paper - oral presentation (greek)

1. Ηιεθηροληθή κάζεζε γηα ηε δηδαζθαιία ηφλ Φσζηθώλ Δπηζηεκώλ
κε τρήζε ελός Σσζηήκαηος Γηατείρηζες Μάζεζες
Σαράληος Ψστάρες1, Γεώργηος Χαιαηδογιίδες2, Μηταήι Καιογηαλλάθες3
1
Αναπληρφηής Καθηγηηής, ΑΣΠΑΙΤΕ, spsycharis@gmail.com
2
Εκπαιδεσηικός ΠΕ0401, ΓΕ.Λ. Σιδηροκάζηροσ, halatzos@gmail.com
3
Λέκηορας, ΠΤΠΕ, Πανεπιζηήμιο Κρήηης, mkalogian@edc.uoc.gr
Περίιευε. Η πξαθηηθή εθαξκνγή ηεο δηαδηθηπαθήο κάζεζεο ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη
εηδηθόηεξα ζηε δηδαζθαιία ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ, απνηειεί ην βαζηθό αληηθείκελν ηεο παξνύζαο
έξεπλαο. Δηδηθόηεξα, πξαγκαηνπνηείηαη ρξήζε ηνπ δηαδηθηπαθνύ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο κάζεζεο
Moodle γηα ηε δεκηνπξγία κηαο εηθνληθήο ηάμεο θαη εθαξκόδνληαη ζηξαηεγηθέο αλαδόκεζεο ησλ
ιαλζαζκέλσλ αληηιήςεσλ ησλ καζεηώλ ζε ζέκαηα ειεθηξηθώλ θπθισκάησλ. Σν δείγκα ηεο έξεπλαο
απνηεινύλ καζεηέο ηεο Β΄ Λπθείνπ θαη νη δηδαθηηθέο ελέξγεηεο αθνξνύλ ην κάζεκα Φπζηθήο γεληθήο
παηδείαο. Δθαξκόδεηαη ην κνληέιν ηεο κηθηήο κάζεζεο θαη επηρεηξείηαη ζύγρξνλε θαη αζύγρξνλε
επηθνηλσλία θπξίσο κεηαμύ ησλ καζεηώλ αιιά θαη κεηαμύ καζεηώλ θαη εθπαηδεπηηθνύ, γηα ηελ
επίηεπμε ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. Σα απνηειέζκαηα ηεο αλάιπζεο ησλ θύιισλ εξγαζίαο θαη ησλ
εξσηεκαηνινγίσλ κεηαγλσζηηθήο εκπεηξίαο, θαλεξώλνπλ κηα κηθξή βειηίσζε ηεο επίδνζεο ησλ
καζεηώλ θαη ζρεηηθή ελλνηνινγηθή αιιαγή κεηά από ηελ εθαξκνγή ησλ δηδαθηηθώλ ζηξαηεγηθώλ.
Από ηα αξρεία θαηαγξαθήο ηνπ ζπζηήκαηνο παξαηεξείηαη κείσζε ηεο ζπκκεηνρήο ζηελ πιαηθόξκα
κε ην ρξόλν.
Abstract. The main purpose of this paper is the implementation of the e-learning for secondary
education for the teaching and learning of natural sciences. The Learning Management System (LMS)
named Moodle was used for the creation of the virtual classroom. Strategies against students‟
misconceptions on electrical circuit‟s matters were put into research. The sample of the research was
consisted of students of the Second Grade of General Lyceum of Sidirokastro and the teaching
methods were related to the subject of “General Physics”. The model of blended learning was used
and synchronous and a-synchronous communication was implemented especially among the students
as well as between students and the teacher - instructor aiming at cooperative learning. The analysis of
the worksheets and the meta-cognitive questionnaires results showed a small improvement in the
performance of students and a relative conceptual change. The system‟s log files showed that students‟
participation in the attendance of internet courses was decreased in the course of time.
Δηζαγφγηθά ζηοητεία
Σα ηειεπηαία ρξόληα ην εξεπλεηηθό ελδηαθέξνλ ζηε δηδαθηηθή ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ έρεη
επηθεληξσζεί ζε κεγάιν βαζκό ζηελ αλίρλεπζε ησλ ηδεώλ/αληηιήςεσλ ησλ καζεηώλ γηα
έλλνηεο θαη θαηλόκελα ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ (Psillos, Koumaras & Tiberghien 1988,
Shipstone 1993, Van der Berg & Grosheide 1997, Υαηδεληθήηα & Υξεζηίδνπ 2001,
Σζηρνπξίδεο & Βαβνπγηόο 2007). ΢ηα πιαίζηα ηεο παξνύζαο έξεπλαο επηρεηξείηαη ε
εθαξκνγή ελόο δηαδηθηπαθνύ ΢πζηήκαηνο Γηαρείξηζεο Μάζεζεο (΢ΓΜ) - ν όξνο ζηα αγγιηθά
είλαη LMS (Learning Management System) - ζ‟ έλα ειιεληθό ζρνιείν ηεο δεπηεξνβάζκηαο
εθπαίδεπζεο. Υξεζηκνπνηείηαη ε πιαηθόξκα Moodle θαη αλαπηύζζνληαη κηα ζεηξά
καζεκάησλ, δξαζηεξηνηήησλ θαη ειεθηξνληθώλ θύιισλ εξγαζίαο, ζε δηαδηθηπαθό
πεξηβάιινλ, γηα ην κάζεκα Φπζηθήο γεληθήο παηδείαο ηεο Β΄ Λπθείνπ.
Βαζηθό ζθνπό ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο απνηειεί ε εμνηθείσζε ησλ
καζεηώλ ζηελ εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ κηθηήο κάζεζεο κε ρξήζε ηνπ πεξηβάιινληνο Moodle.
Δπίζεο, δηεξεπλάηαη, θαηά πόζν βειηηώζεθε ε καζεζηαθή επίδνζε, πνηέο ζηάζεηο αλέπηπμαλ
νη καζεηέο απέλαληη ζηε ρξήζε ελόο ππνινγηζηηθνύ ζπζηήκαηνο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο γηα
ηε δηδαζθαιία ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ θαζώο θαη ν βαζκόο ζπκκεηνρήο ηνπο ζηα
δηαδηθηπαθά καζήκαηα.

