1. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 14
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
*ΕΝΟΣΘΣΑ Ι+
Σφνδεςθ με το Ειδικό Μζροσ του Αναλυτικοφ Ρρογράμματοσ Σπουδϊν (Α.Ρ.Σ.):
 Θ ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ και τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν
μακθμάτων.
Επιςκόπθςθ τθσ διεκνοφσ και ελλθνικισ εμπειρίασ από τθν ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθν
εκπαιδευτικι διαδικαςία και ιδιαίτερα τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων
(Νεοελλθνικι Γλϊςςα, Λογοτεχνία, Αρχαία Ελλθνικι Γλϊςςα και Γραμματεία,
Λςτορία). Σφνδεςθ τθσ ειςαγωγισ των ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία με ευρφτερα ηθτιματα,
όπωσ θ νζα οικονομικι πραγματικότθτα, θ κοινωνία τθσ γνϊςθσ και οι νζεσ
δεξιότθτεσ που απαιτοφνται ςτουσ εργαςιακοφσ χϊρουσ. Ζμφαςθ ςτισ δυςκολίεσ
και ιδιαιτερότθτεσ που παρουςιάηονται και ιδιαίτερα ςτθν ελλθνικι εμπειρία.
Οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να γνωρίηουν α) Βαςικά ςτάδια κατά τθν ειςαγωγι των
ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία και τθν εκπαίδευςθ. β) Να κατανοοφν τθν ειςαγωγι των ΤΡΕ
ςε ςυνάρτθςθ με ευρφτερα κζματα, όπωσ θ κοινωνία τθσ γνϊςθσ και τθσ
δθμιουργικότθτασ. γ) Να αντιλαμβάνονται και να ερμθνεφουν τισ ςυςτθμικοφ
τφπου δυςκολίεσ που ζχει θ ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθ διδακτικι διαδικαςία.
 ΤΡΕ και Γραμματιςμόσ
Σφνδεςθ των ΤΡΕ με το γραμματιςμό και τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν
μακθμάτων. Νζοσ γραμματιςμόσ και διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων.
Ανάλυςθ των ςχολικϊν διδακτικϊν πρακτικϊν και των περικωρίων που δίνουν για
αξιοποίθςθ των ΤΡΕ.
Οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να κατανοιςουν τθν ευρφτερθ ςχζςθ των ΤΡΕ με τισ
νζεσ μορφζσ γραμματιςμοφ που ιςχφουν πια ςτθν κοινωνία και που είναι απαραί-
τθτο να διατρζχουν τα ςχολικά Ρ.Σ. Κα πρζπει να μποροφν να διαβάηουν δθμιουρ-
γικά τισ ςχολικζσ διδακτικζσ πρακτικζσ και να μποροφν να αναπτφςςουν τισ απαρα-
ίτθτεσ ςτρατθγικζσ για τθν γόνιμθ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςε κάκε μία από αυτζσ.

2. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 15
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
1. Θ ειςαγωγι των ΣΠΕ ςτθν εκπαίδευςθ και τθ
διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων
Δθμιτρθσ Κουτςογιάννθσ
1.1 Θ ειςαγωγι των ΣΠΕ ςτθν εκπαίδευςθ. Από το τεχνικοκεντρικό ςτο
ολοκλθρωμζνο πρότυπο
Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 μεθίλεζε ζε πνιιέο ρψξεο ν εμνπιηζκφο ησλ
ζρνιείσλ κε ππνινγηζηέο. Ο ρξφλνο θαη ν ηξφπνο εηζαγσγήο ηνπο ζηα ζρνιεία δελ
είλαη εληαίνο θαη εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε εθπαη-
δεπηηθή παξάδνζε αιιά θαη ε νηθνλνκηθνηερλνινγηθή αλάπηπμε ηεο θάζε ρψξαο. Θα
κπνξνχζακε πάλησο λα πνχκε πσο ε σο ηψξα δηεζλήο εκπεηξία δείρλεη φηη ε αμηνπνί-
εζε ηεο πιεξνθνξηθήο ηερλνινγίαο ζηελ εθπαίδεπζε κπνξεί λα γίλεη κε έλαλ απφ
ηνπο παξαθάησ ηξεηο ηξφπνπο, ρσξίο λα απνθιείεηαη θαη θάπνηνο ζπλδπαζκφο ηνπο
(Κνληνγηαλλνπνχινπ 1991· Κπλεγφο 1995· Μαθξάθεο & Κνληνγηαλλνπνχινπ 1995)
(βι. θαη Γεληθφ Μέξνο, Δλφηεηα 1.2.).5
α. Ζ πιεξνθνξηθή ηερλνινγία ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ
καζήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο, ην νπνίν εηζάγεηαη ζην ζρνιείν σο
μερσξηζηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν. Ολνκάδεηαη «απνκνλσκέλε ηερληθή
πξνζέγγηζε» (Κνληνγηαλλνπνχινπ 1991), επεηδή κνλαδηθφο ζηφρνο είλαη ν
ηερληθφο αιθαβεηηζκφο θαη ε ηερλνινγία δε ζρεηίδεηαη κε ηε δηδαζθαιία
άιισλ καζεκάησλ.
Σν πξφηππν απηφ εθαξκφζηεθε ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο ηε δεθαεηία ηνπ
1970 θαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980. Απψηεξνο ζθνπφο ηνπ ήηαλ ε παξνρή
εμεηδηθεπκέλσλ ηερλνινγηθά γλψζεσλ ζηνπο καζεηέο, ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ
5
΢ην εμήο νη παξαπνκπέο ζην «Γεληθφ Μέξνο» ηνπ επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ αθνξνχλ ην Γαγδηιέιεο, Β.,
θ.ά. 2010. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ ζηε Υξήζε θαη Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαηδεπηηθή Γη-
δαθηηθή Γηαδηθαζία. Δπηκνξθσηηθφ πιηθφ γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ επηκνξθσηψλ ζηα Παλεπηζηεκηαθά
Κέληξα Δπηκφξθσζεο. Σεχρνο 1: Γεληθφ Μέξνο. Πάηξα: Δ.Α.Η.Σ.Τ. (αλαζεσξεκέλε έθδνζε
06.02.2010). Ο αλαγλψζηεο πξέπεη λα έρεη ππφςε ηνπ φηη πηζαλψο λα ππάξμνπλ λέεο, αλαζεσξεκέλεο
εθδφζεηο ηνπ επηκνξθσηηθνχ ηεχρνπο ηνπ Γεληθνχ Μέξνπο, θαη επνκέλσο, θάπνηεο απφ ηηο παξαπνκπέο
λα δηαθνξνπνηεζνχλ.
«απνκνλσκέλε ηερληθή
πξνζέγγηζε»

3. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 16
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
εηδήκνλεο πάλσ ζηηο λέεο ηερλνινγίεο (πξνγξακκαηηζηέο, ζρεδηαζηέο θ.ά). Σν
πξφηππν απηφ άξρηζε απφ πνιχ λσξίο λα ακθηζβεηείηαη θαη ελψ νη παιαηφηεξεο
έξεπλεο (Pelgrum & Plomp 1993) αλαδείθλπαλ ηελ θπξηαξρία ηνπ ζηα πεξηζζφηεξα
εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα, νη λεφηεξεο έξεπλεο (Plomp et al. 2009) δείρλνπλ πσο έρεη
αξρίζεη λα ππνρσξεί ζε κεγάιν βαζκφ, δίλνληαο ηε ζέζε ηνπ ζηα άιια πξφηππα.
