1. ÇÓÐÃÀÀÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ
ÁÀÍÊÍÛ ÏÀÑÑÈÂÈÉÍ ÌÅÍÅÆÌÅÍÒ
Ëåêö ¹ 13, 14, 15
1.
2.
3.
Àðèëæààíû áàíêíû ïàññèâ áîëîí ¿íäñýí äåïîçèòóóä
Áàíêíû äèïîçèòûí ¿íý á¿ðä¿¿ëýõ àðãóóä
Òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéí øèíæèëãýý

2. 6.1 Àðèëæààíû áàíêíû ïàññèâ
áîëîí ¿íäñýí äèïîçèòóóä
ÀÀÍýãæ áàéãóóëëàãûí ïàññèâ íü :
 Êîìïàíèäàà àíõ îðóóëñàí õºðºíãº
 Õóðèìòëàãäñàí àøèã,
 Íýìýæ òºëºãäñºí êàïèòàë
 Ïàññèâûí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñãèéí áàãàõàí õóâèéã
áóñäààñ òàòàí òºâëºã¿¿ëñýí õºðºí㺠áîëîõ ºð
òºëáºð ýçýëæ áàéäàã.
 Õàðèí àðèëæààíû áàíêíû ïàññèâèéí 90 õóâü íü
áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºí㺠áîëîõ ºð
òºëáºðººñ á¿ðääýã.

3. Àðèëæààíû áàíêíû ïàññèâò äàðààõ ýõ ¿¿ñâýð
õàìààðàãääàã. ¯¿íä:

4. Õàðèëöàõ:

Îíöëîã:




Õàðèëöàõ äàíñíû äèïîçèòóóäûã ººðºº øààðäàí àâàõ
äèïîçèòóóä ãýäýã.
Õàðèëöàõ äàõ ìºíãºí õºðºíãºíä áàíê èõýâ÷ëýí
õ¿¿ òºëäºãã¿é.
Íàó äàíñ: Íàó äàíñ ãýäýã íü áàíê íü õàðèëöàã÷èäòàé õàðèëöàí
òîõèðîëöñîí õýìæýýãýýð õ¿¿ òºëäºã õàðèëöàõ äàíñíû õýëáýð þì.
Íàó äàíñíû õàðèëöàõ äàíñíààñ ÿëãààòàé òàë íü
÷åõ áè÷èõã¿é áà õýðýâ áè÷âýë ÷åõèéí òîî
õÿçãààðëàãäìàë áàéíà.
 áàéíãà òîäîðõîé õýìæýýíèé ¿ëäýãäýëòýé áàéõ
¸ñòîé áà òóñ ¿ëäýãäýëä õ¿¿ òºëºõã¿é áàéäàã.


5. Õóãàöààã¿é õàäãàëàìæ:

Îíöëîã íü:
 Õàäãàëàìæ ýçýìøèã÷ áàíêèíä õàäãàëóóëñàí ìºí㺺
äóðòàé ¿åäýý àâàõ ýðõòýé.
 Áàíêíû õóâüä õàäãàëàìæèíä òîäîðõîé õýìæýýíèé
õ¿¿ òºëæ áàéäàã.
 Áàíêíààñ óã õàäãàëàìæèíä ºãºõ õ¿¿ áàãà áàéäàã.
 Õóãàöààã¿é õàäãàëàìæ íü áàíêíû õóâüä õàìãèéí
óðüä÷èëàí õàðæ áîëäîãã¿é áàéíãûí áèø ýõ ¿¿ñâýð
áàéäàã.
 Õóãàöààã¿é õàäãàëàìæèéí õóãàöàà èõýâ÷ëýí áîãèíî
áàéäàã.

6. Õóãàöààòàé õàäãàëàìæ:

Îíöëîã íü:
 Õóãàöààòàé õàäãàëàìæ íü áàíêíû çýýëèéí ¿íäñýí
ò¿¿õèé ýä íü þì.
 Àðèëæààíû
áàíê
íü
äèïîçèòûí
òºðë¿¿äýýñ
õóãàöààòàé
õàäãàëàìæèéã
õàìãèéí
èõýýð
áàéðøóóëàõûã çîðèäîã.
 Õóãàöààòàé õàäãàëàìæèä òºëºõ õ¿¿ãèéí õýìæýý
õàðüöàíãóé ºíäºð áàéäàã.
 Áàíêèíä áàéðøóóëñàí õàðèëöàã÷èäûí õóãàöààòàé
áîëîí õóãàöààã¿é õàäãàëàìæóóä íü òºëáºð òîîöîîíû
¿¿ðãèéã øóóä ã¿éöýòãýäýãã¿é ÷ ãýñýí áàíêíû
õºðâºõ ÷àäâàðûí ò¿âøèíã ºíäºð áàéëãàäàã ó÷èð à÷
õîëáîãäîëòîé.