2. 1. Θεφρεηηθό πιαίζηο
1.1 Χρήζη ηφν ΤΠΕ ζηην εκπαίδεσζη ζηις Φσζικές Επιζηήμες
΢ηηο ζύγρξνλεο θνηλσλίεο νη καζεηέο κεγαιώλνπλ κέζα ζ‟ έλα πεξηβάιινλ πνπ νη ςεθηαθέο
ηερλνινγίεο είλαη παληνύ. Οη λένη, ζε θαζεκεξηλή βάζε θάλνπλ επξεία ρξήζε ησλ
Σερλνινγηώλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληώλ (ΣΠΔ) κε ζηόρν ηε ςπραγσγία, ηε
δηαζθέδαζε θαη ηελ θνηλσληθή δηθηύσζε. Απηό έρεη ζεκαληηθό αληίθηππν ζηηο αλάγθεο ηνπο,
ζηηο απαηηήζεηο ηνπο θαζώο θαη ζηηο πξνζδνθίεο ηνπο γηα κάζεζε. Γεκηνπξγείηαη έηζη κία
«λέα γεληά κάζεζεο» θαζώο θαη λένη ηξόπνη κάζεζεο. Σν λέν καζεζηαθό ηνπίν πεξηιακβάλεη
κηα λέα ζεηξά εξγαιείσλ ησλ ΣΠΔ, εθαξκνγέο θνηλσληθήο πιεξνθνξηθήο (Web 2.0 θαη
Learning 2.0), επθαηξίεο γηα κάζεζε κέζσ θηλεηώλ ζπζθεπώλ ή κέζσ δηαδηθηπαθώλ
παηρληδηώλ.
Παξά ηηο γεληθέο δηαπηζηώζεηο γηα ην ηη πεξηκέλνπκε από ηηο ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε,
από ηελ θαζεκεξηλή πξαθηηθή θαη κε βάζε έξεπλεο ηνπ πεδίνπ (Γεξηνύδνο 1997, Aviram
2001, Şahinkayası 2003) παξαηεξείηαη κηα ζρεηηθή βειηίσζε ζηε γλσζηηθή επίδνζε ελώ ζηελ
θαζεκεξηλή εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή, δελ επλνείηαη ζε κεγάιν βαζκό ε ελλνηνινγηθή αιιαγή.
Γηα ηε δηδαζθαιία ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ έρεη αλαπηπρζεί κεγάινο αξηζκόο εθαξκνγώλ
ΣΠΔ, όπσο ινγηζηηθά θύιια, ινγηζκηθά παξνπζίαζεο, ζπγρξνληθέο δηαηάμεηο, πνιπκέζα,
πξνζνκνηώζεηο, δηεξεπλεηηθά θαη δηαδηθηπαθά καζεζηαθά πεξηβάιινληα. Δηδηθόηεξα,
ζύκθσλα κε ηνπο Carlsen & Andre (1992) ε πξνζνκνίσζε ειεθηξηθώλ θπθισκάησλ δελ
απμάλεη ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα δηδαθηηθώλ ζηξαηεγηθώλ ζρεδηαζκέλσλ γηα ηελ επίηεπμε
ελλνηνινγηθήο αιιαγήο παξ‟ όηη βειηηώλεη κεξηθώο ηελ επίδνζε ησλ καζεηώλ.
1.2 Ανηιλήυεις ηφν μαθηηών για ηο ηλεκηρικό κύκλφμα
Κπξίαξρν ξόιν ζηε κάζεζε παίδνπλ νη ηδέεο ησλ καζεηώλ γηα ηα θπζηθά θαηλόκελα.
Απνηεινύλ ηα εξγαιεία κε ηα νπνία ζα επηρεηξήζνπλ λα απνθσδηθνπνηήζνπλ θαη λα
θαηαλνήζνπλ ηε ζρνιηθή γλώζε. ΢ρεηηθά κε ην ειεθηξηθό ξεύκα ζε απιά θπθιώκαηα έρνπλ
θαηαγξαθεί 5 βαζηθά κνληέια: (α) ην κνλνπνιηθό, (β) ησλ ζπγθξνπόκελσλ ξεπκάησλ, (γ) ηεο
εμαζζέληζεο ηνπ ξεύκαηνο, (δ) ην κεξηζηηθό (νη πεξηπηώζεηο γ, δ απνηεινύλ ην θαηαλαισηηθό
κνληέιν) θαη (ε) ην επηζηεκνληθό (Shipstone 1993). Έξεπλεο δείρλνπλ όηη ζηαδηαθά κε ηελ
ειηθία θαη ηε δηδαζθαιία νη αληηιήςεηο ησλ καζεηώλ κεηαηνπίδνληαη από ην κνλνπνιηθό
πξνο ην επηζηεκνληθό κνληέιν. O Shipstone δηαπίζησζε όηη ζρεδόλ ην 50% ησλ καζεηώλ
ειηθίαο 12 εηώλ ζε Γπκλάζην, πηνζεηεί ην θαηαλαισηηθό κνληέιν ξεύκαηνο, ην πνζνζηό απηό
απμάλεηαη ζην 60% γηα καζεηέο 14 εηώλ θαη κεηώλεηαη ιηγόηεξν από 40% ζηνπο καζεηέο 17
εηώλ. Σν επηζηεκνληθό κνληέιν θαηέρνπλ ιηγόηεξν από 10% ησλ καζεηώλ ειηθίαο 12 εηώλ,
ιηγόηεξνη από 40% ησλ καζεηώλ ειηθίαο 15 εηώλ θαη κόλν ηα 60% ησλ καζεηώλ ειηθίαο 17
εηώλ. Χζηόζν, αθόκε θαη κεηά ηελ απνθνίηεζή ηνπο από ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, έλα
κεγάιν πνζνζηό καζεηώλ ππνζηεξίδνπλ ηόζν ηελ θαηαλάισζε όζν θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ
ξεύκαηνο (Υαηδεληθήηα & Υξεζηίδνπ 2001).
