2. Αγάπαλζνο Ακαξπιιίο
-Αλεκώλε Οξρηδέα
Πνπιί ηνπ Παξαδείζνπ -Άλζε θεξαζηάο Νηάιηα Παηώληα
Φξέδα ζνπζνύξα
Υάθηλζνο
Τξηαληάθπιιν

3. -Μνζρνκπίδειν
-Τνπιίπα
-Είλληα

4. Αγάπαλζνο:
Ο αγάπαλζνο είλαη θνλδπιώδεο θπηό πνπ
δεκηνπξγεί παλέκνξθα ινπινύδηα κσβ
, ιεπθνύ ρξώκαηνο θαη κε πνηθηιίεο ζε
δηάθνξεο απνρξώζεηο ηνπ
κσβ. Από καθξηά όια ηα αλζάθηα θάλνπλ λα
θαίλνληαη ζαλ έλα κεγάιν ζθαηξηθό άλζνο.
Αλζίδεη από ηα ηέιε άλνημεο εώο θαη ηα κέζα
θαινθαηξηνύ. Τα θύιια είλαη καθξόζηελα ηα
νπνία βγαίλνπλ από ηελ βάζε ηνπ θπηνύ.
Αληέρεη θαη ζηελ δέζηε θαη ζην θξύν. Πξνηηκά
εκηζθηεξά ζεκεία θαη ρώκα κε θαιή
ζηξάγγηζε.

5. Ακαξπιιίο:
Καλέλα άιιν ινπινύδη δελ κπνξεί λα ζαο
ζαγελεύζεη θαη λα ζαο μεινγηάζεη, όζν απηά
ηα εληππσζηαθά ιακπεξά θαη κεγαιεηώδε
άλζε ηεο ακαξπιιίδαο, πνπ αλνίγνπλ επάλσ
ζηνπο καθξηνύο κίζρνπο ηνπο κε
κεγαινπξέπεηα θαη αηρκαισηίδνπλ ην βιέκκα.
Τα ρξώκαηά ηνπο πξνθαινύλ ζρεδόλ ηε
θαληαζία. Λεπθά, κε θόθθηλεο ξαβδώζεηο, κε
ζθηέο ζε δηάθνξνπο ηόλνπο ηνπ θόθθηλν, ηνπ
πνξηνθαιί θαη κεξηθέο θνξέο ηνπ θίηξηλνπ.
Δίλαη ε απόιαπζε ηνπ εξαζηηέρλε ή όπνηνπ
ζα ήζειε λα πεηξακαηηζηεί, δηαζηαπξώλνληαο
δηάθνξεο πνηθηιίεο θαη παξάγνληαο δηάθνξνπο
ρξσκαηηζκνύο, κηα θαη δελ ζα κπνξνύζε λα
βξεη θαιύηεξν θπηό.

6. Αλεκώλε:
Ζ αλεκώλε ή αλεκώλα είλαη
αγγεηόζπεξκν, δηθνηπιήδνλν θπηό, αλήθεη δε
ζηελ νηθνγέλεηα ησλ Bαηξαρηνεηδώλ ηεο ηάμεο
ησλ Bαηξαρησδώλ .
Δίλαη εμαπισκέλε ζε νιόθιεξν ηνλ θόζκν, είηε
σο απηνθπήο είηε σο θαιιηεξγνύκελε, αιιά
βαζηθά βξίζθεηαη ζηηο δαζηθέο εθηάζεηο θαη ηα
ιηβάδηα ησλ βόξεησλ θαη εύθξαησλ πεξηνρώλ.
Ζ νλνκαζία αλεκώλε πξνέξρεηαη από ηε ιέμε
άλεκνο εμ αηηίαο ηεο ππόζεζεο πνπ έθαλαλ νη
Αξραίνη Έιιελεο όηη ηα θπηά απηά άλζηδαλ
κόλνλ όηαλ θπζνύζε άλεκνο.
Υπάξρνπλ 150 πεξίπνπ είδε αλεκώλεο. Πνιιέο
πνηθηιίεο θαιιηεξγνύληαη ζε θήπνπο θαη πάξθα
γηα ηα όκνξθα άλζε ηνπο.
Από ηα απηνθπή είδε αξθεηά είλαη
δειεηεξηώδε

