1. TIỂU LUẬN LÃI SUẤT VÀ VAI
TRÒ CỦA LÃI SUẤT

2. A-Më Bµi
Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña chÝnh phñ sö dông l·i
suÊt nh- mét c«ng cô quan träng ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ, kiÓm so¸t l-îng
tiÒn cung øng. L·i suÊt lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a
ng-êi cho vay vµ ng-êi ®i vay, ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu vÒ tiÒn
tÖ, thùc tr¹ng kinh tÕ cña mét n-íc. Th«ng qua sù biÕn ®éng cña l·i suÊt, ng-êi
ta cã thÓ dù ®o¸n nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn hay ®ang suy tho¸i.
L·i suÊt lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò trung t©m cña nÒn kinh tÕ, v× nã t¸c
®éng ®Õn chi phÝ ®Çu t-, do ®ã nã lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tæng møc ®Çu
t- vµ tæng møc cÇu vÒ tiÒn tÖ(GNP). ViÖt Nam trong h¬n 10 n¨m ®æi míi nh÷ng
chÝnh s¸ch L·i SuÊt ng©n hµng nhµ n-íc sö dông ®· cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi
viÖc huy ®éng vèn vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ng©n hµng Th-¬ng
m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng
Th-¬ng m¹i vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ ®ßi
hái Ng©n hµng nhµ n-íc ph¶i tiÕp tôc ®æi míi h¬n n÷a c¬ chÕ ®iÒu hµnh L·i
SuÊt.
XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tiÔn nµy em xin chän ®Ò tµi “L·i suÊt vµ vai trß
cña l·i suÊt trong viÖc huy ®éng vèn” lµm bµi tiÓu luËn cña m×nh. Do cßn h¹n
chÕ trong viÖc hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc tµi chÝnh kinh tÕ, nªn bµi tiÓu luËn cña em
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. KÝnh mong thÇy c« gióp ®ì , gãp ý ®Ó em
hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
1

3. B-Néi dung
I. C¬ së lý luËn chung vÒ L·i suÊt.
1. Kh¸i niÖm vÒ L·i SuÊt.
L·i suÊt lµ mét c«ng cô nh¹y c¶m trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña
mäi Ng©n hµng trung -¬ng,còng lµ mèi quan t©m cña mäi ng-êi, mäi doanh
nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. §· cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ L·i
suÊt chóng ta cã thÓ ®-a ra mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ L·i suÊt nh- sau:
-L·i suÊt lµ tû sè gi÷a tæng sè lîi tøc hµng n¨m vµ tæng sè vèn ®· bá ra cho vay
trong n¨m. Nãi c¸ch kh¸c ®i, L·i suÊt lµ gi¸ c¶ mµ con nî ph¶i tr¶ cho chñ nî ®Ó
sö dông kho¶n tiÒn vay trong mét kú h¹n nhÊt ®Þnh.
- L·i suÊt danh nghÜa lµ L·i suÊt b»ng tiÒn trªn c¸c tµi s¶n b»ng tiÒn.
-L·i suÊt thùc tÕ (r) b»ng l·i suÊt danh nghÜa (i) trõ ®i l¹m ph¸t, l·i suÊt thùc tÕ
ph¶n ¸nh ®óng chi phÝ thËt cña viÖc vay tiÒn vµ ®iÒu chØnh cho ®óng theo nh÷ng
thay ®æi dù tÝnh vÒ møc.
* Ngoµi ra cßn cã c¸c lo¹i l·i suÊt th«ng dông nh-: L·i suÊt tr¶ tr-íc khi vay, l·i
suÊt tr¶ sau cïng víi vèn, l·i suÊt tr¶ dÇn cïng víi vèn theo ®Þnh kú vµ l·i suÊt
tr¶ b»ng phiÕu lîi tøc.
2. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn L·i SuÊt.
L·i suÊt lu«n lu«n biÕn ®éng do nh÷ng nh©n tè sau:
* Sù thay ®æi cña tæng cÇu(GNP).
Khi GNP t¨ng lªn, nÒn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i t¨ng khèi tiÒn cung øng( nÕu tèc ®é
l-u th«ng tiÒn tÖ kh«ng thay ®æi) ®Ó ®¶m b¶o cung cÇu t-¬ng øng. NÕu trong
®iÒu kiÖn ®ã, khèi l-îng cung øng tiÒn(M1 hoÆc M2) t¨ng qu¸ cÇu th× MV>PQ,
cung vèn ®Çu t- lín h¬n cÇu vèn ®Çu t- lµm cho l·i suÊt gi¶m . Ng-îc l¹i, khi
GNP gi¶m th× khèi l-îng tiÒn cung øng thùc tÕ còng gi¶m theo, nÕu tèc ®é l-u
th«ng tiÒn tÖ kh«ng thay ®æi mµ gi¶m khèi cung øng tiÒn tÖ xuèng qu¸ thÊp sÏ
®-a ®Õn t×nh tr¹ng MV<PQ. Lóc ®ã, cung vèn ®Çu t- nhá h¬n cÇu vèn ®Çu t- th×
l·i suÊt sÏ t¨ng.