Οη δπζθνιίεο πνπ ζπλαληνύλ νη καζεηέο δελ κπνξνύλ λα αληηκεησπηζζνύλ κε ηε
παξαδνζηαθή δηδαζθαιία. Η ρξήζε ησλ ΣΠΔ γηα ηελ επίιπζε ελόο πξνβιήκαηνο απαηηεί ηελ
εθαξκνγή ησλ αξρώλ ηεο ππνινγηζηηθήο επηζηήκεο ζύκθσλα κε ην παξαθάησ ζρήκα:
πξόβιεκα ↔ ζεσξία ↔ κνληέιν ↔ κέζνδνο-πξνζνκνίσζε ↔ πινπνίεζε (κε γιώζζεο
πξνγξακκαηηζκνύ ή ινγηζκηθά) ↔ αμηνιόγεζε (ζύγθξηζε κε πξαγκαηηθά δεδνκέλα) (Sloot
1994, όπ. αλαθ. ζην Φπράξεο 2009). Απηό πνπ επηδηώθεηαη είλαη ν κεηαζρεκαηηζκόο ηνπ
θαηλόκελνπ από ην επίπεδν ηεο αθαίξεζεο ζην επίπεδν ηνπ κνληέινπ θαη ζηε ζπλέρεηα ζην
επηζηεκνληθό κνληέιν πνπ ζα θξηζεί γηα ηελ απνηίκεζε θαη ηελ εγθπξόηεηά ηνπ (Φπράξεο
2009). Δίλαη ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλε ζηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία ε αληίιεςε όηη νη ΣΠΔ δελ
έρνπλ αθόκε ελζσκαησζεί ηθαλνπνηεηηθά ζηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα (Aviram 2001). Οη

3. ηνπηθνί θαη ρξνληθνί πεξηνξηζκνί, αιιά θαη δεηήκαηα δπζθνιίαο εθαξκνγήο ελόο
δηαθνξεηηθνύ παηδαγσγηθνύ πιαηζίνπ ζην θπζηθό ρώξν ηνπ ζρνιείνπ, ζα κπνξνύζαλ ίζσο λα
παξαθακθζνύλ κε ηε ρξήζε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο κέζσ ελόο ζπζηήκαηνο
δηαρείξηζεο κάζεζεο. Έλα δηαδηθηπαθό πεξηβάιινλ κάζεζεο πνπ ζα είλαη δηαζέζηκν ζην
καζεηή όπνπ θαη όηαλ ην ρξεηάδεηαη.
1.3 Το Σύζηημα Διατείριζης Μάθηζης Moodle
Σα ΢πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Μάζεζεο (Learning Management System, LMS) είλαη
πιαηθόξκεο ινγηζκηθνύ πνπ δηεθπεξαηώλνπλ ηε δηαρείξηζε ελόο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο
ειεθηξνληθήο εθπαίδεπζεο. ΢πγθεθξηκέλα, κέζσ ηνπ LMS πξαγκαηνπνηείηαη ε δηαρείξηζε
ειεθηξνληθώλ καζεκάησλ θαη γεληθόηεξα ηνπ εθπαηδεπηηθνύ πιηθνύ, γηα παξάδεηγκα ε
δεκηνπξγία καζεκάησλ κέζσ εξγαιείσλ ηεο πιαηθόξκαο (authoring tools), ε εηζαγσγή
έηνηκσλ καζεκάησλ, ε ηξνπνπνίεζε, ν εκπινπηηζκόο θαη ε δηαγξαθή ηνπο. Απηνκαηνπνηείηαη
ε εγγξαθή ρξεζηώλ θαη ειέγρεηαη ε πξόζβαζή ηνπο ζηα καζήκαηα. Παξαθνινπζνύληαη νη
ελέξγεηεο ησλ ρξεζηώλ από ηε ζηηγκή πνπ εηζέξρνληαη ζηελ πιαηθόξκα κέρξη ηε ζηηγκή
εμόδνπ ηνπο από ην ζύζηεκα. Σα δεδνκέλα παξαθνινύζεζεο είλαη δηαζέζηκα ζε δηαρεηξηζηέο
ηεο πιαηθόξκαο θαη ζε εθπαηδεπηέο ησλ καζεκάησλ.
Σν Moodle (Modular Object Oriented Dynamic Learning Environment) είλαη έλα
πεξηβάιινλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ δεκηνπξγήζεθε ηε δεθαεηία ηνπ ‟90 από ηνλ Martin
Dugiamas. Ο ζρεδηαζκόο ηνπ Moodle έρεη βαζηζηεί ζηε θηινζνθία κάζεζεο πνπ νλνκάδεηαη
«θνηλσληθή επνηθνδνκεηηθή κάζεζε». ΢ηα πιαίζηα ηεο παξνύζαο έξεπλαο πξαγκαηνπνηήζεθε
εγθαηάζηαζε ηεο πιαηθόξκαο ζην web server www.hostgator.com ζηελ ηζηνζειίδα κε
domain name: www.e-sxoleio.net, πνπ δεκηνπξγήζεθε γηα ηηο αλάγθεο ηεο έξεπλαο, κε ηε
παξαθάησ ζύλζεζε: Apache 2 (version 2,2,11), Mysql5 (version 5.1.35), Php5 (version
5.3.0), Moodle (version 1.9.5), PhpAdmin (version 3.1.2).
΢ηε ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή, ην θάζε κάζεκα πεξηιακβάλεη δηάθνξα κέζα
κεηαβίβαζεο ηεο πιεξνθνξίαο αλάινγα κε ηνπο δηδαθηηθνύο ζηόρνπο όπσο θείκελν, εηθόλεο,
θηλνύκελεο εηθόλεο, ερεηηθέο πιεξνθνξίεο, video. Τπάξρνπλ ππεξζπλδέζεηο (links) πνπ
παξαπέκπνπλ ζ‟ άιιεο ειιεληθέο θαη μέλεο ηζηνζειίδεο, κε επηπιένλ πιεξνθνξίεο θαη
πξνζνκνηώζεηο ζρεηηθέο π.ρ. κε ηελ θίλεζε ησλ ειεθηξνλίσλ ζην ειεθηξηθό ξεύκα, ην λόκν
ηνπ Ohm θ.ιπ. Με ηε ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία παξνπζηάδνληαη ηα γλσζηηθά αληηθείκελα ηεο
δηδαθηέαο ύιεο κε πνιπκνξθηθό ηξόπν πνπ έρεη θνηλά γλσξίζκαηα αιιά θαη δηαθνξέο κε ηελ
παξαδνζηαθή δηδαζθαιία. Δπλνείηαη ε ελεξγεηηθή ζπκκεηνρή ηνπ καζεηή θαηά ηελ αλεύξεζε
πεγώλ ζην δηαδίθηπν, κε ηε δπλαηόηεηα λα αθνύζεη όζεο θνξέο ζέιεη ηελ παξάδνζε ηνπ
θαζεγεηή, επαλαιακβάλνληαο ηελ πξνβνιή ηνπ video, ρξεζηκνπνηώληαο πξνζνκνηώζεηο
ειεθηξηθώλ θπθισκάησλ πνπ παξέρνπλ ηε δπλαηόηεηα παξακεηξνπνίεζεο θαη δηαηίζεληαη
ειεύζεξα ζηηο ηζηνζειίδεο δηαθόξσλ παλεπηζηεκηαθώλ ηδξπκάησλ (π.ρ.
