Sinir hücrelerinde sinaptik iletinin temelleri hakkında sunum. Bir iletinin sinir hücresi boyunca nasıl taşındığı ve iletildiği, bu sırada hücre zarında meydana gelen değişiklikler ve bu değişikliklerin devamının sağlanması.
Sinir hücrelerinde sinaptik iletinin temelleri hakkında sunum. Bir iletinin sinir hücresi boyunca nasıl taşındığı ve iletildiği, bu sırada hücre zarında meydana gelen değişiklikler ve bu değişikliklerin devamının sağlanması.
Akut periferal nörolojik semp(fazlası için www.tipfakultesi.org)
1. 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 1
Dr.Erkan ÇOB AN
KEAH Acil Tıp Kliniği
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 2
GİRİŞ
SSS dışında yer alan ve nöromuskuler kavşağa kadar olan
duysal ya da motor liflerin yaralanmalarını ve
hastalıklarını içerirler.
Periferik sinir sistemi duysal, motor ve otonomik
fonksiyonlara sahiptir.
Duysal belirtiler uyuşukluk, karıncalanma, dizestezi, ağrı
veya ataksi şeklinde
Motor belirtiler güçsüzlük
Otonomik fonksiyon bozukluğu mesane veya bağırsak
disfonksiyonu, gastroparezi, veya seksüel fonksiyon
bozukluğu olarak görülebilir
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 3
Akut periferik süreç
Guillain-Ba rre sendromu,
botu lizm,
kene paralizileri,
fokal bası,
pleksopat i,
HIV,
diya betik periferik nöropati, veya diğer ha stalıklara bağlı olabilir
Guillain-Barre sendromu vey a botu lizm solu num yetmezli ğine yol
açabilecek rahatsızlıklardır ve bu aç ıdan erken tan ı ve teda vileri bu
açıdan çok önem lid ir.
En önem lisi ise, önc elikle sant ral nedenlerin dışlanma sı gere klidir
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 4
Hastaya Yaklaşım: Santral ve Periferik
Lezyonların Ayrımı
Uyuşma ve güçsüzlük hem periferik hem de santral
hastalıklarda
Hiporefleksi bazen akut santral lezyonlarda oluşmaktadır;
ancak zaman içinde değişmez bir şekilde hiperrefleksi ve
spastisite gelişecektir.
PSS hastalıkları, SSS hastalıklarına benzer şekilde,bulbar
yapıları etkileyebilir ve
Çift görme,
Dizartri
Disfaji ile sonuçlanabilir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 5
Afazi,
Apraksi ve
Görme kaybı
Kortikal hastalıkların kesin kanıtlarıdır
En önemli ayırt edici özellik DTR muayenesidir.
SSS üst motor nöron işaretleri ile so nuçl anır:
Hiperrefleksi,
Hipertoni (spastisite)
Ekstensör plantar refleksler (Babinski).
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 6
2. 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 7
Hastaya yaklaşım
Öykü ayı rıcı tanı listesini daraltacaktır ve belirli bir etiyolojiye
yönlendirecektir.
Örneğin, son dönemde geçirilmiş bir viral enfeksiyon veya
aşılanma durumunda Guillain-Barre sendromu
HIV, diyabet veya travma öyküsü var mı?
Pamukçuk, kilo kaybı olan bir hastada, tanı konulm amış HIV ve
HIV-ilişkili nöropati olabilir
Kene ısırığı ile başvuran bir hastada kene paralizisi olabilir
Nörolojik muayenesi odaks al olmaktan ziyade tam olmalıdır ve
spesifik alana ve tutulumun dağılımına özel ilgi gösterilmelidir
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 8
Hipotoni, kas güçsüzlüğü, fasikülasyonlar, ve hiporefleksi
aranmalıdır.
Fokal bir kuvvetsizlik var mı?
Hafif dokunma, vibrasyon, ve pozisyon duyusuna ilişkin
algılar nasıl?
Eğer duyu kusur varsa kapsadığı seviyeler hangileridir?