β. Ζ ηερλνινγηθή εμέιημε, ε επξχηεηα ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο πνπ
έηπρε ε λέα ηερλνινγία, αιιά θαη ν επηζηεκνληθφο πξνβιεκαηηζκφο πνπ
ελησκεηαμχ αλαπηχρζεθε νδήγεζαλ ζηελ εγθαηάιεηςε ηνπ ηερληθνχ
πξνηχπνπ θαη ζηελ απφθαζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ε ππνινγηζηηθή
ηερλνινγία ζε φια ζρεδφλ ηα καζήκαηα ηνπ Π.΢., ρσξίο λα ζίγεηαη φκσο ε θηινζνθία
ηνπ. Ζ λέα απηή πξνζέγγηζε, πνπ νλνκάδεηαη «πξαγκαηνινγηθή», πεξηνξίδεη
ζεκαληηθά ηελ έκθαζε ζηνλ ηερληθφ αιθαβεηηζκφ θαη εθαξκφζηεθε ή θαηαβιήζεθε
πξνζπάζεηα λα εθαξκνζηεί ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο ηε δεθαεηία ηνπ 1980.
Γηα ηελ πινπνίεζε ηεο απφθαζεο απηήο είλαη γλσζηφ ην θχκα αλάπηπμεο
πιεζψξαο εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ ππνινγηζηή, θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ
νπνίσλ ήηαλ ε έιιεηςε επηζηεκνληθήο επάξθεηαο θαη παηδαγσγηθνχ ζρεδηαζκνχ
(Pelgrum & Plomp 1993, 238). Οη παηδαγσγηθνί ζηφρνη πνπ επηδηψθνληαη κε ηελ
αμηνπνίεζε ηεο ηερλνινγίαο, ζπλήζσο, είλαη: ε εμαηνκίθεπζε ηεο δηδαζθαιίαο, ε
πνηθηιία θαη βειηίσζε ησλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο πνπ ήδε ηζρχνπλ θαη ε εμαζθάιηζε
ηνπ ίδηνπ επηπέδνπ δηδαζθαιίαο, αλεμάξηεηα απφ ηηο επηκέξνπο ζπλζήθεο. Ζ ινγηθή
απηή, ιακβαλνκέλεο ππφςε θαη ηεο πξαθηηθήο πνπ ηζρχεη ζηα ζρνιεία, είλαη ινγηθφ
λα εληζρχεη θπξίσο ηελ αληίιεςε ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ ππνινγηζηή σο δαζθάινπ
(γηα ηελ αληίιεςε απηή βι. Δλφηεηα ΗΗ, θεθ.2.1).
γ. H πιεξνθνξηθή ηερλνινγία ρξεζηκνπνηείηαη επξχηεξα ζηε δσή ηνπ
ζρνιείνπ ζηα πιαίζηα ησλ επηκέξνπο Π.΢. ΢ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ε
πιεξνθνξηθή δε δηδάζθεηαη σο μερσξηζηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν, αιιά ε
δηδαζθαιία ηεο δηαρέεηαη φρη κφλν ζε φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα ηνπ ζρνιείνπ
αιιά θαη ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο ζρνιηθήο δσήο (Κνληνγηαλλνπνχινπ 1991,
79). Καη‘ απηφλ ηνλ ηξφπν, ελψ επηηπγράλεηαη ιεηηνπξγηθά ν πιεξνθνξηθφο
αιθαβεηηζκφο, παξάιιεια επηδηψθεηαη, θαη απηή είλαη ε κεγάιε δηαθνξά απφ ην
«νινθιεξσκέλε πξνζέγ-
γηζε»
«πξαγκαηνινγηθή πξν-
ζέγγηζε»

4. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 17
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
«πξαγκαηνινγηθφ πξφηππν», ε αμηνπνίεζε ηεο ππνινγηζηηθήο ηερλνινγίαο ζηελ
αλαλέσζε ησλ Π.΢.
΢ηφρνο, επνκέλσο, δελ είλαη ε πνζνηηθή βειηίσζε ηεο παξερφκελεο
εθπαίδεπζεο αιιά ε πνηνηηθή αλαβάζκηζή ηεο. Σν πξφηππν απηφ, γλσζηφ σο
«νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε», γηα άιινπο κελ απνηειεί κηα νπηνπία (Mc Grath 1992,
13), ελψ γηα άιινπο πξέπεη λα είλαη ην αίηεκα ησλ εκεξψλ απφ φιεο ηηο αλαπηπγκέλεο
εθπαηδεπηηθά ρψξεο (Κontogiannopoulou & Kynigos 1993, 377· Pelgrum & Plomp
1991· Soloway 1990) θαη λα απνηειεί ηε κνλαδηθή αηηία επξχηεξεο εηζαγσγήο ησλ
ΣΠΔ ζην ζρνιείν (Chomienne 1988, 90). Πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή έρνπλ γίλεη
αξθεηά ζε επίπεδν έξεπλαο, επεηδή φκσο είλαη αξθεηά δχζθνιε ε επξχηεξε εθαξκνγή
ηνπ πξνηχπνπ απηνχ ζηελ πξάμε, ε επηδίσμε απηή απνηειεί δεηνχκελν γηα ηα
πεξηζζφηεξα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ· σζηφζν, φπσο θαίλεηαη
απφ ηηο πξφζθαηεο έξεπλεο (Pelgrum et al. 2009), ήδε εθαξκφδεηαη επηηπρψο.
Γελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη ην ζρήκα απηφ είλαη ρξήζηκν, πξσηίζησο γηαηί καο
βνεζάεη λα αληηιεθζνχκε φηη κνξθέο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ πνπ ηζρχνπλ ήδε (π.ρ.
δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο) ή πξνηείλνληαη σο θάηη λέν (π.ρ. αμην-
πνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία κε ρξήζε θάπνησλ θαηεγνξηψλ ινγηζκηθνχ) είλαη
ήδε μεπεξαζκέλεο. Καη ε ίδηα φκσο ε ηαμηλφκεζε απηή είλαη εμαηξεηηθά ηερλνθε-
ληξηθή, γηαηί θξίλεη ην ζέκα ηεο εθπαίδεπζεο κε βαζηθφ θξηηήξην ην είδνο θαη ην εχξνο
ηεο ρξήζεο ησλ ππνινγηζηψλ. Έηζη δίλεηαη βαξχηεηα ζην κέζν θαη φρη ζηνλ θφζκν
πνπ ζρεηίδεηαη κε ην λέν κέζν.
1.2 ΢φνδεςθ του ολοκλθρωμζνου προτφπου με τθ νζα οικονομικι
πραγματικότθτα: θ κοινωνία τθσ γνϊςθσ και οι απαιτιςεισ για
δθμιουργικότθτα
Οη πξφζθαηεο νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο θαζηζηνχλ επηηα-
θηηθή ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζην ζχλνιν ησλ καζεκάησλ θαη επξχηεξα ζηε δσή
ηνπ ζρνιείνπ, θαη φρη απνκνλσκέλα ή πεξηζσξηαθά. Σν γεγνλφο απηφ νθείιεηαη ζηηο
ξαγδαίεο αιιαγέο ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ ζε φινπο ζρεδφλ ηνπο ηνκείο ηεο θαζε-
κεξηλφηεηαο: ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο, ζηελ θαζεκεξηλή θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή

5. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 18
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
πξαγκαηηθφηεηα, ζηελ επηθνηλσλία, ζηνπο λένπο ηξφπνπο θαη ζηηο λέεο δπλαηφηεηεο
δφκεζεο ηεο ηαπηφηεηαο.
