مدیریت محتوا شامل به کارگیری ابزارها و فرایندهایی برای حفظ و نگهداری اطلاعات است. این ابزارها به کاربران اجازه می‌دهد تا به سادگی به ایجاد، انتشار، جستجو و مدیریت اطلاعات بپردازند. مدیران، ابزارهای وب پایه را به کار می‌گیرند تا منابع اطلاعات را با همدیگر ادغام کنند و دسترسی به میزان متنوعی از پایگاه‌های مشترک، راهنماها، اسناد و فرایندها را برای کاربران فراهم کنند. این ابزارها اطلاعات را سازماندهی می‌کند و دسترسی به اطلاعات را بهبود می‌بخشند

1. 1
‫نشست‬39
‫محتوا‬ ‫اهبردی‬‫ر‬ ‫مدیریت‬‫و‬‫اطالعات‬‫علم‬
‫شاد‬‫ر‬‫ا‬‫حسینیه‬‫عمومی‬‫کتابخانه‬
‫ناخدا‬‫مریم‬‫دکتر‬
‫دانش‬‫و‬ ‫اطالعات‬‫علم‬‫گروه‬ ‫علمی‬ ‫هیات‬‫عضو‬‫ی‬ ‫شناس‬
‫ان‬‫ر‬‫ته‬ ‫دانشگاه‬
mnakhoda@ut.ac.ir
‫شعاعی‬ ‫شیخ‬ ‫فاطمه‬‫دکتر‬
‫پزش‬ ‫علوم‬ ‫دانشگاه‬ ،‫سانی‬‫ر‬ ‫اطالع‬‫و‬ ‫ی‬‫کتابدار‬ ‫گروه‬ ‫علمی‬ ‫هیات‬‫عضو‬‫کی‬
‫ان‬‫ر‬‫ته‬
fashoaei@razi.tums.ac.ir

2. ‫مقدمه‬
‫مدیریت‬‫محتوا‬‫شامل‬‫به‬‫کارگیری‬
‫ابزارها‬‫و‬‫فرایندهایی‬‫برای‬‫حفظ‬‫و‬
‫نگهداری‬‫اطالعات‬‫است‬.‫این‬‫ابزارها‬‫به‬
‫کاربران‬‫اجازه‬‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬‫تا‬‫به‬‫سادگی‬‫به‬
،‫ایجاد‬،‫انتشار‬‫جستجو‬‫و‬‫مدیریت‬‫اطالعات‬
‫بپردازند‬.،‫مدیران‬‫ابزارهای‬‫وب‬‫پایه‬‫را‬
‫به‬‫کار‬‫‌گیرند‬‫ی‬‫م‬‫تا‬‫منابع‬‫اطالعات‬‫را‬‫با‬
‫همدیگر‬‫ادغام‬‫کنند‬‫و‬‫دسترسی‬‫به‬‫میزان‬
‫متنوعی‬‫از‬‫‌های‬‫ه‬‫پایگا‬،‫مشترک‬،‫راهنماها‬
‫اسناد‬‫و‬‫فرایندها‬‫را‬‫برای‬‫کاربران‬
‫فراهم‬‫کنند‬.‫این‬‫ابزارها‬‫اطالعات‬‫را‬
‫سازماندهی‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫دسترسی‬‫به‬‫اطالعات‬‫را‬
‫بهبود‬‫‌بخشند‬‫ی‬‫م‬(3). 2

3. ‫مقدمه‬
‫مانی‬‫ز‬‫که‬‫ایجاد‬‫و‬‫انتشار‬‫محتوا‬‫به‬‫خوبی‬‫مدیریت‬،‫شود‬‫مان‬‫ز‬‫سا‬‫به‬
‫‌ای‬‫ه‬‫گون‬‫مؤثرتر‬‫عمل‬‫خواهد‬‫کرد‬.‫همچنین‬‫این‬‫امر‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫به‬
‌‫ی‬‫‌گیر‬‫م‬‫تصمی‬‫بهتر‬‫منجر‬‫شود‬.‫از‬‫این‬‌‫و‬‫ر‬‫به‬‫‌ها‬‫م‬‫سیست‬‫و‬‌‫ر‬‫ا‬‫ز‬‫‌اف‬‫م‬‫نر‬‫هایی‬‫نیاز‬
‫است‬‫که‬‫بتواند‬‫این‬‫ها‬‫ر‬‫کا‬‫ا‬‫ر‬‫به‬‫ت‬‫ر‬‫صو‬‫خوکار‬‫و‬‫با‬‫کیفیت‬‫و‬‫سرع‬‫تی‬‫بهتر‬
‫انجام‬‫دهد‬.
3