*.Sù chi tiªu cña chÝnh phñ.
Trong khi l-îng cung øng tiÒn tÖ (M1 hay M2) kh«ng thay ®æi mµ chÝnh phñ chi
tiªu nhiÒu h¬n sÏ lµm gi¶m bít nhu cÇu chi cho ®Çu t- vµ tiªu dïng cña c¸ nh©n,
2

4. nhu cÇu tiÒn cña nh©n d©n trë nªn khan hiÕm, nguån cung øng vèn nhá h¬n nhu
cÇu vèn, l·i suÊt sÏ t¨ng lªn.
*. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña chÝnh phñ ban hµnh lµ nh»m môc ®Ých kiÓm so¸t l-îng
cung øng tiÒn tÖ, kiÓm so¸t t×nh tr¹ng l¹m ph¸t vµ c¸c t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt ®Ó
thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®· ®Þnh.
*.Nhu cÇu tiªu dïng vµ ®Çu t-.
Trong thùc tÕ khi nhu cÇu tiªu dïng t¨ng th× kÐo theo l·i suÊt t¨ng vµ ng-îc l¹i
khi nhu cÇu nµy gi¶m ®i th× sÏ lµm gi¶m l·i suÊt. Còng nh- khi nhu cÇu vÒ ®Çu
t-, ng-êi ta ®æ x« vµo ®Çu t- kinh doanh kiÕm lîi nhuËn th× nhu cÇu vÒ tiÒn, tµi
s¶n lµ rÊt lín sÏ dÉn tíi l·i suÊt t¨ng.
II. Vai trß vµ t¸c ®éng cña L·i suÊt trong huy ®éng vèn nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng ViÖt Nam.
L·i suÊt cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ, nã lµ trung t©m trong chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ cña chÝnh phñ.
* §èi víi sù ph©n bæ c¸c nguån lùc th× l·i suÊt lµ mét lo¹i gi¸ c¶, nã cã vai trß
ph©n bæ hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc khan hiÕm cña x· héi vµ lµ yÕu tè cÇn thiÕt ban
®Çu tr-íc khi ®i ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t- vµo mét ngµnh kinh tÕ, mét dù ¸n hay mét
tµi s¶n nµo ®ã…
* Thu nhËp cña c¸c hé gia ®×nh th-êng ®-îc chia lµm hai bé phËn: Tiªu dïng vµ
tiÕt kiÖm, tû lÖ ph©n chia nµy phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh- thu nhËp, tÝn dông
tiªu dïng, hiÖu qu¶ cña viÖc tiÕt kiÖm trong ®ã tiÒn tÖ vµ l·i suÊt cã t¸c dông tÝch
cùc tíi c¸c nh©n tè kh¸c. V× vËy trong tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm l·i suÊt còng cã vai
trß kh«ng nhá trong viÖc ®iÒu chØnh thu nhËp cña kinh tÕ gia ®×nh
* Víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t- do chÞu nhiÒu ¶nh h-ëng bëi nhiÒu nh©n tè nh- thu
nhËp, chi phÝ trong kinh doanh… Nªn khi l·i suÊt cao, th× sÏ cã Ýt kho¶n ®Çu t-
vµo vèn hiÖn vËt sÏ mang l¹i thu nhËp nhiÒu h¬n chi phÝ l·i tr¶ cho c¸c kho¶n ®i
vay, do vËy chi tiªu cho ®Çu t- gi¶m, ng-îc l¹i khi l·i suÊt thÊp c¸c doanh
nghiÖp sÏ quyÕt ®Þnh ®Çu t- cho vèn hiÖn vËt nhiÒu h¬n, chi tiªu ®Çu t- sÏ t¨ng.
* Kh«ng chØ cã vËy víi tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cßn chÞu
nhiÒu ¶nh h-ëng cña l·i suÊt ë l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ vµ ngo¹i tÖ.