Απηέο νη αιιαγέο ζπλδένληαη ζεκαληηθά κε ηηο ΣΠΔ: ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο
απνηεινχλ θαζεκεξηλφ κέζν γηα ζπλεξγαζία, άληιεζε θαη επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ,
ζπκπαξαγσγή ιφγνπ θηι.· ζηελ θαζεκεξηλφηεηα απνηεινχλ ζεκαληηθφ κέζν γηα θνη-
λσληθή, πνιηηηζκηθή θαη ςπραγσγηθή δξαζηεξηφηεηα θηι.· ζηνλ ρψξν ηεο επηθνηλσ-
λίαο είλαη πιένλ βαζηθφ εξγαιείν, θαζψο ε αλάγλσζε θαη ε γξαθή αθελφο δηεμάγν-
ληαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζε λέα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα κε πνιιέο ηδηαηηεξφηεηεο
θαη, αθεηέξνπ, έρνπλ πνιιά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο απνθαινχκελεο «λέαο θεηκε-
ληθφηεηαο» (πνιπηξνπηθά-πνιπκεζηθά θείκελα, βι. ζρεηηθά Δλφηεηα ΗΗ, θεθ. 2.5)·
ζηνλ ρψξν ηεο δηακφξθσζεο ηαπηνηήησλ έρνπλ ζεκαληηθφ ξφιν, αθνχ δίλεηαη ε δπ-
λαηφηεηα ζπκκεηνρήο ζε δηαδηθηπαθέο-εηθνληθέο θνηλφηεηεο πξαθηηθήο (βι. ζρεηηθά
Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 2.3.1).
Γελ είλαη ηπραίν ην γεγνλφο φηη ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία γίλεηαη ιφγνο γηα λέα
ηάμε πξαγκάησλ (Street 2000) ζε φινπο ηνπο παξαπάλσ ηνκείο –λέα εξγαζηαθή ηάμε
πξαγκάησλ (new work order), λέα επηθνηλσληαθή ηάμε πξαγκάησλ (new communica-
tive order) θηι.– θαη φηη νη θιαζηθέο δηδαθηηθέο πνπ αζρνινχληαη κε ηε δηδαζθαιία
ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ έρνπλ θάλεη ζεκαληηθή ζηξνθή, πξνθεηκέλνπ λα δηαβά-
ζνπλ ηε λέα πξαγκαηηθφηεηα θαη θπξίσο λα ηελ ελζσκαηψζνπλ ζηηο επηζηεκνληθέο
ηνπο πξνηάζεηο.
Η ςφγχρονθ επιςτθμονικι τάςθ και εκπαιδευτικι αναηιτθςθ επιδιϊκουν να
προςαρμόςουν το ςχολείο ςτθν κοινωνία τθσ γνϊςθσ, τθσ πρωτοβουλίασ και τθσ
αναηιτθςθσ, οργανικό μζροσ τθσ οποίασ είναι οι ΤΡΕ.
Απηά ηα λέα δεδνκέλα έρνπλ νδεγήζεη ζε λέεο θαηεπζχλζεηο θαη ηνλ ζρεδηα-
ζκφ ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ (Π.΢.), δηεζλψο. ΢ηφρνο δελ είλαη απιψο ε θαηά-
θηεζε ηεο χιεο κε έλα ζηαηηθφ ηξφπν –θαη επνκέλσο ε αμηνπνίεζε μεπεξαζκέλσλ θαη
ζηαηηθψλ ππνινγηζηηθψλ πεξηβαιιφλησλ– αιιά ε ζπκβνιή ζηε δεκηνπξγία ελεξγψλ
ππνθεηκέλσλ, πνπ ζα κπνξνχλ λα είλαη δεκηνπξγηθά ζηνπο λένπο ρψξνπο εξγαζίαο,
ηθαλά λα αμηνπνηνχλ θάζε κέζν επηθνηλσλίαο θαη φινπο ηνπο ζπκβνιηθνχο-ζεκεησηη-
θνχο πφξνπο (ιέμεηο, εηθφλεο, κνπζηθή, θείκελα) κε ηξφπν δεκηνπξγηθφ θαη, επηπιένλ,
λα δηαζέηνπλ απμεκέλε θξηηηθή ηθαλφηεηα, πξνθεηκέλνπ λα κπνξνχλ λα «δηαβάδνπλ»

6. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 19
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
ηελ πνιχπινθε λέα επηθνηλσληαθή πξαγκαηηθφηεηα θαη λα ζηέθνληαη θξηηηθά απέλα-
ληί ηεο (Kalantzis & Cope 1999).
Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ην δήηεκα, ελ ηέιεη, δελ είλαη κφλν πνηα ηερλν-
ινγία ζα ρξεζηκνπνηεζεί –αλ ζα είλαη ην έληππν, ν ππνινγηζηήο, ν πξνηδέθηνξαο ή ν
δηαδξαζηηθφο πίλαθαο θηι.– αιιά γηα πνην ιφγν ζα ρξεζηκνπνηεζεί (= ην «ηη» ηεο δη-
δαζθαιίαο), πψο ζα ρξεζηκνπνηεζεί θαη πφηε ζα ρξεζηκνπνηεζεί. Σν ζρνιείν, φπσο
ιεηηνπξγεί κέρξη ζήκεξα σο πξνο ην «ηη», ην «πψο» θαη ην «πφηε», είλαη απνηέιεζκα
καθξνρξφλησλ πξνζαξκνγψλ ζε κηα θνηλσλία φπνπ ε αθνκνίσζε ζπγθεθξηκέλεο χιεο
θαη ε απφθηεζε ζπγθεθξηκέλσλ γλψζεσλ, ε δηδαζθαιία ζην πξφηππν ηνπ ζρήκαηνο
«Δξψηεζε-Απάληεζε-Αμηνιφγεζε» θαη ν πεξηνξηζκφο ηεο δηδαζθαιίαο ζε ζπγθεθξη-
κέλν ρψξν θαη ρξφλν εμππεξεηνχζαλ θαηά βάζνο ην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ νη δπηηθέο
θνηλσλίεο είραλ αλάγθε κέρξη θαη δχν-ηξεηο δεθαεηίεο κεηά απφ ην Β´ Παγθφζκην πφ-
ιεκν (βι. Κνπηζνγηάλλεο 2006, 2010α).
Αλ αληηκεησπίζνπκε απφ κηα ηέηνηα νπηηθή ηα πξάγκαηα, ηφηε κπνξνχκε λα
θαηαλνήζνπκε θαιχηεξα ηελ θξίζε ηνπ ζεκεξηλνχ ζρνιείνπ, ε νπνία νθείιεηαη ζηελ
αλαληηζηνηρία αλάκεζα ζην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ ε ζεκεξηλή θνηλσλία απαηηεί θαη
ην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ ην ίδην δεκηνπξγεί. Αλ, φπσο θαίλεηαη, φινη ζπκθσλνχκε
φηη βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα θαιιηεξγεί ην ζεκεξηλφ ζρνιείν είλαη ε
ηθαλφηεηα ζηε ζπλερή κάζεζε, ε ηθαλφηεηα ζηε ζπιινγηθή εξγαζία, ε αλάπηπμε ηεο
πξσηνβνπιίαο, ε αλζξσπηζηηθή παηδεία, ν θιαζηθφο, ν λένο γξακκαηηζκφο αιιά θαη ν
θξηηηθφο γξακκαηηζκφο θαη ε αηζζεηηθή θαιιηέξγεηα, ηφηε έρνπκε ελ πνιινίο έηνηκν
ην πιαίζην θαη ηε ινγηθή βάζεη ησλ νπνίσλ ζα αμηνπνηεζνχλ νη ΣΠΔ ζην ζρνιείν,
φπσο θαη θάζε ηερλνινγία παιηφηεξε (πίλαθαο, έληππν, ραξηί, κνιχβη) ή πην πξφζθα-
ηε (βίληεν, πξνηδέθηνξαο, ππνινγηζηήο, δηαδξαζηηθφο πίλαθαο θηι.).