4. ‌‫یک‌سامانه‌مدیریت‌محتوا‬(CMS)‫چیست‬‫؟‬
CMS‫مخفف‬‫عبارت‬Content Management
System‫است‬.‫هنگامی‬‫که‬‫تصمیم‬‫به‬
‫ساخت‬‫یک‬‫پایگاه‬‫گرفته‬،‫‌شود‬‫ی‬‫م‬
‫‌آوری‬‫ع‬‫جم‬،‫مطالب‬‫قالب‬‫و‬‫شکل‬‫گرافیکی‬
‫کار‬‫و‬‫پردازش‬‫صحیح‬‫اطالعات‬‫برای‬‫قرار‬
‫گرفتن‬‫در‬‫آن‬‫و‬‫در‬‫نهایت‬‫قرار‬‫دادن‬
‫پایگاه‬‫در‬،‫سرور‬‫مجموعه‬‫عملیاتی‬‫را‬
‫تشکیل‬‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫باید‬‫انجام‬‫پذیرد‬.
4

5. CMS
‫پس‬‫از‬‫گذشت‬‫مان‬‫ز‬‫نیز‬‫ت‬‫ر‬‫و‬‫ضر‬‫ایجاد‬‫ات‬‫ر‬‫تغیی‬‫در‬‫پایگاه‬‫به‬‌‫ر‬‫طو‬‫دائم‬‫حس‬‫می‬‫‌شود‬.
‫این‬‫ات‬‫ر‬‫تغیی‬‫‌توانند‬‫ی‬‫م‬‫مانند‬‫تغییر‬‫یک‬‫ه‬‫ر‬‫شما‬‫تلفن‬‫جزئی‬‫و‬‫یا‬‫اضافه‬‫نمودن‬
‫‌های‬‫ه‬‫گزین‬‫جدیدتر‬‫و‬‫‌تر‬‫ه‬‫پیچید‬‫باشد‬.‫در‬‫وضعیتی‬‫که‬‫کار‬‫احی‬‫ر‬‫ط‬‫پایگا‬‫ه‬‫به‬‫شکل‬
‫مطلوبی‬‫انجام‬‫شده‬،‫باشد‬‫ان‬‫ر‬‫مدی‬‫پایگاه‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫هر‬‫تغییر‬‫کوچک‬‫باید‬‫به‬‫احان‬‫ر‬‫ط‬‫و‬
‫‌نویسان‬‫ه‬‫برنام‬‫اجعه‬‫ر‬‫م‬‫نمایند‬‫و‬‫از‬‫آنها‬‫استمداد‬‫به‬‫‌اند‬‫ب‬‫طل‬.‫اینجاست‬‫که‬
‫‌های‬‫م‬‫سیست‬‫مدیریت‬‫محتوا‬‫‌توانند‬‫ی‬‫م‬‫به‬‫آنها‬‫کمک‬‫کنند‬(1).
5

6. ‫ادامه‬
‫یک‬‫سامانه‬‫مدیریت‬‫محتوا‬‫از‬،‫ساخت‬،‫مدیریت‬‫یع‬‫ز‬‫تو‬‫و‬‫نشر‬‫اطالعات‬‫یک‬‫مان‬‫ز‬‫سا‬
‫پشتیبانی‬‫‌کند؛‬‫ی‬‫م‬‫یعنی‬‫چرخه‬‫کاملی‬‫از‬‫تولید‬‫محتوا‬‫که‬‫با‬‫های‬‫ر‬‫ا‬‫ز‬‫اب‬‫ساده‬‫ن‬‫ظیر‬‫‌پرداز‬‫ه‬‫ژ‬‫وا‬
‫آغاز‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫نشر‬‫و‬‫ار‬‫ر‬‫ق‬‫دادن‬‫در‬‫پایگاه‬‫و‬‫در‬‫نهایت‬‫بایگانی‬،‫مطالب‬‫همه‬‫و‬‫همه‬‌‫ر‬‫ا‬
‫مدیریت‬‫و‬‫پشتیبانی‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫عالوه‬‫بر‬،‫این‬‫توانایی‬‫مدیریت‬‫ساختار‬‫پایگاه‬‫و‬‫ار‬‫ر‬‫ق‬‫دادن‬
‫صفحات‬‫جدید‬‫در‬‫محل‬‫مناسب‬‫و‬‫پیمایش‬‫ن‬‫و‬‫در‬‫فضای‬‫پایگاه‬‫ا‬‫ر‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫ان‬‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫کا‬‫مم‬‫کن‬
‫د‬‫ز‬‫‌سا‬‫ی‬‫م‬(1).
6

