15η Μετεκπαιδευτική Επιστημονική Παιδιατρική Ημερίδα Παιδιατρική Κλινική & Μ.Ε.Ν. Νεογνών, Βενιζέλειο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου

1. Η ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΣΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
ΤΩΝ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ
Φ. Κανακούδη – Τσακαλίδου
Ομότιμη Καθηγήτρια
Παιδιατρικής - Ανοσολογίας
της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ

2. Σύγκρουση συµφερόντων (conflict of interest)
Σύµφωνα µε την α.π. 47558/4-7-2012 Εγκύκλιο του ΕΟΦ
∆εν υπάρχει σύγκρουση συµφερόντων

3. ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΟΜΙΛΙΑΣ
• Εισαγωγή
• Σύνδεση βασικών γνώσεων Ανοσολογίας
με την εμβολιολογία (Vaccinology)
• Προϋποθέσεις για την επιτυχία των
εμβολιασμών

4. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
• Εμβόλια: Τα μέσα (εργαλεία) που χρησιμοποιούμε για
να καταστήσουμε ένα άτομο «άνοσο», δηλαδή
απρόσβλητο σε συγκεκριμένη νόσο.
• Εμβολιασμός: Η διαδικασία εισαγωγής στον οργανισμό
του συγκεκριμένου ατόμου ενός ή περισσοτέρων
εμβολίων.
• Απαιτούμενα για την επιτυχία του εμβολιασμού:
Η γνώση βασικών αρχών της Ανοσολογίας (ώστε να
γνωρίζουμε ότι αυτό που κάνουμε είναι σωστό)
και η τήρηση ορισμένων προϋποθέσεων ώστε να έχουμε
άριστο αποτέλεσμα.

5. ΕΠΙΤΥΧΗΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ
• Είναι αυτός που εξασφαλίζει προστατευτική ανοσία
(υψηλό τίτλο αντισωμάτων, ικανό να δεσμεύει όλη την
ποσότητα αντιγόνου, υψηλό επίπεδο κυτταρικής ανοσίας)
αλλά και μακροχρόνια ανοσία (κατά κανόνα, τουλάχιστον
για >5 χρόνια).
Προστατευτική ανοσία: Συνδέεται με την ανοσογονικότητα
του εμβολίου (χρειαζόμαστε ισχυρή ανοσιακή απάντηση:
χυμική, κυτταρική, δεξαμενή μνημονικών κυττάρων)
Μακροχρόνια ανοσία : Συνδέεται επιπλέον και με
ορισμένες «προϋποθέσεις» (σχήμα εμβολιασμού, ηλικία
εμβολιασμού, αναζωπυρώσεις της ανοσίας κ. ά)

6. ΤΟ ΑΝΟΣΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ:
Όργανα, Ιστούς, Κύτταρα, Δραστικά μόρια /Ουσίες
Οργάνωση σ’ ένα σύνολο αλληλοεξαρτώμενων
μηχανισμών που εξασφαλίζει στον οργανισμό:
ΑΝΟΣΙΑ
ΦΥΣΙΚΗ (Φ.Α)
(συγγενής, σύμφυτη, innate)
ΕΙΔΙΚΗ (ΕΙΔ.Α)
(επίκτητη, Adaptive)
ΒΑΣΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΣ
Αναγνωρίζει κάθε ξένη προς τον οργανισμό ουσία
(κάθε ξένη στερεοχημική δομή)
Κινητοποιεί τις διαδικασίες εξουδετέρωσής της
ΑΝΟΣΙΑΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

7. ΑΝΟΣΙΑΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ (ΑΑ)
Η ΑΑ έχει δύο φάσεις:
Φάση αναγνώρισης (σύνδεση της στερεοχημικής δομής με τον
κατάλληλο κυτταρο-επιφανειακό υποδοχέα).
Θεωρητικά, για κάθε ξένη στερεοχημική δομή υπάρχει κάποιος
υποδοχέας που είναι κατάλληλος να συνδεθεί με αυτήν
(εκμαγείο).
Φάση εξουδετέρωσης (αποδόμηση, απέκκριση, αλλαγή της
στερεοχημικής δομής της ξένης ουσίας κ.ά.).