7. Õàäãàëàìæèéí ñåðòèôèêàöè:
Îíöëîã íü:
 Íýã òºðëèéí õàäãàëàìæ, áàñ íýã òºðëèéí ¿íýò
öààñ þì.
 Õàäãàëàìæèéí
ñåðòèôèêàò
ãýäýã
íü
õàäãàëàìæèéã èõ õýìæýýãýýð òàòàõûí òóëä
áàíê õàäãàëàìæ ýçýìøèã÷èääýý äàâóó ýðõ
îëãîæ ò¿¿íèéã ¿íýò öààñ õýëáýðò øèëæ¿¿ëýí,
ò¿¿íèéãýý áóñäàä òîäîðõîé õóãàöààãààð
øèëæ¿¿ëæ, õóäàëäàæ áîëîõ ýðõ îëãîäîã.

8. Òºâ áàíê áà áóñàä áàíêíààñ àâñàí çýýëëýã áîëîí ºð òºëáºð:




Àðèëæààíû áàíêíû çààâàë áàéëãàõ íººöèéí õýìæýý áàãàññàí ¿åä
áîëîí
áóñàä
çàéëøã¿é
øàëòãààíóóäûí
óëìààñ
òîäîðõîé
õóãàöààãààð òºâ áàíêíààñ òîäîðõîé õýìæýýíèé çýýëèéã ºã÷ áîëäîã.
Òºâ áàíêíààñ îëãîõ çýýë íü áàíêíû ¿éë àæèëëàãàà õýâèéí ÿâàãäàæ
áàéõ ¿åä áîëîí áàíê àøèãòàé àæèëëàæ áàéõ ¿åä îëãîãääîãã¿é.
Òºâ áàíê íü ¿éë àæèëëàãàà íü õýâèéí áóñ áîëñîí ººðººð õýëáýë
òºëáºðèéí ÷àäâàðã¿é áîëæ áîëçîøã¿é ãýæ ¿çñýí áàíêèíä òîäîðõîé
õýìæýýíèé çýýëèéã îëãîäîã.
Õàðèí àðèëæààíû áàíê íü áóñàä áàíê, ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãààñ
çýýë àâ÷ áîëäîã áà òîì áàíêóóä æèæèã áàíêàíä ¿éë àæèëëàãààã
íü äýìæèõ ¿¿äíýýñ òîäîðõîé õýìæýýíèé ìºíãºí õºðºíãèéã ýçýëýõ
ýñâýë òóõàéí áàíêèíä õàäãàëàìæ, õàðèëöàõ õýëáýðýýð òîäîðõîé
õóãàöààãààð áàéðøóóëàõ òîõèîëäîë ýëáýã áàéäàã.

9. Îëîí óëñûí áàíê ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà áîëîí
áóñàä áàéãóóëëàãààñ àâñàí çýýë:

Àðèëæààíû áàíê íü Äýëõèéí áàíê, Àçèéí
õºãæëèéí áàíê, îëîí óëñûí âàëþòûí ñàí çýðýã îëîí
óëñûí áàíê ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë
àæèëëàãààíäàà õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà ìºíãºí
õºðºíãèéã
ººðèéí
áàíêíààð
äàìæóóëàí,
ýðñäýëèéã íü õàðèóöàí çàðöóóëàõ òîõèîëäîë
áàéäàã. Èéì òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéã áàíê
òîäîðõîé õóãàöààíû äàðàà òîäîðõîé õóâèéí
õ¿¿òýéãýýð íü ýðã¿¿ëýí òºëºõ ¸ñòîé áàéäàã.
Èéìä ýíý íü áàíêíû áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí
õºðºíãèéí íýã þì.