http://phet.colorado.edu/simulations/ ηειεπηαία πξόζβαζε 01/10/2010).
Οη δξαζηεξηόηεηεο θάζε εβδνκάδαο απνζθνπνύζαλ ζηελ απηναμηνιόγεζε ηνπ καζεηή
ζε επίπεδν γλώζεο, θαηαλόεζεο θαη εθαξκνγήο θαη ζηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε
(ζύγρξνλα θαη αζύγρξνλα) κεηαμύ ησλ καζεηώλ θαη κεηαμύ καζεηώλ θαη θαζεγεηή, εθηόο
ζρνιηθνύ σξαξίνπ. Οη δξαζηεξηόηεηεο ππνζηεξίδνληαη από εξγαιεία ηνπ πεξηβάιινληνο
Moodle αιιά θαη άιισλ εξγαιείσλ ζπκβαηώλ κε ην Moodle όπσο ην Hot Potatoes
(http://hotpot.uvic.ca/) γηα ηε δεκηνπξγία ηεζη θαη ην eXe (http://www.exelearning.org) γηα ηε
δεκηνπξγία SCROM παθέησλ. Γξαζηεξηόηεηεο πνπ ζρεδηάζηεθαλ θαη πινπνηήζεθαλ ήηαλ:
Quiz κε εξσηήζεηο θιεηζηνύ θαη αλνηθηνύ ηύπνπ, Forum (νκάδεο ζπδεηήζεσλ), Chat
(δσληαλή ζπδήηεζε) γηα ζύγρξνλε επηθνηλσλία κεηαμύ ησλ καζεηώλ θαη ζε θαζνξηζκέλε
ώξα ηεο εκέξαο κε ηνλ θαζεγεηή γηα ιύζε απνξηώλ, ππεξζύλδεζκνη κε πξνζνκνηώζεηο κε
βαζηθό ζθνπό ηελ επαιήζεπζε ή δηάςεπζε ησλ πξνβιέςεσλ πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηήζεη.
Δπίζεο, δεκηνπξγήζεθαλ εξσηεκαηνιόγηα αλίρλεπζεο ηδεώλ, δεμηνηήησλ ζηνπο Η/Τ

4. θαη κεηαγλσζηηθήο εκπεηξίαο, γισζζάξη γηα ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ καζεηώλ κε ηελ
παξαίλεζε λα ζπκπιεξώζνπλ-πξνζζέζνπλ κόλνη ηνπο νξηζκνύο ησλ κεγεζώλ ηεο ελόηεηαο,
θύιια εξγαζίαο κε ζπλεξγαηηθέο δπλαηόηεηεο θαη ζηόρν ηελ ελλνηνινγηθή αιιαγή. Σα θύιια
εξγαζίαο πεξηιακβάλνπλ ηηο παξαθάησ δηαθξηηέο θάζεηο: πξνζαλαηνιηζκνύ, αλάδεημεο
ηδεώλ, αλαδόκεζεο ηδεώλ, εθαξκνγήο, πξόβιεςεο θαη αλαζθόπεζεο. ΢πλνιηθά
ζπκπιεξώλνληαη 3 θύιια εξγαζίαο. Με ηελ νινθιήξσζε ηεο πξνζπάζεηαο θαη κεηά από 20
εκέξεο επαλαιακβάλεηαη ε ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ αλίρλεπζεο αληηιήςεσλ ησλ
καζεηώλ πνπ είρε αξρηθά δνζεί. ΢ηόρνο είλαη λα δηαπηζησζεί αλ νη εθπαηδεπόκελνη
παξακέλνπλ ζπλεπείο ή όρη ζηελ ελλνηνινγηθή αιιαγή πνπ είραλ πεηύρεη κέζσ ησλ
δξαζηεξηνηήησλ, ησλ θύιισλ εξγαζίαο θαη γεληθά ηεο ζπκβνιήο ηεο ρξήζεο ηνπ
πεξηβάιινληνο Moodle.
Δθαξκόδεηαη ην κνληέιν κηθηήο κάζεζεο, όπνπ δηεμάγεηαη ην παξαδνζηαθό κάζεκα ζηε
ζρνιηθή αίζνπζα, θαη ζηε ζπλέρεηα κε ηε ζπλδξνκή ηνπ δηαδηθηύνπ, ε δηδαθηηθή ππνζηήξημε
ησλ καζεηώλ μεπεξλά ηα ζηελά ηνπηθά θαη ρξνληθά όξηα ηνπ ζρνιείνπ. Οη καζεηέο κειεηνύλ
αηνκηθά ην εθπαηδεπηηθό πιηθό ζπλδεόκελνη ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ καζήκαηνο από ην ζπίηη
ηνπο. Υσξηζκέλνη ζε νκάδεο απαληνύλ δηαδηθηπαθά, ζηα θύιια εξγαζίαο ζπδεηώληαο θνηλέο
ιύζεηο, θαηαιήγνληαο ζε θνηλά ζπκπεξάζκαηα, αμηνπνηώληαο ηα εξγαιεία ηνπ Moodle πνπ
εληζρύνπλ ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε. Ο ζπλδπαζκόο δηαθνξεηηθώλ ηερλνινγηώλ θαη
αληίζηνηρσλ παηδαγσγηθώλ πξνζεγγίζεσλ, ε δηδαζθαιία πξόζσπν κε πξόζσπν, ε κάζεζε θαη
ε εθηέιεζε εξγαζηώλ κέζσ δηαδηθηύνπ, απνηειεί έλα από ηνπο θαιύηεξνπο ηξόπνπο
κεηάβαζεο ηνπ καζεηή από ηελ παξαδνζηαθή ηάμε ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε, κε κηθξά
βήκαηα, ώζηε λα απνδερηεί πην εύθνια απηή ηελ αιιαγή.
