεται από πολλούς επιθετικούς προσδιορισμούς.
Αυτό μπορεί να γίνεται με δύο τρόπους:
1ος τρόπος: Οι προσδιορισμοί να προσδιορίζουν ο καθένας χωριστά το ουσιαστικό, οπότε χωρίζονται
μεταξύ τους με κόμμα ή συνδέονται με σύνδεσμο:
• Ἐφόρει χιτῶνα, πορφυροῦ ν, ποδήρη, στολιδωτὸ ν τὰ κάτω.
2ος τρόπος: Ο ένας προσδιορισμός να προσδιορίζει το ουσιαστικό και ο άλλος προσδιορισμός να
προσδιορίζει τον προσδιορισμό και το ουσιαστικό, δηλ. προσδιορισμός > (προσδιορισμός >
ουσιαστικό)
• Πολλὰ ς ἄ λλας ἀ νομίας κατ' αὐτῶν ἐλογοποίησαν.
β) Παράλειψη του επιθετικού προσδιορισμού
Αρκετά συχνά παραλείπεται το ουσιαστικό που προσδιορίζει ο επιθετικός προσδιορισμός, γιατί
εννοείται εύκολα. Τότε, ο επιθετικός προσδιορισμός μετατρέπεται σε ουσιαστικό. Είναι φανερό ότι ο
ουσιαστικοποιημένος προσδιορισμός μπορεί να δεχτεί επιθετικό προσδιορισμό.
Οι συνηθέστεροι ουσιαστικοποιημένοι επιθετικοί προσδιορισμοί είναι οι εξής: (στην παρένθεση το
ουσιαστικό που παρελείπεται)
οἱ ἀ θάνατοι (θεοί), οἱ θνητοὶ (ἄνθρωποι), ὁ δίκαιος (ἀνὴρ), οἱ τριάκοντα (τύραννοι), οἱ Ἀ θηναῖ οι
(πολῖται), ἡ δεξιὰ / ἡ ἀ ριστερὰ (χεὶρ), ἡ ταχίστη / ἡ εὐ θεία (ὁδὸς), ἡ τριήρης (ναῦς), ἡ ὑ στερία / ἡ
ἐπιοῦσα (ἡμέρα), ἡ μουσικὴ / ἡ ῥ ητορικὴ (τέχνη), τὸ παρὸ ν / τὸ παρελθὸ ν / τὸ μέλλον (ἔτος), τὸ
ναυτικὸ ν / τὸ ἱ ππικὸ ν (στράτευμα), οἱ ὁ λίγοι / οἱ πολλοὶ (ἄνθρωποι) (= οι ολιγαρχικοί - ο λαός)

3. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
Τι είναι ο κατηγορηματικός προσδιορισμός;
Κατηγορηματικός προσδιορισμός ονομάζεται ο ομοιόπτωτος προσδιορισμός, που συνήθως είναι
άναρθρο επίθετο, ή αντωνυμία ή μετοχή, ο οποίος δίνει μια παροδική ιδιότητα στο έναρθρο
ουσιαστικό που προσδιορίζει. Η ιδιότητα αυτή είναι αντίθετη σε μιαν άλλη ιδιότητα του ίδιου
ουσιαστικού. Με άλλα λόγια δεν την έχει πάντα αυτήν την ιδιότητα, αλλά μόνο για κάποιο χρονικό
διάστημα.
Κατέλαβον τὴν πόλιν ἐ ρήμην. (= Κατέλαβαν την πόλη που ήταν έρημη.) > Η πόλη ήταν έρημη τη
στιγμή της κατάληψής της (παροδική ιδιότητα) και όχι πάντα (μόνιμη ιδιότητα).
Ἀλέξανδρος προὐχώρει συντεταγμένῳ τῷ στρατῷ. (= Ο Αλέξανδρος προχωρούσε με συντεταγμένο το
στράτευμα.) > Το στράτευμα ήταν συντεταγμένο την ώρα που προχωρούσε (παροδική ιδιότητα) και
όχι πάντα (μόνιμη ιδιότητα).
