1. Balkan Kadın Koalisyonu II
- Balkanlar'da Kadın Girişimciliğini Desteklemeye Yönelik Sosyal Start-Up
Güçlendirici
(2020-1-EL01-KA204-078936)
SOSYAL GİRİŞİMCİLER İÇİN İŞ MODELLERİ &
SOSYAL GİRİŞİM NASIL KURULUR?
2. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Öğrenme hedefleri
Bu modülü tamamladıktan sonra aşağıdakileri gerçekleştirebilmelisiniz:
• Bir iş modelinin ne olduğunu açıklamak
• Ticari işletmelerin iş modelleri ile sosyal girişimlerin iş modelleri arasındaki farkları
açıklamak
• Sosyal girişimciler tarafından başarıyla uygulanan iş modellerinden örnekler vermek
• Bir sosyal girişimin nasıl kurulacağını bilmek
Anahtar kelimeler: İş Modeli Sosyal Girişimcilik SE için iş planı
3. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Tanımlar
"Bir iş modeli, bir kuruluşun değeri nasıl yarattığı, sunduğu ve yakaladığına ilişkin mantığı tanımlar"
.
İş Modeli Üretiminde Alexander Osterwalder ve Yves Pigneur (2010)
• Ekonomik model olarak da adlandırılan iş modeli, bir şirketin karını artırmak için benimsediği ekonomik
stratejiyi ifade eder.
• İş modelinin rolü nedir?
• İş modeli şirketin 3 temel noktaya odaklanmasını sağlar: şirketin hedeflediği pazar, değer yaratma süreci ve
katma değerin fiyatı.
İş modeli
nedir?
4. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Tanımlar
• Sosyal girişim iş modeli tasarımı:
Uygulamada kâr ve amacı birleştirmek
• Sosyal etki sağlamak
• SE'nin iş modelinde dördüncü bir bileşen daha vardır: sosyal etkinin nasıl
yaratıldığını açıklayan ve tüm iş kararlarını yönlendiren "sosyal etki modeli"
SE için bir
iş modeli
nedir?
5. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Kurumsal iş modeli ve sosyal girişim modeli
Kaynak: https://dragonflycollective.com.au/social-enterprise-business-models-part-
one/
6. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Çift Değer Yaratma – Hibrit Spektrum
Kaynak: http://www.4lenses.org/Setypology/se_in_context
7. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Sosyal girişimcilikte hükümetin ve devlet dışı kilit aktörlerin rolü
Kaynak: Bozhikin, I. ve ark. (2019)
8. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Sosyal girişim için iş modelini nasıl
sınıflandırabiliriz?
• Wolfgang Grassl (2012) tarafından önerilen sosyal iş
modelleri tipolojisi
• 9 çeşit sosyal iş modeli
• Sosyal iş modelinin üç önemli faktörünü (misyon,
entegrasyon türü ve hedef kitle) üç geleneksel iş
kategorisiyle (işletme, kâr amacı gütmeyen ve hibrit)
birleştirir.
• İş modelinin türü ne olursa olsun, sosyal girişimler
misyonu, entegrasyon ihtiyacı ve hedef kitlesi ile öne
çıkmaktadır.
SE iş
modeli
türleri
9. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
1. Girişimci Destek Modeli
Sosyal girişimci, iş destek hizmetlerini doğrudan girişimcilere
"satar" ve girişimcilerin işlerini kurmalarına ve
geliştirmelerine yardımcı olur.
Destek, danışmanlık hizmetleri, eğitim, mikrofinansman veya
teknik destek şeklinde olabilir.
Bu "müşteriler" daha sonra ürün ve hizmetlerini açık
pazarda satarlar. Bu kategoriye giren kuruluşlar arasında
ekonomik kalkınma kuruluşları, iş geliştirme hizmet
kuruluşları ve mikro finansçılar yer alabilir.
Ana gelir kaynağı: ticari hizmetlerin satışı
http://www.4lenses.org/Setypology/se_in_context
10. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
2. Piyasa Aracı Modeli
Sosyal girişim genellikle müşterilerine - diğer girişimcilere -
bireylere, küçük üreticilere veya kooperatiflere, hedeflenen
hizmetleri sağlayarak pazarlara erişimlerini kolaylaştırmak
suretiyle yardımcı olur.
Örnek: Pazarlama faaliyetleri, ürün geliştirme, finansal
krediler ve daha fazlasıdır ve böylece müşterilerin ürünlerine
değer katar.
