9

1. Нарны тусгалын өнцөг

2. 2
Хичээлийн зорилго
Нарны тусгалын өнцөг амьдрал ахуйд хэрхэн
нөлөөлдөг болохыг ойлгох, тайлбарлах

3. Улирал яагаад солигддог вэ?

4. 6сарын 22
9сарын 21
12сарын 23
3сарын 22

5. • Зуны туйл өдөр- 6 дугаар сарын 22
• Хаврын өдөр шөнийн тэнцлийн
өдөр- 3 сарын 22
• Намрын өдөр шөнийн тэнцлийн
өдөр- 9 сарын 21
• Өвлийн туйл өдөр- 12 дугаар сарын
23

6. Нарны тусгалын өнцгийг улирал тус бүрт
бодож олцгооё
H=900 – (ᵠ + α)
ᵠ - Тухайн газрын оршиж буй өргөрөг
α -Нар эгц тусаж буй өргөрөг

7. 7
Х.Ө 47 –ын дагуу үдийн нарны өндөр
улирал тус бүрт ямар байхыг
тооцоолоорой.
Бодлого
0

8. H=900 - ᵠ + α
H=900 - 47 – 23,5
H=900 - 47
H=900 - 47 + 23,5
43
66,5
Өвөл
Хавар
Намар
Зун
19,5 0
0
0

9. Нарны өндөр
(Х.Ө 47 )
Улирал Өнцөг
Өвлийн туйл өдөр 19,5
Хаврын тэнцлийн өдөр 43
Зуны туйл өдөр 66,5
Намрын тэнцлийн өдөр 43
0
0
0
0
0

10. Мурманскхот
Бангкокхот
Өдрийнүргэлжлэх хугацаа жилийнтурш өөрчлөгдөжбайдаг

11. Нарны тусгалын өнцөг хүмүүсийн амьдрал
ахуйд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Усанцахилгаан станцНарны энерги
Газар тариалан Мал аж ахуй

12. Дэлхийн газартариалан
Мэлхийн ба матрын замын хоорондохбүс нутгууд
Жилийнтуршгазартариаланэрхэлдэггазруудямарбүс нутагбайнавэ?

13. Манай орондгазартариалан, малаж
ахуйулирлаасхэрхэнхамаардаг вэ?
• Газар тариалан эрхлэх үйл явцыг нэрлээрэй.
Хавар Зун Намар
Газархагалжтариалах Усалгаа Ургацхураах

14. Улирлаас хамаараннүүдлийн малажахуй
эрхэлдэг
Зуслан
Хаваржаа
Өвөлжөө

15. 15
Манай орны усан цахилгаан станцууд
ДөргөнийУЦС
Тайширын УЦС
Богд голын УЦС
ГуулингийнУЦС
Манханы УЦС
Мөнххайрханы УЦС
ӨндөрхангайнУЦС
Үенчийн УЦС
ТосонцэнгэлийнУЦС
Эрдэнэбулганы УЦС
Цэцэн-УулынУЦС
ЗавханмандалынУЦС
Манай улсад зуны улиралд ажилладаг 11 бага
оврын усан цахилгаан станц, жилийн турш
ажилладаг дунд чадлын 2 усан цахилгаан
станцбайдаг.

16. Дөргөнийусанцахилгаан станц
Дөргөний УЦС нь Хар ус- Далай
нуурыг холбосон Чонохарайх гол
дээр байгуулагдсан. Энэ нь 110 кВ-ын
цахилгаан дамжуулах шугамаар
Баруун бүсийн эрчим хүчний
системтэй Мянгадын дэд станцад
холбогдож Увс, Ховд, Баян-Өлгий
аймгийн төв болон ойролцоо орших
сумдын төвийг эрчим хүчээр хангах
юм. Байгалийн бэлэн усан
сантайгаараа ердийн УЦС-аас
өвөрмөц онцлог давуу талтай.

17. Нарны энергийг ашиглаж буй байдал
Жижиг буюу өрхийн хэмжээнд Том буюу үйлдвэрлэлийн хэмжээнд
Орчин үед нарны эрчим хүчийг хуримтлуулж цахилгаан, дулаан үйлдвэрлэн,
эрчим хүчний асуудлыг байгальд ээлтэйгээр шийдвэрлэж байна.

18. • Нарны эрчим хүчний
хамгийн том хөвөгч станцыг
Хятад улсад байгуулжээ.
• Дэлхий дээрх хамгийн том
нарны зайн хөвөгч
байгууламжийг ашиглалтад
оруулж, орон нутгийн
цахилгаан шугам сүлжээнд
холбосон байна.

19. Нарны энерги хураагуурыг улирлаас
хамааран хэрхэн байрлуулах вэ?

20. Нарны өндөр
(Өргөргийн47-ынжишээндээр)
Улирал Өнцөг
Өвөл 19,5
Хавар 43
Зун 66,5
Намар 43
0
0
0
0
0
Нарны зайхураагуурт тусах өнцөг
β=90-H
β=90-18.5 =81.5
0
β=90-43 =47
0
β=90-66.5 =23.5
0
β=90-43 =47
0

21. Нарны энерги хураагуурыг улирлаас
хамааран хэрхэн байрлуулах вэ?
Хавар, намар Өвөл Зун

22. Нарны энерги эрүүлмэндэд нөлөөлдөг
• Д-аминдэмийн 90% нь арьсанд нарны туяаны шууд нөлөөн доор
үүсдэг.
• Зуны улиралд хүн арьсныхаа нийт талбайн 1/4 хэсгийг наранд
15-20 минут байлгахад өвлийн турш хэрэглэгдэх Д-
аминдэмийнхээ нөөцийг авахболомжтой.

23. Нарны
тусгалын
өнцөг
Агаарын
температур
Ургамал амьтны
ертөнц
Байгалийн хэв
шинж, улирлын
ялгаа
Хур тунадасны
хэмжээ
Хүмүүсийн эрхлэх
аж ахуй, арга
технологи
Амьдралын хэв маяг,
эдийн засгийн хөгжлийн
ялгаа
Дүгнэлт

24. • Нарны тусгалын өнцөг нь улирлын ялгаа үүсэхэд нөлөөлдөг ба
энэ нь газар тариалан ба бусад ахуй амьдралд чухал нөлөөтэй.
• Манай орны ихэнх усан цахилгаан станцууд улирлын чанартай.
• Дэлхийн хэмжээнд нарны энергийг ашиглан эрчим хүчний
асуудлыг байгальд ээлтэйгээр шийдвэрлэж байна.
• Дэлхийн гадаргын хоёр тропикийн хоорондох бүс нутгуудад
жилийн турш газар тариалан эрхлэх боломжтой.

25. Гэрийн даалгавар
Хэрэв дэлхийн тэнхлэг хазгай биш байсан бол ямар ямар
өөрчлөлт үр дагаврууд гарах байсан бэ? Жишээлэн
тайлбарлаарай.
Нарны цацрагНарны цацраг
Хойд
туйл
Хой
д
туйл