* L·i suÊt víi l¹m ph¸t Trong thêi kú l¹m ph¸t, t¨ng l·i suÊt sÏ cho phÐp hÖ
thèng ng©n hµng cã thÓ thu hót phÇn lín sè tiÒn cã nhiÒu trong l-u th«ng khiÕn
3

5. cho ®ång tiÒn trong l-u th«ng gi¶m, l-îng tiÒn cung øng còng sÏ gi¶m vµ l¹m
ph¸t ®-îc kiÒm chÕ. Nh- vËy, l·i suÊt còng gãp phÇn chèng l¹m ph¸t.
* Vai trß cña L·i suÊt ®Õn viÖc huy ®éng vèn: L·i suÊt lµ chi phÝ huy ®éng vèn
cña doanh nghiÖp vµ ng©n hµng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt kh¶ n¨ng lîi
nhuËn thu ®-îc víi chi phÝ huy ®éng vèn bá ra ®Ó quyÕt ®Þnh huy ®éng vèn tõ
nguån nµo vµ ®Çu t- vµo ®©u ®Ó cã lîi cho doanh nghiÖp nhÊt. Cßn ng©n hµng
ph¶i xem xÐt gi÷a l·i suÊt huy ®éng víi kh¶ n¨ng cho vay ë møc l·i suÊt cao h¬n
®Ó ®-a ra ph-¬ng h-íng ho¹t ®éng ®¶m b¶o môc tiªu cña ng©n hµng tån t¹i vµ
ph¸t triÓn.
Tãm l¹i, l·i suÊt lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò trung t©m cña nÒn kinh tÕ v× nã t¸c
®éng ®Õn chi phÝ ®Çu t-, do ®ã nã lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tæng møc ®Çu
t- vµ tæng møc cÇu vÒ tiÒn tÖ (GNP ).§Ó t×m hiÓu thªm vÒ vai trß cña l·i suÊt
chóng ta h·y theo dâi t×nh h×nh l·i suÊt qua mét sè n¨m.
* Giai ®o¹n tõ 1989 – 1993.
ChÝnh s¸ch L·i suÊt thùc d-¬ng ®· ph¸t huy hiÖu qu¶ víi L·i suÊt tiÕt
kiÖm kh«ng kú h¹n lµ 109%/n¨m, L·i suÊt 3 th¸ng lµ 12%/th¸ng tøc 144%/n¨m
huy ®éng ®-îc nguån vèn nhµn rçi trong d©n c-, t¹o thÕ æn ®Þnh t-¬ng ®èi vÒ
tiÒn tÖ mét tiÒn ®Ò quan träng ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn x· héi.
*. T¸c ®éng tÝch cùc cña chÝnh s¸ch l·i suÊt d-¬ng.
1. §èi víi NHTM: L·i suÊt cho vay tÝn dông> L·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm > Tû lÖ
l¹m ph¸t. Cho nªn NHTM kh«ng cßn ph¶i bao cÊp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vay
vèn th«ng qua tÝn dông n÷a. L·i suÊt thùc d-¬ng cao ®· thu hót mét sè l-îng
tiÒn göi lín vµo c¸c ng©n hµng lµm l-îng tiÒn dù tr÷ cña c¸c ng©n hµng t¨ng cao
®¸p øng ®-îc nhu cÇu vay vèn cña doanh nghiÖp.
2. §èi víi Doanh nghiÖp : Khi l·i suÊt tiÒn göi cao dÉn ®Õn l·i suÊt cho vay cao
buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i c©n nh¾c viÖc vay vèn ®Çu t-, ph¶i xem xÐt vµ lùa
chän c¸c ph-¬ng ¸n ®Çu t- cã hiÖu qu¶ tèt nhÊt. C¬ cÊu tæ chøc cña c¸c doanh
nghiÖp ®-îc tæ chøc mét c¸ch hîp lý h¬n, gi¶m thiÓu bé phËn qu¶n lý cång kÒnh
®Ó gi¶m thiÓu chi phÝ.
* T¸c ®éng tiªu cùc cña chÝnh s¸ch L·i suÊt d-¬ng.
1. §èi víi NHTM: Do l·i suÊt tiÒn göi cao dÉn ®Õn l·i suÊt cho vay cao nªn cµng
khuyÕn khÝch göi tiÒn h¬n lµ vay tiÒn, l·i suÊt thùc d-¬ng cao cña ng©n hµng
®em l¹i kh¶ n¨ng thu ®-îc lîi nhuËn lín h¬n lµ ®-a tiÒn vµo ®Çu t- mµ rñi ro l¹i
4

6. thÊp nªn còng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp göi tiÒn vµo ng©n hµng h¬n lµ vay
vèn ®Ó kinh doanh. §Õn mét lóc do l-îng tiÒn göi vÉn t¨ng, khèi l-îng vay gi¶m
dÉn ®Õn tµi s¶n nî trong b¶ng c©n ®èi cña NHTM lín h¬n tµi s¶n cã.