10. Áóñàä äèïîçèòóóä:


Àðèëæààíû
áàíêóóä
íü
àæ
àõóéí íýãæ
áàéãóóëëàãàòàé áàéãóóëñàí ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð
òýäíèé íýðèéí ºìíººñ ãóðàâäàã÷ ýòãýýäýýñ àæèë
¿éë÷èëãýýíèé òºëáºðèéã íýõýìæèëæ àâ÷ ò¿ð
õóãàöààãàà𠺺ð äýýðýý áàéðøóóëäàã. Ýíý íü
áàíêíû áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéí íýã
õýñýã áîëæ ºãäºã.
̺í áàíê íü õîò, àéìàã ñóìä, îëîí óëñûí õýìæýýíä ìºíãºí
ãóéâóóëãûí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëæ ãàäààä äîòîîäîîñ
èðãýä àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí õîîðîíä ìºíãºí
õºðºíãèéã õ¿ëýýí àâ÷ øèëæ¿¿ëæ îëãîæ áàéäàã.

11. 6.2 Äåïîçèòûí ¿íý á¿ðäýõ àðãóóä


Áàíê òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãºíä /äåïîçèò/ ÿìàð
õýìæýýíèé õ¿¿ òºëæ, ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëñíèéõýý
òºëºº õýäèé õýìæýýíèé õºëñ àâàõàà ººðñ人
òîãòîîõ ýðõòýé áàéäàã áèëýý.
Áàíê ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý òîãòîîõäîî õýðýãëýäýã
õýä õýäýí àðãóóä áàéíà. ¯¿íä:

12. À.Çàðäàëä ñóóðèëàí ¿íý òîãòîîõ àðãà:

Áàíêíû ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ, àæèë ¿éë÷èëãýýòýé
õîëáîãäîí ãàð÷ áóé àæèëëàãààíû áîëîí íýìýëò çàðäëûã
íºõººä òîäîðõîé õýìæýýíèé àøèã îëæ áàéõààð ¿íý
òîãòîîõûã õýëíý.
¯=Ç+Í+À




¯-äåïîçèòûí òºðºë òóñ á¿ðèéí ¿éë÷èëãýýíèé äóíäàæ ¿íý
Ç-äåïîçèòûí ¿éë÷èëãýýíèé íýãæèä íîîãäîõ àæèëëàãààíû çàðäàë
Í-äåïîçèòûí á¿õ òºðëèéí àæèëëàãààíû õ¿ëýýãäýæ áóé íýìýëò
çàðäàë
À-äåïîçèòûí ¿éë÷èëãýýíèé òºðºë òóñ á¿ðèéí òºëºâëºñºí àøèã

13. 


Ýíý àðãûã õýðýãëýõýä äåïîçèòûí ¿éë÷èëãýýíèé òºðºë
òóñ á¿ðèéí ºðòãèéã ìàø íàðèéí òîãòîîõ øààðäëàãàòàé.
Ìàðêñ, Ýäìèíñòåð íàðûí õýñýã ýðäýìòýä äóíäàæ ºðòãèéã
ºíãºðñºí ¿åèéí òîî ìàòåðèàë áîëîí èðýýä¿éí òààìàãëàë
äýýð ¿íäýñëýí õî¸ð àðãà÷ëàëààð òîîöñîí.
ªíãºðñºí ¿åèéí òîî áàðèìòàíä òóëãóóðëàí ºðòºã òîîöîõäîî:
a. Ýõ ¿¿ñâýðèéí òºðºë òóñ á¿ðýýð õ¿¿ãèéí áîëîí
õ¿¿ãèéí áóñ çàðäàëûã òîîöîæ, ýçëýõ õóâèéí æèíã
òîäîðõîéëîõ /äààòãàëûí áîëîí çààâàë áàéõ íººöèéã
îðóóëíà/

14. á/ Ýõ ¿¿ñâýð òóñ á¿ðèéí äóíäàæ ºðòãèéã òîäîðõîéëîõ.
Òóõàéí
Òóõàé ýõ ¿¿ñâýðèéí õ¿¿ãèéí áîëîí
ýõ ¿¿ñâýð * õ¿¿ãèéí áóñ çàðäàëûí òóõàéí ýõ
Ýõ ¿¿ñâýð
¿¿ñâýðò ýçëýõ õóâü
Á¿ðèéí äóíäàæ =
ºðòºã
Íèéò * (100-çààâàë áàéõ íººö,
ýõ ¿¿ñâýð
äààòãàëûí õóðààìæèéí ýçëýõ õóâü)
â/ Íèéò ýõ ¿¿ñâýðèéí æèãíýñýí äóíäàæ ºðòãèéã òîäîðõîéëîõ. Ýõ
¿¿ñâýð òóñ á¿ðýýð ãàðãàñàí äóíäàæ ºðòãèéí íèéëáýðýýð íèéò ýõ
¿¿ñâýðèéí æèãíýñýí äóíäàæ ºðòãèéã òîäîðõîéëíî.