1.3 Θ διεκνισ εμπειρία
΋πσο ήδε αλαθέξζεθε, νη αληηιήςεηο σο πξνο ηελ έθηαζε, ηνλ ηξφπν θαη ηε ινγηθή
αμηνπνίεζεο ησλ ππνινγηζηψλ έρνπλ κεηαβιεζεί αξθεηά ζπρλά ζηε ζχληνκε ηζηνξία
ηνπ νηθείνπ επηζηεκνληθνχ θιάδνπ. Οη ππνινγηζηέο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηε δηδαζθα-
ιία ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ ‘70, ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο λα θάλνπλ ηαρχηεξα,
θηελφηεξα θαη απνηειεζκαηηθφηεξα φ,ηη έθαλαλ ηφηε νη δάζθαινη, εμ νπ θαη ν παξα-
δνζηαθφο θφβνο φηη νη ππνινγηζηέο ζα αληηθαηαζηήζνπλ ηνλ δάζθαιν (παξαδνζηαθή

7. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 20
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
ινγηθή: ν ππνινγηζηήο σο κέζν δηδαζθαιίαο). Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ ‘80
θαη χζηεξα ν ππνινγηζηήο παχεη λα ζεσξείηαη κέζν δηδαζθαιίαο, αιιά πεξηβάιινλ
πνπ δηεπθνιχλεη ηελ αλαδήηεζε θαη ηνλ πεηξακαηηζκφ θαηά ην γξάςηκν, ηε ζπλεξγα-
ηηθή κάζεζε, ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ζπλεξγαζία κεηαμχ καζεηψλ-δαζθάινπ θαη ηε
δεκηνπξγία πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο εληφο θαη εθηφο ζρνιείνπ, ζην
πιαίζην ηεο πξνψζεζεο ηεο θνηλσληθήο δηάζηαζεο ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο κάζεζεο
(βι. ζρεηηθά Δλφηεηα ΗΗ, θεθ.2.3).
Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη κε ηνλ δηαθνξεηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ εθ-
παηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ, επνκέλσο θαη ηεο δηδαζθαιίαο, νη ππνινγηζηέο ρξεζηκν-
πνηνχληαη πεξηζζφηεξν σο πεξηβάιινληα εξγαζίαο θαη ιηγφηεξν σο κέζα δηδαζθαιίαο6
δηαζθεδάδνληαο έηζη ηηο εληππψζεηο γηα ηνλ θίλδπλν πνπ ζπλεπάγεηαη ε δηάδνζή ηνπο
γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη κεηαζέηνληαο ην πξφβιεκα ζηελ θαηάιιειε πξνεηνηκα-
ζία ηνπο (Cox 2002). Έηζη, ζηε ζέζε ηνπ ππνινγηζηή πνπ δηδάζθεη πξνσζείηαη ζηηο
κέξεο καο ν ππνινγηζηήο σο πεξηβάιινλ εξγαζίαο, ζηε ζέζε ηνπ καζεηή πνπ καζαίλεη
ν καζεηήο θαη θπξίσο νη νκάδεο καζεηψλ πνπ αλαδεηνχλ, ζπγθξίλνπλ, αλαθαιχ-
πηνπλ, ζπλζέηνπλ θαη παξνπζηάδνπλ (Κνπηζνγηάλλεο 2001α). Γελ ππάξρεη ακθηβνιία
φηη ε εμέιημε απηή απαηηεί λέεο γλψζεηο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη λέεο δεμηφηεηεο
ζηε κεζφδεπζε ηεο δηδαζθαιίαο.
Ζ δηεζλήο εκπεηξία (Pelgrum et al. 2009) αλαδεηθλχεη πσο ζήκεξα ην θπξίαξρν
πξφηππν είλαη ην πξαγκαηνινγηθφ κε ηε ιεηηνπξγηθή ρξήζε ησλ ΣΠΔ σο πεξηβαιιφ-
λησλ εξγαζίαο. Ζ απνκνλσκέλε πξνζέγγηζε κε ηελ απνθιεηζηηθή αμηνπνίεζε ησλ
ππνινγηζηψλ σο μερσξηζηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν έρεη αξρίζεη λα εγθαηαιείπεηαη απφ
ηα πεξηζζφηεξα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα. ΋κσο, απηφ δε ζεκαίλεη πσο εγθαηαιείπε-
ηαη γεληθφηεξα ην κάζεκα ηεο πιεξνθνξηθήο. Απηφ πνηθίιιεη απφ ρψξα ζε ρψξα. Ζ
χπαξμή ηνπ ζεσξείηαη πνιιέο θνξέο απαξαίηεηε, θαζψο ε απφθηεζε θάπνησλ απν-
θιεηζηηθά ηερληθψλ δεμηνηήησλ απνηειεί πξνυπφζεζε, γηα λα πξνρσξήζεη θαλείο ζηε
ιεηηνπξγηθή ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ ζηα ππφινηπα καζήκαηα ζε έλα πξαγκαηνινγηθφ
πξφηππν εηζαγσγήο.7
Παξφιν, σζηφζν, πνπ ην πξαγκαηνινγηθφ πξφηππν παξακέλεη
6
Ζ ρξήζε ηνπο σο κέζα δηδαζθαιίαο είλαη πεξηνξηζκέλε ζε ρψξεο κε πεξηζζφηεξν ζπληεξεηηθή
λννηξνπία, φπσο ε Κίλα, φπνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ΣΠΔ σο δάζθαιν ή απνθιεηζηηθά σο επνπηηθφ κέζν.
7
Έηζη, γηα παξάδεηγκα ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ηεο Αγγιίαο, νη καζεηέο καζαίλνπλ πξψηα ζην
κάζεκα ηεο πιεξνθνξηθήο ζρεηηθά κε ηε ιεηηνπξγία ησλ κεραλψλ αλαδήηεζεο θαη ηηο δηάθνξεο ηερλη-
θέο αλαδήηεζεο ζηηο πεγέο ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ζηε ζπλέρεηα εθαξκφδνπλ απηή ηνπο ηε γλψζε θαη ζηα
ππφινηπα καζήκαηα. Απηφ γίλεηαη, γηα λα εμαζθαιηζηεί πσο φινη νη καζεηέο ζα θαηέρνπλ ηηο απα-

8. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 21
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
αθφκα ην θπξίαξρν, παξαηεξείηαη πσο πνιιά εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα, θπξίσο ηνπ
αγγινζαμνληθνχ θφζκνπ, θηλνχληαη ήδε πξνο ην νινθιεξσκέλν πξφηππν αληηκεησπί-
δνληαο ηηο ΣΠΔ σο θνξέα αιιαγήο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο.
Οη ζπληεινχκελεο θνηλσληθέο, νηθνλνκηθέο θηι. αιιαγέο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ
ηαρχηαηε δηάδνζε ησλ ΣΠΔ δεκηνπξγνχλ κηα λέα πξαγκαηηθφηεηα, έλα λέν γξακκα-
ηηζκφ (new literacy), πνπ επεξεάδεη ζεκαληηθά ην πεξηερφκελν ηεο γισζζηθήο εθπαί-
δεπζεο, θαη φρη κφλν, ζε φιεο ηηο ζρνιηθέο βαζκίδεο (γηα ηελ έλλνηα ηνπ γξακκαηη-
ζκνχ βι. θεθ. 2. ΣΠΔ θαη γξακκαηηζκφο ηεο παξνχζαο ελφηεηαο). Ο ςεθηαθφο ή λένο
γξακκαηηζκφο ζεσξείηαη αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ γξακκαηηζκνχ θαη θαηά πξνέθηαζε
ηνπ θνηλσληθνχ γξακκαηηζκνχ πνπ πξέπεη λα παξέρεηαη απφ ην ζχγρξνλν ζρνιείν. Ζ
αλάπηπμε δεμηνηήησλ λένπ γξακκαηηζκνχ κε απψηεξν ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο ηθαλφ-
ηεηαο ηεο ίδηαο ηεο κάζεζεο («καζαίλσ πψο λα καζαίλσ» / learn how to learn) ζηα
πιαίζηα ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο απνηειεί δεηνχκελν ζηα πην πξφζθαηα πξνγξάκ-
καηα ζπνπδψλ (π.ρ. ηεο Αγγιίαο ηνπ 2008 θαη ηεο Απζηξαιίαο ηνπ 2009).