Örneğin, küçük çiftçilere pazarlama yoluyla yardımcı olan ve
ürünlerini onlara satan bir kuruluş bu kategoriye girecektir.
Ana gelir kaynağı: yararlanıcıya hizmet satışı
11. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
3. İstihdam Modeli
Sosyal girişim, genellikle iş bulma konusunda engelleri olan
kişilerden (evsizler, engelliler, vb.) oluşan müşterilerine -
yararlanıcılarına beceri kazandırmak amacıyla çalışma ve
eğitim fırsatları sunmaktadır.
Bu şekilde model, çalışanlardan gelir elde edilmesine olanak
tanıyarak sosyal girişimcinin masraflarını karşılar ve bu gelir
ihtiyaç sahiplerine hizmet sağlamak için kullanılabilir. Bu
model birçok gençlik kuruluşu ve engellilere yönelik kuruluş
tarafından benimsenmiştir.
Gelir kaynağı: serbest piyasada satışlar
12. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
4. Hizmet Karşılığı Ücret Modeli
En yaygın olarak benimsenen SE iş modellerinden biri
SE, piyasada sunduğu sosyal hizmetleri yaratır. Bu şekilde
sosyal hizmetlerini doğrudan yararlanıcı müşteriye, bir
bireye veya bir grup kişiye veya üçüncü bir kişiye satar.
Böylece sosyal girişim, yararlanıcılara hizmet satışından gelir
elde eder ve kendi kendini finanse eder. Ek olarak, net gelir,
finansmana ihtiyaç duyan diğer sosyal programları sübvanse
etmek için kullanılabilir.
Birçok hastane, okul, müze, kamu hizmeti, hizmet karşılığı
ücret modelini az ya da çok kullanır.
13. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
5. Düşük Gelirli Müşteri Modeli
Hizmet Karşılığı Ücret modelinin bir varyasyonudur.
Bu modelin vurgusu, yoksul ve düşük gelirli müşterilerin ürün ve
hizmetlere erişimini sağlamaktır; fiyat, dağıtım, ürün özellikleri
vb. bu pazar için erişimi engellemektedir.
Ürün ve hizmetlere örnek olarak şunlar verilebilir: sağlık
hizmetleri (aşılar, reçeteli ilaçlar, göz ameliyatı) ve sağlık ve hijyen
ürünleri (iyotlu tuz, sabun, gözlükler, işitme cihazları, hijyenik
pedler), kamu hizmetleri (elektrik, biyokütle ve su) vb.
Ana gelir kaynağı: Faydalanıcılara daha düşük fiyatlarla hizmet
satmak
14. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
6. Kooperatif Modeli
En yaygın olarak tanınan SE kategorilerinden biri
Sosyal girişim, kooperatiflere toplu hizmetler sunar ve onlar için
fayda sağlar.
Yararlanıcı müşteriler tarafından alınan hizmetler pazar bilgisi veya
müzakere, itfadan tasarruf sağlama, kooperatif üyeleri tarafından
üretilen mal ve hizmetler için dış pazarlara erişim sağlama gibi
yumuşak hizmetlerle ilgilidir.
Kooperatiflerin üyeleri ayrıca gelir, istihdam veya hizmet yaratırlar.
Bu model, son yıllarda sözde platform ekonomisinin gelişmesiyle
güçlü bir gelişme göstermiştir.
Ana gelir kaynakları: kooperatiflere hizmet satışı - yararlanıcılar ve
üyelik ücretleri
15. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
7. Pazar Bağlantı Modeli
SE, örneğin eğitim veya kredi garantileri sağlayarak hedef
grupların pazarlarda temsil edilmesini kolaylaştırır
Model aracı modeline benzer, ancak sosyal girişim
müşterilerine ürün ve hizmet sunmaz / satmaz.
SE bir komisyoncu olarak hareket eder
Birçok ticaret birliği, pazar bağlantı modelini
benimsemektedir.
Ana gelir kaynakları: hizmetlerin satışı, işlemlerin yüzdesi ve
üyelik ücretleri.
16. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
8. Hizmet Sübvansiyon Modeli
SE, pazarda ürün veya hizmet satarak sosyal programları (müşteriler-lehtarlar)
finanse eder
Bu sosyal iş modelinin temel özelliği - dış pazarlarda ürün veya hizmet satışı ve
elde edilen gelirin sosyal programlarını finanse etmek için kullanılmasıdır.
Hizmet sübvansiyonu en yaygın SE modellerinden biridir,
Model esas olarak bir finansman mekanizması olarak kullanılmaktadır.
