Бодлого

2. Газарзүйн бодлого
Байгалийн
зүй
тогтлын
бодлого
Газрын зураг
дээрх
хэмжилт
,бодлого
Цагийн
бүсийн
бодлого
Нийгэм
эдийн
засгийн
газарзүйн
бодлого

3. 1.Байгалийн зүй тогтлын бодлого
1) Агаарын температурын бодлого
2) Агаарын даралтын бодлого
3) Агаарын чийгийн бодлого
4) Нарны цацрагийн тусгалын бодлого
5) Гол мөрний горимын бодлого
6) Процентийн бодлого
7) Дэлхийн хөдөлгөөний бодлого

4. 1. Агаарын температурын бодлого
Агаарын температурыг хэмжих нэгжүүд
Цельс
𝐶0
Фарангейт
F
Кельвин
К

5. Агаарын хэмийн хэмжих нэгжүүдийн
үзүүлэлтүүд
Үзүүлэлт Цельс Фарангейт Кельвин
Нээгдсэн он 1742 1714 1848
Хэрэглээ Дэлхий даяар АНУ Дэлхий даяар
Ус хөлдөх хэм 0 градус 32 градус 273,15 градус
Ус буцлах хэм +100 градус 212 градус 373,15 градус
Үнэмлэхүй бага
хэм
-273 градус -459,67 0 градус
Харьцаа

6. Агаарын температурын бодлого
бодох аргачлал
1. Агаарын чийг жирийн нөхцөлд 100м-р
дээшлэхэд 0,6 ℃, хуурай нөхцөлд 1 ℃,
чийглэг нөхцөлд 0,5 ℃-р тус тус буурдаг.
Эхлээд харьцангуй өндрийг олно.
2. Хэдэн градусаар буурахыг олно.
3. Тухайн өндөрт хэдэн ℃ байхыг олно.

7. Жишээ1
• 1500 метрийн өндөрт агаарын
температур жирийн нөхцөлд
+20 ℃ байсан бол 3000
метрийн өндөрт агаарын
температур хэдэн ℃ байх вэ?

8. Жишээ 2
• 655 метрийн өндөрт хуурай нөхцөлд
агаарын температур 78℉ байсан бол 1055
метрийн өндөрт агаарын температур хэд
байх вэ?
• Фарангейтийн хуваарийг цельсэд
шилжүүлэх
𝑇℃ = ℉ − 32 ∙
5
9

9. Агаарын температураар өндөр олох

10. 2 Агаарын даралтын бодлого
• 45 градусын өргөрөг дээр 0 ℃-ийн үед
хэмжсэн агаарын даралтыг ХЭВИЙН ДАРАЛТ
гэнэ.
• Хэвийн дарат = 760мм.м.у.б буюу
1013,25гПа байдаг
• 1гПа= 0,75 мм.м.у.б
• 1мм.м.у.б = 1.33гПа

11. Жишээ 1
• Уулын харьцангуй өндөр 500метр ба уулын
бэлд агаарын даралт 570мм.м.у.б байсан
бол уулын оройд агаарын даралт хэд байх
вэ?
• Агаарын даралт 100м-т 10мм.м.у.б-р
буурдаг.

12. 3. Агаарын чийгийн бодлого
• Тодорхой температуртай агаарт байгаа чийгийг
үнэмлэхүй чийг / гр/м.куб/гэнэ.
• Тухайн температур дахь агаарт байвал зохих
хамгийн их усны уурын хэмжээг чийгийн
багтаамж/ гр/м.куб/ гэнэ.
• Үнэмлэхүй чийгийг чийгийн багтаамжид
харьцуулсныг харьцангуй чийг/ % / гэнэ.
• Чийгийн багтаамжаас үнэмлэхүй чийгийг
хасаж дутмаг чийг гарна.
• Чийгээр ханах үеийн температурыг шүүдэр цэг
гэнэ.

13. Жишээ.1
• Агаарын температур 20 ℃ байх үед
үнэмлэхүй чийг 10гр/м.куб байсан бол
харьцангуй чийгийг ол.
• /Чийгийн багтаамж 20 ℃-н үед 17,8гр/м.куб
байна./

14. Жишээ 2
• Агаарын даралтаар өндөр олох

15. 4. Нарны цацрагийн тусгалын
бодлого
• Нарны цацрагийн тусгалын өнцөг олох томьёо
• Өвлийн үдийн нарны тусгалын өнцөг
ℎ = 900
− 𝛼 + 𝜑
Зуны үдийн нарны өндөр
ℎ = 900
− 𝜑 − 𝛼
𝜑 − нутгийн өргөрөг
𝛼 − нар эгц тусч буй өргөрөг
Анхаарах нь: нарны тусгал 3,8 хоногт 1 градусаар
шилжинэ.

16. Жишээ:1
• Улаанбаатар хотын өдөр шөнийн тэнцлийн
үе, өвөл зуны туйлын үеийн үдийн нарны
өндрийг ол.
• Улаанбаатар хотын орших өргөрөг
хө47ргадус 51 мин

17. 5. Гол мөрний горимын бодлого
• Голын унал У = Н1 − Н2
У- голын унал
Н1Н2- голын эх болон адгийн үнэмлэхүй өндөр
Голын хэвгий I=У/L
L-голын урт
У-голын унал
Усны зарцуулалт: Q=F*U м.куб/с
F- хөндлөн огтлолын талбай м.кв
U- голын усны хурд м/с

18. Бодлого 1
• Бодолт : Агаарын чийг жирийн нөхцөлд 100м-р
дээшлэхэд 0,6 градусаар буурдаг. Эхлээд
харьцангуй өндрийг олно. 3000м-
1500м=1500м
2-т :Хэдэн градусаар буурахыг олно.
100м-т --- 0,6 ℃/
1500м-т ---Х ℃ / 𝑥 =
1500∗0.6
100
= 9℃ −
р буурна.
3-т :3000м өндөрт хэдэн ℃ байхыг олно.
+20 ℃– 9 ℃ = +11 ℃ байна.

19. Жишээ 1
• Сэлэнгэ мөрөн дунджаар 170м өргөн, 2,2м
гүн ,урсгалын хурд 2,6м/с бол усны
зарцуулалтыг ол.
• Завхан гол дтд3000м өндрөөс эх авч
дтд1030м-т цутгадаг.Урт нв 808км бол
голын унал ба хэвгийг ол