SIÊU ÂM CƠ XƯƠNG KHỚP

1. SIÊU ÂM CƠ-XƯƠNG -KHỚP
BS Trương Thị Thanh Thủy

2. NỘI DUNG
 Ưu điểm của siêu âm so với XQ trong chẩn đoán
các bệnh lý Cơ –xương khớp
 Chẩn đoán các bệnh lý của :
- Xương: u xương, viêm xương
- Cơ : U cơ, Rách cơ
Viêm cơ, abcess cơ
- Gân : .Viêm gân
. Đứt gân
- Dây chằng :.Viêm dây chằng
. Đứt dây chằng
- Bao hoạt dịch : Viêm mạn,viêm cấp, biến chứng
- Khớp : Viêm khớp, tràn dịch khớp

3. ƯU ĐIỂM CỦA SIÊU ÂM
 XQ : Đối với chẩn đoán thương tổn của mô
mềm ,XQ chỉ đánh giá sự thay đổi về hình dạng
,kích thước ,không chi tiết
 Siêu âm: cho thấy chi tiết những tổn thương
viêm ,đứt từng phầnhoặc toàn phần của các phần
mềm .

5. SIÊU ÂM XƯƠNG
 Độ hồi âm, mẫu hồi âm
 Giới hạn
 Đường bờ, tính chất xâm lấn
 Doppler

6. U XƯƠNG LÀNH TÍNH

9. XƯƠNG BÌNH THƯỜNG

10. U XƯƠNG ÁC TÍNH

14. K THẬN DI CĂN XƯƠNG

15. K PHẾ QUẢN DI CĂN XƯƠNG

17. K VÚ DI CĂN XƯƠNG

18. U SỤN XƯƠNG

21. VIÊM XƯƠNG
 Phản ứng viêm Dày màng xương
 Tụ dịch và viêm mô mềm lân cận
 Có thể thấy ổ apxe mô mềm lân cận

23. ÁP XE QUANH MÔ MỀM SÁT MÀNG XƯƠNG

26. GÃY XƯƠNG

27. SIÊU ÂM CƠ
 1.Gi¶I phÉu
- Nguyªn uû, ®­êng ®i, b¸m tËn .
- H×nh th¸i : g©n c¬, bông c¬
- CÊu tróc: sîi c¬- bã c¬- c¬
+ ph©n c¸ch gi÷a sîi c¬ : bao sîi
+ ph©n c¸ch gi÷a thí c¬ : bao bã c¬
-m¹c x¬ mì
+ ph©n c¸c gi÷a bã c¬ : bao c¬- m¹c,
c©n
+ kiÕn tróc thí c¬: 1 thí, 2 thí, vßng
- NghiÖm ph¸p ®éng : co-gi·n

30.  2.Kü thuËt kh¸m :
- §Çu dß : 5MHz – 7,5 MHz –12MHz , Doppler
.
- Tói ®Öm ( water bag )
- MÆt c¾t däc – mÆt c¾t ngang
- NF : + §Ì Ðp
+ Dynamic
+ So s¸nh 2 bªn

33. II.KỸ THUẬT KHÁM VÀ HÌNH ẢNH
SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG

34.  3.Gi¶I phÉu häc S.A
- MÆt c¾t däc : cÊu tróc nÒn GHA víi
c¸c bao th¬ c¬ THA ph©n bè hîp l­u vµo
c©n=> h×nh ¶nh l«ng vò .
- MÆt c¾t ngang : cÊu tróc nÒn GHA
xen kÎ c¸c chÊm THA
- NF ®éng : c¬ bÞ ®Ì Ðp=> THA

36.  4.BÖnh lý :
4.1.DËp n¸t c¬ :
- C¬ chÕ: chÞu lùc
trùc tiÕp nÒn x­¬ng
cøng, th­¬ng tæn
m¹ch.
- HASA: gi¸n ®o¹n 1
vïng c¬ kÌm h×nh ¶nh
tô m¸u .

