1. CHAÁN THÖÔNG SỌ
NAÕO
BS. TRAÀN HOAØNG NGOÏC
ANH

2. Nguyên nhân
1. Tai nạn giao thông: 49%
2. Té cao: 28%
3. Tai nạn lao động
4. Tai nạn thể thao, ẩu đả

3. Thương tổn nguyên phát
 Nứt vòm sọ
 Nứt sọ lan xuống
nền sọ
 Lõm sọ kín
 Lõm sọ hở

4.  Dập não – rách mô
não
 Tổn thương sợi trục
lan tỏa
 Tổn thương mạch
máu lan tỏa

5. Thương tổn thứ phát
 Khối choáng chổ trong hộp sọ:
- Máu tụ ngoài màng cứng
- Máu tụ dưới màng cứng cấp
- Máu tụ trong não

6.  Tăng áp lực nôi sọ
 Sưng phồng mạch máu não
 Phù não
 Thiếu máu não cục bộ
 Nhiễm trùng: viêm não – màng não,
áp xe não

7. KHÁM BỆNH NHÂN
CTSN

8. 1. Bệnh sử:
- Loại tai nạn
- Cơ chế chấn thương
- Thời gian chấn thương
- Diễn tiến của tri giác - khoảng tỉnh
- Trí nhớ trước & sau chấn thương
- Ói mửa, động kinh sau chấn thương

9. 2. Tiền sử
 Thần kinh: động kinh, tâm thần…
 Tim mạch: CHA, loạn nhịp tim…
 Biến dưỡng: tiểu đường …
 Dùng thuốc: kháng đông, ức chế
kết tập tiểu cầu…

10. Xem CTSN là đa chấn thương
Khám lâm sàng

11. 1. Đường thở:
 Thông đường thở
 Lấy dị vật, răng giả, đàm nhớt
 Kéo lưỡi ra trước: Canule MAYO,
NKQ

12. 2. Cách thở:
• Đếm nhịp thở, kiểu thở
• Giúp thở: bóp bóng, thở
máy…

13. 3. Tuần hoàn:
 Đếm mạch, đo huyết áp
 Tụt HA: truyền dịch điện giải, đại phân
tử, máu, không truyền đường
 CTSN đơn thuần hiếm khi gây choáng
 Cần tìm nguyên nhân: xuất huyết nội, vỡ
xương chậu

14. Đa thương với CTSN
Đa thương CTSN
Hô hấp 78%
Bụng 53%
Cơ xương 43%
Nội tiết 23%
Cột sống 6%

15. Khám thần kinh

16. 1. Thương tích vùng đầu mặt:
 Vết rách, bầm da đầu
 Tụ máu dưới da đầu
 Sờ thấy nứt sọ
 Chổ lõm sọ

17.  Dấu hiệu vỡ sàn sọ:
+ Dấu hiệu kính râm (Raccoon ‘s eyes)
+ Bầm máu sau tai (Battle ‘s sign)
+ Chảy DNT qua mũi, tai
 Vỡ xương mặt:
+ Gãy Lefort
+ Gãy bờ hốc mắt, lồi mắt

18. 2. Khám tri giác:
 Thang điểm Glasgow (GCS)
( Glasgow Coma Scale)
 Do Teasdale G & Jennet B - 1974
 Dựa vào: mắt, vận động, lời nói
 Thang điểm:
- Thấp nhất: 3 điểm
- Cao nhất: 15 điểm

19.  Dựa vào GCS
chia CTSN thành 3 độ:
- Nhẹ: GCS từ 13 – 15 điểm
- Trung bình: 9 – 12 điểm
- Nặng: 3 – 8 điểm

20. 3. Khám đồng tử
 Đánh giá tổn thương dây II, III
 Xem kích thước
 Phản xạ ánh sáng
 Liệt III: khối choáng chổ trong sọ

21. 4. Các dây TK sọ khác
 Liệt VII ngoại biên, liệt VIII
 Mất thị lực, bán manh do tổn thương dây
II hoặc mù võ não do tổn thương thuỳ
chẩm
 Đáy mắt: phù nề, xuất huyết võng mạc

22. 5. Khám vận động
 Tìm yếu, liệt chi
 Thường liệt đối bên với khối máu tụ
 Bệnh nhân hợp tác: khám sức cơ
 Bệnh nhân không hợp tác:
- Xem đáp ứng với kích thích đau
- Bên yếu liệt sẽ ít / không cử động

23. 6. Khám cảm giác, phản xạ
 Khám cảm giác nông và sâu
 Phản xạ gân xương
 Phản xạ da bụng da bìu
 Dấu hiệu Babinski
 Phản xạ hậu môn, hành hang
khi nghi tổn thương tuỷ

24. 7. Khám chức năng thân não
 Phản xạ xoay mắt xoay đầu
 Phản xạ mắt búp bê
 Phản xạ mắt tiền đình
 Rung giật nhãn cầu
thường găp ở trẻ em máu tụ hố sau.