2. Μεζοδοιογία ηες έρεσλας
2.1Ερεσνηηικοί ερφηήμαηα
Η έξεπλα, ε νπνία απνηειεί κηα κειέηε πεξίπησζεο, είλαη πξνζαλαηνιηζκέλε ζηα παξαθάησ
βαζηθά εξεπλεηηθά εξσηήκαηα: (α) πνηνο ν βαζκόο ζπκθσλίαο ησλ κεηξήζεσλ κε ηε ζρεηηθή
βηβιηνγξαθία γηα ηηο ελαιιαθηηθέο ηδέεο ησλ καζεηώλ; (β) πνηνο είλαη ν βαζκόο επηηπρίαο ησλ
δηδαθηηθώλ παξεκβάζεσλ γηα ηελ ελλνηνινγηθή αιιαγή κέζσ ηνπ ΢ΓΜ; (γ) πνηεο ζηάζεηο,
πξαθηηθέο θαη πξνζέζεηο γηα ρξήζε απέλαληη ζην εηθνληθό πεξηβάιινλ θαη ζην κνληέιν
κηθηήο κάζεζεο αλάπηπμαλ νη καζεηέο;
2.2 Ερεσνηηική διαδικαζία
Σν δείγκα ηεο έξεπλαο απνηεινύλ 25 καζεηέο, 12 αγόξηα θαη 13 θνξίηζηα ηεο Β΄ Λπθείνπ ζην
Γεληθό Λύθεην ΢ηδεξνθάζηξνπ θαηά ην ζρνιηθό έηνο 2009-10. Σν καζεζηαθό επίπεδν ησλ
ζπκκεηερόλησλ κε βάζε ηε βαζκνινγία ηνπο ραξαθηεξίδεηαη από θαιό σο άξηζην. Η θάζε
νκάδα πεξηιακβάλεη καζεηέο κε βαζκνινγία από 14 έσο 19,9 από όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο. Η
επηινγή ηνπ ζρνιείνπ βαζίδεηαη ζην γεγνλόο όηη απνηειεί έλα ηππηθό επαξρηαθό ζρνιείν. Έλα
κέζνλ παξαθίλεζεο γηα ζπκκεηνρή, απνηειεί ε επηβξάβεπζε ηνπ βαζκνύ ζπκκεηνρήο ηνπο,
κε πνζνζηό 40% ζηελ ηειηθή βαζκνινγία απηώλ πνπ ζπκκεηέρνπλ (60% από ηελ επίδνζή
ηνπο ζηελ ηάμε θαη 40% από ηε ζπκκεηνρή θαη επίδνζε ζην ππνινγηζηηθό πεξηβάιινλ).
΢ηελ πξώηε θάζε, κειεηήζεθε ε πινπνίεζε θαη ε εθαξκνγή ελόο αξζξσηνύ
εβδνκαδηαίνπ πιάλνπ καζεκάησλ θαη δξαζηεξηνηήησλ, βαζηζκέλν ζηηο αξρέο ηεο εμ
απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, ζηα κνληέια νξγάλσζεο καζεκάησλ θαη ζρεδηαζκνύ πιηθνύ θαη
ζπζηήκαηνο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, ζηηο νδεγίεο ηνπ Αλαιπηηθνύ Πξνγξάκκαηνο,
ζην παηδαγσγηθό πιαίζην ηνπ επνηθνδνκεηηζκνύ θαζώο θαη ζην ζεσξεηηθό πιαίζην γηα ηηο
αληηιήςεηο ησλ καζεηώλ γηα ην ειεθηξηθό θύθισκα. Καζνξίζηεθαλ νη απαηηήζεηο ζε πιηθό
(hardware) θαη ινγηζκηθό (software). Έγηλε ε επηινγή δηαθνκηζηή (server) γηα ην αλέβαζκα
ηεο ηζηνζειίδαο πνπ πεξηέρεη ην πεξηβάιινλ δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο θαη εγθαηαζηάζεθε ε

5. πιαηθόξκα Moodle.
΢ηε δεύηεξε θάζε εθαξκόζηεθε θαη αμηνινγήζεθε ε απνηειεζκαηηθόηεηα ησλ
εθπαηδεπηηθώλ παξεκβάζεσλ, κε ηα απνηειέζκαηα από ηα θύιια εξγαζίαο. Δπίζεο,
αμηνινγήζεθε ε ρξήζε θαη ε ζπκκεηνρή ησλ καζεηώλ κέζσ ησλ log files ηνπ ζπζηήκαηνο.
Πξαγκαηνπνηήζεθε ζπιινγή δεδνκέλσλ από δηάθνξεο πεγέο (εξσηεκαηνιόγηα, αξρεία
θαηαγξαθήο ζπκκεηνρήο ηνπ Moodle, εξγαιεία Quiz ζηα θύιια εξγαζίαο), πνπ αλαθέξνληαη
ζε ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν (3 κήλεο) εθαξκνγήο ηνπ ζπζηήκαηνο. Σα δεδνκέλα πνπ
ζπγθεληξώζεθαλ, ζεσξνύληαη ηθαλνπνηεηηθά γηα λα πεξηγξάςνπλ ηηο ππάξρνπζεο ζπλζήθεο
θαη λα πξνζδηνξίζνπλ ηηο ζρέζεηο πνπ ππάξρνπλ αλάκεζα ζηα γεγνλόηα (Cohen & Manion
1994).