7. ‌‫‌ها‌و‌امکانات‌سیستم‌مدیریت‬‫ی‬‫توانای‬
‫محتوا‬
‫‌پذیری‬‫ف‬‫افزایش‌انعطا‬‫بهبود‌میزان‌دقت‌اطالعات‬
‌‫کاهش‌وجود‌اطالعات‌تکراری‌در‌پایگاه‬‌‫به‌روزرسانی‌منظم‌و‌سریع‬
‫اطالعات‬
‫پشتیبانی‌از‌رشد‌پایگاه‬‫بهبود‌فرایند‌نشر‬
‫بهبود‌عملکرد‌کارکنان‬‫کاهش‌هزینه‌نگهداری‬
‫سهولت‌ذخیره‌اطالعات‌توسط‌افراد‌مختلف‌با‌حداقل‌دانش‌فنی‬‌‫سرعت‌در‬
‫گردش‌اطالعات‬
‫یکدستی‌و‌یکنواختی‌بیشتر‬‌‫بهبود‌یافتن‌پیمایش‌درون‬
‫پایگاه‬
‫امکان‌جستجو‌و‌بازیابی‬‌‫دسترسی‌از‌نقاط‌مختلف‌بدون‬
‫محدویت‌فیزیکی‬
‫بایگانی‌خودکار‌اطالعات‌براساس‌قواعد‌مناسب‬‌‫حفاظت‌از‌اطالعات‬
‫براساس‌قواعد‌مناسب‬
‌‫حفاظت‌از‌اطالعات‌با‌کمک‌رمزگذاری‬(‫افزایش‌ضریب‌امنیت‬)
‫‌های‌گوناگون‌اطالعات‌با‌اختیارات‌مورد‌نیاز‬‫ش‬‫دسترسی‌افراد‌مختلف‌به‌بخ‬
7

8. ‫‌های‌مدیریت‌محتوا‬‫م‬‫دالیل‌رشد‌سیست‬
‫حجم‬‫‌ها‬‫ت‬‫سای‬‫آنقدر‬‫زیاد‬‫شده‬‫که‬‫مدیریت‬‫آن‬‫به‬‫عنوان‬
‫صفحات‬‫ایستای‬‫اچ‬‫تی‬‫ام‬‫ال‬‫مشکل‬‫است؛‬‫بسیاری‬‫از‬
‫افراد‬‫غیرفنی‬‫تمایل‬‫دارند‬‫در‬‫فرایند‬‫انتشار‬‫محتوا‬
‫در‬‫وب‬‫مشارکت‬‫داشته‬‫باشند؛‬
‫کارکردهای‬‫بیشتری‬‫به‬‫منظور‬‫ارائه‬‫خدمت‬‫به‬‫کاربران‬‫و‬
‫تهیه‬‫کنندگان‬‫سایت‬‫مورد‬‫نیاز‬‫است؛‬‫همکاری‬‫بیشتر‬‫بین‬
‫‌کنندگان‬‫ه‬‫تهی‬‫محتوا‬‫و‬‫‌کنندگان‬‫ه‬‫تهی‬‫سایت‬‫الزم‬‫است؛‬
‫استفاده‬‫دوباره‬‫از‬‫محتوا‬‫به‬‫منظور‬‫ارائه‬‫خدمت‬‫به‬
‫‌کنندگان‬‫ه‬‫مراجع‬‫مورد‬‫توجه‬‫قرار‬‫گرفته‬‫است؛‬‫‌های‬‫ت‬‫قابلی‬
‫بهتری‬‫برای‬‫ارائه‬‫محتوا‬‫در‬‫‌های‬‫ب‬‫قال‬‫گوناگون‬‫مانند‬
‫وسایل‬‫دستی‬‫و‬‫‌های‬‫ن‬‫تلف‬‫همراه‬‫مورد‬‫نیاز‬‫است‬
8