37.  4.2.Viªm c¬ .
-LS: s­ng, nÒ ,nãng ®au.
-Hasa:
+ G® ®Çu : thí sîi c¬
THA, v¸ch x¬ mì dµy vµ
mê nh¹t nhoµ vµ GHA=>
t­¬ng ph¶n gi÷a thí c¬ vµ
v¸ch thí c¬ gi¶m . KÝch th­
¬c c¬ t¨ng.
+ G® sau : tô mò , vâ
dµy .

39. U LÀNH TÍNH: U MỠ

42. MYXOMAS

43. U ÁC TÍNH: LYMPHOMA

44. LIPOSARCOMA

46. SARCOMA

51. DI CĂN CƠ

52. K THẬN DI CĂN CƠ

53. U HẮC SẮC TỐ DI CĂN CƠ

54. DỊ VẬT TRONG CƠ

56.  4.2.R¸ch c¬ do c¨ng
4.2.1.C¨ng gi·n kÐo
dµI
-C¬ chÕ : c¬ chØ bÞ
c¨ng ®Õn giíi h¹n
®µn håi => tuy mÊt
chøc n¨ng nh­ng
kh«ng cã ®iÓm ®au
- SA : tuy kh«ng cã
gi¸n ®o¹n thí c¬ nh­
ng c¸c thí c¬ ph×nh
to .

57.  4.2.R¸ch c¬ do c¨ng
4.2.2.R¸ch c¬ :
- R¸ch tõng phÇn : gi¸n ®o¹n 1 vïng c¬ kÌm tô dÞch
m¸u.
- R¸ch toµn phÇn: gi¸n ®o¹n toµn bé bÒ dµy c¬ , hai
®Çu c¬ co rót l¹i

64. Siªu ©mg©n
 1.Gi¶I phÉu:
-G©n cã bao g©n :
+ Bã sîi collagen
+ Bao g©n : 2 líp , gi÷a 2 líp cã líp dÞch máng
b«i tr¬n .
- G©n kh«ng cã bao :
+ bã sîi .
+ Líp m« lk dµy bao quanh
+ M« lk láng lÎo xung quanh

65.  2.kü thuËt
- Ph­¬ng tiªn :
. §Çu dß th¼ng : 7,5-12 MHz
. Doppler
-Kü thuËt kh¸m :
.C¾t ngang
.C¾t däc .
.NF ®éng .
.so s¸nh2 bªn

67. ĐẦU DÀI GÂN CƠ NHỊ ĐẦU CÁNH TAY
long head of the biceps tendont
•CẦN DI CHUYỂN CÁC MẶT CẮT ĐỂ NHẬN
RA RÃNH GÂN CƠ NHỊ ĐẦU,NƠI BÁM CỦA
CƠ NHỊ ĐẦU

68. ĐẦU DÀI GÂN CƠ NHỊ ĐẦU
CÁNH TAY CẮT DỌC
long head of the biceps tendon

69.  3.Gi¶I phÉu siªu ©m:
- MÆt c¾t däc :
+ NhiÒu ®­êng THA
m¶nh xong xong hay
®an xen nhau .
+ Líp dÞch máng
quanh bã g©n / g©n
cã bao g©n .
- MÆt c¾t ngang :
+ H×nh oval , trßn
THA víi ®­êng bao
dµy vµ THA h¬n

70.  4.BÖnh lý :
4.1.G©n cã bao :
4.1.1.Viªm
- CN : vßng dÞch trèng
©m bao quanh bã sîi
(bÒ dµy dÞch > ®­êng
kÝnh bã g©n ).
- CD : 2 líp dÞch // bã
g©n
+ G® cÊp :bã sîi
kh«ng t¨ng kÝch th­íc .
+ G® m¹n : t¨ng kÝch
th­íc bã g©n