3. Αποηειέζκαηα
3.1 Αλλαγή Ανηιλήυεφν
΢ρεηηθά κε ηελ αλίρλεπζε ελαιιαθηηθώλ ηδεώλ γηα ην ειεθηξηθό θύθισκα, δηαπηζηώλεηαη όηη,
ηα επξήκαηα ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ αλίρλεπζεο ησλ αληηιήςεσλ ζπκθσλνύλ κε ηελ
ππάξρνπζα βηβιηνγξαθία θαη θαλεξώλνπλ όηη ζηελ ειηθηαθή νκάδα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ε
έξεπλα νη ιαλζαζκέλεο ηδέεο πεξηνξίδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλα εκπόδηα ηνπ γξακκηθνύ αηηηαθνύ
ζπιινγηζκνύ. Η επαλάιεςε ηεο αλίρλεπζεο ησλ ηδεώλ 20 εκέξεο κεηά ηελ ιήμε ησλ
καζεκάησλ θαη ηε ζπκπιήξσζε ησλ θύιισλ εξγαζίαο, έδεημε όηη ηα πνζνζηά πηνζέηεζεο
ιαλζαζκέλσλ αληηιήςεσλ παξακέλνπλ κεησκέλα ζε ζρέζε κε ηα αξρηθά (΢ρήκα 1). Γεγνλόο
πνπ επηβεβαηώλεη ηηο έξεπλεο πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε κείσζε ηνπ βαζκνύ πηνζέηεζεο ησλ
κνληέισλ κε ηελ επίδξαζε ησλ ζηξαηεγηθώλ αληηκεηώπηζεο ησλ αληηιήςεσλ. Παξόια απηά
παξαηεξείηαη επίζεο, αλζεθηηθόηεηα ζε θάπνηεο αληηιήςεηο αθόκε θαη κεηά ηηο δηδαθηηθέο
παξεκβάζεηο.
Στήκα 1: Αληηιήςεηο καζεηώλ ηνπ δείγκαηνο
Η αύμεζε ηεο επίδνζεο ησλ καζεηώλ θαηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ θύιισλ εξγαζίαο
παξνπζηάδεηαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή, ζηα δύν από ηα ηξία θύιια εξγαζίαο (πίλαθαο 1,
ζρήκα 2). ΢ηνλ πίλαθα 1 ζπγθξίλεηαη ε βαζκνινγία ησλ καζεηώλ κεηαμύ ησλ ζηαδίσλ ηεο
πξόβιεςεο θαη ηεο αλαζθόπεζεο. Παξαηεξείηαη νξηαθά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή βειηίσζε ζηα
δύν ηειεπηαία θύιια εξγαζίαο (p= 0,037 < 0,05 θαη p= 0,025 < 0,05).

6. Πίλαθας 1: Βειηίσζε επίδνζεο καζεηώλ ζηα θύιια εξγαζίαο θαη ζύγθξηζε ηεο βαζκνινγίαο ηνπο
κεηαμύ ησλ ζηαδίσλ ηεο πξόβιεςεο θαη αλαζθόπεζεο.
Απαληήζεης καζεηώλ ζηο ζηάδηο Μεηαβοιή ζηε Μέζος όρος Άζροηζκα
Ν
ηες πρόβιευες θαη αλαζθόπεζες βαζκοιογία βαζκοιογίας βαζκοιογίας
Αξλεηηθή 2 5,50 11,00
Θεηηθή 6 4,17 25,00
Φύιιν εξγαζίαο 1
Κακία 17
΢ύλνιν 25
Αξλεηηθή 3 6,67 17,00
Θεηηθή 10 7,40 74,00
Φύιιν εξγαζίαο 2
Κακία 12
΢ύλνιν 25
Αξλεηηθή 2 11,00 22,00
Θεηηθή 12 6,92 83,00
Φύιιν εξγαζίαο 3
Κακία 11
΢ύλνιν 25
Η επνηθνδνκεηηθή πξνζέγγηζε κέζσ ηεο πιαηθόξκαο Moodle ζηα πιαίζηα ηεο
ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο πεξίπησζεο ζεσξείηαη ζρεηηθά ηθαλνπνηεηηθή.
Στήκα 2: Βειηίσζε επίδνζεο ζηα θύιια εξγαζίαο ησλ καζεηώλ
Η ζηάζε ησλ καζεηώλ απέλαληη ζηνλ ηξόπν απηό δηδαζθαιίαο ήηαλ ζεηηθή. ΢ρεηηθέο
εξγαζίεο (Crippen & Earl 2007 όπ. αλαθ. ζην Martin-Blas & Serrano-Fernandez, 2009),
δηαπηζηώλνπλ όηη ηα απνηειέζκαηα ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο δελ δείρλνπλ γεληθά,
ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά ζηνπο κέζνπο όξνπο βαζκνινγίαο ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο
κέζσ δηαδηθηύνπ. Η επίδνζε όκσο βειηηώλεηαη ζε εξγαζίεο ζην ζπίηη πνπ ηνπο αλαηέζεθαλ.
Η ζηάζε ησλ καζεηώλ ζηε δηαδηθηπαθή κειέηε από ην ζπίηη παξνπζηάδεηαη λα είλαη ζεηηθή.
Η ζπλεξγαζία κεηαμύ ησλ καζεηώλ πνπ εξγάδνληαη ζε νκάδεο, επεξέαζε ην 1/3
πεξίπνπ ηνπ δείγκαηνο ζην λα αιιάμεη γλώκε πξνο ηελ επηζηεκνληθά δεθηή απάληεζε, όπσο
θαλεξώλεη ε κειέηε ησλ απαληήζεσλ ζηα εξσηεκαηνιόγηα κεηαγλσζηηθώλ εκπεηξηώλ. Σν
ζηνηρείν απηό εθηηκνύκε όηη νθείιεηαη ζε πνιινύο παξάγνληεο όπσο ε θύζε ησλ
δξαζηεξηνηήησλ, ε κεησκέλε εμνηθείσζε ζην ζπγθεθξηκέλν ηξόπν κάζεζεο, ε έιιεηςε
δηάζεζεο γηα ζπλεξγαζία, ν θνηλόο ηξόπνο ζθέςεο καζεηώλ πνπ γλσξίδνληαη θαιά κεηαμύ
ηνπο. Σν ηειεπηαίν ζηνηρείν απνηειεί θαη έλα βαζηθό πεξηνξηζκό ηεο παξνύζαο έξεπλαο.
3.2 Σσμμεηοτή ηφν μαθηηών ζηο LMS
Σα δεδνκέλα από ηα log files έδεημαλ όηη αξρηθά ζηελ πηινηηθή εθαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο
ππήξρε κηα απμεκέλε ζπκκεηνρή αιιά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξεπλεηηθήο εθαξκνγήο ηνπ
ζπζηήκαηνο ε ζπκκεηνρή όπσο θαίλεηαη παξνπζίαζε κείσζε (ζρήκα 3).