9. 9

10. ‫‌های‌مدیریت‌محتوا‬‫م‬‫انواع‌سیست‬:
‫‌بندی‬‫ه‬‫طبق‬‫‌های‬‫م‬‫سیست‬‫مدیریت‬‫محتوا‬‫بدین‬‫صورت‬
‫است‬:
•‫پرتال‬
•‫وبالگ‬
•‫آموزش‬‫الکترونیک‬
•‫تجارت‬‫الکترونیک‬
•‫‌ها‬‫ی‬‫ویک‬
•‫‌های‬‫ه‬‫رسان‬‫اجتماعی‬(8)
10

11. ‫ها‬ ‫کتابخانه‬‫در‬ ‫محتوا‬ ‫مدیریت‬‫های‬ ‫سیستم‬:‫ان‬‫ر‬‫کتابدا‬ ‫نقش‬
‫کتابخانه‬‫ها‬‫یکی‬‫از‬‫نقش‬‫آفرینان‬‫اصلی‬‫در‬‫موضوع‬‫مدیریت‬‫محتوا‬‫هستند‬‫و‬
‫سالهاست‬‫که‬‫در‬‫استای‬‫ر‬‫مدیریت‬‫اطالعات‬‫فعالیت‬‫می‬‫کنند‬.
‫ان‬‫ر‬‫کتابدا‬(system librarians)‫هم‬‌‫ن‬‫اکنو‬‫در‬‫مدیریت‬‫سیستم‬‫هایی‬‌‫ن‬‫همچو‬
‫کتابخانه‬‫های‬،‫دیجیتال‬‌‫ن‬‫مخاز‬،‫مانی‬‫ز‬‫سا‬‫مدیریت‬‫منابع‬‫اطالعاتی‬‫الکترون‬،‫یکی‬
‫مدیریت‬‫ایی‬‫ر‬‫دا‬‫های‬،‫دیجیتال‬‫و‬‫تال‬‫ر‬‫پو‬‫های‬‫کتابخانه‬‫ای‬‫سهیم‬،‫هستند‬‫که‬‫اینها‬
‫نمونه‬‫هایی‬‫از‬CMS‫هستند‬.
11

12. ‫ها‬ ‫کتابخانه‬‫در‬‫دیجیتال‬ ‫محتوای‬ ‫انواع‬‫از‬ ‫هایی‬ ‫نمونه‬
‫دانشگاهی‬‫علمی‬ ‫ات‬‫ر‬‫انتشا‬
‫یخی‬‫ر‬‫تا‬‫عکسهای‬‫مجموعه‬‫از‬‫دیجیتالی‬‫تصاویر‬
‫کمیاب‬‫های‬‫دستنوشته‬‫و‬‫کتابها‬
‫ی‬ ‫هش‬‫و‬‫پژ‬‫های‬‫طرح‬
‫ی‬‫دکتر‬‫و‬‫شد‬‫ر‬‫ا‬‫های‬‫نامه‬‫پایان‬
‫یخی‬‫ر‬‫تا‬‫های‬‫نامه‬‫ز‬‫و‬‫ر‬
‫شده‬‫ضبط‬ ‫صدای‬‫یا‬‫تصاویر‬
‫ی‬‫هنر‬‫تصاویر‬‫مجموعه‬
‫علمی‬‫اطالعاتی‬ ‫پایگاههای‬
‫ی‬ ‫ش‬‫ز‬‫آمو‬‫محتوای‬
12

13. ‫ها‬‫کتابخانه‬‫در‬ ‫محتوا‬ ‫مدیریت‬‫های‬‫ی‬‫ر‬‫فناو‬ ‫برخی‬
DOI
URL
‫چه‬‫ر‬‫‌یکپا‬‫ی‬‫های‌جستجو‬‫ر‬‫موتو‬
‫تال‌های‌کتابخانه‌ای‬‫ر‬‫پو‬
13