25. CÂN LÂM SÀNG

26. 1. X quang sọ
 Tư thế thẳng, nghiêng, Towne
 Xác định:
- Nứt sọ
- Lõm sọ
- Khí trong sọ
- Mãnh hoả khí, xương vụn

27. 2. Mạch não đồ
 Trong điều kiện không có CT Scan
 Cho thấy MM não bị đẩy lệch
 Ngày nay ít dùng

28. 3. Chụp cắt lớp điện toán
(CT Scan)
( Computerized Tomography)
Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán
CTSN

29.  Chỉ định
 Bệnh nhân CTSN trung bình, nặng
 Tri giác giảm: GCS ≤ 14
 Dấu thần kinh khu trú
 Rối loạn tâm thần sau chấn thương

30.  Nứt sọ trên X quang
 Bn cần gây mê để làm thủ thuật
cần theo dõi CTSN
 Chụp kiểm tra sau mổ
 Chụp theo dõi điều trị bảo tồn

31.  Máu tụ ngoài màng cứng
• Khối choáng chổ
ngoài trục, khu trú
• Tăng đậm độ
• Hình 2 mặt lồi
• Không qua khớp sọ
• Kèm nứt sọ, dập não
• Chèn ép não gây tụt
não

33. Máu tụ dưới màng cứng cấp
Ngoài trục, hình
liềm,đậm độ cao, bờ
trong không đều.
Vượt qua được các
khớp sọ, không qua
xoang.
Đẩy liên diện chất
trắng-xám.
Thường kèm dập não

34. Máu tụ trong não
• Vị trí: trán, thái
dương, đỉnh,
chẩm.
• Hình ảnh tăng đậm
độ trong tổ chức
não

36. Xuất huyết dưới nhện
• Tăng đậm độ ở các
rãnh và bể não.
• Thường kèm với các
tổn thương khác

37. Xuất
huyết
dưới
nhện
kèm với
Máu tụ
DMC

38. Phù não
• Giảm đậm độ lan tỏa.
• Mất ranh giới chất
trắng-xám.
• Xóa các rãnh não-bể
não.
• Não thất 2 bên nhỏ.

39. Dãn não thất

40. CHĂM SÓC BỆNH NHÂN CHẤN THƯƠNG SỌ
NÃO CỦA ĐIỀU DƯỠNG

41. SINH LYÙ BEÄNH VAØ ÑIEÀU TRÒ:
- Taêng aùp löïc noäi soï
- Giaûm töôùi maùu naõo
- Taêng PaCO2 gaây phuø naõo
- Giaûm O2 gaây thieáu O2 naõo
- Daõn maïch maùu vaø phuø naõo
- Ñieàu trò CTÑ : xaùc ñònh vaø ñieàu chænh
nguyeân nhaân gaây taêng aùp löïc trong soï vaø phuø
naõo.

42. CHAÅN ÑOÙAN ÑIEÀU DÖÔÕNG:
1. Aùp löïc noäi soï cuûa beänh nhaân
2. Ñöôøng thoâng khí khoâng hieäu quaû
3. Soát
4. Nguy cô nhieãm truøng
5. Nguy cô loùet da

43. CAÙC DAÁU HIEÄU, TRIEÄU CHÖÙNG TAÊNG
ALTS:
A. Giaûm tri giaùc: böùc röùt khoâng yeân laø daáu
hieäu sôùm
B. Thay ñoåi ñoàng töû: coá ñònh, daõn, ñaùp öùng
chaäm, khoâng ñeàu
C.Gia taêng HA taâm thu, HA taâm tröông oån ñònh
hoaëc giaûm
D.Chaäm nhòp tim
E. Nhòp thôû chaäm , thôû khoâng ñeàu
F. Soát (daáu hieäu muoän )
G.Daáu TK khu truù

44. LAÄP KEÁ HOÏACH ÑIEÀU DÖÔÕNG:
1. Taêng aùp löïc trong soï:
- Theo doõi tình traïng thaàn kinh, daáu hieäu sinh
toàn, tri giaùc ñoàng töû, vaän ñoäng, caûm giaùc.
- Duy trì aùp löïc töôùi maùu naõo:
+ Lôïi tæeâu thaåm thaáu, an thaàn
+ Naèm ñaàu cao 30 ñoä
+ Giaûm hoaëc loïai tröø caùc kích thích khoù chòu.
+ Taêng cung caáp O2 cho beänh nhaân tröôùc khi
huùt ñaøm nhôùt.

45. 2. Duy trì ñöôøng thôû thoâng thoùang:
+ Huùt ñaøm nhôùt khi caàn
+ Ñaët beänh nhaân ôû tö theá traùnh taét
ngheõn ñöôøng daãn khí
3. Ñieàu trò haï soát cho BN:
+ Khoâng neân mang nhieàu ñoà , ñaép nhieàu
chaên
+ Lau maùt cho BN
+ Duøng thuoác haï soát
+ Buø nhieàu nöôùc

46. 4. Ngaên ngöøa nguy cô nhieãm truøng:
-Kyõ thuaät voâ truøng trong chaêm soùc veát thöông,
caùc thuû thuaät treân beänh nhaân.
5. Traùnh loùet da:
- Thay ngay taám loùt bò öôùt hay aåm
- Xoay trôû BN, chuù y nhöõng vò trí tí ñeø.
- Xoay trôû beänh nhaân theo caùch naâng , khoâng
neân cuoán beänh nhaân
- Caùc ñoäng taùc vaän ñoäng khôùp thuï ñoäng

47. ÑAÙNH GIAÙ:
1.ICP cuûa bn trong giôùi haïn bình thöôøng
2. Khoâng coù söï hieän dieän cuûa vieâm hay
thaâm nhieãm phoåi
3. Nhieät ñoä cuûa BN trong giôùi haïn bình thöôøng
4. Da beänh nhaân khoâng bò toån thöông