15. 2. Áàíê ºíãºðñºí ¿åèéí ã¿éöýòãýë èðýýä¿éí çîðèëãîäîî íèéö¿¿ëýí
øèíýýð òàòàí òºâëºð¿¿ëýõ õºðºí㺺 òîäîðõîéëñíû ¿íäñýí äýýð äóíäàæ
ºðòãèéã òîîöîõäîî:
Õ¿ëýýãäýæ áóé íèéò çàðäàë
Ýõ ¿¿ñâýðèéí äóíäàæ ºðòºã =
Íèéò ýõ ¿¿ñâýð
ãýæ òîîöíî. Æèøýý íü:
Íèéò çàðäàë
Àêòèâò
Ä/ä
Ýõ ¿¿ñâýð
Õýìæýý
áàéðøóóëàõ
õýìæýý
1
2
3
Õàðèëöàõ
Õóãàöààã¿é
õàäãàëàìæ
Õóãàöààòàé
õàäãàëàìæ
õóâü
Õýìæýý
100.0
60.0
2
2
100.0
60.0
4
4
100.0
80.0
8
8
10
10
4
ªºðèéí õºðºíãº
100.0
90.0
5
Ä¿í
400.0
290.0
24

16. Äóíäàæ ºðòºã =
24
400 = 0.06
áîëæ àêòèâààñàà áàãààð áîäîõîä 6%-èéí õ¿¿ àâ÷ áàéæ
àëäàãäàëã¿é àæèëëàõ íü. Ãýâ÷ ýõ ¿¿ñâýðèéí 290.0
ñàÿ òºãðºãèéã ë îðëîãî îðóóëàõ àêòèâò áàéðëóóëàõ
ó÷èð
Îðëîãî îðóóëàõ
Õ¿ëýýãäýæ áóé çàðäàë
àêòèâûí äóíäàæ = Îðëîãî îðóóëàõ àêòèâ =
¿íý
24
290 = 0.0827
áîëæ çýýë, ¿íýò öààñíààñ õàìãèéí áàãààð áîäîõîä 8.3%-í
îðëîãî àâàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

17. Á.Àõèó îðëîãî, àõèó çàðäàëûã õàðüöóóëàí ¿íý
òîîöîõ àðãà:




Áàíê ººðºº äåïîçèòûíõîî õ¿¿ã ÷ºëººòýé òîãòîîõ áîëîìæòîé
áàéãàà ¿åä äóíäàæ ºðòãèéí àðãààð áóñ àõèó çàðäàë,
àõèó îðëîãûã õàðüöóóëàõ àðãûã ¿íäýñëýí àøãèéí
õàìãèéí èõ ò¿âøèíãýýð òîãòîîõ íü èë¿¿ àøèãòàé
áàéäàã.
Àõèó çàðäàë ãýäýã íü øèíýýð íýã òºãðºãèéí õºðºíãº
òàòàí òºâëºð¿¿ëýõýä ãàðàõ õ¿¿ãèéí áà õ¿¿ãèéí áóñ
çàðäàëûí íèéëáýð þì.
Àõèó îðëîãî ãýäýã íü øèíýýð òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí íýã
òºãðºãèéí õºðºíãºãèéí îðóóëæ áóé îðëîãî þì.
¯éë àæèëëàãààãàà ºðãºæ¿¿ëýõýýð øèíýýð òàòàæ áóé
õºðºíãèéí àõèó îðëîãî íü àõèó çàðäëààñàà èõ áàéãàà
¿åä ýíý àæèëëàãààã àøèãòýé ãýæ ¿çýæ áîëíî.

18. Àõèó çàðäàë = Íèéò çàðäëûí ººð÷ëºëò = (Øèíý õ¿¿ *
Øèíýýð òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãº) - (Õóó÷èí õ¿¿ *
Õóó÷èí õ¿¿ãýýð òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãº)
Àõèó çàðäàë
*Àõèó çàðäëûí =
õóâü
Õ 100
Íýìýí øèíýýð òàòàí
òºâëºð¿¿ñýí õºðºíãº

19. Æèøýýëáýë: 40 ñàÿ òºãðºãèéí ýõ ¿¿ñâýð
òàòàõ õóâèëáàðûí õóâüä
Àõèó çàðäàë =(40 õ 2.5) - (20 õ 2.5 ) = 1.0-0.4 = 0.6
ñàÿ.òºã
0.6
Àõèó çàðäëûí õóâü =
x 100 = 3%
20
Öýâýð àøèã = (40 x 0.05) – (40 x 0.025) = 1.0 ñàÿ òºãðºã
áîëæ áàéíà.