7. Στήκα 3: Βαζκόο ζπκκεηνρήο ησλ καζεηώλ ηνπ δείγκαηνο ζην LMS
Οη εμσζρνιηθέο ππνρξεώζεηο πνπ είραλ νη καζεηέο, απνηεινύζαλ απνηξεπηηθό
παξάγνληα γηα ηε ζπλεπή ζπκκεηνρή ηνπο. Ο βαζκόο (40% ηεο ηειηθήο βαζκνινγίαο) σο
κέζνλ παξαθίλεζεο θαη επηβξάβεπζεο ηεο ζπκκεηνρήο, δε θάλεθε λα δηαδξακαηίδεη ηδηαίηεξα
ζνβαξό ξόιν. Απηό πξνθαλώο νθείιεηαη ζηελ παξαηεξνύκελε ηα ηειεπηαία ρξόληα, κηθξή
ζεκαζία πνπ δίλνπλ νη καζεηέο ζηα καζήκαηα γεληθήο παηδείαο θαη ηε πξνζήισζή ηνπο ζηα
καζήκαηα ηεο θαηεύζπλζεο ιόγσ ηνπ ππάξρνληνο ζπζηήκαηνο εηζαγσγήο ζηελ ηξηηνβάζκηα
εθπαίδεπζε.
4. Σσδήηεζε-Σσκπεράζκαηα
Η αμηνπνίεζε ηεο δηθηπαθήο πιαηθόξκαο Moodle ζηε δηδαθηηθή ησλ Φπζηθώλ
Δπηζηεκώλ έρεη ηε δπλαηόηεηα λα ζπκβάιιεη ζηελ ππνζηήξημε ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο
ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε αθόκε θαη ζε κεηαγλσζηηθό επίπεδν. Παξόια απηά ν βαζκόο
βειηίσζεο ηεο επίδνζεο κέζσ ηεο επνηθνδνκεηηθήο πξνζέγγηζεο, πξνϋπνζέηεη κεγάιε
πξνζπάζεηα ζηε δόκεζε θαη ζηνλ πξνγξακκαηηζκό ησλ δηδαθηηθώλ ελεξγεηώλ, αιιά θαη ζηελ
εθπαίδεπζε - εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ ζε θαηλνηόκνπο ηξόπνπο κάζεζεο. Η ρξήζε
δηθηπαθώλ εθπαηδεπηηθώλ πιαηθόξκσλ, είλαη δπλαηόλ λα πεηύρεη ηνπο ζηόρνπο ηεο κόλν αλ
νη καζεηέο ελεξγνπνηεζνύλ απέλαληη ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη εθκεηαιιεπηνύλ
πιήξσο ηηο δπλαηόηεηεο ησλ ΣΠΔ γηα ζύγρξνλε θαη αζύγρξνλε επηθνηλσλία. Σν ζηνηρείν
απηό είλαη ζε ζπλάξηεζε κε ην Αλαιπηηθό Πξόγξακκα ην νπνίν ζα πξέπεη λα
αλαδηακνξθσζεί θαη λα πξνζαλαηνιηζηεί ζηηο ΣΠΔ (Καινγηαλλάθεο & Παπαδάθεο 2007).
Η δεκηνπξγία θαη αμηνπνίεζε ελόο καζεηνθεληξηθνύ θαη επνηθνδνκεηηθνύ
εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ δελ είλαη απιή ππόζεζε. Οηηδήπνηε θαηλνύξην δε ζπλεπάγεηαη
πάληα όηη είλαη θαη θαηλνηόκν θαη όηη πξέπεη λα πηνζεηείηαη ρσξίο έιεγρν θαη άιισλ
παξαγόλησλ. Κάπνηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέξρνληαη από ηελ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ
ηνπ πξνγξάκκαηνο PISA 2003 ηνλίδνπλ ηελ αξλεηηθή θαη κηθξή ζρέζε πνπ ππάξρεη αλάκεζα
ζηε ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζηε κάζεζε θαη ζηελ επίδνζε ησλ καζεηώλ (Şahinkayası 2003). Σν
ζηνηρείν απηό πξνθύπηεη επίζεο θαη από ηελ κειέηε ηεο επίδνζεο ζηα θύιια εξγαζίαο πνπ
δηαλεκήζεθαλ ζηνπο καζεηέο ζηα πιαίζηα ηεο παξνύζαο έξεπλαο.
Η επηινγή ηνπ παηδαγσγηθνύ πιαηζίνπ, ν ζρεδηαζκόο, ε δηάξζξσζε θαη ν
πξνγξακκαηηζκόο ηεο δηδαζθαιίαο, κέζσ ησλ ΢πζηεκάησλ Γηαρείξηζεο Μάζεζεο απαηηνύλ
εθπαηδεπηηθνύο κε εμεηδηθεπκέλε θαη πνιύπιεπξε επηκόξθσζε ζε παηδαγσγηθά ζέκαηα, ζηηο
ΣΠΔ γηα λα κπνξνύλ λα ππνβνεζεζνύλ ζηελ επίηεπμε ησλ δηδαθηηθώλ ζηόρσλ. Δθηόο από
ηνλ πξνζεθηηθό ζρεδηαζκό θαη ηε ζηνρνζέηεζε νξάκαηνο, απαηηείηαη λα δνζεί κεγάιε
ζεκαζία ζε δηάθνξνπο άιινπο παξάγνληεο όπσο ην πξνζσπηθό, ην πιηθό θαζώο θαη ζηελ
εθπόλεζε δηαδηθαζηώλ (Καξαθύξηνο θ.ά. 2009). Η έιιεηςε ζπλεξγαηηθώλ εκπεηξηώλ, ζην
ππάξρνλ εθπαηδεπηηθό ζύζηεκα πνπ «ζέιεη» ηνλ θάζε καζεηή απνκνλσκέλν ζην εαπηό ηνπ

8. ρσξίο θνηλσληθή δηάδξαζε κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ θαηά ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία είλαη ν
ζεκαληηθόηεξνο παξάγνληαο απνηπρίαο ησλ λέσλ πξνηάζεσλ ηεο e-εθπαίδεπζεο βαζηζκέλσλ
ζηνλ θνηλσληθό επνηθνδνκεηηζκό.
