1. Hoofdstuk 6 nederland, europa en de wereld 1945-
1989
Paragraven:
1. De koude oorlog
2. Internationale organisaties
3. Nederland na de tweede wereldoorlog
4. Examentrainer
5. Israel en het Midden-Oosten
2. Paragraaf 6.1 de koude oorlog
1.1 van vriend tot vijand
1.2 de spanning loopt op
1.3 van conflicten naar ontspanning
1.4 Einde van de Koude Oorlog
3. 1.1 van vriend tot vijand
• Groot-Brittannië en Frankrijk geen
grootmachten meer.
• VS en SU waren de nieuwe supermachten
4. Twee ideologieën
Er ontstaan aan het einde van WOII twee kampen
De grens werd het IJzeren Gordijn genoemd
Verenigde Staten
• Kapitalisme
• Democratie
• Invloedsfeer in het
westen van Europa
• NAVO (1949)
6. Duitsland / 2
• De grens liep midden
door Duitsland. Er
ontstonden twee,
vijandige staten
• BRD (west)
• DDR (oost)
7. 1.2 de spanning loopt op
Er ontstaan verschillende conflicten tussen de twee
grootmachten en hun bondgenoten
Marshallhulp
• Economische hulp
voor de bondgenoten
van de VS
• De SU verbiedt zijn
bondgenoten om hulp
aan te nemen
9. 1.2 de spanning loopt op
Blokkade van Berlijn
• SU blokkeerde de
toegangswegen naar
Berlijn
• VS zorgde 9 maanden
voor een luchtbrug om
voorraden te brengen
• Uiteindelijk gaf de SU op
11. 1.2 de spanning loopt op
Korea (1950-1953)
• Noord (communistisch) valt Zuid
(kapitalistisch) aan.
• Eerste oorlog tussen de
ideologieën
• Uiteindelijk wint Zuid met steun
van de VN en NAVO
12. 1.2 de spanning loopt op
Dominotheorie en Containmentpolitiek
• VS was bang dat landen één voor
één communistisch zouden worden
• Om dit gevaar in te dammen kreeg
elk land dat hulp vroeg
economische of militaire steun
14. 1.3 van conflicten naar ontspanning
Wapenwedloop
• VS en SU begonnen zich
voor te bereiden op de oorlog
door wapens te maken
• Uitvinding en uitbouwen van
atoomwapens
Koude oorlog
• Door de grote
hoeveelheid
atoomwapens was
een oorlog geen
optie meer
• Zorgde voor een
gewapende vrede
oftewel ‘een koude
oorlog’
15. 1.3 van conflicten naar ontspanning
Berlijnse muur
• DDR bouwt een muur om
vluchtende burgers tegen te
houden
• Mensen die nog proberen te
vluchten worden gedood
16. 1.3 van conflicten naar ontspanning
Cubacrisis
• SU plaatst atoomwapens op
Cuba
• VS eisen dat de SU ze weghaalt
• Amerikaanse schepen blokkeren
de schepen van de SU
19. 1.3 van conflicten naar ontspanning
Vietnam
• Communistische vrijheidsstrijders
vochten voor onafhankelijkheid
• Splitsing in Noord (com) en Zuid
(kap)
• Z-V krijgt steun van VS
• Uiteindelijk wint N-Vheel Vietnam
communistisch
20. 1.3 van conflicten naar ontspanning
Ondanks alle conflicten gingen de VS en SU na de
Cubacrisis onderhandelen over vrede
Reagan (VS en
Gorbatsjov (SU)
maakte tussen
1981 en 1989
afspraken over
het verminderen
van de
(kern)wapens
22. 1.3 van conflicten naar ontspanning
• De koude oorlog eindigde pas in 1989
door het uiteenvallen van de SU
• Gorbatsjov riep op tot veranderingen
en glasnost: openheid
• Mensen mochten hun mening geven
en kregen meer vrijheid.