2. §èi víi doanh nghiÖp: L·i suÊt vay vèn kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh
nghiÖp ®Çu t- mµ c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc göi tiÒn vµo ng©n hµng h¬n. Trong
tæng sè vèn ®Çu t- s¶n xuÊt kinh doanh, mét phÇn lín lµ ®i vay cña ng©n hµng,
bëi l·i suÊt vèn cao dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lín do ®ã gi¸ thµnh
phÈm cao, gi¸ hµng ho¸ cao vµ nh- vËy hµng ho¸ sÏ gi¶m tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ
tr-êng.
* Giai ®o¹n 1996 – 2005.
- Thêi gian nµy ng©n hµng nhµ n-íc võa cÇu l·i suÊt trÇn. l·i suÊt tho¶ thuËn.
- Tho¶ thuËn tr-êng hîp ng©n hµng kh«ng huy ®éng ®ñ vèn ®Ó cho vaytheo l·i
suÊt qui ®Þnh ph¶i tr¶ ph¸t hµnh kú phiÕu víi l·i suÊt cao h¬n th× ®-îc cÇu l·i
su©t. L·i suÊt huy ®éng cã thÓ cao h¬n l·i suÊt tiÕt kiÖm cïng thêi h¹n lµ 0,2%
th¸ng vµ cho vay cao h¬n møc l·i suÊt trÇn lµ 2,1% th¸ng.
- T¨ng l·i suÊt tiÒn göi, l·i suÊt cao lµm cho ng-êi kinh doanh chñ yÕu ®Çu t-
vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt cã lîi nhuËn cao tøc thêi vµ thu håi vèn nhanh nh-:
DÞch vô, th-¬ng m¹i, s¶n xuÊt nhá t¹o nªn sù mÊt c©n b»ng trong nÒn kinh tÕ.
* Giai ®o¹n thùc hiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn.
1.ChÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn t¸c ®éng ®Õn c¸c NHTM.
* TÝch cùc.
- ViÖc tæ chøc qu¶n lý l·i suÊt trÇn cho phÐp c¸c tæ chøc tÝn dông ®-îc tù do æn
®Þnh c¸c møc l·i suÊt cho vay vµ tiÒn göi trong ph¹m vi trÇn do NHNN cho phÐp,
chÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn ®· chÊm døt thÞ tr-êng NHNN qui ®Þnh c¸c møc d- nî
l·i suÊt cô thÓ, xo¸ bá l·i suÊt cho vay theo tho¶ thuËn vµ tõng b-íc tiÕn hµnh tù
do ho¸ l·i suÊt.
- §Ó n©ng cao lîi nhuËn c¸c NHTM ph¶i n©ng cao møc d- nî cho vay vµ huy
®éng vèn gÊp nhiÒu lÇn.
* H¹n chÕ:
Do l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng( ng¾n, trung, dµi h¹n) liªn tôc
gi¶m, nhiÒu NHTM kh«ng l-êng tr-íc ®-îc ®· huy ®éng vèn cã thêi h¹n 1-3
n¨m ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n. N¨m 1999 NHNN 5 lÇn c¾t gi¶m l·i suÊt cho
5

7. vay tèi ®a, cã lÇn NHNN cßn buéc NHTM gi¶m ngay c¶ l·i suÊt d- nî ®· cho
vay khi ®ã vèn lao ®éng theo l·i suÊt thêi kú tr-íc vÉn ®-îc gi÷ nguyªn cho tíi
khi hÕt h¹n, ®ång thêi l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng vèn nhá(b»ng kh«ng
hoÆc thÊp h¬n). VËy rñi ro l·i suÊt lu«n ®Æt g¸nh nÆng lªn c¸c NHTM.
2. ChÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp .
*. TÝch cùc.
- §¸p øng tèt nhu cÇu vèn s¶n xuÊt cho doanh nghiÖp.
- Doanh nghiÖp kh«ng ph¶i vay víi møc l·i suÊt v-ît trÇn, tøc lµ c¸c doanh
nghiÖp kh«ng bÞ c¸c ng©n hµng Ðp khi ®i vay tiÒn.