7. Πνπιί ηνπ Παξαδείζνπ:
Ζ ζηεξιίηζηα (ή πνπιί ηνπ παξαδείζνπ), είλαη έλα
ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθό θπηό πνπ πξνέξρεηαη από
ηε Νόηηα Αθξηθή (γλσζηό ζηελ Αθξηθή θαη ζαλ ινπινύδη
ηνπ γεξαλνύ). Απνηειεί έλα πνιπεηέο θπηό
(όπσο ε κπαλαληά), κε βξαδεία αλάπηπμε ην νπνίν
θπηεκέλν ζε γιάζηξα κπνξεί λα θηάζεη θαη ην 1.5 κέηξν
ύςνο.

8. Άλζε θεξαζηάο:
ΑΠΟ ηνπο αξραίνπο ρξόλνπο, νη Ηάπσλεο εθζείαδαλ ηελ νκνξθηά ηεο
ζαθνπξά—ηεο ηαπσληθήο αλζηζκέλεο θεξαζηάο. Τα ιεπηεπίιεπηα
πέηαιά ηεο είλαη ηόζν αγαπεηά ώζηε ην άλζνο ηεο θεξαζηάο έρεη γίλεη
πην δεκνθηιέο από όια ηα άιια ινπινύδηα θαη θαηέρεη ηδηαίηεξε ζέζε
ζηελ ηζηνξία θαη ζηνλ πνιηηηζκό ηεο Ηαπσλίαο. Σηελ
πξαγκαηηθόηεηα, ζε κεξηθέο πεξηπηώζεηο ε ιέμε «ινπινύδη» ζηελ
ηαπσληθή ζεσξείηαη ζπλώλπκε ηεο ιέμεο ζαθνπξά. Δδώ θαη πάλσ
από ρίιηα ρξόληα, νη Ηάπσλεο ππεξαγαπνύλ ηα άλζε θεξαζηάο.
Αλαξίζκεηεο θεξαζηέο θνζκνύλ ηα ηαπσληθά λεζηά. Γελ ρξεηάδεηαη λα
πάηε πνιύ καθξηά γηα λα ζπλαληήζεηε κηα από ηηο 300 πεξίπνπ
πνηθηιίεο πνπ επδνθηκνύλ εδώ. Κάζε ινπινύδη ζπλήζσο έρεη πέληε
πέηαια κε εγθνπέο ζηηο άθξεο, αλ θαη κεξηθέο πνηθηιίεο έρνπλ πνιύ
πεξηζζόηεξα πέηαια. Αξθεηά ινπινύδηα ζρεκαηίδνπλ κηα ηαμηαλζία.
Τα ρξώκαηα ησλ πεηάισλ κπνξεί λα είλαη από ζρεδόλ ιεπθά κέρξη
ξνδ ή θαη βπζζηλί, πεξηιακβάλνληαο επίζεο ηηο ελδηάκεζεο
απνρξώζεηο. Τν ζρήκα θαη ην ρξώκα απηώλ ησλ ινπινπδηώλ
ζεσξνύληαη από παιηά ζύκβνια αγλόηεηαο θαη απιόηεηαο.
Τν ζέακα κηαο νιάλζηζηεο θεξαζηάο ηξαβάεη ηελ πξνζνρή. Όηαλ
ινύδεηαη από ηηο απαιέο ειηαρηίδεο πνπ μεπξνβάιινπλ κέζα από ηα
ζύλλεθα, ηα ιεπηεπίιεπηα πέηαιά ηεο εθπέκπνπλ κηα ιεπθνξόδηλε
ιάκςε. Έλα νιόθιεξν άιζνο από θεξαζηέο είλαη αθόκε πην
εληππσζηαθό ζέακα.