20. Â.Øèíý çàõ çýýëä íýâòðýõ çîðèëãî á¿õèé
¿íý òîãòîîëò:


Øèíý çàõ çýýëä íýâòðýí îðæ øèíý õàðèëöàã÷, øèíý ýõ
¿¿ñâýð áèé áîëãîõ ãýñýí ñòðàòåãèéí çîðèëò òàâüñàí
¿åäýý àøãàà õàìãèéí èõ áàéëãàõ çîðèëãîî ò¿ð õîéø
òàâèí õàðüöàíãóé ºíäºð õ¿¿, áàãà õºëñººð ¿éë÷èëãýý
ÿâóóëæ, ðåêëàì çàð ñóðòàë÷èëãààíä èõ õºðºí㺠çàðàõ
õýðýãòýé áîëäîã.
ªºðººð õýëáýë ºíººäºð àëäñàí àøãàà èðýýä¿éä èõ õºðºíãº
òàòàí òºâëºð¿¿ëæ, èõ õýìæýýíèé çýýë îëãîñíîîðîî íºõíº
ãýñýí çîðèëò òàâüäàã. Èéìýýñ õàðèëöàã÷äûí äóíä
ñóäàëãàà ÿâóóëæ, òýä ÿìàð ç¿éëèéã ñîíèðõîæ áàéíà
ãýäãéèã ¿íäýñëýí ¿éë÷èëãýýíèéõýý õºëñèéã õýðõýí
òîãòîîõ âý? ãýäãýý øèéäâýðëýíý.

21. Ã.Õàðèëöàã÷ á¿ðä òîõèðóóëàí ÿëãàâàðòàé ¿íý
òîãòîîõ:


Õàðèëöàã÷ á¿ðèéí îíöëîã, áîëîìæèíä òîõèðóóëàí,
õàðèëöàõ áîëîí õàäãàëàìæèéí ¿ëäýãäëèéí õýìæýýíýýñ
õàìààðóóëàí
¿éë÷èëãýýíèéõýý
¿íèéã
òîãòîîõûã
ÿëãàâàðòàé ¿íý òîãòîîõ ãýíý.
ªºðººð õýëáýë õàðèëöàã÷ íýã á¿ðòýé äàíñíû ¿ëäýãäëèéí
áàéâàë çîõèõ õýìæýý, ¿éë÷èëãýýíèé õºëñíèé äýýä áà
äîîä õÿçãààðûã òîõèðîëöîí äàíñ äàõü ¿ëäýãëèéí õýìæýý
òîãòîîñîí õýìæýýíýýñ äîîø îðâîë ¿éë÷èëãýýíèé õºëñèéã
òîõèðîëöîõäîî
õàäãàëàìæèéí
õóãàöàà
õèéãäñýí
ã¿éëãýýíèé òîî, áýëýí ìºí㺠òóøààäàã ýñýõ, ò¿¿íèé
õýìæýý çýðãèéã õàðãàëçàí ¿çíý. Õàðèëöàã÷ á¿ðä
èíãýæ ººð ººð ¿íý òîãòîîõ íü îëîí æèæèã ã¿éëãýý
õèéäýã, ìºí æèæèã äàíñ öóãëàðàõààñ ñýðãèéëíý.

22. Ä. Èõ îðëîãîòîé èðãýäèéã òàòàõàä ÷èãëýñýí ¿íý
òîãòîîëò:



Òîìîîõîí áàíêóóä õ¿í àìûí ºíäºð îðëîãîòîé õýñýã áîëîõ ýì÷,
ºì㺺ëºã÷, áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ýçäèéã òàòàõàä
÷èãëýñýí õºòºëáºð áîëîâñðóóëæ, ººðèéí áàíêíû
¿éë÷èëãýý, ¿íý õºëñ, íàéäâàðòàé áàéäëûã òàíèëöóóëàõ
àæèë çîõèîí áàéãóóëäàã áàéíà.
Ýäãýýð õàðèëöàã÷äûã ¿éë÷èëãýýíèé ¿íèéã äóíäæààñ
äýýã¿¿ð òîãòîîí, çºâõºí íýã õàðèëöàã÷èéí õýðãèéã
õàðèóöàã÷ õ¿í àæèëëàæ, õàðèëöàã÷èéã á¿õ òºðëèéí
ìýäýýëëýýð õàíãàäàã.
Èéìä ýíý õàðèëöàã÷èä íü àëèâàà øèíý ç¿éëèéí òóõàé
ìýäýýëýë ñàéòàé áàéäàã áîëîâ÷ áàíêíû ñàíõ¿¿ãèéí
áàéäàë ìóóäàõ, õ¿¿ãèéí ýðñ ÿëãààíààñ áóñàä òºðëèéí
ººð÷ëºëòèéã òºäèéëºí òîîäîãã¿é áàéíà.