8. ΑΝΤΙΓΟΝΑ, ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΙΚΟΙ ΕΠΙΤΟΠΟΙ
• Κάθε ξένη ουσία (στερεοχημική
δομή) που είναι αναγνωρίσιμη
από το ΑΣ και ικανή να επάγει AA
καλείται αντιγόνο (Ag-antigen)
• Θέσεις (περιοχές) σύνδεσης του
αντιγόνου με κάποιον υποδοχέα
= αντιγονικοί επίτοποι
• Σύνδεση αντιγονικού επίτοπου-
υποδοχέα
Έκπτυξη αντίστοιχων ειδικών
κυτταρικών κλώνων

9. ΑΝΤΙΓΟΝΑ ΕΜΒΟΛΙΩΝ
• Όταν ένα αντιγόνο είναι ικανό να επάγει
ισχυρή ΑΑ καλείται ανοσογόνο ( immunogen)
• Τα αντιγόνα των εμβολίων πρέπει να είναι
ανοσογόνα ώστε να προκαλούν ισχυρή ΑΑ
• Σε περίπτωση που είναι ασθενή αντιγόνα
παρεμβαίνει η τεχνολογία

10. ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΝOΣ ΕΜΒΟΛΙΟΥ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ
Αναγνώριση του αντιγόνου του από το ΑΣ →Κινητοποίηση της
φυσικής και ειδικής ανοσίας: Ανοσιακή απάντηση (ΑΑ)
Κινητοποίηση της ειδικής ανοσίας: → παραγωγή:
1. Ειδικών για το αντιγόνο κλώνων Τ κυττάρων (κυτταρική ανοσία)
2. Ειδικών κλώνων Β κυττάρων που παράγουν ειδικά για το
αντιγόνο αντισώματα (χυμική ανοσία)
3. Ειδικών κλώνων Τ και Β κυττάρων που θα διατηρήσουν
τη μνήμη της γνωριμίας με το συγκεκριμένο αντιγόνο
(μνημονικά Τ και Β κύτταρα)
Ολοκληρωμένη και ισχυρή ανοσιακή απάντηση

11. ΑΝΟΣΙΑΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ
• Η ΑΑ στα εμβόλια, είναι κατά κανόνα μικτού τύπου: χυμικού
(ειδικοί κλώνοι Β κυττάρων) και κυτταρικού (ειδικοί κλώνοι
Τ κυττάρων)
• Η ΑΑ χυμικού τύπου μετράται με τον τίτλο των ειδικών
αντισωμάτων στον ορό μετά τον εμβολιασμό (ορομετατροπή)
• Η ΑΑ κυτταρικού τύπου δεν είναι μετρητή, ωστόσο υπάρχει και
προστατεύει (π.χ. παρά την πτώση του τίτλου των ειδικών
αντισωμάτων σε μη προστατευτικά επίπεδα, το άτομο δεν
νοσεί)
• Η ΑΑ στα εμβόλια, εξασφαλίζει επιπλέον: ειδική ανοσιακή
μνήμη (immune memory, μνημονικά κύτταρα) και «κατάσταση
ετοιμότητας» (priming)

12. ΜΝΗΜΗ- ΜΝΗΜΟΝΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ
Απλουστευμένη σχηματική απεικόνιση του κύκλου ζωής ενός κυττάρου της
ειδικής ανοσίας. Μνημονικά Β ή Τ κύτταρα.
ΤCM: κεντρικά μνημονικά κύτταρα (T central memory cells)
TEM: Τ δραστικά μνημονικά κύτταρα (T effector memory cells)
Ενεργοποιημένο

13. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ (“PRIMING”)
Είναι η παρακαταθήκη μνήμης της πρώτης
αντιγονικής εμπειρίας του ΑΣ με ένα συγκεκριμένο
Ag (στην προκείμενη περίπτωση το Ag του εμβολίου)
(παρακαταθήκη δηλαδή, ειδικών για το αντιγόνο
κλώνων μνημονικών Τ και Β κυττάρων)
Με τον τρόπο αυτόν το ΑΣ είναι σε κατάσταση
«ετοιμότητας» ώστε να δράσει άμεσα σε κάθε
επόμενη είσοδο του ίδιου Ag στον οργανισμό
και να το εξουδετερώσει

14. ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΕΜΒΟΛΙΩΝ
• Τα σκευάσματα των εμβολίων περιέχουν:
• Ένα ή περισσότερα αντιγόνα.
• Ανοσοενισχυτικούς παράγοντες (Adjuvants / έκδοχα, carrier
proteins/ πρωτεΐνες – μεταφορείς)
• Σταθεροποιητικές ουσίες (stabilizers)
• Συντηρητικά (preservatives)
• Αντιβιοτικά (antibiotics)
• Προσμίξεις καλλιέργειας κυττάρων, ιστών κ.ά

15. ΤΙ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΝΑ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ
Ανοσογόνο: Είναι το βασικότερο συστατικό του σκευάσματος του
εμβολίου, προέρχεται από συγκεκριμένο (ους) λοιμογόνο(ους)
παράγοντα(ες), ικανό να:
• επάγει ισχυρή ΑΑ κατά του αντίστοιχου λοιμογόνου παράγοντα
χωρίς να προκαλεί σοβαρές αντιδράσεις-επιπλοκές
• αποθηκεύει ειδική ανοσιακή μνήμη (μνήμη προηγούμενης
γνωριμίας με το ίδιο αντιγόνο, immune memory/memory cells,
μνημονικά κύτταρα)
• δημιουργεί «κατάσταση ετοιμότητας» (priming): Προστασία από
μελλοντική συνάντηση με τον ίδιο λοιμογόνο παράγοντα.
Άλλες ουσίες: χαμηλή αντιδραστικότητα, υψηλή ασφάλεια

16. ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΒΟΛΙΩΝ
ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ
• Ανοσογονικότητα (Immunogenicity): Ικανοποιητική
ορομετατροπή μετά τον απαιτούμενο αριθμό δόσεων
• Χαμηλή αντιδραστικότητα (Reactogeneicity): Ανεπιθύμητες
τοπικές και ελαφρές συστηματικές αντιδράσεις: όχι συχνές
• Ασφάλεια (Safety): Όχι βαριές ανεπιθύμητες αντιδράσεις
• Αποτελεσματικότητα (Efficacy, Effectiveness):
Μακροπρόθεσμη προστατευτική ανοσία (ικανοποιητικό
επίπεδο χυμικής, κυτταρικής ανοσίας, ανοσιακής μνήμης)

17. ΑΝΟΣΟΓΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΕΜΒΟΛΙΩΝ
Η αντιγονική ταυτότητα του εμβολίου (δηλ. η ικανότητά του
να επάγει όχι μόνο ισχυρή αλλά και ειδική ΑΑ για τον
συγκεκριμένο λοιμογόνο παράγοντα) σηματοδοτεί την
ανοσογονικότητά του
Η διατήρηση τις αντιγονικής ταυτότητας στο σκεύασμα του
εμβολίου είναι σημαντική για τη διατήρηση της
ανοσογονικότητάς του
Η ανοσογονικότητα μπορεί να χαθεί εάν για οποιονδήποτε
λόγο μεταβληθεί η στερεοχημική δομή του ανοσογόνου.
(φαινόμενο παρεμβολής) . Mπορεί όμως και να ενισχυθεί.

18. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΣΟΓΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ
ΕΜΒΟΛΙΩΝ
• Προσρόφηση σε ανοσοενισχυτικές ουσίες (adjuvants)
• Σύζευξη με πρωτεΐνες (conjugated vaccines)
• Σχηματισμός συμπλόκων (aggregates) του Ag με κάτι άλλο (
σωματίδια που μιμούνται ιούς π.χ. HPV), λιπίδια, σφαιρίδια
κ. ά)
• Ενσωμάτωση DNA που κωδικοποιεί το Ag ενός λοιμογόνου
παράγοντα σε έναν εξασθενημένο μικροοργανισμό -
μεταφορέα (βακτήριο ή ιό) με τεχνικές μηχανικής γενετικής

19. • Ευοδώνουν τη δημιουργία κοκκιώματος στον τόπο
της ένεσης
• Γίνεται βραδεία απελευθέρωση του αντιγόνου και
παρατεταμένη διέγερση του ΑΣ με αποτέλεσμα να
προκαλείται ισχυρή ΑΑ
Παραδείγματα :
• Υδροξείδιο του αλουμινίου (πχ. με τοξοειδή τουTe, D)
• Νεότερα ανοσοενισχυτικά: Alum + ASO4, AS γρίπης
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΣΟΓΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΜΕ ΑΝΟΣΟΕΝΙΣΧΥΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