Στα παραπάνω παράδειγματα οι λέξεις ἐ ρήμην, συντεταγμένῳ
• είναι άναρθρα επίθετο - μετοχή που τοποθετούνται κοντά σε ουσιαστικά (τ ὴν πόλιν, τῷ στρατ ῷ)
ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός, αποδίδοντας μια παροδική ιδιότητα.
Ποιες λέξεις χρησιμοποιούνται ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί;
Ως κατηγορηματικός προσδιορισμός χρησιμοποιούνται οι λέξεις:
πᾶ ς, ἅ πας, σύμπας, ὅ λος, ἄ κρος, μέσος, ἔ σχατος, αὐ τός, μόνος, ἕ καστος όταν είναι άναρθρες.
• Πάντες οἱ πολῖται μετεῖχον τῆς ἑορτῆς.
Οι παραπάνω λέξεις όταν είναι έναρθρες χρησιμοποιούνται ως επιθετικός προσδιορισμός.
• Κοινὸν τὸν ἔσχον οἱ πάντες βροτοί. > επιθετικός προσδιορισμός

4. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
Τι είναι ο κατηγορηματικός προσδιορισμός;
Κατηγορηματικός προσδιορισμός ονομάζεται ο ομοιόπτωτος προσδιορισμός, που συνήθως είναι
άναρθρο επίθετο, ή αντωνυμία ή μετοχή, ο οποίος δίνει μια παροδική ιδιότητα στο έναρθρο
ουσιαστικό που προσδιορίζει. Η ιδιότητα αυτή είναι αντίθετη σε μιαν άλλη ιδιότητα του ίδιου
ουσιαστικού. Με άλλα λόγια δεν την έχει πάντα αυτήν την ιδιότητα, αλλά μόνο για κάποιο χρονικό
διάστημα.
Κατέλαβον τὴν πόλιν ἐ ρήμην. (= Κατέλαβαν την πόλη που ήταν έρημη.) > Η πόλη ήταν έρημη τη
στιγμή της κατάληψής της (παροδική ιδιότητα) και όχι πάντα (μόνιμη ιδιότητα).
Ἀλέξανδρος προὐχώρει συντεταγμένῳ τῷ στρατῷ. (= Ο Αλέξανδρος προχωρούσε με συντεταγμένο το
στράτευμα.) > Το στράτευμα ήταν συντεταγμένο την ώρα που προχωρούσε (παροδική ιδιότητα) και
όχι πάντα (μόνιμη ιδιότητα).
Στα παραπάνω παράδειγματα οι λέξεις ἐ ρήμην, συντεταγμένῳ
• είναι άναρθρα επίθετο - μετοχή που τοποθετούνται κοντά σε ουσιαστικά (τ ὴν πόλιν, τῷ στρατ ῷ)
ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός, αποδίδοντας μια παροδική ιδιότητα.
Ποιες λέξεις χρησιμοποιούνται ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί;
Ως κατηγορηματικός προσδιορισμός χρησιμοποιούνται οι λέξεις:
πᾶ ς, ἅ πας, σύμπας, ὅ λος, ἄ κρος, μέσος, ἔ σχατος, αὐ τός, μόνος, ἕ καστος όταν είναι άναρθρες.
• Πάντες οἱ πολῖται μετεῖχον τῆς ἑορτῆς.
Οι παραπάνω λέξεις όταν είναι έναρθρες χρησιμοποιούνται ως επιθετικός προσδιορισμός.
• Κοινὸν τὸν ἔσχον οἱ πάντες βροτοί. > επιθετικός προσδιορισμός

5. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
Τι είναι ο κατηγορηματικός προσδιορισμός;
Κατηγορηματικός προσδιορισμός ονομάζεται ο ομοιόπτωτος προσδιορισμός, που συνήθως είναι
άναρθρο επίθετο, ή αντωνυμία ή μετοχή, ο οποίος δίνει μια παροδική ιδιότητα στο έναρθρο
ουσιαστικό που προσδιορίζει. Η ιδιότητα αυτή είναι αντίθετη σε μιαν άλλη ιδιότητα του ίδιου
ουσιαστικού. Με άλλα λόγια δεν την έχει πάντα αυτήν την ιδιότητα, αλλά μόνο για κάποιο χρονικό
διάστημα.