71. ĐẦU DÀI GÂN CƠ NHỊ ĐẦU CÁNH TAY
long head of the biceps tendont
•CẦN DI CHUYỂN CÁC MẶT CẮT ĐỂ NHẬN
RA RÃNH GÂN CƠ NHỊ ĐẦU,NƠI BÁM CỦA
CƠ NHỊ ĐẦU

72. ĐẦU DÀI GÂN CƠ NHỊ ĐẦU
CÁNH TAY CẮT DỌC
long head of the biceps tendon

75.  4.BÖnh lý :
4.2.G©n kh«ng cã
bao :
4.2.1.Viªm :
-C¬ chÕ : chÊn th­
¬ng lËp ®i lËp l¹i.
- Hasa :
+ G©n t¨ng kÝch
th­íc kÌm GHA khu
tró hoÆc toµn bé
+ Kho¶ng c¸c gi÷a
c¸c sîi réng
+ HiÖn diÖn nh÷ng nèt
GHA trong g©n .
+ Tæ chøc mì ,lk quanh
g©n trë nªn ph¶n øng
viªm : dµy, THA, dÞch .
+ H×nh ¶nh c¸c sîi vÉn
nguyªn vÖn .
+ G® m¹n : v«i , gai x­
¬ng ë n¬I b¸m g©n .

83. 1. ĐỨT GÂN:
 ĐỨT GÂN HOÀN TOÀN:
 -SA :
1. DÀY LÊN KHÔNG ĐỀU CỦA GÂN CƠ
2. Ổ DỊCH MÁU GIẢM HỒI ÂM(HOẶC CỤC
MÁU ĐÔNG) NẰM GIỮA PHẦN ĐỨT
,HOẶC MÔ CƠ BỊ U
HẠT(GRANULOMATOUS TISSUE)DỰA
VÀO GĐ TỔN THƯƠNG.
3. TRƯỜNG HỢP PHẪU THUẬT XƯƠNG
GÃY MỞ THÁO RA HOÀN TOÀN :CÓ THỂ
THẤY ĐƯỢC VỚI VÙNG TĂNG ÂM Ở
TRUNG TÂM VÀ BÓNG LƯNG BẨN

89.  ĐỨT TỪNG PHẦN:
-SA:
1. HÌNH ẢNH VÙNG GIẢM HỒI ÂM TRONG BỤNG
GÂN ,HOẶC NƠI GÂN BÁM VÀO
2. VỚI ĐẦU DÒ 7.5-10 MH CÓ THỂ THẤY ĐƯỢC
CÁC SỢI GÂN.
3. CẦN XOAY ĐẦU DÒ THEO 3 CHIỀU ĐỂ KHẲNG
ĐỊNH LÀ ĐỨT GÂN HOÀN TOÀN HAY KHÔNG
4. TC CHÍNH: -VÙNG GÂN MỎNG VÀ KHÔNG
LIÊN TỤC
-VÙNG TĂNG ÂM Ở TRUNG TÂM
DO SỰ CO RÚT Ở 2 ĐẦU GÂN ĐỨT

93. Siªu ©mtói ho¹t dÞch
 1.Gi¶I phÉu: 2 lo¹i
-THD kh«ng th«ng
th­¬ng : ®a sè,
n»m xen gi÷a c¸c
cÊu tróc chuyÓn
®éng. cÊu t¹o lµ
bao kÝn bªn trong
cã Ýt dÞch b«I tr¬n
.
-THD th«ng th­¬ng :
Ýt , th«ng th­¬ng víi
khoang khíp .