9. Νηαιηα:
Ζ ντάλια είλαη γέλνο αλζνθόξσλ ζακλνεηδώλ
θπηώλ, ελδεκηθώλ ηνπ Μεμηθνύ ηεο Κεληξηθήο
Ακεξηθήο θαη ηεο Κνινκβίαο. Πεξηιακβάλεη
πεξίπνπ ηξηάληα είδε θαη αλζίδεη θαηά ην
θαινθαίξη θαη ην θζηλόπσξν. Απνηειεί ην
εζληθό ινπινύδη ζην Μεμηθό. Οη Αδηέθνη
θαιιηεξγνύζαλ ηηο ληάιηεο γηα ηξνθή, ηειεηέο
θαη δηαθόζκεζε.
Τν 1872 έλα θνπηί κε ξίδεο ληάιηαο εζηάιε από
ην Μεμηθό ζηελ Οιιαλδία. Από απηέο επέδεζε
κόλνλ έλα θπηό, από ην νπνίν παξήρζεζαλ
θόθθηλα ινπινύδηα κε κπηεξά πέηαια Ντάλια
τοσ Χοσάρες. Από απηά πξνήιζαλ ηα ζεκεξηλά
πβξίδηα ληάιηαο.
Μνληέξλεο δεκνθηιείο πνηθηιίεο:

10. Φξέδα:
Ηδηαίηεξα εληππσζηαθή ζύλζεζε από κεγάιεο
θξέδεο. Κάζε κίζρνο είλαη πνιύαλζνο, ηα
ρξώκαηα ιακπεξά θαη ην άξσκα ππέξνρν.
Πνιπεηέο, αλζίδεη κεηά ηα θξύα.

11. Σνπζνπξα:
Έλα από ηα «καγηθά θπηά» ηεο Διιάδαο γηα ηηο κέιηζζεο. Γίλεη πνιύ
θαιή αλάπηπμε θαη παξαγσγή κειηνύ ζε θαιέο ρξνληέο. Οη πξώηκεο
βξνρέο ην «αλαγθάδνπλ» λα αλζίζεη. Πξνζνρή: Αλζίδεη από πάλσ
πξνο ηα θάησ (πςνκεηξηθά) θαη από ηα Βόξεηα πξνο ηα Νόηηα.
Υπάξρεη ζε όιε ηελ Διιάδα.
Τν κέιη ηνπ έληνλα αξσκαηηθό, εύγεπζην θαη κεγάιεο δηαηξνθηθήο
αμίαο ! Απηνί πνπ μέξνπλ, ην δεηνύλ ζηα θαηαζηήκαηα πνπ
εηδηθεύνληαη ζηελ πγηεηλή δηαηξνθή. Απνηειεί άξηζηε ηξνθή γηα
μερεηκώληαζκα κειηζζώλ.

12. Υάθηλζνο:
Ο πάθηλζνο (δνπκπνύιη) είλαη έλα από ηα πην όκνξθα αλνημηάηηθα βνιβώδε
θπηά. Φαξαθηεξηζηηθό ηεο νκνξθηάο ηνπ είλαη ην όκνξθν άξσκα ηνπ αιιά
ζίγνπξα θαη ηα όκνξθα θαη
κεγάια ινπινύδηα ηνπ. Υπάξρνπλ δηάθνξα ρξώκαηα ινπινπδηώλ κε πην
δηαδεδνκέλα ηα κσβ , ηα ξνδ θαη ηα ιεπθά. Ζ θύηεπζή ηνπο γίλεηαη ζηα ηέιε
Οθηώβξε θαη ηνλ Ννέκβξην. Τν βάζνο θύηεπζεο ζα πξέπεη λα είλαη ζην
δηπιάζην ηνπ όγθνπ ηνπ βνιβνύ θαη ε απόζηαζε ζηα 8 κε 10 εθαηνζηά
πεξίπνπ. Σεκαληηθό είλαη όπσο ζε θάζε βνιβό , κεηά ην ηέινο ηεο
αλζνθνξίαο λα θόβνπκε ην μεξό ινπινύδη , λα αθήλνπκε ηα πξάζηλα θύιια
θαη λα πξνζζέηνπκε ιίπαζκα. Τν δνπκπνύιη ζα αλζίζεη ζηα κέζα ηεο άλνημεο
αλάινγα ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Δίλαη αξθεηά αλζεθηηθό θπηό ζηνλ παγεηό.
Φξεηάδεηαη κέηξην πόηηζκα θαη εκηζθηαζκέλεο ζέζεηο.

