More Related Content Similar to ศูนย์ที่ 4ชุดที่ 8
Similar to ศูนย์ที่ 4ชุดที่ 8 (20) More from ชโลธร กีรติศักดิ์กุล
More from ชโลธร กีรติศักดิ์กุล (18) ศูนย์ที่ 4ชุดที่ 82. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 8 จมูกและการดมกลิ่น 30
บัตรคาสั่งศูนย์ ที่ 4
โรคจมูก
โปรดอ่านบัตรคาสั่งให้ เข้ าใจ แล้วปฏิบัติตามลาดับขั้นตอนด้ วยความตั้งใจ
1. หัวหน้ ากลุ่มแจกบัตรทั้งหมดให้ สมาชิ ก ยกเว้ นบัตรเฉลย
2. หัวหน้ ากลุ่มให้ สมาชิ กอ่ านบัตรคาสั่ ง พร้ อมกับปฏิบัติตามคาสั่ ง
3. สมาชิกศึกษาบัตรเนือหา ใช้ เวลา 15 นาที
้
4. สมาชิกอ่านบัตรคาถาม แล้วตอบคาถามลงในแบบบันทึกการปฏิบัติกจกรรม ิ
5. หัวหน้ าอ่านบัตรเฉลย
6. เวลาทากิจกรรม ประมาณ 20 นาที เมื่อปฏิบัติกจกรรมเรียบร้ อยแล้ว
ิ
ขอให้ ทกคนเก็บบัตรทุกใบใส่ ในซองให้ เรี ยบร้ อยและถูกต้ อง
ุ
ยกเว้นแบบบันทึกการปฏิบัติกจกรรม ิ
3. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 8 จมูกและการดมกลิ่น 31
บัตรเนือหาศูนย์ ที่ 4
้
โรคจมูก
โรคต่ าง ๆ ทีเ่ กิดกับจมูก เกิดขึนได้ อย่ างไร
้
และมีวธีการดูแลรักษาได้ อย่ างไร
ิ
โรคริดสี ดวงจมูก
ทีมา : www.anandamahidolfoundation.or.th/images/arti... 150 x 177 - 8k
่
( 22 เมษายน 2550 )
จุดประสงค์ การเรียนรู้
1. นักเรี ยนสามารถบอกสาเหตุของการเกิดโรคต่ าง ๆ ของจมูกได้
2. นักเรียนสามารถบอกอาการของโรคต่ าง ๆ ทีเ่ กิดกับจมูกได้
3. นักเรียนสามารถบอกวิธีการรักษาโรคต่ าง ๆ ทีเ่ กิดกับจมูกได้
4. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 8 จมูกและการดมกลิ่น 32
โรคที่เกิดกับจมูก
1. ไซนัสอักเสบ ไซนัส หมายถึง โพรงอากาศทีอยู่ในกระดูกรอบโพรงจมูก การอักเสบ
่
ของไซนัสเกิดจากการติดเชื้อ
2. เลือดกาเดาไหล เลือดกาเดาหมายถึงเลือดทีไหลออกจากโพรงจมูกเกิดเนื่องจาก
่
เส้ นเลือดฝอยเล็ก ๆ
3. ริดสี ดวงจมูก มีลกษณะเป็ นก้ อนเนือนุ่ม ผิวเรียบใส สี คลา ทีงอกออกมาในโพรงจมูก
ั ้ ้ ่
มักมีอาการคัดจมูก นามูกไหล มองเห็นก้ อนริดสี ดวงในจมูก เลือดกาเดาไหล จามบ่ อย
้
จมูกไม่ ได้ กลิน
่
4. มะเร็งหลังจมูก บริเวณทีเ่ ป็ นส่ วนต่ อระหว่ างด้ านหลังของจมูกกับช่ องปาก อาการ
เริ่มแรกจะสั งเกตยากเนื่องจากมีเพดานบังไว้ อาการทีพบมักจะเป็ นนานแล้ว มีก้อนทีด้านข้ างคอ
่ ่
5. โรคจมูกอักเสบ จากภูมแพ้ (Allergic Rhinitis) หรือที่เรียกกันว่า "แพ้อากาศ"
ิ
เป็ นโรคทีพบบ่ อยในประเทศไทย โดยเฉพาะพบได้ บ่อย ในผู้ป่วยเด็กและวัยหนุ่มสาว
่