- Trong thêi kú hµng c¶ n-íc cã 6000 doanh nghiÖp nhµ n-íc h¬n 1000 doanh
nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi, 230000 doanh nghiÖp t- nh©n, c«ng ty cæ
phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n(ph¸t biÓu cña thñ t-íng Ph¹m V¨n Kh¶i t¹i
cuéc gÆp c¸c nhµ doanh nghiÖp t¹i Hµ Néi 1/1998) hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nµy
®-îc vèn ng©n hµng hç trî 80 -90 % trong s¶n xuÊt kinh doanh c¶i tiÕn vµ ®æi
míi c«ng nghÖ.
*.H¹n chÕ.
ViÖc gi¶m l·i suÊt lµ ®iÒu kiÖn cÇn nh-ng kh«ng ®ñ ®Ó t¹o vèn cho doanh
nghiÖp.
- L·i suÊt cßn cao, khã kh¨n trong thñ tôc vay NH. Cho dï l·i suÊt cho vay ®·
gi¶m kh¸ m¹nh song c¸c DN vÉn kh«ng d¸m vay tiÒn v× tû lÖ l·i suÊt cho vay
ng©n hµng vµo kho¶ng 10%-11% n¨m.
- NhiÒu DN lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ do trang thiÕt bÞ cò kü, c«ng nghÖ l¹c hËu
nh-ng muèn c¬ cÊu vèn lín, b¾t buéc ph¶i ®i vay, víi sè vèn lín DN ph¶i tr¶ l·i
lín trong khi lîi nhuËn thu ®-îc l¹i ch-a æn ®Þnh do vËy l·i suÊt gi¶m DN vÉn
kh«ng d¸m vay.
- C¸c NH c¹nh tranh dÉn ®Õn t¨ng møc l·i suÊt tiÒn göi c¸c DN c¾t gi¶m tÊt c¶
nh÷ng kho¶n ®Çu t- kh«ng ®-a l¹i lîi nhuËn cao b»ng göi tiÕp vµo NH.
- ViÖc vay vèn trung vµ dµi h¹n cña c¸c DN kh«ng thuËn lîi v× c¸c NH cho vay
dÔ gÆp rñi ro tõ viÖc huy ®éng vèn NH cho vay trung vµ dµi h¹n trong khi møc
chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n bÞ xo¸ bá.
Møc l·i suÊt c¬ b¶n
C¸c lo¹i l·i suÊt chñ ®¹o trªn cña NHNN trong ®ã cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn l·i
suÊt huy ®éng vèn vµ cho vay cña c¸c NHTM, nh-ng cã t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn
6

8. l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ. ViÖc t¨ng l·i suÊt c¬ b¶n cho thÊy NHNN ph¸t tÝn hiÖu
t¨ng l·i suÊt trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ. Cßn viÖc t¨ng l·i suÊt t¸i cÊp vèn vµ l·i suÊt
t¸i chiÕt khÊu chøng tá l·i suÊt huy ®éng vèn vµ cho vay ®Òu t¨ng, ph¶n øng nµy
cã thÓ dÔ dµng thÊy ®-îc bëi c¸c diÔn biÕn kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu ®-îc coi lµ
môc tiªu ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
Theo ®ã, NHNN sÏ h¹n chÕ cung øng tiÒn cho c¸c NHTM ®Ó më tÝn dông th«ng
qua viÖc t¨ng l·i suÊt t¸i cÊp vèn vµ l·i suÊt. §ång thêi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vay
vèn cña kh¸ch hµng buéc c¸c NHTM ph¶i ®Èy m¹nh huy ®éng vèn trªn thÞ
tr-êng, nÕu kh«ng ph¶i vay vèn cña NHNN theo c¸c nghiÖp vô NHT¦ víi l·i
suÊt cao h¬n.§Ó huy ®éng ®-îc vèn trong x· héi trong bèi c¶nh hiÖn nay, ®iÒu
dÔ dµng x¶y ra khi NHNN t¨ng c¸c lo¹i l·i suÊt chñ ®¹o nãi trªn th× c¸c NHTM
ph¶i t¨ng l·i suÊt huy ®éng vèn. Bëi v× hiÖn nay ®ang cã rÊt nhiÒu kªnh c¹nh
tranh thu hót vèn.
