29, 31, 35, 43

1. การปฏิสนธิ
รายวิชาชีววิทยา ว30244
ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2562
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

2. ครูผู้สอน
นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์
ครูชํานาญการ (คศ.2)
สาขาวิชาชีววิทยา กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 1
กรุงเทพมหานคร

3. สมาชิก
1. นายจิรายุ ชัยเสนา เลขที่ 29 ห้อง 343
2. นายณภัทร สัยยสิทธิ์พานิช เลขที่ 31 ห้อง 343
3. นายธัญวัฑฒน์ เอี่ยมปรีชากุล เลขที่ 35 ห้อง 343
4. นายพศวัต สุขใส เลขที่ 43 ห้อง 343

4. คํานํา
“กระบวนการปฎิสนธิ” เป็นวิธีการสืบพันธุ์แบบหนึ่ง ซึ่งการสืบพันธุ์นั้นเป็นเอกลักษณ์หนึ่งซึ่งบ่งบอกถึง “การมี
ชีวิต” ที่สำคัญที่สุด เนื่องจากหากสิ่งมีชีวิตสืบพันธุ์ไม่ได้ฉันใด สิ่งมีชีวิตก็ไม่สามารถดำรงเผ่าพันธุ์อยู่ได้ฉันนั้น กล่าวคือ
กระบวนการปฏิสนธิสำคัญมากโดยเฉพาะกับมนุษย์ เพื่อดำรงมนุษย์ชาติไว้ และเมื่อพยายามทำความเข้าใจแล้วจะพบว่า
เป็นหนึ่งในสิ่งที่มหัศจรรย์ราวกับพระเจ้าเป็นผู้สร้างขึ้น (พระเจ้าในที่นี้อยู่ในรูปของรูปของกฎธรรมชาติ(ฟิสิกส์, เคมี, ชีวะ))
ทั้งนี้กระบวนการปฏิสนธินั้นค่อนข้างซับซ้อนไม่แพ้กลไกด้านอื่น ๆ ในร่างกายของมนุษย์ มีทั้งการแข่งขันกันของgamete
เพศชาย, สภาพที่อยู่ได้, ช่วงระยะเวลา, ระบบEndocrine, การร่วมมือกันของระบบอื่น ๆ , อีกทั้งความน่าจะเป็นอัน
มากมายเมื่อเกิดการcrossing overและผสมนิวเคลียส ทำให้มีความหลากหลายทางพันธุ์กรรมที่สูงมาก สุดท้ายนี้ปัจจุบัน
มนุษย์เราทำได้เพียงแค่ศึกษาและนำมาต่อยอดใช้ได้ในทางชีวะวิทยาและการแพทย์ได้หลากหลายแขนงแต่ถึงกระนั้นสิ่งที่
เราศึกษาได้ยังเป็นเพียงหยดน้ำในมหาสมุทร มนุษย์ชาติจึงจำเป็นต้องศึกษาเรียนรู้อย่างไม่หยุดหย่อนต่อไป
คณะผู้จัดทำ

5. สารบัญ
ประเภทของการปฏิสนธิ 1-2
กลไกการปฏิสนธิ 3-7
การปฏิสนธิในมนุษย์ 8-10
การปฏิสนธิในสัตว์ 11-12

6. ประเภทของการปฏิสนธิ
Internal External

7. การปฏิสนธิภายใน (Internal fertilization)
เป็นการของเซลล์สืบพันธุ์ที่เกิดขึ้นภายในตัวของเพศเมีย
หรือพวก Hermaphrodite
มักเกิดในสัตว์บกส่วนใหญ่ (เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม) และ ปลาบางชนิด
การปฏิสนธิภายนอก (External fertilization)
เป็นการปฎิสนธิของเซลล์สืบพันธุ์ที่เกิดขึ้นภายนอกตัวของเพศเมียมักเกิดใน
สัตว์น้ำ, สัตว์ครึ่งน้ำครึ่งบกและ แมลงบางชนิด

8. The mechanism of fertilization
Studied extensively in Sea urchin

10. The Acrosomal Reaction
เมื่อหอยเม่นปล่อย gamete ลงในน้ำ sperm จะแข่งกันว่ายไปหา egg และเมื่อหัวของ sperm เจอกับ
เยื่อ jelly coat ของ egg sperm จะปล่อย hydrolytic enzyme จาก acrosome เพื่อย่อยผนัง jelly coat
ของ egg และโปรตีนตรงส่วนปลาย ของ acrosomal process นี้จะไปจับกับ receptor protein บน egg
plasma membrane คล้ายลูกกุญแจจับกับแม่กุญแจ ทั้งนี้กระบวนการนี้เกิดขึ้นเพื่อป้องกันการปฏิสนธิข้ามสปี
ชี่ส์ (ในน้ำอาจมีmale gameteของสัตว์ชนิดอื่นแต่ถ้าหากreceptor ไม่สามารถจับกันได้นิวเคลียสก็เข้าไปในไข่
ไม่ได้)