แต่ กสามารถเป็ นได้ กบคนทุกวัย บางครั้งถูกเรียกว่ าเป็ น "โรคภูมิแพ้ " ซึ่งไม่ ถูกต้ องนักเพราะ
็ ั
"โรคภูมิแพ้ " หมายถึง "กลุ่มของโรค"
โรคในกลุ่มของโรคภูมิแพ้ เช่ น โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ (Allergic Rhinitis) โรคหอบ
หืด ลมพิษเรื้อรัง แพ้อาหาร แพ้ยา และ ผืนผิวหนังอักเสบจากการแพ้ โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ นี้
่
มีอาการเรื้อรัง สร้ างความราคาญให้ แก่ ผ้ ูป่วย ผู้ปกครอง และอาจเกิดโรคแทรกซ้ อนเป็ นไซนัส
อักเสบ และหูช้ ั นกลางอักเสบได้
ภาพแสดงโรคที่เกิดจากโรคภูมิแพ้
ทีมา: http://www.siamhealth.net/public_html/Disease/allergy/sneeze.htm
่
150 x 177 - 8k ( 22 เมษายน 2550 )
5. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 8 จมูกและการดมกลิ่น 33
โรคไซนัสอักเสบ
สาเหตุของการเกิดไซนัสอักเสบ
1. เกิดจากการได้ รับเชื้อ บีตาสเตรปโตค็อกคัส สแตฟฟี โลค็อกคัส นิวโมค็อกคัส
ฮีโมฟิ ลุส อินฟลูเอนซา
2. เกิดจากการลุกลามของเชื้อโรค จากบริเวณรากฟันทีเ่ ป็ นหนองเข้ าไปในโพรง
ไซนัสโดยตรงก็ได้ ไซนัสอักเสบเป็ นโรคทีพบได้ บ่อยในคนทุกเพศทุกวัย
่
มักพบเป็ นโรคแทรกซ้ อนของไข้ หวัด หวัดจากการแพ้ เยือจมูกอักเสบ
่
เนืองอกในรู จมูก ผนังกั้นจมูกคด และ รากฟันเป็ นหนอง
้
3. สาเหตุอน ได้ แก่ ไข้ หวัด คออักเสบ ทอนซิลอักเสบ มีสิ่งแปลกปลอมในจมูก
ื่
อาการ
อาการของไซนัสทีพบบ่ อย ๆ คือ ปวดในจมูก นามูกไหลข้ น เป็ นหนอง
่ ้
เสมหะมาก เหนียวข้ น และมีกลิน ถ้ าเป็ นมาก ๆ จะปวดบริเวณใบหน้ าใกล้ ๆ จมูก
่
โหนกแก้ม เบ้ าตา ไซนัสสามารถรักษาให้ หายได้ ถ้าให้ ความร่ วมมือกับแพทย์เป็ นอย่างดี
การรักษา
1. ให้ ยารักษาตามอาการ เช่ น ยาแก้ปวดลดไข้ ยาแก้ คัดจมูก อาจช่ วยลดการบวม
ของเนือเยือที่อกเสบ ซึ่งจะช่ วยถ่ ายเทหนอง ส่ วนยาแก้แพ้ ไม่ ควรให้ อาจทาให้ นาเมือก
้ ่ ั ้
ในโพรงไซนัสเหนียว ถ่ ายเทออกได้ ไม่ ดี ยกเว้ นในรายทีมีอาการของภูมแพ้ มาก เช่ น จาม
่ ิ
มีนามูกมาก อาจให้ เพียง 2-3 วัน เพือบรรเทาอาการ
้ ่
2. ให้ ยาปฏิชีวนะ เช่ น อะม็อกซีซิลลิน อีริโทรไมซิน หรือ โคไตรม็อกซาโซล
ปกติอาการจะทุเลาหลังกินยา 2-3 วัน ควรให้ กนติดต่ อกันนาน 10-14 วันในรายทีเ่ ป็ นเรื้อรัง
ิ
ขณะทีมีอาการกาเริบ ควรให้ ยาปฏิชีวนะนาน 3-4 สั ปดาห์ ถ้าอาการไม่ ดีขึน หรือกาเริบบ่ อย
่ ้
ควรส่ งโรงพยาบาลทุ่งสงรวมแพทย์ เพือตรวจเอกซเรย์ ไซนัส ถ้ ามีหนองขังอยู่อาจต้ อง
่
ทาการเจาะล้ างโพรงจมูก ในรายที่เป็ นมาก อาจต้ องรักษาด้ วยการผ่ าตัด
6. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 8 จมูกและการดมกลิ่น 34
โรคเลือดกาเดาไหล
สาเหตุที่ทาให้ เกิดเลือดกาเดาไหล
1. การระคายเคือง หรือบาดเจ็บต่ อเยือบุจมูก ได้ แก่ การแคะจมูก การเปลี่ยนแปลง
่
ความกดอากาศอย่างเร็ว เช่ น ระหว่างขึนเครื่องบินหรือการดานา นอกจากนียงเกิดจากการได้ รับ
้ ้ ้ั
อุบัติเหตุ ทีศีรษะและใบหน้ า อาจโดนทีจมูกโดยตรงหรือโพรงไซนัส ทาให้ มีเลือดออกได้
่ ่
2. การอักเสบในช่ องจมูก ได้ แก่ ภาวะติดเชื้อทางเดินหายใจส่ วนบน หรือโรคแพ้ อากาศ
ภาวะอากาศหนาว ความชื้นต่า จะทาให้ เยือบุจมูกแห้ ง มีแนวโน้ มทีจะทาให้ เลือดออกได้ ง่าย
่ ่
3. เนืองอกในจมูกหรื อโพรงอากาศข้ างจมูก
้
4.โรคทางระบบอืน ๆ ได้ แก่ โรคเลือดทีทาให้ เลือดออกง่ าย เช่ น การแข็งตัวของเลือด
่ ่
ผิดปกติ ภาวะเกล็ดเลือดต่า,การได้ รับยาต้ านการแข็งตัวของเลือด โรคทางพันธุกรรมบางชนิด
ทีมความผิดปกติของหลอดเลือดทัวร่ างกาย หรือความดันโลหิตสู ง ทาให้ เส้ นเลือดแตกได้
่ ี ่
อาการ
มีเลือดไหลออกจากโพรงจมูกเกิดเนื่องจาก เส้ นเลือดฝอยเล็ก ๆ ในเยือบุโพรงจมูกแตก
่
การรักษา
1.ขั้ นต้ นให้ ผ้ ูป่วยเงยหน้ าหรือก้ มหน้ าลง ใช้ นิวชี้และหัวแม่ มือบีบปี กจมูกทั้งสองข้ าง
้
ให้ แน่ นเป็ นเวลา 5–10 นาที ให้ หายใจทางปากแทน อาจวางผ้ าเย็นหรือถุงนาแข็งบนดั้งจมูก้
ด้ วยก็ได้
2.หลังเลือดกาเดาไหล ภายใน 24-48 ชั่ วโมงแรก ควรหลีกเลียงการสั่ งนามูกแรง ๆ การแคะ
่ ้
จมูก การกระทบกระเทือนบริเวณจมูก,การออกแรงมาก,การเล่นกีฬาที่หักโหมหรือยกของหนัก
เพราะอาจทาให้ มีเลือดออกได้
3.ถ้ าเลือดหยุดแล้ วควรนอนพัก ยกศีรษะสู ง นานาแข็งหรือ coldpack มาประคบบริเวณ
้
หน้ าผากหรือคอ อมนาแข็งเพือให้ เลือดหยุด การประคบหรืออมนาแข็งควรประคบหรืออม
้ ่ ้
ประมาณ 10 นาที แล้วจึงเอาออกประมาณ 10 นาที แล้วค่ อยประคบหรืออมใหม่ เป็ นเวลา 10 นาที
ทาเช่ นนีสลับกันไปเรื่อย ๆ
้
4.ถ้ าเลือดออกไม่ หยุดหรือออกมากผิดปกติ ควรรีบไปโรงพยาบาลเพือปรึกษาแพทย์ทันที ่
อาจต้ องทาการห้ ามเลือดด้ วยวิธีจีบริเวณที่เลือดออกด้ วยสารเคมีหรือไฟฟา การใส่ วสดุห้ามเลือด
้ ้ ั
ในจมูก หรือการผูกหลอดเลือดแดง เพือให้ เลือดหยุด หาสาเหตุ แล้ วรักษาตามสาเหตุน้ ัน แม้ เลือด
่
หยุดได้ เองก็ควรไปโรงพยาบาลเพือปรึกษาแพทย์ เพือหาสาเหตุ
่ ่
7. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 8 จมูกและการดมกลิ่น 35
โรคริดสี ดวงจมูก
สาเหตุของการเกิดริดสี ดวงจมูก