• Landen kozen massaal voor een einde
aan het communisme
23. 1.4 het einde van de koude oorlog
1985 Gorbatsjov nieuwe president
SU. Wil het communisme verbeteren
door:
Perestrojka (verandering)
Glasnost (openheid)
Zou zorgen voor meer economische
vrijheid, inspraak en een einde aan de
Koude Oorlog
Gorbatsjov
Gorbatsjov en
Reagan tekenen
een verdrag voor
vermindering van
kernwapens
24. HET EINDE VAN DE KOUDE
OORLOG
Onbedoelde gevolgen:
Na vrije verkiezingen in 1989 verloren de
communisten de macht
1991 einde Sovjetunie
Voormalige Sovjetstaten:
1. Armenië, 2. Azerbeidzjan, 3. Wit-Rusland,
4. Estland, 5. Georgië, 6. Kazachstan, 7. Kirgizië,
8. Letland, 9. Litouwen, 10. Moldavië,
11. Rusland, 12. Tadzjikistan, 13. Turkmenistan,
14. Oekraine, 15. Oezbekistan
1.4 het einde van de koude oorlog
25. HET EINDE VAN DE KOUDE OORLOG
Duitse eenwording:
1989 valt de Berlijnse muur. Voortaan weer vrij
verkeer van oost naar west Berlijn
1990 wordt Duitsland weer een land
1.4 het einde van de koude oorlog
26. HET EINDE VAN DE KOUDE OORLOG
Nieuwe problemen:
Oosten was arm, er moest veel
geïnvesteerd worden
Veel werkloosheid in het oosten
door de markteconomie
Prijzen gingen snel omhoog, niet te
betalen voor Ossies
1.4 het einde van de koude oorlog
28. Wederopbouw 1945-1960
Door de oorlog was er veel schade aan gebouwen en
infrastructuur. Dit moest worden opgebouwd:
• Marshallhulp zorgde voor geld
• Lonen bleven laag, dit was goed voor de export
waardoor de economie kon groeien
• Winsten werden gebruikt om bedrijven op te
bouwen en te moderniseren De economie groeide hard, maar
de Nederlandse bevolking
profiteerde nog niet. Eerst moest
de schade hersteld worden
29. Verzorgingsstaat 1960-1980
Vanaf de jaren zestig ging de gewone bevolking
profiteren van de economische groei:
• Lonen gingen omhoog, er kwam geld voor
luxeproducten: consumptiemaatschappij
• Er was geld voor de verzorgingsstaat: mensen
kregen voortaan recht op bestaanszekerheid
(sociale grondrechten) Er was aardgas gevonden in
Groningen. Met de opbrengsten
kon Nederland sociale
voorzieningen betalen
30. Jeugdculturen en feminisme
Door de groeiende welvaart kregen mensen meer
mogelijkheden:
• Er kwam vrije tijd. Jongeren gingen steeds vaker
studeren.
• Er ontstonden verschillende stromingen
voornamelijk onder jongeren: Nozems (50),
Provo’s (60), Hippies (60-70)
• Tweede feministische golf
De dolle mina’s waren feministen
die opkwamen voor de rechten
van de vrouw door opvallende
protestacties
31. Verzorgingsstaat in de problemen 1980-2000
Vanaf de jaren tachtig werd de verzorgingsstaat te
duur:
• Er waren te weinig werkenden om alle kosten te
dragen
• Er werd misbruik gemaakt van de verzorgingsstaat.
Er waren begin jaren 80 meer
dan een miljoen mensen
arbeidsongeschikt; deze kregen
wel allemaal een hoge uitkering
33. de verenigde naties
• De verenigde naties: opvolger van de volkenbond
met als doel de veiligheid te bewaren in de wereld
• Volkenbond faalde omdat:
• Verliezers WOI geen lid
• Sommige landen geen lid wilde worden (VS)
• Alleen praten, geen actie
34. de verenigde naties
• VN mag iedereen mee doen en kan ingrijpen door:
• (economische) Sancties op te leggen
• Vredesmacht te sturen
35. de verenigde naties
Uit welke 5 organisaties bestaat de VN?
Secretariaat Veiligheidsraad
Economische en
sociale raad
Internationale
hof van Justitie
VN
Algemene
vergadering
36. de verenigde naties
VN bestaat uit:
• Algemene vergadering: elk lidstaat (land) 1 stem
• Secretariaat: dagelijkse leiding
• Veiligheidsraad: 5 permanente leden (GB, F, VS,
CH, RU) en 10 wisselende leden. Besluiten van de
Veiligheidsraad zijn bindend voor de leden
Vetorecht:
absoluut nee. Een land met
vetorecht kan ieder besluit van
de veiligheidsraad tegenhouden.
37. Europese samenwerking
Europa lag na WOII in puin. Voor de
wederopbouw en veiligheid was
samenwerking nodig:
• 1952 EGKS (Europese
gemeenschap van kolen en staal)
(Benelux, IT, F, West-Duitsland)
kolen en staal staan onder bestuur
van Hoge Autoriteit, samenwerking
om conflicten tegen te gaan
38. Europese samenwerking
• 1957 EEG (Europese
economische
gemeenschap) voor
verdere economische
samenwerking tussen
de landen van West-
Europa
39. Europese samenwerking
• 1967 EG (Europese
gemeenschap) alle
Europese organisaties
gaan onder 1 naam
verder
• 1992 EU (Europese
Unie) verdere
samenwerking binnen
Europa na de koude
oorlog (hfst 6)
40. Paragraaf 6.4
EEN NIEUWE WERELDORDE VANAF 1990
• De wereld wordt kleiner
• Nederland op weg naar de eenentwintigste
eeuw
41. VS DE ENIGE SUPERMACHT
• SU en oostblokstaten werden democratisch en kregen
een vrijemarkteconomie (kapitalisme)
• Communisme zou volgens de VS verdwijnen
• Maar er kwamen andere conflicten:
42. VS DE ENIGE SUPERMACHT
Maar er kwamen andere conflicten:
• Conflicten Afrika en Midden-Oosten
• Islamitisch fundamentalisme, anti-westerse houding
• Burgeroorlog Joegoslavië
• Terrorisme: Aanslagen 11 september bepalen de
buitenlandse politiek van VS