Απφ ηα αλσηέξσ επηρεηξείηαη λα γίλεη ζαθέο φηη ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ
εθπαίδεπζε δελ απνηειεί παηδαγσγηθή παλάθεηα, αιιά έξρεηαη λα ππνζηεξίμεη κηα
ζπλνιηθή πξνζπάζεηα αιιαγήο ηνπ ζρνιείνπ.
1.4 Θ ελλθνικι εμπειρία. ΢υνικεισ δυςκολίεσ κατά τθν αξιοποίθςθ των ΣΠΕ
ςτθ διδαςκαλία
Ζ δηεζλήο βηβιηνγξαθία είλαη πινχζηα απφ αλαθνξέο θαη έξεπλεο πνπ δείρλνπλ φηη
έρνπλ γίλεη πνιιέο απφπεηξεο εηζαγσγήο θαηλνηνκηψλ ζηα ζρνιεία, πξνθεηκέλνπ λα
πξνζαξκνζηνχλ ζηα λέα δεδνκέλα πνπ έρνπλ πξνθχςεη, θαη έρνπλ επελδπζεί ηεξάζηηα
θνλδχιηα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο θαηάιιειεο πξνεηνηκαζίαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ,
γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο λέεο ζπλζήθεο. Σα απνηειέζκαηα, σζηφζν, είλαη δπζαλά-
ινγα ζε ζρέζε κε ηνπο πφξνπο πνπ επελδχζεθαλ θαη επελδχνληαη, αθνχ νη επηηπρεκέ-
λεο πξνζπάζεηεο είλαη πξάγκαηη πνιχ ιίγεο δηεζλψο. Ο γλσζηφο ακεξηθάλνο ζεσξεηη-
θφο ηεο εθπαίδεπζεο Larry Cuban ελζσκαηψλεη πνιχ επηγξακκαηηθά ζηνλ ηίηιν ηνπ
βηβιίνπ ηνπ Oversold and Underused: Computers in the Classroom [Τπεξπνπιεκέλνη
ξαίηεηεο δεμηφηεηεο θαη δελ ζα ρξεηαζηεί ν εθπαηδεπηηθφο ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο λα επηθνξηηζηεί
κε ηε δηδαζθαιία ηνπο.
Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι.http://nationalstrategies.standards.dcsf.gov.uk/secondary

9. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 22
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
θαη Αρξεζηκνπνίεηνη: Τπνινγηζηέο ζηελ ηάμε] (Cuban 2001) ηηο αλχπαξθηεο νπζηαζηη-
θέο ζπλέπεηεο απφ ηελ εηζαγσγή ησλ ππνινγηζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε. Τπνζηεξίδεη φηη
νη ππνινγηζηέο πξάγκαηη δηαδφζεθαλ ζεακαηηθά ζηελ ακεξηθάληθε εθπαίδεπζε αιιά
ρσξίο θακία νπζηαζηηθή ζπλέπεηα.
΋ζνλ αθνξά ηελ ειιεληθή εκπεηξία, ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζην ειιεληθφ
εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαζνξίζηεθε θαη ζπλερίδεη λα θαζνξίδεηαη αλαπφθεπθηα απφ
ην επξχηεξν θνηλσληθφ, πνιηηηζκηθφ θαη εθπαηδεπηηθφ πιαίζην. Θα κπνξνχζακε ζπ-
λνπηηθά λα πνχκε φηη ε δηδαθηηθή ηδενινγία ησλ δηδαζθφλησλ ηα θηινινγηθά καζή-
καηα, αιιά θαη ηνπ κεγαιχηεξνπ κέξνπο ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο (γνλέσλ, καζεηψλ
θηι.), δηακνξθψλεηαη απφ δχν θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο: ην πξφηππν ηεο δηδαζθα-
ιίαο ησλ λεθξψλ γισζζψλ θαη ην ζπγθεθξηκέλν πξφηππν (πεξηερφκελν, δνκή, γισζ-
ζνδηδαθηηθή ινγηθή) ηνπ ελφο ηζρχνληνο δηδαθηηθνχ εγρεηξηδίνπ (Koutsogiannis 2001·
Κνπηζνγηάλλεο 2001β, 2010α).
Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα είλαη απζηεξά ζπ-
γθεληξσηηθφ. Έηζη, νη επθαηξίεο πνπ δίλνληαη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο γηα αλάιεςε
πξσηνβνπιηψλ είλαη εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλεο. Οη αιιαγέο πνπ θαηά θαηξνχο έρνπλ
επηρεηξεζεί αθνξνχλ θαηά θχξην ιφγν ηνλ ηξφπν επηινγήο ησλ ππνςεθίσλ γηα ηελ
ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Οιφθιεξν, ζρεδφλ, ην ζχζηεκα ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαί-
δεπζεο επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ ην πεξηερφκελν ησλ εμεηάζεσλ απηψλ, ε δηεμα-
γσγή ησλ νπνίσλ απνηειεί θεληξηθφ ζέκα ζηα κέζα ελεκέξσζεο θαη ζπρλά ζηελ θε-
ληξηθή πνιηηηθή ζθελή. Σν πιαίζην απηφ παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν θαη ζε φπνηα απφ-
πεηξα εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζην ειιεληθφ ζρνιείν.
Τπνινγηζηέο ππάξρνπλ ζε ειιεληθά ζρνιεία απφ ην 1986. ΢νβαξή φκσο θαη
ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζήο ηνπο μεθηλάεη απφ ην 1996 θαη
χζηεξα κέζσ ελφο κεγάινπ πξνγξάκκαηνο κε ην φλνκα «Οδχζζεηα». ΢ηφρνο ηνπ ήηαλ
ε ζηαδηαθή εηζαγσγή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζή ηνπο ζηα ζρνιεία ηεο δεπηεξνβάζ-
κηαο, θπξίσο, εθπαίδεπζεο. ΢ήκεξα, θαη απηφ είλαη απνηέιεζκα ησλ πξσηνβνπιηψλ
πνπ αλαπηχρζεθαλ απφ ην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα θαη χζηεξα, πνιιά ζρνιεία δηα-
ζέηνπλ απφ έλα εξγαζηήξην κε δέθα-δψδεθα ζχγρξνλνπο ζηαζκνχο εξγαζίαο, νη
νπνίνη ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ηνπηθφ δίθηπν θαη έρνπλ άκεζε πξφζβαζε ζην δηα-
δίθηπν. Έρεη αλαπηπρζεί κεγάιεο έθηαζεο εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θαη ηα ζρνιεία
απηά ππνζηεξίρζεθαλ (ηδηαίηεξα θαηά ηελ πεξίνδν 1999-2002) ζε ζπζηεκαηηθή, θα-
ζεκεξηλή βάζε απφ θαηάιιεια πξνεηνηκαζκέλνπο εθπαηδεπηηθνχο. Πξφθεηηαη, δε-

10. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 23
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
ιαδή, γηα κηα πξνεηνηκαζία ζνβαξή θαη ζπζηεκαηηθή, ρσξίο πξνεγνχκελν ζηελ ηζην-
ξία ηεο ειιεληθήο εθπαίδεπζεο.
Παξάιιεια, έρνπλ αλαπηπρζεί αξθεηέο άιιεο πξσηνβνπιίεο, φπσο ε επηκφξ-
θσζε εθπαηδεπηηθψλ ζηα Κέληξα ΢ηήξημεο Δπηκφξθσζεο (Κ΢Δ) θαη επηκνξθσηψλ
ζηα Παλεπηζηεκηαθά Κέληξα Δπηκφξθσζεο (ΠΑΚΔ), ελψ έγηλε κηα πξψηε απφπεηξα
εηζαγσγήο ησλ θνξεηψλ ππνινγηζηψλ ζηελ Α΄ Γπκλαζίνπ (ζρ. έηνο 2009-2010) θαη
έρεη αλαγγειζεί ε εηζαγσγή ησλ δηαδξαζηηθψλ πηλάθσλ (΢επηέκβξηνο 2010).
