1. บทที่ 3 เครื่องสาอางในชีวิตประจาวัน
วิชาวิทยาศาสตร์กับความงาม ชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น
โดย...คุณครูจริยา ใจยศ
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรียนสา อาเภอเวียงสา จังหวัดน่าน

2. จุดประสงค์การเรียนรู้
1. ระบุและยกตัวอย่างผลิตภัณฑ์ในชีวิตประจาวันที่เป็น
เครื่องสาอาง
2. จาแนกประเภทเครื่องสาอางในชีวิตประจาวันของนักเรียน
3. บอกองค์ประกอบพื้นฐานและตรวจสอบสมบัติบางประการ
ของเครื่องสาอางที่จาเป็นในชีวิตประจาวัน
4. เลือกใช้เครืองสาอางที่จาเป็นในชีวิตประจาวัน
่

3. กิจกรรม 3.1 จาแนกประเภทของผลิตภัณฑ์
ให้นักเรียนสารวจผลิตภัณฑ์ที่กาหนดให้แล้วบันทึกผลการ
จาแนกลงในตารางให้สมบูรณ์
ตาราง การจาแนกผลิตภัณฑ์ที่สารวจ
ตัวอย่าง
ผลิตภัณฑ์
เกณฑ์การจาแนก
ลักษณะการใช้
วัตถุประสงค์
ใช้กับ
ใช้กับภายใน ใช้เพื่อทา ใช้เพื่อความ ใช้รักษาโรค
ภายนอก
ร่างกาย
ความ
สวยงาม
ร่างกาย
สะอาด หรือส่งเสริม
ให้เกิดความ
สวยงาม

4. ตัวอย่างผลิตภัณฑ์
5
4
3
6
2
1
7
9
15
8
10
14
11
12
13
16

5. สรุปกิจกรรม 3.1 จาแนกประเภทของผลิตภัณฑ์
นักเรียนจาแนกกลุ่มผลิตภัณฑ์โดยใช้วัตถุประสงค์ในการ
ใช้ผลิตภัณฑ์เป็นเกณฑ์ได้กี่กลุ่ม อะไรบ้าง แต่ละกลุ่มมีลักษณะ
อย่างไร

6. จาแนกผลิตภัณฑ์ จาแนกได้ 2 กลุ่ม ได้แก่
1. เครื่องสาอาง ( Cosmetic )
- ใช้กับภายนอกร่างกาย
- วัตถุประสงค์ด้านความงาม ไม่สามารถเปลี่ยนแปลง
โครงสร้างของร่างกายหรือกระบวนการทางานของร่างกาย
2. ยา ( Medicine )
- ใช้กับภายนอกหรือภายในร่างกาย
- เพื่อรักษาโรค
- สามารถเปลี่ยนแปลงโครงสร้างหรือกระบวนการทางานของ
ร่างกาย

7. ตัวอย่างผลิตภัณฑ์นจัดอยูในกลุ่มใด
ี้
่
แชมพูแก้ ผมร่วง
ครีมลดริ้วรอย
ครีมแต้ มสิว
เวชสาอาง(Cosmeceutical) ผลิตภัณฑ์ใช้
ภายนอกร่างกาย เพื่อความงามและมีสมบัติคล้ายยา ใช้แล้ว
มีผลด้านป้องกันหรือรักษาโรค

8. กิจกรรม 3.2 ประเภทของเครื่องสาอางใกล้ตัว
จากประโยชน์ของผลิตภัณฑ์ต่อไปนี้ นาไปเติมลงในตารางให้ถูกต้องกับผลิตภัณฑ์
ตาราง 1 ประโยชน์ของเครื่องสาอางที่ใช้สารวจได้จากฉลาก
ชนิดของเครื่องสาอาง
ประโยชน์
ยาสีฟัน
แชมพูสระผม
สบู่
น้ายาบ้วนปาก
ครีมกันแดด
ครีมบารุงผิว
ลิปสติก
น้ายาย้อมผม
น้าหอม
ผลิตภัณฑ์ระงับกลิ่นกาย
แป้งทาผิว

9. จากประโยชน์ของผลิตภัณฑ์ต่อไปนี้ นาไปเติมลงใน
ตารางให้ถูกต้องกับผลิตภัณฑ์
ลดความเปียกชื้น
ทาความสะอาดฟัน
ดับกลิ่นตัว
ทาความสะอาดผิว
เปลี่ยนสีผม
ให้กลิ่นหอม กลบกลิ่นตัว
แต่งเติมสีบริเวณปาก
ปกป้องผิวจากแสงแดด
บารุงผิว ช่วยให้ผิวขาว
ทาความสะอาดช่องปาก ลดการสะสมของแบคทีเรีย
ทาความสะอาดผมและหนังศีรษะ

10. ตาราง 2 กลุ่มของเครื่องสาอางตามการใช้ประโยชน์และตัวอย่าง
เครื่องสาอางในแต่ละกลุ่ม
กลุ่มของเครื่องสาอาง
ตัวอย่างเครื่องสาอางที่ใช้
เครื่องสาอางทาความสะอาดปากและฟัน
เครื่องสาอางทาความสะอาดร่างกายและผม
เครื่องสาอางเพื่อบารุงและปกป้องผิว
เครื่องสาอางแต่งสี