EMG genellikle gerekli olur.
EMG, periferik sinir lezyonlarını, kas ve kas sinir kavşağı
lezyonlarından ayırt etmek için kullanılır.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 9
tedavi
Spesifik tanıya göre değişir
Ciddi, hayatı tehdit edici nöromuskuler hastalıklar için
dikkatli bir destek tedavisi gereklidir ve AS de
başlatılmalıdır
Solunum yetmezliği,
aspirasyon,
kardiyak ritim bozuklukları için potansiyel risk taşıyan
hastalar uygun şekilde izlenmelidir
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 10
Solunum desteği başlatılması veya YBÜ alınması gereken
hastalar tespit edilmelidir
PSS hastalıklarında :
Respiratuar veya otonomik bozulma tehlikesi olan
Hastayı yatalak hale getiren
Hızlı ilerleyen güç kaybının eşlik ettiği akut periferik
nörolojik durumlarda
hastaneye yatış gerekli olur.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 11 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 12
Botulizm
Botulizm toksin aracılı bir hastalıktır
Solunum yetmezliği oluşturabilecek akut güçsüzlüğe
neden olabilir
2006’da, CDC 107 botulizm olgusu bildirmiştir ve
bunlardan 106 tanesi infantil botulizm olarak rapor
edilmiştir
Etken Clostridyum botilinumdur.
Toprakta doğal olarak bulunan
Spor oluşturan
Anaerobik bir bakteridir.
3. 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 13
Clostridyum botilinum tarafından üretildiği bilinen sekiz
toksinden üçü insanlarda hastalığa neden olur.
Bunlar tip A,B ve E toksinleridir
Botilinum toksini A, Botox adı ile bilinen kozmetik
enjeksiyonlarda kullanılan toksindir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 14
Botulizm 3 formda oluşur.
1.yiyeceklerle taşınan
2.yara formu
3.infantil form
Botulinum toksini periferik sinirlerin ve kranial
sinirlerinin sinapslarında,
asetilkolin salgılanmasını inhibe etmek üzere,
geri dönüşümsüz olarak sinir membranına bağlanarak
etkinlik gösterir
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 15
Zamanla yeni reseptörler üretilir ve hasta düzelme
kaydeder.
Klasik botulizmda hastalık nöromuskuler bileşkede
olduğu için, duyu kusuru veya ağrı yoktur.
Belirtilerin kontamine gıdanın alınmasını takiben 6-48
saat içerisinde başlar.
Hastalığın belirti ve bulguları (bulantı, kusma, abdominal
kramplar ve ishal veya kabızlık) kolaylıkla akut
gastroenterit ile karışır.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 16
Distale ilerleyen simetrik paralizi
İlk etkilenen kaslar kranial sinirler ve bulbar kaslardır.
Çift görme
Dizartri
Disfaji
Bulanık görme
DTR normal veya
bozulmuş olabilir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 17
Kolinerjik uyarılardaki toksin aracılı azalma
kabızlık
üriner retansiyon
kuru deri ve göz
hipertermiyi içeren antikolinerjik belirtilere yol açar
Pupiller genellikle dilatedir ve ışığa yanıt vermez.
Pupil bulguları MG ayırt etmede önemli bir özelliktir.
Miyastenia graviste pupiller etkilenmemiştir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 18
İnfantil botulizm, bebeklerin gastrointestinal yolundaki
daha yüksek pH değerinde üreyen ve toksin üreten
clostridyum botulinum sporlarının oral yolla alınması
sonrası oluşur.
Aynı sporlar erişkinlerde hastalığa yol açmazlar çünkü
erişkinlerde pH değeri daha düşüktür.
4. 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 19
İnfantil botulizm genellikle bir hafta ila on bir aylık
arasındaki hastalarda görülür ve
ani bebek ölümü sendromunun nedenlerinden birisi
olarak gösterilmiştir.
Klinik tablo
konstipasyon
beslenmede bozulma
letarji
zayıf ağlamayı içerir.