94. NANG BAO Ho T D CH VÙNG KHOEO
Ạ Ị

95. BiẾN CHỨNG VỠ NANG BAO HoẠT DỊCH

104.  2.kü thuËt
- §Çu dß : 5- 7,5- 12 MHz .
- Water bag.
- NF : so s¸nh 2 bªn

105.  3.Gi¶I phÉu siªu ©m:
- Líp dÞch máng (<1mm) bªn
trong THD ®­îc giíi h¹n bëi
hai ®­êng t¨ng ©m máng

106. 3. VIÊM BAO HOẠT DỊCH :
 VIÊM CẤP : DỊCH LẤP ĐẦY TRONG BAO HOẠT DỊCH LÀM
PHỒNG LÊN VỚI ĐƯỜNG BỜ KHÔNG RÕ ,DỊCH BÊN
TRONG LỢN CỢN HỒI ÂM.
 VIÊM MẠN : LẮNG ĐỌNG CANXI TRONG BAO GÂN

107.  3.Gi¶I phÉu siªu ©m:
- Líp dÞch máng (<1mm) bªn
trong THD ®­îc giíi h¹n bëi
hai ®­êng t¨ng ©m máng

117. VIÊM BAO HoẠT DỊCH VÀ VIÊM BÓ GÂN DuỖI
KHỚP CỔ TAY

118. VIÊM BAO

119. VIÊM BAO HOẠT DỊCH THỂ NỐT

123. MRI

132. Siªu ©md©y ch»ng
 1.Gi¶I phÉu
-Ph©n lo¹i: trong kh. vµ ngoµi kh.
-CÊu tróc: m« lk dµy, s¬i colla. ,
®an xen nhiÒu (>g©n), b¸m s¸t
bÒ mÆt x­¬ng, dµy <2-3mm
-C¸c vÞ trÝ:
+DC §èt bµn-ngãn .
+DC cæ tay, dc sôn tam gi¸c.
+ DC mâm qu¹-cïng.
+ DC trô, quay
+ DC chËu-®ïi .
+ DC bªn (bªn trong, bªn ng)/
gèi

133. DÂY CHẰNG QUẠ- ĐÒN
Coracoclavicular ligament

134.  2.kü thuËt
- §Çu dß : 5-
7,5- 12 MHz .
- Water bag.
- ChØnh TCG,
gain
- NF : so s¸nh 2
bªn
 3.Gi¶I phÉu S.A
-CÊu tróc THA n»m s¸t
mÆt x­¬ng , ®«i khi
c¸ch biÖt m¾t x­¬ng bëi
dÞch trong bao hd .
- D¹ng c¸c ®­êng m¶nh
®an xen nhau .

138. VIÊM DÂY CHẰNG TRÊN XƯƠNG BÁNH CHÈ

141. SIÊU ÂM KHỚP

143. TRÀN D CH KH P G I
Ị Ớ Ố

144. 59 yo. Female with knee pain
Dx: Rheumatoid artthritis

145. VIÊM KH P
Ớ

147. DÊu
hiÖu
TD
tho¸ng
qua
NhiÔm
trïng kh
ThÊp kh Viªm kh
L­îng
DÞch
Ýt NhiÒu Võa Võa
TÝnh
chÊt
®ång
nh©t
K§N (+
+)
K§N K§N
Bao K.,
MHD
bt Dµy, k.
®Òu
Dµy,
pannus
Dµy võa
KhÝ - +/- - -
L.Sµng - +++ ++ +

148. VIÊM KHỚP CẤP
 Dịch khớp lợn cợn hồi âm
 Viêm dày bao khớp
 Tổn thương sụn khớp
 Viêm phù nề mô quanh khớp

149. Siêu âm

156. TRẬT KHỚP

157. BS TRƯƠNG THỊ THANH THỦY
SIÊU ÂM KHỚP GỐI

158. NỘI DUNG
 Giải phẫu khớp gối
 Kỹ thuật khám và hình ảnh siêu âm bình thường
 Bệnh lý
1. - Bệnh lý viêm do nhiễm trùng khớp gối
- Bệnh lý viêm không không do nhiễm trùng: viêm
khớp dạng thấp(Rheumatoid arthritis), tăng sản màng hoạt
dịch thể nốt(Synovitis villonodularis pigmentosa)
2. - Bệnh lý chấn thương khớp gối: đứt gân cơ tứ đầu đùi,
đứt dây chằng bánh chè, nứt vỡ sụn chêm, đứt dây chằng
chéo, dây chằng bên
3. - Bệnh lý khớp ở trẻ thiếu niên
4. - Các bệnh lý khác
 Kết luận