14. ‌‫‌های‌مدیریت‬‫م‬‫‌های‌اساسی‌سیست‬‫ی‬‫توانای‬
‫محتوا‬
‫یکی‬‫از‬‌‫ن‬‫بهتری‬‫راهکارها‬‫برای‬‫فهمیدن‬‫اینکه‬
‫‌های‬‫م‬‫سیست‬‫مدیریت‬‫محتوا‬‫چگونه‬‫عمل‬
،‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬‫پرداختن‬‫به‬‫توانایی‬‫این‬‫‌ها‬‫م‬‫سیست‬
‫است‬.
•‫ویرایشگر‬‫متن‬
•‫سازماندهی‬‫محتوا‬
•‫قالب‬
•‫ماژول‬(‫افزونه‬)
•‫ناوبری‬(8)
14

15. ‌‫معرفی‌چند‌سیستم‌مدیریت‌محتوای‬
‫معروف‬
15

16. ‫پرس‬ ‫ورد‬
‫سیستم‬‫مدیریت‬‫محتوا‬‫دپرس‬‫ر‬‫و‬‌‫ن‬‫بدو‬‫شک‬‫یکی‬‫از‬‫بزرگترین‬‫و‬‫پیشرفته‬‫ترین‬‫سایت‬‫ساز‬‫های‬‫دنیا‬‫می‬‫باشد‬،‫این‬‫سایت‬
‫ساز‬‫تحت‬php،‫که‬‫بر‬‫پایه‬‫اینترنت‬‫احی‬‫ر‬‫ط‬‫و‬‫بهینه‬‌‫ی‬‫ساز‬‫شده‬‫است‬‫توانسته‬‫است‬‫ا‬‫ر‬‫اخی‬‫نگاه‬‫های‬‫بس‬‌‫ی‬‫یار‬‫ا‬‫ر‬‫به‬
‫سمت‬‫خود‬‫جذب‬‫کند‬.‫یکی‬‫از‬‫دی‬‫ر‬‫موا‬‫که‬‫باعث‬‫شده‬‫سایت‬‫ساز‬‫دپرس‬‫ر‬‫و‬‫از‬‫سایر‬‫سایت‬‫ساز‬‫ها‬‫متمایز‬‫باشد‬‫و‬‫ن‬‫گاه‬
‫های‬‌‫ی‬‫بیشتر‬‫ا‬‫ر‬‫به‬‫سمت‬‫خود‬‫جذب‬،‫کند‬‫حجم‬‫کم‬‫و‬‫بهینه‬‫بودن‬‫آن‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫بیشتر‬‌‫ر‬‫موتو‬‫های‬‫جستجو‬.‫میباش‬‫د‬.‫پیش‬‫تر‬
‫به‬‫سایت‬‫ساز‬‫دپرس‬‫ر‬‫و‬‫یک‬‫وبالگ‬‫ساز‬‫بسیار‬‫حرفه‬‫ای‬‫نیز‬‫می‬‫گفتند‬،‫ا‬‫ر‬‫چ‬‫که‬‫این‬‫نرم‬‫ار‬‫ز‬‫اف‬‫محبوب‬‫طیف‬‫امکانات‬
‫وسیعی‬‫ا‬‫ر‬‫جهت‬‫وبالگ‬‫ی‬ ‫نویس‬‫و‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‌‫ن‬‫متو‬‫ناب‬،‫ی‬‫خبر‬‫ی‬ ‫آموزش‬‫در‬‫اختیار‬‫ان‬‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫کا‬‫خود‬‫ار‬‫ر‬‫ق‬‫می‬‫داد‬
16