Sonuç olarak bu tanı hipotonik infantın ayırıcı tanısında
yer almalıdır.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 20
Clostridyum botilinum, CDC tarafından en ölümcül olarak
tanımlanmış A kategorisinde yer alan bir biyolojik silahtır.
Botulizmin tanısı ancak klinik görüntü ve diğer nedenlerin
ekarte edilmesi ile konulabilir.
Toksin serum ve gaitada gösterilebilir
Şüphe edilen yiyecek kaynağı saptanabilmişse toksin için
test edilebilir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 21
tedavi
Öncelikle solunum güvenli hale getirilmeli
Botulinum antitoksini hastalığın seyrini kısaltabilir.
CDC, tanı konulur konulmaz, bir ampul 10 mililitrelik
trivalan at antitoksini verilmesini önermektedir.
Antitoksin verilmeden önce at serumuna karşı duyarlılık
için deri testi uygulanmalıdır
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 22
• İV immunglobulin uygulanması ile
• ventilasyon gereksiniminin,
• yoğun bakımda ve hastanede kalma sürelerinin azaldığını
göstermektedir.
Botulizm tanısı konulmuş hastalar solunum yetmezliği
nedeni ile
yoğun bakım takibi ve entübasyon gerektirir
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 23 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 24
Guillain-Barre sendromu
Periferik miyelin kılıfın immün aracılı yıkımı ile
karakterize bir akut polinöropatidir.
Geçirilmiş viral veya ateşli hastalık, Camplyobacter jejuni
enfeksiyonu, aşılama ile ilişkili
belirtiler 2-4 haftada pik yapar
haftalardan bir yıla kadar uzayabilen bir sürede düzelme
gerçekleşir.
E=K
Mortalite %2-5
5. 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 25
Klasik Guillain-Barre sendromunda bir viral hastalığı
takiben
Asendan simetrik güçsüzlük veya paralizi ile birlikte
DTRlerde kayıp görülür.
Paralizi diyaframa kadar çıkabilir ve solunumu tehdit
edebilir ve
hastaların üçte birinde mekanik ventilasyon gerektirir
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 26
Tanı çoğunlukla öyküye dayanır,
LP
elektrodiyagnostik incelemeler tanının güvenilirliği
artırır.
Otonom fonksiyon bozukluğu görülebilir
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 27
Miller-Fisher varyantı C.jejuni enfeksiyonu ile ilişkilidir.
ishal
oftalmopleji
ataksi
azalmış veya kaybolmuş DTR ile birliktedir.
güçsüzlük Guillain-Barre sendromundakinden daha
hafiftir.
Miller-Fisher sendromunda şüphe edildiğinde C.jejuni için
antikor testleri ile tanı doğrulanır.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 28
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 29
LP sonuçları;
yüksek protein (>45 mg/dL)
<10 hücre/m m3
beyaz küre sayımları gösteri r.
Esases mononükleer hücreler hakimdir.
Hücre sayıs ı, >100 hü cre/mm3
olduğunda tanı açısından
HIV,
Lyme hastalığı,
sifiliz,
sarkoido z,
Tüberküloz
bakteri yel m enenjit,
lösemik infiltrasyon
SSS vasküliti de gö z önünde bulundurulmalıdır.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 30
tedavi
ilk basamak solunum fonksiyonunun
değerlendirilmesidir.
Solunum yetmezliğinin ilerlemesi durumunda solunum
yolunun güvenliğinin sağlanması aspirasyon ve diğer
komplikasyonları azaltır.
Hasta başlangıçta entübasyon ihtiyacı yokken bile,
uygunsuz izlem nedeni ile gelişebilecek ani solunum
yetersizliği olasılığına karşı yine de yoğun bakıma
alınabilir.
6. 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 31
tedavi
İV immünglobulin ve plazmaferez kullanılır.
IVIG 2 gün boyunca 2gr/kg ş eklinde verilir.
Plazmaferez için 200-250 ml/kg plazma beş seansta ve 7-14
günde değiştirilir.
