2. Krótkie i tajemnicze słowo "sumienie"
pojawiało się nieustannie w historii
ludzkości.
W Biblii używane jest, znane od
zawsze, słowo "serce", które bardziej
przemawia do naszej wyobraźni. Tak
jest i teraz: kiedy mówimy "moje
sumienie", odruchowo kładziemy rękę
na sercu.
Widocznie pragniemy wyrazić coś, co
jest w nas, co jest niezbywalne i
bardzo cenne, czego nie wyrzekniemy
się dla innego dobra
3. 2.3. Sumienie i jego
rodzaje (str. 41-43)
Cele katechetyczne:
– wyjaśnienie pojęcia sumienia;
– zapoznanie z zasadami działania sumienia;
– zachęcenie do troski o kształtowanie własnego sumienia.
4. Uczniowie pracują w czterech grupach –
każda grupa dostaje kartkę A3, na której
zapisywane są odpowiedzi na pytania:
Grupa I i II – CO TO JEST SUMIENIE?
Grupa III i IV – JAKIE ZNASZ HASŁA,
POWIEDZENIA ZWIĄZANE ZE SŁOWEM
SUMIENIE ?
Czas na wykonanie zadania ok. 5
5. Przykładowe odpowiedzi:
wewnętrzny głos; głos Boga w
człowieku; rozróżnienie dobra
i zła; coś, co nam podpowiada,
jak czynić; głos moralności, mieć
czyste sumienie; przemówić do
sumienia; postępować zgodnie /
niezgodnie z sumieniem; mieć
wyrzuty sumienia; sumienie
gryzie; nie masz sumienia.
8. Oko nie tworzy
rzeczywistości, ale ją tylko
rejestruje, odczytuje.
Oko odbiera obraz w
konkretnych barwach, ale
tego obrazu nie „maluje”.
9. Podobnie rzecz ma się z
sumieniem: ono też nie kreuje
rzeczywistości moralnej, nie
określa, co jest dobre, a co złe,
ale odczytuje obiektywne
prawo moralne, odbiera co jest
dobre, a co złe.
10. Tym prawem są
przykazania,
nauczanie Jezusa
Chrystusa, oraz
normy określane
przez Urząd
Nauczycielski
Kościoła. Jest to tzw.
pozytywne czyli
kodyfikowane prawo
moralne.
11. Istnieje oprócz tego tzw. prawo
naturalne, czyli podstawowe
normy postępowania,
wpisane w ludzki rozum.
Do nich należy chociażby
poszanowanie życia swojego
i swoich najbliższych
czy podstawowa zasada:
czyń dobro, a unikaj zła.
13. „Sumienie to wewnętrzny
głos w człowieku, który
wzywa go do tego, by
bezwzględnie czynił dobrze
i bezwzględnie unikał zła.
Jest zarazem zdolnością
odróżnienia jednego od
drugiego. W sumieniu mówi
do człowieka Bóg”.
(z) Youcat nr 295
14. Ze względu na czas działania sumienia
Pochwala
lub
upomina,
gani
Ocenia czyn.
Oskarża lub
daje radość z
czynu
Doradza co
zrobić, jak
zrobić …
PRZED
DOKONANIEM
CZYNU
PODCZAS
DOKONYWANIA
CZYNU
PO
DOKONANYM
CZYNIE
16. Co ma wpływ
na kształtowanie naszego
sumienia?
np.: rodzice; nauczyciele;
opiekunowie; autorytety;
to, co czytamy;
filmy, jakie oglądamy; Kościół;
towarzystwo,
z którym przebywamy; ja sam
dokonuję wyborów.
Wniosek
17. Na nasze sumienie ma wpływ
mnóstwo różnorodnych
czynników.
Dlatego też jesteśmy
zobowiązani formować je tak,
aby było dla nas drogowskazem
do czynienia dobra,
a więc i zbawienia.
Bardzo wiele zależy od tego, co
świadomie wybieramy i czemu
pozwalamy mieć na nas wpływ.
18. Pomoc w formacji sumienia: (z)
Słowo Boże
Stawianie sobie wymagań
Częsty rachunek sumienia
Systematyczna spowiedź
Modlitwa
Przykład uczciwych ludzi
Upomnienie zatroskanych ludzi
Lektura wartościowej książki, czasopisma
Rekolekcje itp.
20. Tekst I:
„W formowaniu sumienia słowo Boże jest
światłem na naszej drodze; powinniśmy
przyjmować je przez wiarę i modlitwę oraz
stosować w praktyce. Powinniśmy także
badać nasze sumienie, wpatrując się w
krzyż Pana. Jesteśmy wspierani darami
Ducha Świętego, wspomagani świadectwem
lub radami innych ludzi i prowadzeni
pewnym nauczaniem Kościoła”. (KKK 1785)
• Jak formować sumienie?
• Co nam w tym pomaga?
21. Tekst II:
„Człowiek powinien być zawsze posłuszny
pewnemu sądowi swojego sumienia. Gdyby
dobrowolnie działał przeciw takiemu sumieniu,
potępiałby sam siebie. Zdarza się jednak, że
sumienie znajduje się w ignorancji i wydaje błędne
sądy o czynach, które mają być dokonane lub już
zostały dokonane.
Ignorancja często może być przypisana
odpowiedzialności osobistej. Dzieje się tak, «gdy
człowiek niewiele dba o poszukiwanie prawdy
i dobra, a sumienie z nawyku do grzechu powoli
ulega niemal zaślepieniu». W tych przypadkach
osoba jest odpowiedzialna za zło, które popełnia”.
(KKK 1790–1791)
• Dlaczego nie wolno działać wbrew sumieniu?
• Kiedy sumienie jest błędne?
22. Tekst III:
„Nieznajomość Chrystusa i Jego Ewangelii, złe
przykłady dawane przez innych ludzi, zniewolenie
przez uczucia, domaganie się źle pojętej
autonomii sumienia, odrzucenie autorytetu
Kościoła i Jego nauczania, brak nawrócenia
i miłości mogą stać się początkiem wypaczeń
w postawie moralnej.
Jeśli – przeciwnie – ignorancja jest niepokonalna
lub sąd błędny bez odpowiedzialności podmiotu
moralnego, to zło popełnione przez osobę nie
może być jej przypisane. Mimo to pozostaje ono
złem, brakiem, nieporządkiem. Konieczna jest
więc praca nad poprawianiem błędów sumienia”.
(KKK 1792–1793)
• Co powoduje błędne sumienie?
• Co należy zrobić, by poprawić błędy sumienia?
27. Modlitwa na zakończenie
„Jeśli, synu, nauki me przyjmiesz
i zachowasz u siebie wskazania, ku mądrości
nachylisz swe ucho, ku roztropności
nakłonisz swe serce, tak, jeśli wezwiesz
rozsądek, przywołasz donośnie rozwagę, jeśli
szukać jej poczniesz jak srebra
i pożądać jej będziesz jak skarbów – to
bojaźń Pańską zrozumiesz, osiągniesz
znajomość Boga. Bo Pan udziela mądrości,
z ust Jego – wiedza, roztropność: dla
prawych On chowa swą pomoc, On – tarczą
żyjącym uczciwie. On strzeże ścieżek
prawości, ochrania drogi pobożnych”.
(Prz 2,1-8)