23. Å. Õàðèëöàã÷èéí ¿éë÷èëãýýíèé íýð òºðëèéã ¿íäýñëýí
¿íý òîãòîîõ:



Ýíý íü áàíêòàé îëîí òàëûí õàðèëöààòàé ñàéí õàðèëöàã÷èéí
õóâüä ¿éë÷èëãýýíèé õýìæýý, ÷àíàðòàé óÿëäóóëàí
òîãòîîñîí ¿íý þì.
Îëîí òàëûí ¿éë÷èëãýý á¿õèé õàðèëöàã÷èéí ¿éë÷èëãýýíèé
òàðèôûã õºíãºëºëòòýé òîãòîîæ, òºëáºðèéã ñóíãàõ çàìààð
óðàìøóóëàë ¿ç¿¿ëýõ õýëáýðýýð áóñàä õÿçãààðëàãäìàë
õàðèëöààòàé õàðèëöàã÷ààñ ÿëãààòàé ¿íý òîãòîîíî.
¯íý òîãòîîõ îëîí õ¿÷èí ç¿éëèéí àðãà ÷ ãýæ íýðëýãääýã
ýíýõ¿¿ àðãà íü õàðèëöàã÷ààñ áàíêòàé òîãòîîñîí
õàðèëöàà, ¿éë÷èëãýýíèé íýð òºðëèéã óëàì á¿ð îëøðóóëàí
ºðãºòãºõºä ÷èãëýãääýã òóë õàðèëöàã÷èä íü áàíêíû
õàðààò áàéäàëä àÿíäàà îðäîã áàéíà.

24. Æ. ªºðèéí çîðèëãûã ãîë áîëãîí ¿íý òîãòîîõ àðãà:


Áàíê ¿éë÷èëãýýíèéõýý ¿íý, ò¿¿íä òàâèãäàõ
øààðäëàãûã
ÿëãàâàðòàé
òîãòîîñíîîð
äåïîçèò
ýçýìøèã÷äèéíõýý á¿òöèéã òîäîðõîéëîõ áîëîìæòîé.
ÀÍÓ-ûí ýäèéí çàñàã÷ Ýäìèñòðèéí ¿çýæ áàéãààãààð
äåïîçèòûí õ¿¿ã ººð÷ëºõ íü çýýë áîëîí äåïîçèòûí õ¿¿ãèéí
õîîðîíäûí çºð¿¿ã ººð÷뺺ä çîãñîõã¿é ïàññèâ áîëîí
õàðèëöàã÷äûí á¿òýö ò¿¿ãýýð äàìæóóëàí áàíêíû
õºãæëèéí õýòèéí òºëºâ, àøèãò àæèëëàãààíä íºëººëäºã
àæýý.

25. Çýýë áà äåïîçèòûí õ¿¿ãèéí ÿëãàà áàãà áàéõ òóñàì àøãèéí õ¿¿ãèéí
ìýäðýìæ èõ áàéõ ó÷èð, àøãàà õàìãèéí èõ áàéëãàõ çîðèëãîä õ¿ðýõèéí
òóëä ýíý õàðààò áàéäëûã áàãàñãàõ øààðäëàãàòàé.

26. 6.3 Òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí
õºðºíãèéí øèíæèëãýý

Áàíê áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéã äàðààõ
áàéäëààð øèíæèëæ ¿çäýã. ¯¿íä:
1. Á¿òöèéã íü øèíæëýíý. Áàíê òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí
õºðºíã¿¿äýý 2 îíîîð çýðýãö¿¿ëýí õàðüöóóëæ ºñºëò
áóóðàëò ãýõ çýðãýýð á¿òöýä íü àíàëèç õèéíý. Áàíêíû
òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºí㺺ñ õàðàõàä õàðèëöàõûã
áîäâîë õàäãàëàìæèíä õ¿¿ èë¿¿ òºëäºã òóë ºðòºã
èë¿¿òýé ÷ òîãòâîðòîé ýõ ¿¿ñâýð áîëäîã. Èéìýýñ
õàäãàëàìæèéí
á¿òöýä
èõýýõýí
àíõààðàõ
øààðäëàãàòàé. Õàäãàëàìæèéí á¿òöèéã ãàðãàæ,
ò¿¿íä ä¿ãíýëò ºã÷, ºñºëò áóóðàëòûí øàëòãààíûã
òîäðóóëíà.
̺í
õàäãàëàìæèéí
õîëáîãäîõ
¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ãàðãàí ä¿ãíýëò ºãíº.

