ppt

1. Hoofdstuk 1
Oorlog en
crisis_____________________________

2. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische
wereldcrisis

3. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Om welke redenen groeiden
voor 1914 de spanningen
tussen Europese landen?
 Op welke terreinen
moderniseerde Europa?
 Welke gevolgen hadden de
nieuwe machtsverhoudingen
na 1871?
 Welke landen werden
bondgenoten en om welke
reden?

4. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Modernisering:
transport(metro, auto) en
communicatie (telefoon, radio)
 Massaproductie (lopende
band)
 Moderne samenleving ook
voor middenklasse aangenaam
(comfort, vrije tijd, wetten)
 Schaduwkanten: (chemische)
wapens

6. https://schooltv.nl/video/een-bezeten-wereld-in-de-klas-nederland-in-de-jaren-twintig/

7. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Frans-Duitse oorlog (1870-
1871)  Duitse eenwording
 Frankrijk voelde zich
vernederd en wilde wraak
nemen
 Na 1871: economie Duitsland
modernste van Europa
 Groei van nationalisme in
Europese landen (bezit van
kolonies)
 Wapenwedloop

8. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Ottomaanse rijk “zieke man van
Europa”  verstoring
machtsevenwicht op de Balkan
 Rusland en Oostenrijk-Hongarije
(veelvolkerenstaat) profiteerden
van zwakte Ottomaanse rijk
 1882: Triple Alliantie
(Duitsland, Oostenrijk-Hongarije,
Italië)
 1907: Triple Entente (Rusland,
Frankrijk, Engeland)

9. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Triple Entente
Frankrijk, Rusland,
Verenigd Koninkrijk
 Triple Alliantie
Duitsland, Oostenrijk-
Hongarije, Italië

10. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische
wereldcrisis

11. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Hoe verliep de Eerste
Wereldoorlog?
 Hoe leidde een
moordaanslag tot een
wereldoorlog?
 Hoe was het om te
vechten in WO I?
 Om welke redenen was
WO I een totale oorlog?

13. Hoe een verkeerde afslag tot een wereldoorlog leidde…
https://www.vpro.nl/speel~WO_
NTR_7613771~het-startschot-
van-de-grote-oorlog~.html

14. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Aanleiding van de Eerste
Wereldoorlog: de moord
op Oostenrijkse
kroonprins Frans
Ferdinand (Sarajevo, 28
juni 1914)
 Dader: Servische
nationalist Gavrilo Princip
 Lont in het kruitvat?
 Snelle escalatie door
bondgenootschappen

15. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Oorzaken van de Eerste Wereldoorlog
( M-A-I-N causes ):
 Militarisme: verheerlijking van
militaire idealen, versterking van leger
voor veiligheid / macht
 Allianties: door bondgenootschappen
snelle escalatie
 Imperialisme: wedloop om kolonies
 Nationalisme: nationale trots,
bereidheid om voor vaderland te
vechten

20. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Oorzaken en aanleiding van de
Eerste Wereldoorlog ( M-A-N-I-A ):
 Militarisme
 Allianties
 Nationalisme
 Imperialisme
 Aanslag

22. Welke oorzaken van de Eerste
Wereldoorlog komen in de rapbattle aan
de orde?
https://www.youtube.com/watch?
v=kCEUZ4rFiac

23. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
De Eerste Wereldoorlog is een
‘totale oorlog’:
 Gevolgen voor hele
maatschappij
 Economie en industrie deels stil
 Leidde tot technologische
vernieuwingen (wapens: gifgas
en tanks)
 Veel burgerslachtoffers
 Gaf aanzet tot
vrouwenemancipatie

24. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
1914
 Oorlogsenthousiasme
 Von Schlieffenplan
 Slag aan de Marne 
loopgravenoorlog
1915
 Gebruik
chemische
wapens
1916
 Zinloze strijd: Slag om de
Somme / Slag bij Verdun
1917
 Onbeperkte
Duikbotenoorlog /
Zimmerman-telegram 
Amerikaanse deelname
 Vrede van Brest-Litovsk
1918 1919
 Oorlogsmoeheid
 Wapenstilstand
van Compiègne
 Vrede van
Versailles

25. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Oorlogsenthousiasme
 Kriegsbegeisterung:
‘Ein frisscher,
fröhlicher Krieg’
 Sportieve strijd met
glorieuze winnaar en
eervolle verliezer:
‘Voor kerst weer thuis’
1914

26. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Von Schlieffenplan
 Duitse aanvalsstrategie
 Doel: voorkomen
tweefrontenoorlog
 Mislukt, want:
1. Russen mobiliseren snel
(Slag bij Tannenberg)
2. Belgen bieden veel
weerstand
1914

27. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Slag aan de Marne
 loopgravenoorlog
 Keerpunt: einde aan Duits offensief
 Hulp van 6000 man uit Parijs
 Duitsland trekt terug  graaft zich
in
 Vanaf september 1914: Westfront
loopt vast  loopgraven
 Im Westen nichts neues
1914

28. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Gebruik chemische
wapens
 1899: Conventie van Den Haag
 Vuurwapens in loopgraven niet
effectief
 april 1915: Duitsers gebruiken
chlorine (Ieper)
 september 1915: Britse gifgas-
aanval (Loos)
 1917: inzet mosterdgas
1915

29. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Zinloze strijd: Slag om de
Somme / Slag bij Verdun
 Permanente loopgraven zorgden
voor patstelling
 Onnodige afslachting soldaten
symbool van zinloosheid van de
oorlog
 Slag bij Verdun (dec-feb 1915/6) /
Slag om de Somme (jul-nov 1916):
veel doden, nauwelijks terreinwinst
1916

30. § 1.2
De grote oorlog

31. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Onbeperkte Duikbotenoorlog /
Zimmerman-telegram
 Amerikaanse deelname
 Onbeperkte Duikbotenoorlog: iedere
schip mocht tot zinken worden gebracht
 jan 1917: Zimmerman-telegram (aan
Mexico)  directe aanleiding
Amerikaanse deelname
 Einde isolationisme
 Keerpunt: soldaten nog enthousiast,
verhoging geallieerd moreel
1917

32. Beargumenteer of je het nummer “Over There”
een voorbeeld van propaganda vindt
https://www.youtu
be.com/watch?v=Ml
A0PJyl0Eg

33. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Vrede van Brest-Litovsk
 Einde Russische deelname,
einde tweefrontenoorlog
 Na Russische revolutie: alle
aandacht op binnenlandse
problemen
 Succes voor Duitsland
 Nietig verklaard in Vrede van
Versailles
1917

34. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Oorlogsmoeheid
 Maatschappelijke
onvrede door
tekort aan
grondstoffen
 Moreel laag: veel
doden door
oorlog en ziekte
1918

35. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Wapenstilstand van
Compiègne
 Duitsland staat er erg slecht
voor: bondgenoten trokken
zich terug, offensief westfront
mislukt, keizer afgezet in
November-revolutie
 11 nov: Duitse overgave
 Dolkstootlegende
1918

37. Documentaire ‘Ten Oorlog’: de Eerste Wereldoorlog
https://schooltv.nl/video/
ten-oorlog-de-eerste-
wereldoorlog/

40. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische
wereldcrisis

41. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Waarom waren veel
Europeanen na WOI
ontevreden?
 Hoe eindigde WO I?
 Welke problemen had
Duitsland in de jaren
‘20?
 Hoe wilden
communisten en
fascisten de naoorlogse
problemen oplossen?

42. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Vrede van Versailles (28 juni)
 Onderhandelaars: Frankrijk,
Groot-Brittanië, Verenigde
Staten en Italië
 Duitsland gestraft: inperking
Duits grondgebied, verlies
kolonies, ontwapening,
herstelbetalingen
 Oprichting Volkenbond
1919

43. Belangrijkste onderhandelaars:
Premier
Clemenceau
(Frankrijk)
Premier
Lloyd George
(Groot-
Brittannië)
President
Wilson
(Verenigde
Staten)
Premier
Orlando
(Italië)

44. Uitgangspunt Frankrijk
“Duitsland moet keihard worden
aangepakt, zodat het nooit meer
een bedreiging voor Frankrijk
kan zijn. Het Rijnland moet onder
Frans toezicht komen. Duitsland
mag nooit meer een groot leger
hebben.”

45. Uitgangspunt Groot-Brittannië
“Duitsland moet gestraft worden,
maar niet te hard. Duitsland moet
namelijk een handelspartner in
Europa blijven. Een arm en zwak
Duitsland is op de lange termijn
nadelig voor de economie van
Engeland en Frankrijk.”

46. Uitgangspunt Verenigde Staten
“Er moet een rechtvaardige wereld
komen. De Fourteen Points zijn
hierbij een leidraad. Hierin staat dat
er een Volkenbond moet worden
opgericht om toekomstige conflicten
te voorkomen en dat ieder volk het
recht op zelfbeschikking heeft.”

47. Uitgangspunt Italië
“Italië wil beloond worden voor haar
bijdrage aan de geallieerde overwinning*.
Italië rekent op grote gebieden van het
voormalige Oostenrijk-Hongarije, de
Balkan en op kolonies in Noord-Afrika. Dit
hebben de Britten ons beloofd toen we
overstapten naar de Entente.”
* Italië stapte in 1915 over van de Triple Alliantie naar de Triple
Entente

48. Agenda
 Oprichting van de Volkenbond
- Mag Duitsland lid worden?
 Beperking grondgebied
- Hoe veel gebied moet Duitsland afstaan
en aan wie?
 Beperking kolonies
- Wat gebeurt er met de Duitse kolonies?
 Ontwapening
- Hoe groot mag het Duitse leger blijven?
 Herstelbetalingen
- Hoe zwaar moet Duitsland worden
gestraft?

61. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Duitsland na WO I: Weimarrepubliek
 januari 1919: Spartakusopstand
 Conservatieve politici gaven sociaal-
democratische regering schuld van
Duitse nederlaag: dolkstootlegende
(niet op het slagveld, maar aan
onderhandelingstafel verloren)
 Economische problemen door
herstelbetalingen
 1923: hyperinflatie / 1924: Daweshulp /
1925: Verdrag van Locarno

62. https://www.youtube.com/watch?v=3p3JRCsBL4M

63. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Het fascisme is een totalitaire
ideologie: systeem waarbij individu
onderworpen is aan de staat
 Staat beheerst leven van de
onderdanen
 Totalitaire ideologieën in het
Interbellum: fascisme (Italië),
communisme (Sovjet-Unie), nationaal-
socialisme (Duitsland)
 Kenmerken fascisme: nationalisme,
gezag en anti-democratisch

64. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 1919: Benito Mussolini richt Fasci Italiani
di Combattimento op (‘zwarthemden’)
 1921: Partido Nazionale Fascista neemt
deel aan verkiezingen
 1922: Mars op Rome  fascisten nemen
na staatsgreep de macht over
 Kenmerken fascistisch Italië: vervolging
andersdenkenden, propaganda,
indoctrinatie, ‘Mare Nostrum’,
leiderschapscultus, verheerlijking
Romeins verleden

65. 27-29 oktober
1922:
Mars op Rome

66. Kenmerk:
propaganda en
leiderschapscultus

67. Sicilië (1939)
Portret van de
familie Balistreri
Kenmerk:
indoctrinatie van de jeugd
(Opera Nazionale Balilla)

68. Kenmerk:
Romeinse rijk als voorbeeld

69. Sicilië (1939)
Portret van de
familie Balistreri

70. 1945: dood Mussolini

71. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische
wereldcrisis

72. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
 Welke gevolgen had de
economische crisis in de jaren
‘30?
 Hoe was de economische situatie
in Duitsland in de jaren ‘20?
 Wat waren de gevolgen voor de
economisch crisis in de jaren
‘30?
 Welke maatregelen werden
genomen op de crisis op te
lossen?

73. https://schooltv.nl/video/een-bezeten-wereld-in-de-klas-welvaart-in-de-jaren-twintig/

75. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
stap 1 stap 2 stap 3
Oorzaak Gevolgen Oplossing(?)

76. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
stap 1
Oorzaak
De “Roaring Twenties”
 Jaren 1920: grote economische groei, veel
welvaart
 Massaproductie en massaconsumptie
 Luxegoederen (auto, radio, stofzuiger,
ijskast) voor gewone mensen
 Cultuur: Flapper Girls en Age of Jazz
 Maar… voorspoed was (deels) schijn:
overproductie en overconsumptie door
live now, pay later

77. Consumptie-
maatschappij
Kenmerk 1:
consumptiemaatschappij

79. Kenmerk 2:
jazz, garconnes, charleston

80. Kenmerk 3: de drooglegging (1920-1933)

81. https://www.youtube.com/watch?v=G1T8NlbZ71s

82. Anti Saloon
League

84. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
stap 1 stap 2 stap 3
Oorzaak Gevolgen Oplossing(?)

85. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
stap 2
Gevolgen
The Great Depression (jaren ‘30)
 Aandelenmarkt bleek een zeepbel en
stortte volledig in elkaar
 24 oktober 1929: de Beurskrach
 Leidt tot wereldwijde economische
depressie
 Duitsland extra zwaar getroffen (want
einde aan Daweshulp)
 Gevolg: veel mensen raken huis of baan
kwijt

86. 24 oktober
1929:
Beurskrach in
New York
https://www.schooltv.nl/vide
o/popup/zwarte-donderdag-
het-begin-van-de-crisis-in-de-
jaren-dertig/#autoplay

87. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
Hoovervilles
 Sloppenwijken, die
spottend werden
vernoemd naar president
Herbert Hoover
 Kritiek op ‘laissez-faire’-
houding
 Hoover hield heilig geloof
in vrije markt en nam geen
effectieve maatregelen
tegen gevolgen crisis

88. Hoovervilles:
Hoover krijgt schuld van
de zware gevolgen van de
economische depressie

89. https://schooltv.nl/video/een-bezeten-wereld-in-de-klas-woningbouw-in-de-crisisjaren-dertig/

90. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
stap 1 stap 2 stap 3
Oorzaak Gevolgen Oplossing(?)

91. § 1.2
Spanningen in Europa
§ 1.3
De Eerste Wereldoorlog
§ 1.4
Onrust na de oorlog
§ 1.5
De economische wereldcrisis
stap 3
Oplossing(?)
De “New Deal” (1932)
 Was verkiezingsbelofte van Roosevelt
 Doel: Amerikaanse economie uit het slop
 Visie: overheid moet bevolking bijstaan in
moeilijke tijden
 Pakket van hervormingsmaatregelen,
gericht op bestrijden werkloosheid,
uitkering voor werklozen, verschaffen in
publieke werken, hervormen beurs,
landbouw en industrie

92. Roosevelt bezoekt een
werkverschaffings-
project

96. https://schooltv.nl/video/een-bezeten-wereld-in-de-klas-vreemdelingen-in-de-crisisjaren-dertig/