Κατέλαβον τὴν πόλιν ἐ ρήμην. (= Κατέλαβαν την πόλη που ήταν έρημη.) > Η πόλη ήταν έρημη τη
στιγμή της κατάληψής της (παροδική ιδιότητα) και όχι πάντα (μόνιμη ιδιότητα).
Ἀλέξανδρος προὐχώρει συντεταγμένῳ τῷ στρατῷ. (= Ο Αλέξανδρος προχωρούσε με συντεταγμένο το
στράτευμα.) > Το στράτευμα ήταν συντεταγμένο την ώρα που προχωρούσε (παροδική ιδιότητα) και
όχι πάντα (μόνιμη ιδιότητα).
Στα παραπάνω παράδειγματα οι λέξεις ἐ ρήμην, συντεταγμένῳ
• είναι άναρθρα επίθετο - μετοχή που τοποθετούνται κοντά σε ουσιαστικά (τ ὴν πόλιν, τῷ στρατ ῷ)
ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός, αποδίδοντας μια παροδική ιδιότητα.
Ποιες λέξεις χρησιμοποιούνται ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί;
Ως κατηγορηματικός προσδιορισμός χρησιμοποιούνται οι λέξεις:
πᾶ ς, ἅ πας, σύμπας, ὅ λος, ἄ κρος, μέσος, ἔ σχατος, αὐ τός, μόνος, ἕ καστος όταν είναι άναρθρες.
• Πάντες οἱ πολῖται μετεῖχον τῆς ἑορτῆς.
Οι παραπάνω λέξεις όταν είναι έναρθρες χρησιμοποιούνται ως επιθετικός προσδιορισμός.
• Κοινὸν τὸν ἔσχον οἱ πάντες βροτοί. > επιθετικός προσδιορισμός

6. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
Τι είναι ο κατηγορηματικός προσδιορισμός;
Κατηγορηματικός προσδιορισμός ονομάζεται ο ομοιόπτωτος προσδιορισμός, που συνήθως είναι
άναρθρο επίθετο, ή αντωνυμία ή μετοχή, ο οποίος δίνει μια παροδική ιδιότητα στο έναρθρο
ουσιαστικό που προσδιορίζει. Η ιδιότητα αυτή είναι αντίθετη σε μιαν άλλη ιδιότητα του ίδιου
ουσιαστικού. Με άλλα λόγια δεν την έχει πάντα αυτήν την ιδιότητα, αλλά μόνο για κάποιο χρονικό
διάστημα.
Κατέλαβον τὴν πόλιν ἐ ρήμην. (= Κατέλαβαν την πόλη που ήταν έρημη.) > Η πόλη ήταν έρημη τη
στιγμή της κατάληψής της (παροδική ιδιότητα) και όχι πάντα (μόνιμη ιδιότητα).
Ἀλέξανδρος προὐχώρει συντεταγμένῳ τῷ στρατῷ. (= Ο Αλέξανδρος προχωρούσε με συντεταγμένο το
στράτευμα.) > Το στράτευμα ήταν συντεταγμένο την ώρα που προχωρούσε (παροδική ιδιότητα) και
όχι πάντα (μόνιμη ιδιότητα).
Στα παραπάνω παράδειγματα οι λέξεις ἐ ρήμην, συντεταγμένῳ
• είναι άναρθρα επίθετο - μετοχή που τοποθετούνται κοντά σε ουσιαστικά (τ ὴν πόλιν, τῷ στρατ ῷ)
ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός, αποδίδοντας μια παροδική ιδιότητα.
Ποιες λέξεις χρησιμοποιούνται ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί;
Ως κατηγορηματικός προσδιορισμός χρησιμοποιούνται οι λέξεις:
πᾶ ς, ἅ πας, σύμπας, ὅ λος, ἄ κρος, μέσος, ἔ σχατος, αὐ τός, μόνος, ἕ καστος όταν είναι άναρθρες.
• Πάντες οἱ πολῖται μετεῖχον τῆς ἑορτῆς.
Οι παραπάνω λέξεις όταν είναι έναρθρες χρησιμοποιούνται ως επιθετικός προσδιορισμός.
• Κοινὸν τὸν ἔσχον οἱ πάντες βροτοί. > επιθετικός προσδιορισμός