IVIG tromboemboliler ve aseptik m enenjitle ilişkilidir.
Plazmaferez ise yüksek hemodinamik instabiliteye karşın düşük
nüks oranı ile bi rliktedi r.
Kortikosteroidlerin faydası yoktur ve zarar verebilirler.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 32
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 33
Median Mononöropati
Fokal mononöropatinin en sık şekli karpal tünel sendromudur.
Medi an sinirin karpal tüneld en geçtiği alanda bilek hizasında
basıya uğraması nedeni ile oluşur.
Karpal tünel k arpal kemikler ve fleksö r retinakulum ile
çevrelenmiştir.
En sık etiyoloji tekrarlayıcı kullanım sonucu g elişen hasardı r.
Diğer nedenl er arasında
Diyabet
amiloidozis,
travma ve ödem vardır.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 34
Median sinirin dağılım alanında (1.,2.,3. parmakların
palmar tarafı ve 4. parmağın radial tarafı)
Ağrı
Parestezi
Uyuşmadır
Hastalar tüm elde şikayet bildirebilirler ancak dikkatli
muayene 4. parmağın ulnar tarafında ve 5. parmakta
duyunun normal olduğunu gösterecektir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 35
Tinnel ve Phalen manevraları gibi provakasyon testleri
tanıyı doğrulayabilir .
Tinnel işaretinde el bileğinin palmar yüzeyine vurulması,
elde elektrik şoku hissine yol açacaktır.
Duyarlılık %53-67 ve özgüllük %55-100 dür.
Phalen manevrasında el bileğinin 60 saniye süre ile 90
derece fleksiyonda tutulması belirti ve bulguları
şiddetlendirir.
Duyarlılık %10-91 ve özgüllük %93-100 dür.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 36
Elektrodiyagnostik tes tler sinir iletiminin karpal tünelden
geçişte yavaşladığını gösterir.
İlk tedavisi konservatiftir.
Yeni tanı almış hastalar için davranış modifikasyonu önerilir.
Kilo verilmesi, kafein, nikotin ve alkol kullanılmaması
Çalışma koş ulları değerlendirilmelidir.
Bir el bileği splinti ile el bileğinin düz tutulması sağlanır
Günl ük 20 mg prednizon bir hafta ve so nraki bir hafta günlük 10
mg prednizonun etkili olduğu düşünülmektedi r; ancak
çalışmadaki hasta sayısı kısıtlıdır
7. 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 37 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 38
Lomber Pleksopati
Lumbosakral pleksusu L1-S4 kökleri oluşturur.
Lumbosakral pleksopatinin nedenleri travmadan çok
radyasyon,
diyabetik amiyotrofi,
aort anevrizması,
retroperitoneal kanamalar, veya
AV malformasyon kaynaklı basılarıdır.
Ayırıcı tanı aynı zamanda kauda equina ve konus
medullaris sendromlarını da içerir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 39
Lomber kısım lezyonlarında
kalça addüksiyonu, fleksiyonu
diz ekstansiyonunda güçsüzlüğe,
üst ve iç uylukta azalmış duyuya ve
azalmış patella refleksine neden olurlar.
sakral kısım lezyonlarında uyluk abdüksiyonu, kalça
ekstansiyonu ve diz fleksiyonunda güçsüzlüğe ve uyluğun
arka tarafında ve diz altında azalmış duyuya neden olurlar
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 40
Lomber omurganın direk grafileri dejeneratif hastalık veya
neoplastik hastalık nedeni ile omurga basısını görmede
Kord hasarı açısından MR görüntüleme
Abdomen BT tetkiki aort anevrizması ve psoas kası
kitleleri veya retroperitoneal kanamaların tespitinde
Elektrodiyagnostik tetkikler tanı için çok önem taşımazlar.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 41
HIV-İlişkili Periferik Nörolojik
Hastalık
HIV enfeksiyonu, komplikasyonları ve farmakolojik tedavisi bir
takım periferik sinir hastalıkları ile ilişkilidir.
