1. Сэдэв: Сурагчдыг
уншуулж, бичүүлж сургах
арга зүй
Уншуулж сургах арга
Зөв,цэвэр бичүүлэх
Алдаагүй зөв бичүүлэх
Боловсруулсан багш: Г.Пүрэвсүрэн 2014 он
БЗД-ийн 87-р дунд сургууль

2. 1. Уншуулж сургах арга
Авиа, үсэг
таниулах
Авиа Үсэг
Эгшиг үсэг Гийгүүлэгч үсэг
Хэлэх
Сонсох
Дүрслэх
Тэмдэглэх
А,а,Э,э
Уушигнаас гарах
хийн урсгал ямарч
саадгүй гарна.
А,э,и,о,у,ө,ү
Хийн урсгал саад
хашилттай гарна.
М,х,с,в,р....

3. Задгай үе Битүү үе
Ма ха са
Мэ хэ сэ
Ми хи си
Мо хо со
Му ху су
Мө хө сө
Мү хү сү
Ам, эм, им
Ас, эс, ис
Ав, эв, ив, ов, өв
Ар, эр, ир, ор, ур,
өр, үр

4. С
М
ВХ
Р
ма
ха
хо
мөху
мэ
Үеэр үг бүтээж унших
Хам, мах, хур, хус,
хас, мэх, мөс, мөр,
хос, хув, хав, хар,
Хоёр үетэй үг унших
Хэр+эм хэ+рэм
Сам+ар са+мар
Ас+ав а+сав
Ор+ов о+ров

5. Үгийн
төгсгөлах-4
ав-4
гүй
жээ-2
тай-3
лаа-4
даг-4сан-4
на-4
Жишээ нь:
сан
даг
лаа
на
ав
ах
жээ
хар

6. Унших
чадвар
1 үетэй
үг
2 үетэй
үг
Өгүүлбэр
Эх

7. Уншлагын
хэлбэр
Үлгэр жишээ
уншлага
Өөртөө унших
уншлага
Хэсэглэн
унших
Ролиор
“төлөөлөн”
Цогцолбор
Сонгон унших
Зөв, шударга, ойлгон унших

8. 2. Зөв цэвэр
бичүүлж сургах

11. Баримжааллын
арга
Тооллын арга
Шугамын арга
Төрөлжүүлэн
бүлэглэх арга
Хичээнгүй
бичигт
сургах арга
Тодруулан
бичих арга

12. Баримжааллын арга:
Үгийн дүрсийг үзүүлж хүүхдэд нүдлүүлэн ярилцах,
бичүүлэхийн өмнө агаарт бичих хөдөлгөөн хийх, сурагчдаар
дуурайлгах, мөн самбар болон үзүүлэнд үсгээ бичээд
дээгүүр нь дагуулан зурж, үсгийн эхлэл, үргэлжлэл, төгсгөл
болон бичих байдлыг гарт нь баримжаалуулах арга юм.
Тооллын арга:
Үсгийн зурлагын тоогоор тоолж бичүүлж сургах
аргыг тооллын арга гэнэ. Үсгийн тоогоор болон үеийн
тоогоор бичүүлж болохоос гадна өгүүлбэр бичүүлэхдээ
үгийн тоогоор тоолж бичүүлж болно. Жишээ нь:
Э үсэг 1. Зүүн гар тийш харсан жижиг хагас дугуй зурлага
2. Хөндлөн богино шулуун зурлага
Шугамын арга:
Энэ арга нь дэвтрийн шугамд тохируулан бичүүлж сургах
арга болно. Одоогийн сургалтанд хэрэглэж буй шугам нь:
1. 4мм өндөртэй бичих хоёр хос ташуу шугам
2. 9мм зай бүхий хол шугам буюу тууш шугам

13. Төрөлжүүлэн бүлэглэх арга:
Үсгийн зурлагын ижил төстэй байдлаар төрөлжүүлж,
хөнгөнөөс хүндрүүлэх замаар ялган хувааж бичүүлж сургах
аргыг хэлнэ. Тухайлбал:
Жижиг үсгийн бүлэг 1. и,ш,г,п,т,н,р,у,ү,й
2. л,м,ц,щ,ь,ы
3. а,о,ө,б,д,ф,я,ю
4. с,е,ё,ч,ъ,в
5. э,х,ж,з,к
Том үсгийн бүлэг 1. И,Ш,Щ,Ч,У,Ү,Ц
2. Л,М,А
3. С,Э,Х,Ж,О,Ө,Е,Ё,Я
4. Ф,Н,К,Р,В,З,Ю
5. Г,П,Т,Б,Д
Тодруулан бичих арга:
Сурагчдын дэвтэрт үсэг ба үгийг цэглэх буюу балын
харандаагаар бичиж өгөөд түүнийхээ дээгүүр бичүүлэх арга юм.
Энэ аргыг хэрэглэхдээ үсгийн эхлэх, үргэлжлэх, төгсөх цэгийг
сайн тайлбарлах хэрэгтэй.

14. Хичээнгүй бичгийн журам
1. Үсгийн налалт 65 налуу байна.
2. Үсгийн өндөр жижиг үсэг 3мм, 4мм, том үсэг 7мм, 8мм
байна.
3. Үсэг хооронд нэг үсэг бичих зайтай буюу 2мм орчим
байна.
4. Үсгийн өргөн нь үсгийнхээ өндрийн хоёрны нэгтэй
тэнцэх хэмжээтэй байна. 2-2,5мм.
5. Дэвтрийн хуудас талбайг зөв ашигласан байна.
6. Үсэг бүрийн эхлэх цэг, үргэлжлэл болон төгсгөлийг зөв
хийсэн байна.
7. Үг хоорондын зайг зөв тохируулсан байна. Үг хооронд 2
үсэг бичих хэмжээтэй бичнэ.
8. Үзэг салгахгүй, тасралтгүй бичигт аажмаар дасгаж
хэвшсэн байна.
9. Үсэг ба үгийн эцсийн орхицыг тогтоож бичсэн байна.
10. Дэвтрийн шугамд тохируулан үсгийн харьцааг зөв
тохируулсан байна.

15. 3. Алдаагүй зөв
бичүүлэх

16. Нүдлэн
бичих арга
Чээжээр
бичих
Эгшиг үсэг
Богино, урт, хос
Үе
Тулгуур дохио
Балархай эгшгийн үүрэг
Үг
Өгүүлбэр
Зурлага

17. Эгшиг байр хэлбэр тоо
Өргөлтөт эгшиг Үгийн 1-р үед богино 7
байрлана
Балархай эгшиг Үгийн 1-р үеэс богино 5
хойш байрлана у,ү

18. Эгшигжүүлэх
Э.Г З.Г
Ялгах
Н,Г Оноосон Х
нэр
Балархай
эгшгийн
үүрэг
Зөөлнийг
тэмдэглэх

19. урлаг
төрөх
тамир
сандал
бичиг
онол
самбар
газар
танил
мэдэх
хужир
бургас
Дадлага ажил

20. Сурагчдын гаргадаг алдаа
1. Урт, хос эгшгийг солих
2. -ы, -ий-г солих
3. Дуудлага нь ойролцоо гийгүүлэгчийг
сольж бичдэг.
4. Балархай эгшиг “и”-ийн үүрэг.
танил ажил
гурил малчин
охин бичиг
5. Бичгийн хэл, ярианы хэл. Жишээ нь:
явж байна явжайна.
бодъё бодий

21. Анхаарал
тавьсанд
баярлалаа