Η παξνύζα εξγαζία αθήλεη αξθεηά ζέκαηα γηα πεξαηηέξσ κειέηε όπσο ηελ αλίρλεπζε
παξαγόλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηε ζπκκεηνρή θαη απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο εθπαίδεπζεο κέζσ
αλαιόγσλ δηαδηθηπαθώλ ζπζηεκάησλ, ηε δηεξεύλεζε ησλ δεμηνηήησλ πνπ απαηηεί ν ξόινο
ηνπ δηαρεηξηζηή - εθπαηδεπηή ελόο LMS, ηελ θαηαγξαθή θαη κειέηε πεηπρεκέλσλ
παξαδεηγκάησλ εθαξκνγήο παξόκνησλ εξεπλεηηθώλ πξνζπαζεηώλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο
online δηδαθηηθήο ζηήξημεο δελ θαίλνληαη ηδηαίηεξα ελζαξξπληηθά ζηε Γεπηεξνβάζκηα
Δθπαίδεπζε. Η ρξήζε όκσο ησλ δηδαθηηθώλ εξγαιείσλ πνπ καο πξνζθέξεη ε ζύγρξνλε
ηερλνινγία είλαη κηα επθαηξία γηα λα θάλνπκε ηηο Φπζηθέο Δπηζηήκεο πεξηζζόηεξν νηθείεο θαη
ειθπζηηθέο, ώζηε ζηαδηαθά λα σξηκάζνπλ νη θαηάιιειεο ζπλζήθεο θαη ζηάζεηο πνπ ζα
νδεγήζνπλ ζηελ ελζπλείδεηε, ππεύζπλε θαη ελεξγή ζπκκεηνρή ησλ καζεηώλ.
5. Βηβιηογραθία
 Καινγηαλλάθεο, Μ. & Παπαδάθεο, ΢η. (2007). Οη θνηηεηέο ηεο Α΢ΠΑΙΣΔ απέλαληη ζηηο ΣΠΔ:
ζηάζεηο θαη πξννπηηθέο. Δπηζηήκεο ηεο Αγσγήο, 1/2007, 191-211.
 Καξαθύξηνο, Υ., Παιηόθαο, Ι., Φπράξεο, ΢., Κέθθεξεο, Γ. & Ρέππα, Α. (2009). Σερλνινγηθέο
Τπνδνκέο γηα ην e-learning. ΢ην Α. Ληνλαξάθεο (επηκ.) Πξαθηηθά 4ν Γηεζλνύο ζπλεδξίνπ γηα ηελ
εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε (ICODL 2009), (ηόκ. Β΄) 16-26, Αζήλα 26-29 Ννεκβξίνπ 2009.
 Φπράξεο, ΢. (2009). Δηζαγσγή ησλ Σερλνινγηώλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο (ΣΠΔ) ζηελ
Δθπαίδεπζε - Παηδαγσγηθέο Δθαξκνγέο ησλ ΣΠΔ. Αζήλα: Παπαδήζεο.
 Σζηρνπξίδεο, Υ. & Βαβνπγηόο, Γ. (2007).Σν ινγηζκηθό κέζα από ηα κάηηα ησλ καζεηώλ θαη ησλ
καζεηξηώλ - Αμηνινγώληαο εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό δηδαζθαιίαο ειεθηξηθώλ θπθισκάησλ. ΢ην Α.
Καηζίθεο, Κ. Κώηζεο, Α. Μηθξόπνπινο, Γ. Σζαπαξιήο (επηκ.) Πξαθηηθά ηνπ 5 νπ Παλειιελίνπ
΢πλεδξίνπ Γηδαθηηθή ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ θαη Νέεο Σερλνινγίεο ζηελ Δθπαίδεπζε, 5(Γ),
1104-1113, http://www.kodipheet.gr
 Υαηδεληθήηα, Β. & Υξεζηίδνπ, Β. (2001). ΢εκαζία ηεο Έξεπλαο ζρεηηθά κε ηηο Αληηιήςεηο ησλ
καζεηώλ. ΢ην: Κ. Γεκόπνπινο & Β. Υαηδεληθήηα (Δπηκ.), Γηδαθηηθή ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ
(Σόκνο 1, Μέξνο Α΄), Πάηξα: ΔΑΠ.
 Cohen, Z. & Manion, L. (1994). Μεζνδνινγία Δθπαηδεπηηθήο Έξεπλαο. Αζήλα: Μεηαίρκην.
 Shipstone, D. (1993). Ηιεθηξηζκόο ζε απιά θπθιώκαηα. ΢ην R. Driver, E. Guesne & A.
Tiberghien (επηκ.), Οη ηδέεο ησλ παηδηώλ ζηηο Φπζηθέο Δπηζηήκεο, Αζήλα: Έλσζε Διιήλσλ
Φπζηθώλ & Σξνραιία.
 Aviram, A. (2001). From „computers in the classroom‟ to mindful radical adaptation by education
systems to the emerging cyber culture. Journal of Educational Change, 1, 331-352.
 Carlsen, O. & Andre, Σ. (1992). Use of a microcomputer simulation and conceptual change text to
overcome student preconceptions about electric circuits. Journal νf Computer-based Instruction,
19(4), 105-109.
 Dertouzos, M. (1997). What Will Be in the New Century? San Francisco: Harper Edge.
 Martin-Blas, T. & Serrano-Fernandez, A. (2009). The role of new technologies in the learning
process: Moodle as a teaching tool in Physics. Computers & Education, 52, 35-44.
 Psillos, D., Koumaras, Ρ. & Tiberghien, Α. (1988). Voltage presented as a primary concept in an
introductory teaching sequence on DC circuits. International Journal of Science Education, 10(1),
29-43.
 Şahinkayası, Τ. (2003). Modeling the ICT related factors with the mathematical literacy and
problem solving skills of the students in the PISA 2003.
http://sites.google.com/site/eonas1/ekpaideutika/tpe1/PISA_2003.doc?attredirects=1&d=1
 Van der Berg, Δ. and Grosheide, W. (1997). Learning and teaching about energy, power, current
and voltage. School Science Review, 78(284), 89-94.