1. เกิดจากการเป็ นโรคภูมิแพ้ ซึ่งจะมีการอักเสบของเยือบุจมูกเรื้อรั งเป็ นระยะเวลานาน
่
เมื่อมีการอักเสบนาน ๆ เยือบุจมูกจะมีการบวมมากขึนเรื่อย ๆ โดยเฉพาะในคนทีไม่ รักษาหรือ
่ ้ ่
รักษาไม่ ถูกต้ อง ปล่ อยให้ มีการอักเสบซ้า ๆ ซาก ๆ เยือบุจมูกจะบวมออกมากลายเป็ นริดสี ดวงจมูก
่
2. เกิดจากการติดเชื้อ โดยเฉพาะหวัดทีเ่ ป็ นกันบ่ อย ถ้ าปล่ อยให้ เป็ นหวัดเยือบุจมูกอักเสบ
่
จะกลายเป็ นริดสี ดวงจมูกได้
อาการ
มีลกษณะเป็ นก้ อนเนือนุ่ม ผิวเรียบใส สี คลา ที่งอกออกมาในโพรงจมูก มักมีอาการ
ั ้ ้
คัดจมูก นามูกไหล มองเห็นก้ อนริดสี ดวงในจมูก เลือดกาเดาไหล จามบ่ อย จมูกไม่ ได้ กลิน
้ ่
การรักษา
ริดสี ดวงจมูก การรั กษาแบ่ งเป็ น 2 วิธี คือ
1. การให้ ยา ยาหลักในการรักษาทีสาคัญ คือ ยาสเตียรอยด์ มีท้งชนิดกินและชนิดฉีดพ่น
่ ั
เข้ าไปในจมูก ทาให้ ริดสี ดวงจมูกยุบและปองกันการกลับมาเป็ นซ้า แต่ ยาสเตียรอยด์
้
ชนิดรับประทานใช้ นานไม่ ได้ จะใช้ ได้ช่วงสั้ น ๆ เท่านั้น เพราะฉะนั้นยาหลักในการ
รักษาระยะยาวคือยาสเตียรอยด์ ชนิดพ่น ซึ่งปลอดภัยกว่า และสามารถพ่นได้ นาน
หลายดือน หรือหลายปี
2. การผ่าตัด
ภาพแสดงการเกิดริดสี ดวงจมูก
ทีมา : www.anandamahidolfoundation.or.th/images/arti... 150 x 177 - 8k
่
( 22 เมษายน 2550 )
8. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 8 จมูกและการดมกลิ่น 36
โรคมะเร็งหลังจมูก
สาเหตุของการเกิดมะเร็งหลังจมูก
ต่ อมมะเร็งหลังโพรงจมูกคือมะเร็งทีเ่ กิดจากเนือเยื่อหลังโพรงจมูก ซึ่งเป็ นส่ วนบนสุ ดของ
้
ลาคอ (pharynx) อยู่หลังโพรงจมูกมีช่องเปิ ดถึงหูช้ ั นในทั้ง 2 ข้ าง ติดเชื้อไวรัส Epstein-Barr
ทาให้ เกิดทั้งมะเร็ งหลังโพรงจมูกและมะเร็งต่ อมนาเหลือง
้
อาการ
มีก้อนทีคอหรือจมูก เจ็บคอ มีปัญหาด้ านการหายใจหรื อการพูด เลือดกาเดาออก
่
การได้ ยนผิดปกติ หรือเจ็บหู และ ปวดศีรษะ
ิ
การรักษา
1. การตรวจร่ างกาย โดยตรวจหูคอจมูก แพทย์ จะนากระจกส่ องผ่ านทางปาก
เพือส่ องดูหลังโพรงจมูกและภายในลาคอ, การตรวจร่ างกายทางระบบประสาท
่
2. ใช้ กล้ องส่ องทางจมูก(Nasoscopy) โดยสอดกล้ องเป็ นสายยาวเล็กๆ ผ่ านทางจมูก
และมีเครื่องมือสามารถเอาชิ้นเนือทีสงสั ยว่าเป็ นมะเร็งออกมาตรวจทางพยาธิวทยา
้ ่ ิ
3. เอ็กซเรย์บริเวณศีรษะและลาคอ
4. เอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ บริเวณศีรษะและลาคอ (CT scan)
5. ภาพสแกนคลืนแม่ เหล็ก (Magnetic Resonance Imaging)
่