Örneğin, bir hukuk firması, firmanın normal hukuk uygulamalarından elde
edilen geliri, ihtiyacı olanlara ücretsiz hukuk hizmetleri sağlayan bir sosyal
programı finanse etmek için kullanabilir. Firma, programı kendi ofislerinden
yürütebilir ve ücretsiz hukuk hizmetlerini kendisi sağlayabilir.
Ana gelir kaynağı: açık pazarda ürünlerin satışı.
17. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
9. Örgütsel Destek Modeli
Bu tür bir SE, bir hizmet sübvansiyonu kuruluşu gibi,
piyasaya ürün veya hizmet satar ve daha sonra gelirlerin bir
kısmını kendi yararlanıcılarına doğrudan hizmet sağlayan bir
sosyal hizmet kuruluşunu finanse etmek için kullanır.
Bu model genellikle dışsaldır: ticari faaliyetler sosyal
programdan ayrılır.
Bu SE modeli, kuruluş için bir finansman mekanizması olarak
oluşturulmuştur ve genellikle kar amacı gütmeyen bir ana
kuruluşun sahip olduğu yardımcı bir işletme / yan kuruluş
(kar amacı gütmeyen kuruluş) olarak yapılandırılmıştır.
18. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Karmaşık Model
Karmaşık bir sosyal girişim modeli, iki veya daha fazla
operasyonel modeli birleştirir.
Karmaşık modeller esnektir
Modeller, istenen etki ve gelir hedeflerine ulaşmak için
birleştirilir
Operasyonel modeller, genellikle sosyal girişim
olgunlaştıkça doğal çeşitlendirme ve büyüme
stratejisinin bir parçası olarak birleştirilir.
19. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Karma model
Karma model içindeki her bir birim hedef nüfus, sosyal
sektör, misyon, pazarlar veya temel yetkinlikler açısından
ilişkili olabilir ve farklı sektörlerde işlev görebilir.
Örneğin bir müze, eğitim amaçlı sanat sergilerine ek olarak,
hem kar amaçlı bir katalog işine hem de yüksek oranda
sübvanse edilen araştırma ve satın alma operasyonuna sahip
olabilir.
Tüm sosyal girişimlerde olduğu gibi, karma modeller de
kuruluşun yaşına, sektörüne, sosyal ve finansal hedeflerine
ve fırsatlarına bağlı olarak çeşitli şekillerde ortaya
çıkmaktadır. Diyagram, organizasyon biçiminin uygunluğunu
değil, karmaşıklığı temsil eder.
Karma modeller genellikle bir kuruluşun olgunluğunun ve
sosyal girişim deneyiminin bir ürünüdür.
20. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
• İş modelinin basit, ilgili ve
sezgisel olarak anlaşılabilir
olmasını sağlarken, işletmelerin
nasıl işlediğine dair
karmaşıklıkları aşırı
basitleştirmez (Osterwalder &
Pigneur, 2010, s. 15).
PARTNERS DELIVERY CUSTUMER SEGMENTS
MACRO ECONOMIC
ENVIRONMENT
Who helps you to
deliver your activities?
……………………………………
……………………………………
……………………………………
……………………………………
……………………………………
……………………………………
…………………………………
What activities do you
do? What
resources do you own?
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
What difference are
you making?
…………………………………
………………………………..
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
How do you work with
people who buy your
product/service? Who
are the people that
benefit?
………………………………………
………………………………………
………………………………………
………………………………………
What are the economi, social
and technological changes
taking place that affect your
market now and in the
future?
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
FINANCE
SURPLUS
Where do you intend
to reinvest this?
…………………………………
…………………………………
REVENUE
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
COST OF DELIVERY
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
THE SOCIAL BUSINESS MODEL CANVAS
IMPLEMENTATION
SOCIAL VALUE
PROPOSITION
SALES MARKETING
What is your sales and marketing plan?
How do you reach your
customers?......................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
.....................................
MARKET
What social impact
measures do you
mean?
................................
................................
................................
................................
................................
...................
COMPETITORS
Who else plays in your space?
Why are you different
…………………………………………………………………………………………
…................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...
Who helps you to What activities do you What difference are How do you work with What are the social, economic
PARTNERS DELIVERY CUSTUMER SEGMENTS
MACRO ECONOMIC
ENVIRONMENT
Who helps you to
deliver your activities?
……………………………………
……………………………………
……………………………………
……………………………………
……………………………………
……………………………………
…………………………………
What activities do you
do? What
resources do you own?
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
What difference are
you making?
…………………………………
………………………………..
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
How do you work with
people who buy your
product/service? Who
are the people that
benefit?