17. ‫جومال‬
•‫سایت‬‫ساز‬‫جومال‬‫یک‬‫سیستم‬‫مدیریت‬‫محتواست‬‫که‬‫کامال‬‫بر‬‫پایه‬‫نت‬‫ر‬‫اینت‬‫احی‬‫ر‬‫ط‬‫شده‬‫ا‬‫ست‬،
•‫با‬‫چند‬‫کلیک‬‫میتوانید‬،‫اسکریپت‬‫ا‬‫ر‬‫نصب‬‫کنید‬‫و‬‫پس‬‫از‬‫آن‬‌‫ن‬‫بدو‬‫داشتن‬‫هیچ‬‫دانش‬‫فنی‬‫از‬‫برنامه‬
‫ی‬ ‫نویس‬‫وب‬‫سایت‬‫خود‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫اینترنت‬‫احی‬‫ر‬‫ط‬‫و‬‫پیاده‬‌‫ی‬‫ساز‬‫کنید‬.
•‫بیشتر‬‫احان‬‫ر‬‫ط‬‫وب‬‫سایت‬‫و‬‫ان‬‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫کا‬‫اینترنت‬‫نیز‬‫جومال‬‫ا‬‫ر‬‫جهت‬‫احی‬‫ر‬‫ط‬‫سایت‬‫خود‬‫ترجیح‬‫م‬‫ی‬‫دهند‬‫ا‬‫ر‬‫ی‬‫ز‬
‫عالوه‬‫بر‬‫ایگان‬‫ر‬‫بودن‬‫آن‬،‫و‬‫محیط‬‌‫ی‬‫بر‬‫ر‬‫کا‬‫یبا‬‫ز‬‫و‬‫افیکی‬‫ر‬‫گ‬‫به‬‫احتی‬‫ر‬‫قابل‬‫توسعه‬‫و‬‫قابل‬‫یت‬‫تقاء‬‫ر‬‫ا‬‫ا‬‫ر‬
‫د‬‫ر‬‫دا‬.
17

18. ‫منابع‬
.1‫علیپور‬‫حافظی‬‫و‬‫دیگران‬(1392).‫کتابخانه‬‫های‬‫دیجیتال‬:‫یکپارچه‬‫سازی‬‫محتوا‬‫و‬‫سیستم‬‫ها‬
.2‫ساطع‬،‫علیرضا‬(1383).«‫‌های‬‫ه‬‫پایگا‬‫اسالمی‬‫و‬‫سامانه‬‫مدیریت‬‫محتوا‬».،‫‌آوردنور‬‫ه‬‫ر‬‫سال‬،‫سوم‬‫شماره‬
8،‫صص‬48-51.
.3،‫‌فرد‬‫ی‬‫یوسف‬‫مهرداد‬‫و‬‫غالمرضا‬‫فدایی‬(1388).«‫ارائه‬‫‌های‬‫ی‬‫ویژگ‬‫مناسب‬‫برای‬‫‌های‬‫م‬‫سیست‬‫مدیریت‬
‫محتوای‬‫وب‬‫‌های‬‌‫ت‬‫سای‬‫‌های‬‫ه‬‫کتابخان‬‫دانشگاهی‬‫ایران‬‫براساس‬‫عناصر‬‫مطرح‬‫در‬‫‌های‬‫ت‬‫‌سای‬‫ب‬‫و‬
‫‌های‬‫ه‬‫کتابخان‬‫دانشگاهی‬‫دنیا‬».‫تحقیقات‬‫‌رسانی‬‫ع‬‫اطال‬‫و‬‫‌های‬‫ه‬‫کتابخان‬‫عمومی‬.‫شماره‬56،‫صص‬65-94.
.4،‫‌نژاد‬‫ی‬‫نجفقل‬‫اعظم‬‫و‬‫علی‬‫‌زاده‬‫ق‬‫صاد‬(1389).«‫فناوری‬‫اطالعات‬‫و‬‫‌سازی‬‫ه‬‫بهین‬‫مدیریت‬‫دانش‬:‫ابزارها‬
‫و‬‫‌ها‬‫ش‬‫چال‬».‫کتابداری‬‫و‬‫‌رسانی‬‫ع‬‫اطال‬.‫شماره‬50،‫صص‬61-100.
.5،‫‌پور‬‫ب‬‫طال‬‫علیرضا‬(1395).‫از‬‫اطالع‬‫رسانی‬‫تا‬‫مدیریت‬‫محتوا‬.‫سایت‬‫سازمان‬‫اسناد‬‫و‬‫کتابخانه‬‫ملی‬
‫ایران‬:http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1478
6. Guenther, Kim (2001). "Choosing web content management solutions".
Online, 25 (5): 84-87 [EBSCO database] [online] Available at:
www.ebscohost.com
7. http://www.mizbanfa.com
8. http://www.farayandmadar.net/ ‫محتوا‬‫سیستم‬-‫مدیریت‬- -cms
9. ketabnak.com/redirect.php?dlid=57572
18

19. ‌‫نمونه‌ای‌از‌ایجاد‌وب‌سایت‌رد‬
‫وردپرس‬
https://wordpress.com/post/travelicablog.wordpress.com/4
https://en.support.wordpress.com/five-step-website-setup/
19

20. 20