6. เพ็ทสแกน (PET scan) เป็ นการตรวจหามะเร็งโดยใช้ สารกัมมันตรังสี
ฉีดเข้ าเส้ นเลือดดาแล้วทาการสแกน พบว่าบริเวณทีเ่ ป็ นมะเร็งจะสว่างขึนมา
้
7. การตรวจเลือดเพ่อการวินิจฉัยและวางแผนการรักษาโรค
8. การเอาชิ้นเนือไปตรวจทางพยาธิวทยาเป็ นการยืนยันการวินิจฉัย
้ ิ
9. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 8 จมูกและการดมกลิ่น 37
โรคจมูกอักเสบจากภูมแพ้
ิ
สาเหตุของการเกิดจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
เกิดขึนจาก ความผิดปกติของระบบภูมิต้านทานในร่ างกาย โรคในกลุ่มของโรคภูมิแพ้
้
เช่ น โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ (Allergic Rhinitis) โรคหอบหืด ลมพิษเรื้อรัง แพ้อาหาร แพ้ยา
และ ผืนผิวหนังอักเสบจากการแพ้ โรคจมูกอักเสบจากภูมแพ้ นี้ มีอาการเรื้อรัง สร้ างความราคาญ
่ ิ
ให้ แก่ ผ้ ูป่วย ผู้ปกครอง และอาจเกิดโรคแทรกซ้ อนเป็ นไซนัสอักเสบ และหูช้ ั นกลางอักเสบได้
อาการ
1. ผู้ป่วยจะมีอาการคัดจมูก นามูกไหล จามบ่ อย คันในจมูก ลาคอ และมีเสมหะไหลลงคอ
้
คันตา ตาบวม นาตาไหล โดยอาการเหล่ านีอาจเกิดขึนตลอดปี หรือเพียงบางฤดูกาลก็ได้
้ ้ ้
มักมีอาการเฉพาะบางเวลา เช่ น ตอนเช้ า หรือกลางคืน ประมาณวันละ 1 / 2 ชั่วโมง
2. ในผู้ป่วยบางรายที่มีโรคแทรกซ้ อน อาจมีการรั บกลินเสี ยไป หูออ ปวดศีรษะ ปวด
่ ื้
บริเวณไซนัส อาการปวดศีรษะ ปวดบริเวณไซนัส และไซนัสอักเสบพบได้ บ่อยในผู้ป่วยจมูก
อักเสบจากภูมิแพ้
การรักษา
1. ให้ ยารักษาตามอาการ เช่ น ยาแก้ ปวดลดไข้ , ยาแก้ คัดจมูก ยาแก้ แพ้ อาจช่ วยลดการบวม
ของเนือเยือที่อกเสบ เพือบรรเทาอาการ
้ ่ ั ่
2. ให้ ยาปฏิชีวนะ เช่ น อะม็อกซีซิลลิน , อีริโทรไมซิน หรือ โคไตรม็อกซาโซล
ภาพแสดงโพรงจมูกกเสบเนื่องจากภูมิแพ้
ทีมา : www.anandamahidolfoundation.or.th/images/arti... 150 x 177 - 8k
่
( 22 เมษายน 2550 )
10. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 8 จมูกและการดมกลิ่น 38
บัตรคาถามศูนย์ ที่ 4
โรคจมูก
คาชี้แจง ให้ นักเรียนจับคู่ข้อความทางด้ านซ้ ายมือและขวามือทีมีความสั มพันธ์ กนให้ ถูกต้ อง
่ ั
.................1. แพ้อากาศ ก. ก้ อนเนือนุ่ม ผิวเรียบใส สี คลา ทีงอกออกมาในโพรงจมูก
้ ้ ่
.................2. ไซนัส ข. เลือดทีไหลออกจากโพรงจมูก
่
.................3. อาการไซนัส ค. โรคจมูกอักเสบ
.................4. ริดสี ดวงจมูก ง. โพรงอากาศทีอยู่ในกระดูกรอบโพรงจมูก
่
.................5. เลือดกาเดา จ. ปวดในจมูก นามูกไหลข้ น เป็ นหนอง เสมหะมาก
้