13. Οξρηδέα:
Οη νξρηδέεο απνηεινύλ ζαγελεπηηθά εμσηηθά
θπηά. Τν λα κάζνπκε λα ηηο θξνληίδνπκε
απνηειεί κία πξόθιεζε όπσο θαη ην λα
κάζνπκε λα μερσξίδνπκε ηα βαζηθά ηνπο είδε.
Όπνηνο αζρνιεζεί κε ηηο νξρηδέεο είλαη ζίγνπξν
όηη ζα ηηο εληάμεη κε ραξά ζηα θπηά πνπ
ζηνιίδνπλ ην ρώξν ηνπ θαη δελ ζα ηηο
απνρσξηζηεί πνηέ. Αο κάζνπκε ινηπόλ πώο λα
ηηο πεξηπνηεζνύκε.

14. Παηώληα:
Οη παηώληεο αλαπηύζζνληαη θαιύηεξα ζε θξύα θιίκαηα γηαηί
έρνπλ θαιύηεξε αλζνθνξία εάλ δνθηκαζηνύλ ζε κία έληνλε
πεξίνδν ςπρξνύ ρεηκώλα. Οη παηώληεο αλαπηύζζνληαη θαη
αλζίδνπλ θαιύηεξα κε ειηνθάλεηα, αιιά κπνξνύλ λ' αληέμνπλ
θαη ζε εκηζθηεξό πεξηβάιινλ. Γελ έρνπλ ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο
εδάθνπο, αιιά ζίγνπξα σθεινύληαη από ηελ πξνζζήθε
νξγαληθώλ ζηνηρείσλ θαη θνκπόζηαο ρώκαηνο ζηελ ηξύπα
θπηέκαηνο, όηαλ ηνπνζεηνύληαη ζηνλ θήπν. Δθηόο από
απηό, ρξεηάδνληαη θαιή απνζηξάγγηζε θαη νπδέηεξν pH
εδάθνπο (pH 7.0) ή ην πνιύ πνιύ ειαθξώο όμηλν. Θα πξέπεη
λα θπηεπηνύλ καθξηά από κεγάια δέληξα ή ζάκλνπο γηαηί ζα
ππάξρεη αληαγσληζκόο ζηηο ξίδεο ηνπο θαη ζηελ απνξξόθεζε
ζξεπηηθώλ ζηνηρείσλ, κε απνηειέζκαηα νξαηά ζην κέγεζνο θαη
ηελ πνηόηεηα ησλ ινπινπδηώλ ηνπο, ηα νπνία ζα είλαη ζαθώο
κηθξόηεξα. Σηηο παηώληεο δελ αξέζνπλ νη ζπρλέο
κεηαθπηεύζεηο, έηζη επηιέμηε πξνζεθηηθά ην κέξνο πνπ ζα ηελ
θπηέςεηε.

15. Τξηαληάθπιιν:
Δίλαη θαιισπηζηηθό θαη θπιινβόιν θπηό. Απνηειείηαη από
ηε ξίδα, ηνλ βιαζηό, ηα θύιια θαη ηα κπνπκπνύθηα ηεο. Ζ ξίδα ηεο ηξηαληαθπιιηάο είλαη
απνμπισκέλε θαη δηαθιαδίδεηαη πξνο όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο. Σπλερίδνληαο, ν βιαζηόο
ηεο αξρηθά είλαη ηξπθεξόο θαη πξάζηλνο, ελώ θάπνηα ζηηγκή αξρίδεη λα ζθιεξαίλεη θαη
λα απνμεξαίλεηαη. Δπίζεο, ν βιαζηόο εμσηεξηθά έρεη αγθάζηα, όπσο θαη ηα θύιια ζηηο
άθξεο ηνπο. Τα άλζε ηεο ηξηαληαθπιιηάο βγαίλνπλ ζηηο άθξεο ησλ ηξπθεξώλ βιαζηώλ.
Σηελ αξρή είλαη θιεηζηά ηα κπνπκπνύθηα ηεο, ελώ ζηγά ζηγά αξρίδνπλ λα αλνίγνπλ θαη
λα μεπεηάγνληαη ηα πέηαια. Τα πέηαια έρνπλ δηάθνξα ρξώκαηα
όπσο ιεπθό, θόθθηλν, ξνδ, θίηξηλν θαη άιια. Τν ρξώκα ησλ ινπινπδηώλ ηνπο είλαη
αλάινγν κε ηελ πνηθηιία ηεο θάζε ηξηαληαθπιιηάο.
Ζ ηξηαληαθπιιηά πνιιαπιαζηάδεηαη κε πέληε ηξόπνπο. Πνιιαπιαζηάδεηαη κε
παξάξξηδα, κε ζπέξκαηα, κε θαηαβνιάδεο, κε κνζρεύκαηα θαη κε κπόιηαζκα. Ζ
ηξηαληαθπιιηά, εθηόο απν ηελ νκνξθηά θαη ηα επσδηαζηά άλζε, παξέρεη
θαη αηζέξην αξσκαηηθό ιάδη εμαηξεηηθήο πνηόηεηαο, πνπ παίξλνπκε από ηα ξνδνπέηαιά
ηεο θαη πνπ ρξεζηκεύεη ζηελ παξαζθεπή αξσκάησλ. Δπίζεο ηα πέηαια ησλ
ηξηαληάθπιισλ, θπξίσο ηα ξνδ, κπνξνύλ λα γίλνπλ θαη γιπθό