En sık HIV nöropatisi ve anti-retrovi ral ilaçl a indüklenen
nöropati dir
Geç dönemde her hastada nöropati görülür
Nadiren hastalar günler içerisinde ilerleyen kuvvetsizlikten
yakınabilirler.
HIV hastalar Guillain-Barre sendromuna daha sık yakalanırlar.
BOS ta pleositoz vardır.
Tedavi konservatiftir.
Gabapentin kullanışlı olabilir. To pikal lidoderm etkisiz
görünmektedir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 42
Diabetik Periferik Nöropati
Mikro-damarlanmadaki etkileri nedeni ile basıya bağlı olmayan
nöropatilerin en sık nedeni
Diyabeti olan hastaların yarısında nöropati belirtileri vardır ve
%15 kadarı belirtileri için tedavi ye gereksinim duyarlar.
Kronik hiperglisemi ve glisemik değişkenlik oksidatif stres e ve
çeşitli şekillerde nöropatik sendromlara ilerler
Diyabetik periferik nöropatinin en sık gö rülen şekli distal
simetrik polinöropati dir. (eldiven çorap)
Ancak fokal nöropatilere veya mononöropati multiplekse de yol
açabilir.
8. 02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 43
Diyabetik periferik nöropati tip 1 diyabetlilerde beş yıldan
sonra görülür ve tip 2 diyabette de seyir sırasında daha
erken ortaya çıkar.
Ciddi morbidite ile ilişkilidir.
Travma dışındaki en sık amputasyon nedeni ,
Diyabetik periferik nöropatiye bağlı oluşan duyu kaybı
nedeni ile oluşan yaraların, yine diyabet nedeni ile
bozulmuş kan akımına bağlı olarak iyileşememesidir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 44
Etkilenen sinirlerin uzunluğa bağlı olarak geriye doğru
kaybıyla sonuçlanan distal aksonopatilerin bir örneğidir.
Bu fenomen diyabetik nöropatideki tipik eldiven çorap
tarzı kayıpların nedenidir.
Hiperglisemik nöropati yeni tanı konulmuş diyabet
hastalarında görülür ve tedaviye başlanmasının ardından
tipik olarak iyileşir.
İnsülin tedavisi ile ilişkili insülin nöriti, bir küçük lif
nöritidir; ağrı ve parestezi görülür.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 45
Ağrılı diyabetik nöropati, diyabetlilerin %10 unda görülen
kronik ağrılı bir nöropatidir.
Genellikle aralıklıdır, geceleri daha kötü olur.
Değişik şekillerde hissedilebilir; iğnelenme, yanma, acıma,
zonklama veya kramp girmesi.
Süresi altı aydan kısadır.
Daha uzun olan durumlara kronik ağ rılı diyabetik nöropati
deni r
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 46
Glisemik kontrol ve nöropati arasında açık bir ilişki vardır.
The Di abetes Control And Complication Trial sıkı glisemik
kontrol ile nöropati riskinde %60 azalma sağlanabileceğini
göstermişti r.
Nöropati geliştirmiş hastalarda ayak bakımının önemi
vurgulanmalıdır.
Nöropati ilişkili anestezi istenmeyen travmalara yol açar.
Yaralanmalar ülserler, selülit ve neticede amputasyona kadar
ilerleyebilir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 47
Bir acil servis hastasında acil semptomatik tedavi en önemli
kaygıdır.
NSAİ ilaçlar rahatsızlığı azaltabilirler ancak genel olarak
diyabet hastalarında rölatif kontrendikasyona sahiptir.
Narkotiklerin bağımlılık yapıcı etkileri vardır.
Trisiklik antidepresanlar, antikonvulzanlar, ve topikal kapsaisin
faydalı bulunmuşlardı r.
En iyi kanıtlar duloksetin, pregabalin, trisiklik antidepresanlar
veya oksikodon kullanılmasını önermektedir.
02.12.2011 KEAH ACİL TIP - Dr. Erkan Çoban 48