………………………………………
………………………………………
………………………………………
………………………………………
What are the economi, social
and technological changes
taking place that affect your
market now and in the
future?
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
FINANCE
SURPLUS
Where do you intend
to reinvest this?
…………………………………
…………………………………
REVENUE
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
COST OF DELIVERY
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
THE SOCIAL BUSINESS MODEL CANVAS
IMPLEMENTATION
SOCIAL VALUE
PROPOSITION
SALES MARKETING
What is your sales and marketing plan?
How do you reach your
customers?......................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
.....................................
MARKET
What social impact
measures do you
mean?
................................
................................
................................
................................
................................
...................
COMPETITORS
Who else plays in your space?
Why are you different
…………………………………………………………………………………………
…................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...
Who helps you to What activities do you What difference are How do you work with What are the social, economic
21. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Sosyal girişim nasıl kurulur?
• Sosyal girişimlerin dünyanın her yerinde 2 temel özelliği vardır:
1.Sosyal amacın önceliği
2.Ticaret faaliyeti
22. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Sosyal girişim kurmanın aşamaları
1. HAYAL ETMEK
Atölye çalışmaları, web siteleri ve
seminerler aracılığıyla sosyal
girişim konusunda farkındalık
yaratmak.
Motivasyon
Öz Değerlendirme
Fikir Üretimi
Fikir Oluşturma
2. KEŞİF
Sosyal girişim için pazar
araştırması yapmak, fizibiliteyi
test etmek, iş planı geliştirmek ve
lansman için sermaye toplamaya
başlamak.
Fizibilite
İş Planlaması
Pilot
3. BAŞLANGIÇ
İş planının gözden geçirilmesi,
işletme ve yönetim kapasitesinin
oluşturulması, ilk pazarda istikrar
ve başarıya doğru ilerlenmesi.
Lansman
Hayatta Kalma
Karlılık
4. BÜYÜME
Yeni pazarlara veya yeni ürünlere
genişleme, ek ekipman, yetenek
ihtiyacı.
Büyüme/Ölçek Planı
Büyüme/Ölçek Uygulama
"Hazırlık yapmazsanız, başarısız olmaya
hazırlanırsınız."
Benjamin Franklin
23. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Bir sosyal girişim için iş planı nasıl yazılır?
• İş planlaması, herhangi bir sosyal girişimin (SE) veya sosyal amaçlı işletmenin (SPB) aşağıdakileri
yapmasına yardımcı olacaktır:
• Yatırım çekmek
• Riskleri tanımlamak
• Sosyal veya çevresel sonuçların ölçülmesi
• Bir iş yaklaşımı kullanıldığının gösterilmesi
• Yönetim ekibinin sergilenmesi
• İttifaklar kurmak
• Düşüncelerin kontrolü
• Fizibilitenin belirlenmesi
• Bir iş planında aşağıdakileri açıkça belirtmelisiniz:
1. Sosyal girişiminizin misyonu
2. Hedeflerinize ve amaçlarınıza ulaşmak için yapılacak belirli eylemlerin ana hatları
3. Performansın planlamak, ölçmek ve iyileştirmek için hedefler belirlenmesi
4. Programınız için gerekli kaynakların, maliyetlerin ve gelirlerin öngörülmesi
24. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Bir sosyal girişim için iş planı
1. Yönetici Özeti
2. Misyon, Vizyon ve Değerler
3. İş önerisi – Sorun ve fırsat
4. Çözümünüz – 4.1. Faydalanıcılar veya müşteriler 4.2. Ürünler ve Hizmetler
5. Pazar Fırsatı
6. Yasal ve düzenleyici çerçeveler
7. Operasyonel Yönetim
8. Etik Tercihler
9. Sosyal etki
10. Ekip
11. Finansal
25. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Başarılı bir başlangıç için ipuçları
• Dümende doğru kişinin olduğundan emin olun
• Doğru ekibi oluşturun
• Muhtemelen sınırlı kaynaklara sahip bir iş yürütüyor olacaksınız
• İşler değişir, bu nedenle düzenli incelemeler yapmanız gerekecektir.
• Bürokrasi asgari düzeyde tutulmalı ve iyi bir ekip iletişimi şarttır.
• Sadece yönetimle değil, tüm personel üyeleri arasında güven oluşturun
• Piyasa söz konusu olduğunda gözünüzü toptan ayırmayın
• Pazarlama asla durmaz
• Sabırlı olun.
Yaratıcılık,
Sürdürülebilir
lik,
Özveri