11. The Cortical Reaction
กระบวนการนี้เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วเมื่อspermตัวแรกเจาะผนัง egg จะเกิดคลื่นของ Ca 2+ ions
แพร่กระจายไปทั่ว egg และก่อตัวเป็นชั้นแข็งที่ Enzyme จาก acrosome ย่อยไม่ได้ เพราะฉะนั้น sperm ตัวอื่น
ๆ จึงเข้ามาไม่ได้ (ป้องกันการเกิด polyspermy)

12. Final Step
Sperm สลัดส่วนอื่น ๆ ที่ไม่ใช่ nucleus ออก และนำนิวเคลียสของมันเข้าไปหลอมรวมกับไข่เกิดเป็น zygote

13. Human Fertilization
Male and Female

14. Male
• Gamete=Sperm
• Spermatogenesis: เริ่มจากเซลล์เริ่มต้นที่เรียกว่า
primary spermatocyte; 2n ที่เป็นเนื้อเยื่อเจริญใน
อัณฑะ เซลล์นี้เพิ่มจำนวนตัวเองโดยการแบ่งเซลล์แบบไม
โทซิส เมื่อเซลล์นี้มีการแบ่งเซลล์แบบไมโอซิส จะได้เซลล์ที่
เป็นแฮพลอยด์ เรียกว่า secondary spermatocyte เมื่อ
เซลล์นี้แบ่งเซลล์ต่อจนเสร็จสิ้นไมโอซิส จะได้สเปิร์มเริ่มต้น
(developing sperm cell) ซึ่งจะพัฒนาต่อไปจนได้สเปิร์ม
ที่สมบูรณ์
• Hormonal factors that stimulate Spermatogenesis
1) Testosterone 2) Luteinizing hormone 3)
Follicle-stimulating hormone 4) Estrogen 5)
Growth hormone

15. Female
• Gamete=Egg
• Oogenesis: เป็นการสร้างเซลล์ไข่ เกิดในรังไข่ ซึ่งมีเซลล์
เริ่มต้นเรียกprimary oocyte ซึ่งจะเพิ่มจำนวนตัวเองด้วยการ
แบ่งเซลล์แบบไมโทซิส เมื่อเซลล์นี้เริ่มแบ่งตัวแบบไมโอซิส จะ
ค้างอยู่ที่ระยะโพรเฟส I จนกระทั่งได้รับฮอร์โมน FSH จึง
แบ่งตัวต่อจนสิ้นสุดไมโอซิส I ได้ 2 เซลล์ขนาดไม่เท่ากัน เซลล์
ที่มีขนาดใหญ่เรียกว่า secondary oocyte เซลล์ที่มีขนาดเล็ก
เรียกว่า first polar body secondary oocyte จะแบ่งตัว
ต่อไปจนถึงระยะเมตาเฟส II แล้วค้างไว้จนกระทั่งตกไข่ เมื่อไข่
ตกแล้วถ้าไม่ได้รับการผสม เซลล์ไข่จะฝ่อไป ถ้าได้รับการผสม
secondary oocyteจะแบ่งตัวต่อจนสิ้นสุดไมโอซิส II ได้เซลล์
ไข่กับ second polar body หลังจากนั้นเซลล์ไข่จะปฏิสนธิกับ
สเปิร์มได้ไซโกต
• Female Hormonal System: 1) gonadotropin-releasing
hormone(GnRH) 2) The anterior pituitary sex
hormones, follicle-stimulating hormone (FSH) and
luteinizing hormone (LH) 3) The ovarian hormones,
estrogen and progesterone

16. Plant Fertilization
Double Fertilization

17. Plant
การปฏิสนธิซ้อน(double fertilization)
เป็นรูปแบบการปฏิสนธิในพืชซึ่งมีการรวมตัวของ
นิวเคลียส 2 ครั้ง การปฏิสนธิเริ่มจากการที่ละอองเรณูตก
ลงบนยอดเกสรตัวเมีย (stigma) จากนั้นเกิดการงอกของ
ละอองเรณู (pollination) เซลล์ของละอองเรณูยืดตัวลง
ไปตามก้านชูยอดเกสรตัวเมีย (style) ลงไปจนถึงเกสรตัว
เมีย แล้วเข้าไปในรังไข่ (ovary) และเอ็มบริโอแซค
ตามลำดับ นิวเคลียสของละอองเรณูอันหนึ่งกับเซลล์ไข่ได้
เป็นไซโกต ซึ่งจะเจริญไปเป็นพืชต้นใหม่ อีกทั้งนิวเคลียส
ของละอองเรณูจะรวมกับโพลาร์นิวเคลียสที่อยู่ตรงกลาง
ของเอ็มบริโอ แซค ได้เซลล์ที่มีโครโมโซมเป็น 3n ซึ่งจะ
เจริญไปเป็นเอ็นโดสเปิร์มในเมล็ด

18. ภาคผนวก

19. ภาพการทํางาน

20. บรรณานุกรม
1. Arthur G, John H. Textbook of Medical Physiology. 11th Edition.
Philadelphia: Saunders. 2005.
2. Lisa U, Michael C, Steven W, Peter M, Jane R. Campbell Biology.
11th Edition. London: Pearson. 2016.
3. Wichai L. Biology4Chapter4_Animal Reproduction. [Online: PPTX]
2019. Available from: Line [Accessed 4th Jan 2020].