΋ιεο νη κέρξη ζήκεξα έξεπλεο πνπ αθνξνχλ ηηο δηάθνξεο πξνζπάζεηεο εηζαγσ-
γήο ησλ ΣΠΔ ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε (Koutsogiannis 2001· Κνπηζνγηάλλεο 1998,
2001, 2007α) αλέδεημαλ ηε ζπλζεηφηεηα ηνπ ππφ ζπδήηεζε ζέκαηνο. Μηα απφ ηηο πην
πξφζθαηεο έξεπλεο εθπνλήζεθε απφ ην Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο κε ηίηιν «Αμην-
πνίεζε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο ζηε δηδαζθαιία ησλ θη-
ινινγηθψλ καζεκάησλ θαη θπξίσο ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο. Έξεπλα ζηνπο θη-
ινιφγνπο πνπ επηκνξθψζεθαλ ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ Οδχζζεηα».8
Απφ ηελ αλάιπζε
πξνθχπηεη φηη νη εθπαηδεπηηθνί πνπ επηκνξθψζεθαλ έδεημαλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ θαη
πξνζπκία γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο επηκφξθσζεο, βξήθαλ δε ηα πξνγξάκκαηα επη-
κφξθσζεο ηδηαίηεξα επηηπρή. Παξ‘ φια απηά, ε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία
θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηκνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο ήηαλ εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλε. Ηδη-
αίηεξα πεξηνξηζκέλε έσο αλχπαξθηε ππήξμε θαη ε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ηα
ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ, κεηά ην πέξαο ηεο επηκνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο. Απφ ηελ
αλάιπζε πξνθχπηεη, επίζεο, φηη θαη ζε φζεο πεξηπηψζεηο αμηνπνηήζεθαλ νη ΣΠΔ ζηε
δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, απηφ έγηλε θαηά ηξφπν κάιινλ ζηαηηθφ ζηηο πε-
ξηζζφηεξεο απφ απηέο, ζηα πξφηππα παξαδνζηαθψλ αληηιήςεσλ πνπ θπξηαξρνχλ ζηελ
ειιεληθή εθπαίδεπζε. Απηφ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηκνξ-
θσηηθήο δηαδηθαζίαο παξέκεηλαλ αλέγγηρηα ηα δηδαθηηθά πξφηππα ησλ εθπαηδεπηηθψλ,
θάηη βέβαηα ζην νπνίν δε ζηφρεπε νχησο ή άιισο ε ζπγθεθξηκέλε επηκφξθσζε θαη ην
νπνίν γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί απαηηείηαη ζπληνληζκέλε παξέκβαζε ζην επξχηεξν
επίπεδν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, αιιά θαη ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο.
8
Κνπηζνγηάλλεο 2007α. Αλαξηεκέλν ζηελ «Πχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηε γισζζηθή εθπαί-
δεπζε»:<http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/ict/education/index.html>.

11. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 24
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
Γεληθφηεξα, ηα δεηήκαηα πνπ αλέδεημαλ απηέο νη έξεπλεο είλαη ζπλνπηηθά ηα
εμήο:
 Τπάξρνπλ θάπνηνη παξάγνληεο πνπ εκπνδίδνπλ ηελ επξχηεξε ζπκκε-
ηνρή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ. Οη θπξηφηεξνη εί-
λαη: ε έιιεηςε ζηαζεξφηεηαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνζσπηθνχ ζηελ πε-
ξηθέξεηα (ιφγσ ησλ κεηαζέζεσλ-απνζπάζεσλ), κε απνηέιεζκα λα κελ
είλαη δπλαηή ε ζε καθξνρξφληα βάζε απφδνζε ησλ ελδνζρνιηθψλ επη-
κνξθψζεσλ· ν δηζηαγκφο ησλ κεγαιχηεξσλ ζε ειηθία λα εκπιαθνχλ
ζηελ πεξηπέηεηα ηεο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ηεο ηερλνινγίαο· ε
ζχλδεζε ηνπ ιπθείνπ κε ηηο εμεηάζεηο, γεγνλφο πνπ θαζηζηά εμαηξεηηθά
δχζθνιε ηελ απνκάθξπλζε απφ ηελ παξαδνζηαθή ινγηθή ηεο δηδα-
θηέαο χιεο· ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζην πξφγξακκα ζπνπδψλ ζε εζειν-
ληηθή βάζε θαη ρσξίο παξνρή ηδηαίηεξσλ θηλήηξσλ δελ κπνξεί λα απν-
δψζεη· ηα πνιιά λέα δεδνκέλα πνπ έρνπλ ζε θάζε δηδαζθαιία λα αληη-
κεησπίζνπλ νη εθπαηδεπηηθνί: έλα λέν θαη αλνίθεην γη‘ απηνχο κέζν,
φπσο ν ππνινγηζηήο, λέεο κνξθέο εξγαζίαο, φπσο ε νκαδηθή εξγαζία,
ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη ειάρηζηα ζηα ειιεληθά ζρνιεία, θαζψο θαη ε
γηα πξψηε θνξά εγθαηάιεηςε ηνπ βηβιίνπ σο απνθιεηζηηθνχ κέζνπ εξ-
γαζίαο. Φπζηθά ζε φια απηά ζα πξέπεη λα πξνζηεζνχλ θαη ηα πξνβιή-
καηα ζηηο ππνδνκέο θηι.
 Ζ ζπλήζεο αληίιεςε ζπλδέεη ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο
θαη ησλ άιισλ καζεκάησλ κε ηε δηεθπεξαίσζε θάπνηαο ζπγθεθξηκέ-
λεο χιεο, ελφο ζπγθεθξηκέλνπ δηδαθηηθνχ εγρεηξηδίνπ. Οπνηαδήπνηε
πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ κε απηή ηε ζηελή αληίιεςε ζα ήηαλ
απαξάδεθηε, θαη ελ ηέιεη δε ζα είρε λα πξνζθέξεη θάηη ην νπζηψδεο.
Αθφκα θαη ε πξνζπάζεηα αιιαγήο ησλ δηδαθηηθψλ εγρεηξηδίσλ κε πξν-
ζζήθεο ζηνηρείσλ λένπ γξακκαηηζκνχ (π.ρ. κειέηε ηζηνζειίδσλ, ε έλ-
λνηα ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο) δε θαίλεηαη λα απνηειεί νπζηαζηηθή αι-
ιαγή, θαζψο εμαθνινπζεί λα θηλείηαη ζε παξαδνζηαθέο παηδαγσγηθέο
αληηιήςεηο (Κνπηζνγηάλλεο 2010α). Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νπνηαδή-
πνηε πξνζπάζεηα εγθαηάιεηςεο ηεο ινγηθήο απηήο πξνζθξνχεη ζηηο
πνιχ θαιά ξηδσκέλεο αληηιήςεηο θαη είλαη πνιχ δχζθνιν λα ππνζηεξη-
ρζεί απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο.

12. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 25
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
 Μία ηαθηηθή, αξθεηά δηαδεδνκέλε, εί-
λαη ε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ σο βηβιίνπ.
Σελ αθνινπζνχλ πνιιέο απφ ηηο δηδα-
ζθαιίεο πνπ έρνπλ γίλεη κέρξη ηψξα.