27. Õàäãàëàìæèéí îðëîãî, ¿ëäýãäýëèéí õýìæýýã ãàðãàõäàà
áîäîãäñîí õ¿¿ãèéí õýìæýýãýýð öýâýðø¿¿ëýí, æèíõýíý
õàäãàëàìæèíä îðñîí îðëîãî, ¿ëäýãäëýýð àâàõ íü
òîõèðîìæòîé.
Эх үүсвэр
Харилцах
Хадгаламж
Банк бус
нэгжээс
татсан эх
үүсвэр
Банкнаас
татсан эх
үүсвэр
Бусад
Нийт татан
төвлөрүүлс
эн хөрөнгө
2005 он
Хувийн
Төгрөгөөр жин
2 892 606
42,5%
041,69
2 712 200
39,8%
130,32
2006 он
Хувийн
Төгрөгөөр жин
3 987 844
42,9%
371,88
4 335 610
46,7%
672,64
53 422
243,92
0,8%
19 866
634,13
0,2%
1 074 790
000,00
15,8%
914 943
950,00
9,8%
72 206
092,93
1,1%
33 876
549,07
0,4%
6 805 224
508,86
100%
9 292 142
177,72
100%
өөрчилөлт
Хувийн
Төгрөгөөр жин
1 095 238
37,86%
330,19
1 623 410
59,86%
542,32
-
33 555
609,79
-62,81%
- 159 846
050,00
-14,87%
-
38 329
543,86
-53,08%
2 486 917
668,86
36,54%

28. Õ¿í àìûí ìºíãºí õóðèìòëàë áóþó õàäãàëàìæèéí
÷àíàðûí ¿ç¿¿ëýëò íü:
1.
2.
Õàäãàëàìæèéí äóíäàæ õóãàöàà
Õàäãàëàìæèéí äàíñàíä îðñîí îðëîãûí òîãòâîðæèëòûí
ò¿âøèí çýðãýýð èëýðõèéëýãääýã.
Õàäãàëàìæèéí õóãàöààã òîäîðõîéëîõäîî õàäãàëàìæèéí äóíäàæ
¿ëäýãäýëèéã
õàäãàëàìæèéí
çàðëàãàä
õóâààæ,
ò¿¿íèé
õóãàöààãààð íü ¿ðæ¿¿ëæ òîîöíî.
Ct = Ocp x T
B
Ct-õàäãàëàìæèéí õóãàöàà
Ocp-õàäãàëàìæèéí äóíäàæ ¿ëäýãäýë
B- õàäãàëàìæèéí çàðëàãà
T-õóãàöàà /ºäðººð/
Ýíýõ¿¿ õóãàöàà ºíäºð áàéõ òóñàì õàäãàëàìæèéí äóíäàæ õóãàöàà
óðò, ýõ ¿¿ñâýð òîãòâîðòîé áàéíà.

29. Õàäãàëàìæèéí îðëîãûí òîãòâîðæèëòûí ò¿âøèíã òîîöîõäîî
õàäãàëàìæèéí ýöñèéí ¿ëäýãäëýýñ ýõíèé ¿ëäýãäëèéã
õàñàæ, ãàðñàí çºð¿¿ã õàäãàëàìæèéí îðëîãîä õàðüöóóëàõ
çàìààð õóâèàð èëýðõèéëíý.






Yo = (Ok-Oh) x 100
R
Yо = хадгаламжийн орлогын
тогтворжилтын түвшин
Оk = хугацааны эцсийн үлдэгдэл
Оh = хугацааны эхний үлдэгдэл
R = хадгаламжийн орлого
Энэ үзүүлэлт өндөр байх тусам эх үүсвэр нэмэгдэж,
тогтворжиж байгааг харуулна.

30. Òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéã õýð àøèãòàé áàéðøóóëæ
áóéã õàðàõ ¿¿äíýýñ äåïîçèò àøèãëàëòûí êîýôôèöèåíòèéã
òîîöäîã. ¯¿íèéã äàðààõ àðãóóäààð òîîöíî.
1.
Îðëîãî îðóóëàõ àêòèâààð íü:
Êä =
Îðëîãî îðóëóóëàõ àêòèâ
Òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãº
õ 100
Íèéò îðëîãî îðóóëàõ àêòèâààð òîîöñîí êîýôôèöèåíò íü òàòàí
òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéí õýäýí õóâèéã îðëîãî îðóóëàõ
àêòèâò áàéðøóóëñíûã õàðóóëíà.