L·i suÊt t¨ng kh«ng biÕt cã t¸c dông kiÒm chÕ l¹m ph¸t hay kh«ng nh-ng nã lµm
t¨ng rñi ro cho c¶ NHTM vµ doanh nghiÖp th× kh¸ râ rµng, bëi v× víi l·i suÊt vay
vèn néi tÖ b×nh qu©n lªn tíi 12%-13%/n¨m vµo lo¹i cao nhÊt trong khu vùc, lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña ng-êi vay sÏ bÞ ¶nh h-ëng nghiªm
träng. MÆc dï l·i suÊt cao nh-ng nhiÒu dù ¸n triÓn khai dë dang vÉn ph¶i tiÕp tôc
vay vèn ng©n hµng ®Ó ®Çu t-, ®-¬ng nhiªn lµm t¨ng ®é rñi ro cña dù ¸n l·i suÊt
t¨ng, vèn khan hiÕm, doanh nghiÖp vµ ng-êi kinh doanh sÏ khã vay ®-îc vèn
ng©n hµng h¬n. L·i suÊt t¨ng lµm chi phÝ vèn vay trong c¬ cÊu gi¸ b¸n cña s¶n
phÈm vµ dÞch vô t¨ng, t¸c ®éng lµm t¨ng mÆt b»ng gi¸ vµ t¨ng chØ sè gi¸ tiªu
dïng trªn thÞ tr-êng x· héi. L·i suÊt t¨ng vÒ nguyªn lý còng nh- thùc tiÔn sÏ t¸c
®éng lín ®Õn t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña giai ®o¹n sau, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn vèn
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, cña ng-êi kinh doanh tr«ng chê chñ yÕu vµo vèn
tÝn dông ng©n hµng
* ë ViÖt Nam hiÖn nay
L·i suÊt tÝn dông ng©n hµng rÊt nh¹y c¶m ®Õn mäi ng-êi, mäi doanh
nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. L·i suÊt huy ®éng vèn vµ l·i suÊt cho vay
lu«n m©u thuÉn víi nhau, hay nãi c¸ch kh¸c ®©y lµ m©u thuÉn vÒ lîi Ých gi÷a
ng-êi göi tiÒn vµ ng-êi vay tiÒn NHTM.
- L·i suÊt cho vay gåm cã: l·i suÊt chiÕt khÊu giÊy tê cã gi¸ víi kh¸ch hµng; l·i
suÊt cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n; tû lÖ l·i suÊt nî qu¸ h¹n so víi l·i
7

9. suÊt nî ®ang l-u hµnh. L·i suÊt huy ®éng vèn gåm l·i suÊt huy ®éng vèn ng¾n
h¹n ( d-íi 12 th¸ng )vµ l·i suÊt huy ®éng vèn trung dµi h¹n. L·i suÊt huy ®éng
vèn ng¾n h¹n gåm l·i suÊt tiÒn göi kh«ng kú h¹n, l·i suÊt tiÒn göi ng¾n h¹n cã
kú 3 th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng vµ 12 th¸ng, l·i suÊt huy ®éng vèn trung h¹n ( trªn
12 th¸ng vµ d-íi 36 th¸ng), l·i suÊt huy ®éng vèn dµi h¹n ( tõ 36 th¸ng trë lªn)
cña NHTM.
- Ng©n hµng nhµ n-íc(NHNN) ®iÒu hµnh l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng b»ng
khung l·i suÊt tøc NHNN chØ quy ®Þnh l·i suÊt huy ®éng vèn thÊp nhÊt vµ l·i
suÊt cho vay cao nhÊt, l·i suÊt nî qu¸ h¹n. L·i suÊt cho vay ng¾n h¹n (12 th¸ng
trë xuèng) trong ®ã cã chiÕt khÊu th-¬ng phiÕu, l·i suÊt cao nhÊt ®èi víi cho vay
trung h¹n. L·i suÊt huy ®éng vèn thÊp nhÊt gäi lµ sµn l·i suÊt, l·i suÊt cho vay
cao nhÊt gäi lµ l·i suÊt trÇn.