΢πγθεθξηκέλα: θάζε δηδαθηηθή πξφ-
ηαζε ζπλδέεηαη κε ζπγθεθξηκέλν θε-
θάιαην θαη, ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο, κε
ζπγθεθξηκέλεο ζειίδεο ησλ δηδαθηηθψλ
εγρεηξηδίσλ· θαηαβάιιεηαη πξνζπάζεηα
λα κελ ππάξρεη αηζζεηή απφθιηζε απφ
ηνλ ρξφλν πνπ πξνβιέπεηαη λα αθηεξσ-
ζεί γηα ηε ζπγθεθξηκέλε ελφηεηα ηνπ
ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ.
 Μηα άιιε ζπλήζεο ηαθηηθή είλαη ε
αληηθαηάζηαζε ηεο απζεληίαο ηνπ βη-
βιίνπ κε ηελ πηνζέηεζε ηεο απζεληίαο
ησλ δηδαθηηθψλ πξνηάζεσλ ησλ επη-
κνξθσηψλ. Απηέο νη δηδαζθαιίεο είλαη πην ελδηαθέξνπζεο, γηαηί με-
θεχγνπλ αξθεηά απφ ηε ινγηθή ησλ βηβιίσλ θαη είλαη πνιχ θνληά ζηα
ζχγρξνλα ζεσξεηηθά δεηνχκελα. Τηνζεηνχληαη απφ ηνπο εθπαηδεπηη-
θνχο, πνπ πείζνληαη λα εγθαηαιείςνπλ γηα ιίγν ηελ πηζηή πξνζήισζε
ζην εγρεηξίδην. Οη δηδαζθαιίεο φκσο απηέο δε δεκηνπξγνχληαη απφ ηνπο
δηδάζθνληεο κε ηε ζπκκεηνρή ησλ επηκνξθσηψλ, αιιά επηιέγνληαη απ-
ηνχζηα ηα δηδαθηηθά παξαδείγκαηα πνπ δίλνπλ θαηά ηηο επηκνξθψζεηο
ηνπο νη επηκνξθσηέο σο παξαδείγκαηα πξνβιεκαηηζκνχ. Έηζη παξαηε-
ξήζεθε ζπρλά ην θαηλφκελν λα ππάξρεη έλα παξα-βηβιίν, επηθπξσκέλν
απφ ηελ απζεληία ησλ επηκνξθσηψλ θαη άξα απφ ην ζχζηεκα.
Παξφιν, ινηπφλ, πνπ επηκέξνπο ζηνηρεία ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ επηηπρή θαη
πξέπεη λα αμηνπνηεζνχλ κειινληηθά, πεξηνξηζκέλα απνηειέζκαηα είρε ε ζπλνιηθή
πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηελ θαζεκεξηλή δηδαθηηθή πξαθηηθή. Δπηζεκαί-
λεηαη δε φηη γηα λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην απαηηείηαη επξχηεξνο εθπαηδεπηηθφο ζρεδη-
Παξάδεηγκα ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ σο
βηβιίνπ:
Ο εθπαηδεπηηθφο εληνπίδεη θάπνηεο δηεπ-
ζχλζεηο ζην δηαδίθηπν (εθεκεξίδεο, κνπ-
ζεία, αξραηνινγηθνχο ρψξνπο θηι.), αλά-
ινγεο ζεκαηηθά κε ην ζέκα ηεο ζπγθεθξη-
κέλεο ελφηεηαο ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ.
Απφ ηηο δηεπζχλζεηο απηέο αλαδεηά θά-
πνηεο ζπγθεθξηκέλεο ζειίδεο πιεξνθνξίαο,
πνπ ζα είραλ αληίζηνηρνπ φγθνπ θαη ινγη-
θήο πιεξνθνξίεο κε απηέο ηνπ βηβιίνπ,
έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα ηηο αληηθαηαζηή-
ζνπλ. ΢ηε ζπλέρεηα δηακνξθψλεη θάπνηεο
εξσηήζεηο θαηαλφεζεο, αληίζηνηρεο ινγη-
θήο κε απηέο πνπ έρνπλ ηα ζρνιηθά βηβιία
θάησ απφ ηα θείκελα. Γίλεηαη ζε θχιιν
εξγαζίαο ε πνξεία πνπ ζα αθνινπζήζνπλ
νη καζεηέο: πξψηα ζα αλνίμνπλ ηηο ζπ-
γθεθξηκέλεο ζειίδεο, ζα ηηο δηαβάζνπλ θαη
ζηε ζπλέρεηα ζα απαληήζνπλ, ζπκπιε-
ξψλνληαο ην θχιιν εξγαζίαο.

13. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 26
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
αζκφο κε ζαθείο ζηφρνπο θαη φρη απνκνλσκέλε πξνζέγγηζε κε βάζε ηελ εηζαγσγή
ησλ ΣΠΔ.
Σν πξφβιεκα πνπ αλαδεηθλχεηαη είλαη ζεκαληηθφ θαη ζρεηίδεηαη κε ηνλ ηξφπν
πνπ νη ΣΠΔ πξνζεγγίδνληαη ζε ζρέζε κε ηελ εθπαίδεπζε. Απφ ηε καθξνρξφληα έξεπ-
λα πξνθχπηεη φηη ην ζέκα είλαη εμαηξεηηθά πην ζχλζεην θαη ην ζπκπέξαζκα πξνθαλέο:
δελ είλαη δπλαηφ λα ζρεδηάδνληαη ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ε εηζαγσγή
ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία σο απνκνλσκέλεο δξαζηεξηφηεηεο. Απηφ (ε εηζα-
γσγή ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία) ζα πξέπεη λα αληηκεησπηζηεί ζην πιαίζην
κηαο ζπλνιηθήο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο, φπνπ ηα επηκέξνπο ζηνηρεία ηνπ ζπζηήκαηνο
ζα ζπιιεηηνπξγνχλ πξνο έλαλ ηειηθφ ζηφρν.
Απηή ηε ζηηγκή πνιιά ζηνηρεία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ιεηηνπξγνχλ
πξνο ηελ αθξηβψο αληίζεηε θαηεχζπλζε θαη πεξηνξίδνπλ ζεκαληηθά ή θαη εμνπδεηε-
ξψλνπλ ηηο φπνηεο πξσηνβνπιίεο αλαιακβάλνληαη. Σν πξφβιεκα επνκέλσο δελ είλαη
ηφζν ε χπαξμε ππνδνκψλ, ε αλάπηπμε ινγηζκηθνχ θαη ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηη-
θψλ, αιιά ε ράξαμε κηαο ζπλνιηθήο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο.
Οη πεξηζζφηεξεο ζπδεηήζεηο γχξσ απφ ηελ αμηνπνίεζε
ησλ ΣΠΔ ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία, φπσο άιισζηε θαη ζπλν-
ιηθφηεξα ζην ζέκα ηεο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζήο ηνπο ζην
ζρνιείν, θηλνχληαη ζ‘ απηφ πνπ ζα κπνξνχζακε λα απνθαιέζνπκε εξγαιεηαθή ινγηθή.
Μία απφ ηηο θπξηφηεξεο εθθάλζεηο ηεο εξγαιεηαθήο ινγηθήο είλαη ε ζπξξίθλσζε ηνπ
ζέκαηνο «δηδαζθαιία θαη ΣΠΔ» ζηελ πνιηηηθή αλάπηπμεο θαη δηάδνζεο εθπαηδεπηη-
θνχ ινγηζκηθνχ ζηα ζρνιεία, ζηελ χπαξμε ηνπ θαηάιιεινπ εμνπιηζκνχ, πνπ ζα είλαη
ζε ζέζε λα «ηξέμεη ηηο ζχγρξνλεο απηέο παηδαγσγηθέο εθαξκνγέο» θαη ζηελ αγνξά
λέσλ ηερλνινγηθψλ πξντφλησλ.