11. จัดกลุ่มเครื่องสาอาง จัดได้ 3 กลุ่ม ดังนี้
1.ทำความสะอาด
( Cleansing Cosmetic)
• 1.1 กลุ่มที่ไม่มีส่วนผสมของสารลดแรงตึงผิว
• 1.2 กลุ่มที่มส่วนผสมของสารลดแรงตึงผิว
ี
2. ปกป้องและบารุง
( Protecting and
Moisturizing Cosmetic)
• ใช้เคลือบผิวเพื่อปกป้อง หล่อลื่น ให้ความชุมชื้น
่
ฟื้นฟูสภาพตามธรรมชาติ
3. แต่งแต้มสีและน้าหอม
( Colouring and Fragrance
Cosmetic)
• ใช้เพื่อปรับเปลี่ยน เสริมแต่งสีสัน ให้กลิ่นหอมหรือ
กลบกลิ่นไม่พึงประสงงค์

12. แรงตึงผิว ( Surface Tension )
VDO การของหยดน้า แสดงของแรงตึงผิวของหยดน้า
VDO การทาลายแรงตึงผิวของหยดน้า ด้วยน้าล้างจาน
VDO สบู่กับแรงตึงผิว

13. แรงตึงผิว ( Surface Tension )
แรงตึงผิว (Surface tension) คือคุณสมบัติของพื้นผิว
ของของเหลว เป็นสิ่งทาให้เกิดบางส่วนของพื้นผิวของเหลวถูก
ดึงดูด (ยึดเข้าไว้ด้วยกัน) สู่พ้ืนผิวอื่น เช่น พื้นผิวของเหลวส่วนอื่น
(การรวมตัวของหยดน้าหรือหยดปรอทที่แกะกันเป็นลูกกลม)

14. สารลดแรงตึงผิว ( Surfactant )
ผลิตภัณฑ์แบบ Detergent Base เป็นผลิตภัณฑ์แบบที่ต้องใช้
ร่วมกับน้าในการทาความสะอาด (Water-Soluble Cleanser) โดย
Surfactant รับหน้าที่ในการทาความสะอาด

15. ธรรมชาติของน้าเป็นสารที่มีความตึง (Surface Tension) สังเกตว่าเมื่อสาดน้า
ลงไปบนพื้นผิว มันจะเกาะเป็นหยด ๆ ไม่กระจายตัว เมื่อความตึงผิวของน้า
ลดลงจึงทาให้น้าสามารถแผ่ปกคลุมพื้นผิวได้ดีขึ้น
Surfactant นั้นเป็น Amphipathic molecule คือมีท้งส่วนที่ “ไม่ชอบน้าแต่ชอบ
ั
น้ามัน” (Hydrophobic) กับส่วนที่ “ชอบน้า”(Hydrophilic)

16. การทางานของสารลดแรงตึงผิว

17. ประเภทของสารลดแรงตึงผิว มี 4 ประเภท คือ
สารลดแรงตึงผิว
ตัวอย่างสารลดแรงตึงผิว
นาไปใช้เป็นส่วนผสมของ
ผลิตภัณฑ์
1. ชนิดประจุลบ - Sodium dodecyl sulphate (SDS) มักจะเป็นส่วนประกอบใน
( anionic surfactant) - Alkylbezene sulfonate
ผงซักฟอกและสบู่
- Alkyl sulfate , Alkyl phosphate
2. ชนิดประจุบวก -Quaternary ammonia
ส่วนผสมน้ายาปรับผ้านุ่ม
( cationic surfactant) -Benzalkonium chloride
ผลิตภัณฑ์ทาความสะอาด ฆ่า
เชื้อโรค
3. ไม่มประจุ
ี
- Alkyl phenol
นิยมใช้รวมกันสารลดแรงตึงผิว
่
( nonionic
- Alkyl phenol ethoxylates
ชนิดประจุลบ ใช้ได้ดีในน้า
surfactant)
- Alkyl alcohol ethoxylates
กระด้าง ใช้เป็นส่วนผสมใน
ผงซักฟอกสูตรเข้มข้น

18. ประเภทของสารลดแรงตึงผิว มี 4 ประเภท คือ
สารลดแรงตึงผิว
4. มีทั้งประจุลบ
และบวก
( amphoteric
surfactant)
ตัวอย่างสารลดแรงตึงผิว
- Alkyl betaine
นาไปใช้เป็นส่วนผสมของ
ผลิตภัณฑ์
เป็นส่วนประกอบใน
เครื่องสาอาง สารป้องกันการ
กัดกร่อน และสารยับยั้ง
แบคทีเรีย

19. กิจกรรม ..สารวจส่วนผสมของเครื่องสาอางในชีวิตประจาวัน
ตาราง ส่วนผสมหลักและลักษณะที่ปลอดภัยของเครื่องสาอางที่จาเป็นในชีวิตประจาวัน
เครื่องสาอาง
ยาสีฟัน
น้ายาบ้วนปาก
ไหมขัดฟัน
สบู่ก้อน
สบู่เหลวและครีม
อาบน้า
เจลล้างหน้า
ครีมโฟมล้างหน้า
แชมพูสระผม
ครีมนวดผม
ส่วนผสมหลัก
ลักษณะที่ปลอดภัย
สารขัดสีฟัน สารลดแรงตึงผิว สารขัดฟันในปริมาณที่พอเหมาะ.....