31. 2.
Êä
=
Îðëîãî îðóëóóëàõ àêòèâ
Òºëáºðòýé äåïîçèò
Ýíý íü õ¿¿ãèéí õýëáýðýýð òºëáºð òºëæ öóãëóóëñàí ýõ ¿¿ñâýðèéã
îðëîãî îðóóëàõ õýëáýðýýð áàéðøóóëæ ÷àäñàí ýñýõèéã õàðóóëíà.
Ýíý êîýôôèöèåíü íü íýãýýñ áàãàã¿é áàéæ ÷àäâàë ¿ð àøèãòàé
áàéíà.
Êä =
Çýýë
Òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãº
3. Ǻâõºí çýýëýýð:
Çýýëýýð òîîöñîí êîýôôèöèåíò çàõ çýýë ºíäºð õºãæñºí îðíóóäàä 0.75-ñ
áàãà áàéõ íü òîõèðîìæòîé ãýæ ¿çäýã áàéíà. ¯¿íýýñ ºíäºð áîë çýýë
íü ýðñäýë èõòýé ó÷èð ¿ð àøèã áóóðàõàä õ¿ð÷ áîëçîøã¿é áàéäàã
áàéíà.

32. 


Áàíêíû ýõ ¿¿ñâýðò õºðºí㺠òàòàõàä õàäãàëàìæ, õàðèëöàõûí
õ¿¿ãýýñ ãàäíà òîîöîîíû áîëîí áóñàä íÿãòëàíãóóäûí öàëèí,
áàðèìò ìàÿãòûí çàðäàë, áè÷èã õýðãèéí áîëîí óäèðäëàãûí
çàðäàë ãýõ ìýò íýìýãäýë çàðäàë ãàðäàã. Ýíý á¿õ
çàðäëóóäûã òîîöñîíû ¿íäñýí äýýð ýõ ¿¿ñâýð òóñ á¿ðèéí
äóíäàæ ºðòãèéã òîîöîæ ¿çýí, ò¿¿íèéã àêòèâûí ¿íý, ºðòºãòýé
çýðýãö¿¿ëýõ íü àêòèâ, ïàññèâûí óäèðäëàãûí áîäëîãî
áîëîâñðóóëàõàä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé þì.
Ýõ ¿¿ñâýðèéí äóíäàæ ºðòãèéã ò¿¿íèé òºðºë òóñ á¿ðýýð
òîîöîõäîî õ¿¿ãèéí çàðäàë äýýð õîëáîãäîõ íýìýëò çàðäëóóäûã
íýìýí, ýõ ¿¿ñâýðèéí äóíäàæ ¿ëäýãäýëä õàðüöóóëíà.
Õàäãàëàìæèéí äóíäàæ = Õàä.õ¿¿ãèéí çàðäàë+õàä.íýìýëò çàðäàë
ºðòºã
Õàäãàëàìæèéí äóíäàæ ¿ëäýãäýë

33. Àøèãëàñàí ìàòåðèàë:

Íîìûí íýð: Ñàíõ¿¿ ýäèéí çàñãèéí øèíæèëãýý
Çîõèîã÷: Ë. Ýðäýíýñóâä
Õýâëýãäñýí îí: 2008 îí

Íîìûí íýð: Àðèëæààíû áàíêíû ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäýñ
Çîõèîã÷: Ä.Ï. Óàéòèíã
Õýâëýãäñýí îí: 2004 îí

Íîìûí íýð: Áàíêíû ìåíåæìåíò 1.2
Çîõèîã÷: Ïèòåð Ñ. Ðîóç
Õýâëýãäñýí îí: 1999 îí
Õýâëýñýí ãàçàð: Óëààíáààòàð

Íîìûí íýð: BANK MANAGEMENT

Çîõèîã÷: George H. Hempel, Donald G. Simonson
Õýâëýãäñýí îí: 1998 îí
Õýâëýñýí ãàçàð: Àìåðèê

Íîìûí íýð: Áàíêíû ¿éë àæèëëàãààíû øèíæèëãýý
Çîõèîã÷: À. Öýðýíòîãîî
Õýâëýãäñýí îí: 2003 îí