16. Μνζρνκπίδειν:
Τα άγξηα κνζρνκπίδεια έρνπλ θαηαγσγή από ηε
Σηθειία, ηελ Κίλα, Μάιηα, Σξη Λάλθα θαη άιια
κέξε, αιιά ε πξαγκαηηθή πξνέιεπζε ηνπ είδνπο ράλεηαη
ζηα βάζε ηεο ηζηνξίαο. Ζ πξώηε γξαπηή
αλαθνξά, σζηόζν, απνδίδεηαη ζηνλ Σηθειό κνλαρό
Francisco Cupani ν νπνίνο είρε ηε θξνληίδα ελόο
βνηαληθνύ θήπνπ ζηε Σηθειία. Ο Cupani δεκνζίεπζε κία
γξαπηή πεξηγξαθή ηνπ θπηνύ ην 1699, θαη έζηεηιε ζπόξν
ζε άιινπο Δπξσπαίνπο βνηαλνιόγνπο θαη ε θαιιηέξγεηά
ηνπ μεθίλεζε. Τν κνζρνκπίδειν ζα γηλόηαλ ηειηθά ην πην
επξέσο δηαδνκέλν θαιιηεξγεηηθό είδνο γηα θήπνπο
παγθόζκηα.

17. Τνπιίπα:
Ζ ηνπιίπα ζεσξείηαη από ηα πην όκνξθα θαη
ηδηαίηεξα είδε ινπινπδηώλ. Αλ ζθέθηεζαη λα ηε
ρξεζηκνπνηήζεηο ζηε δηαθόζκεζε ηεο
εθθιεζίαο ή ηεο γακήιηαο δεμίσζεο, ζα ήηαλ
θαιό λα γλσξίδεηο νξηζκέλεο βαζηθέο
πιεξνθνξίεο γηα εθείλε.

18. Εηλληα:
Δίλαη ε επνρή πνπ νη απιέο καο ρξεηάδνληαη κηα
γεξή δόζε ρξώκαηνο κηαο θαη νη πςειέο
ζεξκνθξαζίεο έρνπλ αξρίζεη θαη θηηξηλίδνπλ ηα
πάληα γύξσ καο. Απηό πνπ πξέπεη λα
πξνζέμνπκε ζηα ινπινύδηα πνπ δηαιέγνπκε λα
θπηέςνπκε από εδώ θαη πέξα είλαη ε αληίδξαζε
ηνπο ζηνλ ήιην. Μελ μερλάκε όηη ππάξρνπλ
ινπινύδηα πνπ δελ ηνπο αξέζεη ε απεπζείαο
έθζεζε ζην έληνλν θσο, θάηη πνπ κπνξεί λα
αθήζεη αξθεηά θελά ρξώκαηνο ζηνλ θήπν ή ηελ
απιή καο. Από ηελ άιιε ππάξρνπλ
ινπινύδηα, όπσο απηό γηα ην νπνίν ζα
δηαβάζεηε παξαθάησ, πνπ αγαπνύλ ηνλ ήιην
θαη… ην δείρλνπλ.