159. GIẢI PHẨU

160. KHỚP GỐI

161. GÂN CƠ TỨ ĐẦU ĐÙI- DẢI CHẬU CHÀY, MẠC
GiỮ XƯƠNG BÁNH CHÈ

162. XƯƠNG BÁNH CHÈ, DÂY CHẰNG BÁNH CHÈ

163. CÁC DÂY CHẰNG BÊN, XƯƠNG CHÀY

164. BAO KHỚP

165. MÀNG HOẠT DỊCH- BAO HOẠT DỊCH,
SỤN CHÊM, HỐ MỠ

166. SỤN CHÊM

167. CÁC DÂY CHẰNG CHÉO

168. ĐM- TM – THẦN KINH KHOEO

169. CHỨC NĂNG KHỚP GỐI

170. KỸ THUẬT CẮT VÀ HÌNH ẢNH
SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG

171. KỸ THUẬT
 Mặt cắt ngang- dọc- vành
 So sánh hai bên

172. BÊN NGOÀI KHỚP GỐI

173. Mặt trước khớp gối: gân cơ tứ đầu đùi

175. Dải chậu chày

176. Mạc giữ xương bánh chè

178. Dây chằng bánh chè

180. Dây chằng bánh chè

181. Dây chằng bánh chè

182. Xương bánh chè hai thùy

184. Dây chằng bên

185. Dây chằng bên

186. Gân cơ nhị đầu đùi và chỗ bám tận của dây chằng bên

187. BÊN TRONG KHỚP GỐI

188. Dây chằng chéo sau

189. Sừng trước của sụn chêm

190. Sừng sau của sụn chêm

191. Hố mỡ dưới xương bánh chè ( Hoffa´s fat)

192. Hố khoeo : TM khoeo và thần kinh khoeo (cắt
ngang)

193. HỐ KHOEO

194. Thần kinh khoeo

195. Thần kinh khoeo (cắt ngang)

196. Thần kinh khoeo (cắt dọc)

197. Túi hoạt dịch dưới cơ bán màng

198. BỆNH LÝ KHỚP GỐI

199. Nội dung
 Bệnh lý
- Bệnh lý viêm nhiễm trùng khớp gối(Bacterial arthritis)
- Bệnh lý viêm không do nhiễm trùng
- Viêm tăng sản bao hoạt dịch thể nốt (Synovitis
villonodularis pigmentosa)
- Viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis)
- Hội chứng dải chậu chày (
iliotibial-band-friction-syndrome)
- Bệnh lý chấn thương khớp gối
- Bệnh lý khớp ở trẻ thiếu niên
- Một số bệnh lý khác

200. BỆNH LÝ VIÊM KHỚP GỐI DO NHIỄM
TRÙNG

201. NỘI DUNG
 Đại cương
 Nguyên nhân
 Bệnh học
 Triệu chứng
 Biến chứng
 Chẩn đoán hình ảnh
 Chẩn đoán phân biệt
 Điều trị
 Kết luận

202. Đại cương
 Là tình trạng viêm khớp cấp do vi khuẩn
 Tỉ lệ 2-10 người mắc bệnh trên 100,000/ năm
 Bệnh nhân trẻ em dưới 3 tuổi hoặc già trên 80 tuổi (thường
do Tụ cầu vàng, H.I, ở người trẻ tuổi nữ có thể do lậu cầu)
 Bệnh cảnh thoái hóa khớp và suy giảm miễn dịch
 Viêm khớp dạng thấp tăng tỉ lệ mắc bệnh gấp 10 lần
 Đái đường, nhiễm HIV, dùng corticoid dài ngày
 Liên quan đến các bệnh viêm bao hoạt dịch- gân cơ,
viêm xương tủy xương, viêm mủ cơ, viêm nội tâm mạc
 Vị trí thường gặp: khớp gối (55%), khớp cổ tay, cổ
chân, khớp háng (10%), gặp ở 1 khớp (90%)