΢πλήζσο, ινηπφλ, πξνσζείηαη κηα αξθεηά «ζηελή» θαη απνπξνζαλαηνιηζηηθή
αληίιεςε πεξί ινγηζκηθνχ, ε πξνζθφιιεζε ζηελ νπνία κπνξεί λα έρεη νδπλεξέο ζπ-
λέπεηεο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ζην ζχλνιφ ηεο. Παξάιιεια, ήδε εμεηά-
ζηεθε παξαπάλσ ν ηξφπνο πνπ αληηκεησπίδεηαη κέρξη ζήκεξα ε επηκφξθσζε ησλ εθ-
παηδεπηηθψλ. Ζ πνιππινθφηεηα φκσο ηνπ ζέκαηνο δελ πεξηνξίδεηαη ζηνπο δχν απηνχο
ηνκείο. Δμίζνπ ζεκαληηθνί θαη θαζνξηζηηθνί ζηελ επηηπρία ηνπ φινπ εγρεηξήκαηνο εί-
λαη θαη άιινη παξάγνληεο φπσο: ε δνκή θαη ιεηηνπξγία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκα-
ηνο, ε θηινζνθία ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ, ν ηξφπνο θαη ν βαζκφο δηάρπζεο ηεο
εξγαιεηαθή ινγηθή

14. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 27
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
θηινζνθίαο απηήο ζηα δηδαθηηθά εγρεηξίδηα, ην δηνηθεηηθφ πιαίζην ηεο εθπαίδεπζήο
καο θηι.
Απφ ηηο επίκνλεο φκσο πξνζπάζεηεο αιιαγήο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπίνπ έρνπλ
πξνθχςεη σθέιηκα εξεπλεηηθά ζπκπεξάζκαηα, ηα νπνία κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ
ρξήζηκν νδεγφ γηα θάζε αληίζηνηρε πξνζπάζεηα ζην κέιινλ. Ζ έξεπλα, γηα παξά-
δεηγκα, είλαη ζαθήο ζηελ πεξίπησζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ: γηα λα έρεη πηζαλφηεηα επη-
ηπρίαο θάζε αιιαγή, θάζε θαηλνηνκία πνπ εηζάγεηαη, είλαη απαξαίηεην λα ιακβάλεηαη
ππφςε ε πξνυπάξρνπζα θαηάξηηζε ησλ δηδαζθφλησλ, νη ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο
ηνπο, ε εκπεδσκέλε θαζεκεξηλή δηδαθηηθή ηνπο πξαθηηθή (Fullan 1993· Karavas-
Doukas 1998· Κνπηζνγηάλλεο 2007α).
Σα εξεπλεηηθά απηά δεδνκέλα θαη νη δηαπηζηψζεηο ζηηο νπνίεο θαηέιεγαλ, ήδε
απφ ηα πξψηα ρξφληα εηζαγσγήο ησλ ππνινγηζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε, αγλνήζεθαλ θαη
ε έκθαζε δφζεθε ζηε δεκηνπξγία ππνδνκψλ θαη ζηελ αλάπηπμε ινγηζκηθνχ. Ζ ζε-
καληηθή ζηξνθή πνπ παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα πξνο κηαο κεγάιεο έθηαζεο
επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη νπσζδήπνηε ζνβαξή θαη είλαη βέβαην φηη ζα
απνδψζεη, αλ ζπλνδεπηεί θαη απφ παξάιιεια άιια κέηξα (π.ρ. ζνβαξέο αιιαγέο ζηα
Π.΢.).
Δίλαη πξνθαλέο φηη θάζε ζνβαξή πξνζπάζεηα επξείαο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ
ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ησλ άιισλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ δελ
κπνξεί λα αγλνεί ηα δεδνκέλα απηά νχηε κπνξεί λα επαθίεηαη ζηηο «ζαπκαηνπξγέο»
δπλαηφηεηεο ησλ ππνινγηζηψλ. Οη πξψηεο έξεπλεο πνπ έρνπκε ζηε ρψξα καο επηβε-
βαηψλνπλ ηηο εξεπλεηηθέο δηαπηζηψζεηο άιισλ ρσξψλ: νη εθπαηδεπηηθνί δελ θάλνπλ κε
ηηο ΣΠΔ ηίπνηα πέξα απφ απηφ πνπ γλψξηδαλ λα θάλνπλ θαιά θαη πξηλ απφ απηέο
(Κνπηζνγηάλλεο 2000, 2007· Koutsogiannis 2001).
Αλ βέβαηα ε φιε πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ησλ ππνινγηζηψλ ζηε δηδαζθαιία
ηεο ειιεληθήο θαη ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ γεληθφηεξα εζηηαζηεί ζηελ αλάπηπμε
ινγηζκηθνχ, ηφηε πξφβιεκα δελ πθίζηαηαη. ΢‘ απηήλ φκσο ηελ πεξίπησζε δελ είλαη
δπλαηφ λα γίλεηαη ιφγνο γηα εηζαγσγή ζεκαληηθψλ αιιαγψλ ζηελ εθπαίδεπζή καο. Οη
εθπαηδεπηηθνί είηε ζα πξνζαξκφζνπλ, δπζθνιφηεξα ή επθνιφηεξα, ην ινγηζκηθφ πνπ
ζα ηνπο απνζηαιεί ζηα ππάξρνληα δεδνκέλα είηε ζα ην εγθαηαιείςνπλ ζηηο ζρνιηθέο
απνζήθεο, φπσο έρεη ζπκβεί ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ζην παξειζφλ κε άιιεο ηερλνιν-
γίεο. Σν πξφβιεκα πθίζηαηαη απφ ηε ζηηγκή πνπ γίλεηαη ιφγνο γηα ζεκαληηθέο αιια-
γέο θαη δηακφξθσζε θηιφδνμσλ Π.΢. ΢ηελ πεξίπησζε απηή θαη ε επηκφξθσζε είλαη

15. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 28
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)
απαξαίηεηε αιιά θαη ην πεξηερφκελφ ηεο είλαη απαξαίηεην λα ζπκβαδίδεη κε ηε ζπ-
γθεθξηκέλε θαηεχζπλζε.
Γίνεται, επομζνωσ, ςαφζσ ότι θ γόνιμθ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθ διδαςκα-
λία τθσ ελλθνικισ και των φιλολογικϊν μακθμάτων δεν είναι μια εφκολθ
και απλι διαδικαςία που εξαντλείται ςτθν απόφαςθ για δθμιουργία κά-
ποιου λογιςμικοφ παιγνιϊδουσ χαρακτιρα, προκειμζνου να υποςτθριχκεί
θ διδαςκαλία ςτα ςχολεία, ι για τθ δθμιουργία καλφτερων υποδομϊν
(π.χ. φορθτοί υπολογιςτζσ). Αντίκετα, πρόκειται για μια πολφπλοκθ και
ςφνκετθ υπόκεςθ. Η εργαλειακι λογικι, με άλλα λόγια, είναι απαραίτθτο
να δϊςει τθ κζςθ τθσ ςε μια ςαφι πολιτικι-πλαίςιο, θ οποία κα αποτελεί
τθν αφετθρία και το ςθμείο αναφοράσ για κάκε επιμζρουσ ενζργεια:
προγράμματα ςπουδϊν, περιεχόμενο προγραμμάτων επιμόρφωςθσ εκ-
παιδευτικϊν, αλλαγζσ ςτο ιςχφον διοικθτικό πλαίςιο, ανάπτυξθ λογιςμι-
κοφ κτλ.
Σν παξφλ επηκνξθσηηθφ πιηθφ ιακβάλεη ππφςε ηνπ φιεο απηέο ηηο παξακέ-
ηξνπο θαη επηρεηξεί λα βξεη ηα λήκαηα εθείλα πνπ ζα κπνξέζνπλ, ρσξίο λα αγλνήζνπλ
ην ηζρχνλ, λα εληζρχζνπλ γφληκεο ήδε αλαδεηήζεηο εθπαηδεπηηθψλ θαη δπλακηθέο
πξσηνβνπιίεο ζρνιείσλ.