NÒn kinh tÕ mét n-íc æn ®Þnh, ng©n hµng trung -¬ng ®iÒu hµnh c«ng cô l·i suÊt
tÝn dông ng©n hµng theo khung l·i suÊt cã t¸c dông m¹nh mÏ ®èi víi nÒn kinh tÕ
vµ n©ng cao tÝnh ®éc lËp tù chñ tµi chÝnh cña NHTM, gãp phÇn t¨ng tr-ëng
GDP/n¨m ®ång thêi thÓ hiÖn vai trß qu¶n lÝ nhµ n-íc cña NHNN. C¸c NHTM
c¹nh tranh víi nhau b»ng l·i suÊt tÝn dông rÊt quyÕt liÖt. Nh-ng mét sè d©n cã
tr×nh ®é kinh tÕ cao ch-a h¼n göi tiÒn vµo tæ chøc tÝn dông cã l·i suÊt cao nh-
Quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së hoÆc NHTM cæ phÇn mµ hä ®Çu t- vµo tr¸i phiÕu
chÝnh phñ, mÆc dï l·i suÊt thÊp h¬n nh-ng tÝnh an toµn rÊt cao ( chÝnh phñ vay
tiÒn cña nh©n d©n) hoÆc göi tiÒn vµo NHTM nhµ n-íc, an toµn h¬n göi tiÒn vµo
NHTM cæ phÇn. ë n-íc ta, c¸c NHTM nhµ n-íc ®iÓn h×nh lµ NH c«ng th-¬ng
ViÖt Nam ®-a ra l·i suÊt huy ®éng vèn ë tÊt c¶ c¸c kú dµi h¹n lu«n thÊp h¬n so
víi c¸c NHTM nãi chung nh-ng nhiÒu ng-êi vÉn göi vµo. DÞch vô tiÕt kiÖm b-u
®iÖn tuy míi ho¹t ®éng h¬n 5 n¨m, l·i suÊt huy ®éng vèn cao h¬n mét chót hoÆc
b»ng l·i suÊt huy ®éng cña NHTM nhµ n-íc. Nh-ng nguån vèn huy ®éng ®Õn
cuèi quý I/ 2005 ®¹t 24 ngh×n tû ®ång, gÊp h¬n 20 lÇn nguån cæ phÇn Sµi Gßn
c«ng th-¬ng. T¹i sao l¹i nh- vËy? Bëi v× dÞch vô tiÕt kiÖm b-u ®iÖn c¸ nh©n ®-îc
më tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n víi l·i su©t nh- c¸c NHTM nhµ n-íc
(2,4%/n¨m) nh-ng më tµi kho¶n ®-îc göi tiÒn vµ rót tiÒn ë tÊt c¶ c¸c b-u côc
trong c¶ n-íc. DÞch vô tiÕt kiÖm b-u ®iÖn do doanh nghiÖp nhµ n-íc ®¶m nhËn
nh©n d©n tin t-ëng h¬n c¸c NHTM cæ phÇn. DÞch vô tiÕt kiÖm b-u ®iÖn l¹i cã
h¬n 2700 b-u côc trong c¶ n-íc, nhiÒu h¬n m¹ng l-íi NHNNvµ PTNN ViÖt
8

10. Nam. Nh- vËy l·i suÊt huy ®éng vèn cao hay thÊp phô thuéc vµo vÞ thÕ, uy tÝn,
m¹ng l-íi vµ tiÖn Ých ®em l¹i cho thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n göi tiÒn.
Khi nÒn kinh tÕ æn ®Þnh, GDP t¨ng tr-áng tèc ®é cao l·i suÊt tiÒn göi NHTM
®¶m b¶o nguyªn t¾c: L·i suÊt d-¬ng (+) tøc tû lÖ l·i suÊt tiÒn göi kú h¹n 12
th¸ng cao h¬n tû lÖ l¹m ph¸t/ n¨m. N¨m 2004, l·i suÊt tiÒn göi kú h¹n 12 th¸ng
kh«ng v-ît tØ lÖ l¹m ph¸t 9,5%/ n¨m. §©y lµ hiÖn t-îng kh¸c th-êng, kÓ tõ n¨m
1996 trë l¹i ®©y ( trõ n¨m 1998 l¹m ph¸t lµ 9,2%/ n¨m).
N¨m 1987, n-íc ta l¹m ph¸t 774%/ n¨m, NHNN ViÖt Nam vµ c¸c NHTM kh«ng
thÓ ®-a ra tØ lÖ l·i suÊt huy ®éng vèn kú h¹n 12 th¸ng, cao h¬n tØ lÖ l¹m ph¸t Êy.
Bëi vËy c¸c nhµ kinh tÕ vÝ l¹m ph¸t cao hoÆc l¹m ph¸t phi m· nh- “s¾c thuÕ v«
h×nh”, mäi thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n cã tiÒn ph¶i chÞu thiÖt h¹i, c¶ tiÒn göi NHTM
hoÆc ®Çu t- vµo giÊy tê cã gi¸…
C¸c NHTM ®ua nhau t¨ng l·i suÊt huy ®éng vèn víi nhiÒu h×nh thøc: L·i suÊt
tiÒn göi luü tiÕn theo thêi gian vµ theo c¶ sè tiÒn göi vµo nhiÒu hay Ýt, nhiÒu
NHTM cßn tæ chøc quay chän th-ëng víi nh÷ng gi¸ trÞ hÊp dÉn nh- gi¶i ®éc ®¾c
trÞ gi¸ 100 c©y vµng bèn sè 9 hoÆc « t« du lÞch sang träng hay mét c¨n nhµ
chung c- trÞ gi¸ nhiÒu tr¨m triÖu ®ång. §Æc biÖt mét sè NHTM cæ phÇn cßn ®-a
l·i suÊt huy ®éng vèn cã cïng kú h¹n, ë miÒn Nam cao h¬n miÒn B¾c nh-
NHTM cæ phÇn Quèc TÕ.