203. Triệu chứng
 Các triệu chứng của
viêm khớp nhiễm
trùng thường xuất
hiện nhanh chóng với
sốt, mệt mỏi
 Tại chỗ : cơn đau dữ
dội, sưng khớp,
không cử động được

204. Nguyên nhân

208. Biến chứng
 Những thay đổi thoái
hóa thứ phát: Lan rộng
vào mô mềm xung
quanh khớp
 Có thấy thấy được sự
mất liên tục của bao
khớp
 Viêm nhiễm trùng bao
hoạt dịch và gân cơ
 Abcess
 Khối nhiễm trùng

209. Viêm khớp cấp
Chọc hút dịch khớp
Soi tươi
Nuôi cấy TB
Dịch mủ đục
Dịch mủ đục
Leukocyte> 50,000
WBC bị phá hủy
WBC bị phá hủy
Xét nghiệm sinh hóa NTH
Chẩn đoán LS

211. Viêm khớp cấp tính
Chọc hút dịch khớp
Soi tươi
Nuôi cấy TB
VK:
75% s. aureus
30-50% gram (-)
Positive Fluid culture: 90%
PCR:
Xét nghiệm sinh hóa NTH

212. Chẩn đoán hình ảnh
 XQ
 Cộng hưởng từ (MRI) : đánh giá sự lan tràn và biến chứng
xa
 Siêu âm : chẩn đoán xác định và chẩn đoán phân biệt

213. XQ
 Giai đoạn sớm:
- Thường bình thường
- (+/-) nhiễm trùng khớp lan rộng
- Phù nề thâm nhiễm mô mỡ xung quanh
 Giai đoạn muộn
- Đặc khe khớp
- tiêu hủy xương

214. XQ

216. Cộng hưởng từ(MRI)
 T1W:
 Giảm hoặc đồng tín hiệu của dịch khớp
 Giảm tín hiệu của phù nề mô mềm quanh khớp
 Giảm tín hiệu của sự lan rộng mô mềm quanh khớp
 T2W
 Tăng tín hiệu của dịch khớp và sự phù nề lan rộng
cuarbao khớp
 Thâm nhiễm bao hoạt dịch
 Abcess, viêm nhiễm phù nề mô quanh khớp
 T1C
 Ngấm thuốc màng hoạt dịch, bao khớp và mô quanh
bao khớp

218. Siêu âm

225. Tiến triển mạn tính

226. Chẩn đoán phân biệt
1. Gout: viêm bao hoạt dịch, tràn dịch khớp, tinh thể có đuôi
sao chổi
 Hạt tophy quanh khớp
 Acid uric máu cao
 Chọc hút dịch nếu còn nghi ngờ
2. Tràn máu- tràn mỡ trong khớp: chấn thương hoặc dùng
thuốc chống đông máu
 Tràn dịch lợn cợn nhưng không dày bao khớp, không dày
bao hoạt dịch
 Nếu nghi ngờ thì chọc hút dịch

231. Điều trị
 Chọc hút dịch khớp
 Kháng sinh tiêm đường
tĩnh mạch 4-6 tuần để
loại trừ hoàn toàn tác
nhân gây bệnh

232. KẾT LUẬN
 Phương tiện chẩn đoán tốt nhất là siêu âm
 Chọc hút dịch làm tế bào học, nuôi cấy và tìm tinh thể
urat trước khi diều trị kháng sinh
 Chẩn đoán và điều trị sớm là chìa khóa của thành công
 Hình ảnh siêu âm bình thường có thể loại trừ VKNT