Trong lóc nµy l¹m ph¸t ®ang gia t¨ng, nçi lo cña nhiÒu ng-êi, NHNN ViÖt Nam
nªn ®iÒu hµnh l·i suÊt theo khung l·i suÊt- khèng chÕ l·i suÊt trÇn, nh»m ®¶m
b¶o quyÒn lîi cña bªn vay vèn. NHNN quy ®Þnh sµn l·i suÊt ®Ó ng-êi göi tiÒn cã
kú h¹n vµo NHTM, víi mét tØ lÖ l·i suÊt thÝch hîp v× hä lµ “t- b¶n thùc lîi”.
§-îc biÕt, trong nhiÒu n¨m qua, mét sè doanh nghiÖp nhµ n-íc tû lÖ sinh lêi trªn
vèn cßn thÊp h¬n tØ lÖ l·i suÊt tiÒn göi Ng©n hµng kú h¹n 12 th¸ng. §øng vÒ gi¸c
®é kinh tÕ l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng, NHTM ®ãng vai trß ph©n phèi l·i thu
nhËp b»ng tiÒn cña bªn vay víi bªn göi tiÒn vµo NHTM. Nãi kh¸c ®i, c¸c NHTM
huy ®éng vèn ë thµnh phè, chuyÓn mét phÇn nguån vèn huy ®éng vÒ n«ng th«n
cho s¶n xuÊt n«ng, ng-, l©m nghiÖp vµ doanh nghiÖp vay. C¸c NHTM dïng Ýt
nhÊt 70% sè l·i thu ®-îc tõ lµm kinh tÕ hé vµ doanh nghiÖp vay vèn ®Ó tr¶ l·i
cho ng-êi göi tiÒn, trong ®ã thu l·i cho vay ë n«ng th«n, tr¶ l·i cho ng-êi göi
tiÒn ë thµnh thÞ.(Mét sè t- liÖu trªn trÝch tõ b¸o Kinh tÕ vµ Dù b¸o sè T6/9-2005)
9

11. C- KÕt luËn
HiÖn t-îng l·i suÊt vÉn ®ang biÕn ®éng theo tõng ngµy tõng giê kh¾p
trong vµ ngoµi n-íc. L·i suÊt lµ mét trong nh÷ng biÕn sè ®-îc theo dâi chÆt chÏ
nhÊt trong nÒn kinh tÕ, sù dao ®éng cña L·i SuÊt ®-îc ®-a trªn c¸c ph-¬ng tiÖn
th«ng tin ®¹i chóng, nã trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ,
doanh nghiÖp, còng nh- nhiÒu ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ sù th¨ng
trÇm cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
quèc gia, lµ môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña quèc gia, æn ®Þnh tiÒn tÖ, ®¶m b¶o
møc l¹m ph¸t hîp lý kÝch thÝch t¨ng tr-ëng kinh tÕ, ®¶m b¶o cã sù chªnh lÖch
l·i suÊt kinh doanh, sö dông vèn hiÖu qu¶ t¨ng s¶n phÈm x· héi chÝnh phñ ViÖt
Nam th«ng qua NHNN. Trong thêi gian tíi chÝnh s¸ch l·i suÊt sÏ cßn tiÕp tôc
®iÒu chØnh theo h-íng tù do ho¸ l·i suÊt phï hîp víi møc ®é thÞ tr-êng tµi chÝnh
khu vùc vµ quèc tÕ theo chÝnh s¸ch thÞ tr-êng quèc tÕ.
10

12. Môc lôc
A- Më ®Çu
B- Néi dung
I- Lý luËn chung vÒ l·i suÊt
1. Kh¸i niÖm vÒ l·i suÊt
2. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt
II- Vai trß vµ t¸c ®éng cña l·i suÊt trong huy ®éng vèn nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng ë ViÖt Nam
1. §èi víi ng©n hµng th-¬ng m¹i
2. §èi víi doanh nghiÖp
C- KÕt luËn
Tµi liÖu tham kh¶o
11

13. Tµi liÖu tham kh¶o
Gi¸o tr×nh Tµi ChÝnh
B¸o Tµi chÝnh tiÒn tÖ (1/3/2004)
B¸o Kinh tÕ vµ dù b¸o (T6/2005)
M¹ng Internet
12

14. 13