20. Σύζευξη του Ag του εμβολίου (π.χ.πολυ/ολιγοσακχαρίτες
της κάψας του μικροβίου που είναι ασθενή ανοσογόνα)
με μια πρωτεΐνη μεταφορέα
Παραδείγματα :
Hib, Pneum, Mening : για να γίνουν ισχυρά ανοσογόνα
πρέπει να συνδεθούν με ορισμένες πρωτεΐνες, όπως:
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΣΟΓΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΣΥΖΕΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ

21. ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ
• ΤΤ : τοξοειδές του κλωστ. Τετάνου
• ΟΜΡ: πρωτεΐνη της εξωτερικής μεμβράνης του
μηνιγγιτιδοκόκκου ή μη τυποποιήσιμου Hib
• DT : τοξοειδές του κορυν. της διφθερίτιδας
• CRM197 : πρωτεΐνη μιας ατοξικής φυσικής
παραλλαγής της διφθεριτικής τοξίνης

22. Σύζευξη του Ag με
πρωτεΐνη
Επαγωγή επιθυμητής
ανοσιακής απάντησης

23. ΤΥΠΟΙ ΕΜΒΟΛΙΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ
ΤΟ ΑΝΟΣΟΓΟΝΙΚΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ (1)
Το ανοσογόνο ενός εμβολίου μπορεί να είναι :
• Ολόκληρος ο παθογόνος μικροοργανισμός
(ολοκυτταρικό νεκρό ή ζων εξασθενημένο)
• Τμήμα της μεμβράνης /κάψας του παθογόνου μ.
(Ακυτταρικό: τμηματικό split, subunit)
• Κεκαθαρμένες, μη τοξικές πρωτεΐνες (toxoids)
• Συστατικά της μεμβράνης /κάψας (πολυσακχαριδικά,
λιποπολυσακχαριδικά, γλυκοπρωτεινικά, λιποπρωτεινικά)
• Ανασυνδυασμένες πρωτεΐνες/ πεπτίδια (τμηματικά εμβόλια
που παράγονται με μεθόδους μηχανικής γενετικής)

24. ΤΥΠΟΙ ΕΜΒΟΛΙΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ
ΤΟ ΑΝΟΣΟΓΟΝΙΚΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ (2)
• Μη συζευγμένα μονοδύναμα εμβόλια
• Μη συζευγμένα μονοδύναμα πολυσυστατικά
εμβόλια
• Συζευγμένα εμβόλια
• Συνδυασμένα ή πολυδύναμα εμβόλια

25. ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΑ Ή ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑ
(Combined ή Multi-valent vaccines)
Εμβόλια που περιέχουν στο ίδιο σκεύασμα πολλά
διαφορετικά αντιγόνα (μέχρι 6), τα οποία μπορεί να
συνυπάρξουν χωρίς αλληλεπιδράσεις που να επηρεάζουν
την αντιγονική ταυτότητα /ανοσογονικότητα του εμβολίου
Αλληλεπιδράσεις: μεταξύ διαφορετικών ανοσογόνων ή
μεταξύ ανοσογόνων κ.ά. συστατικών του σκευάσματος του
εμβολίου (interference phenomenon)

26. ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΑ (ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΑ) ΕΜΒΟΛΙΑ ΠΟΥ
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
DTaP + Hib (4)
DTaP + IPV και TdaP + IPV (4)
DTaP + HBV (4)
DTaP + IPV + Hib (5)
DTaP + HBV + Hib (5)
DTaP + HBV + IPV + Hib (6)
MMR + VAR (MMRV) (4)
HBV + HAV

27. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΩΝ /
ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΕΜΒΟΛΙΩΝ
• Ελάττωση του συνολικού κόστους της
ανοσοποίησης:
• Απλοποίηση της διαδικασίας του εμβολιασμού
- λιγότερες επισκέψεις / ενέσεις
- καλύτερη συνεργασία γιατρού – γονέων / παιδιού
• Αύξηση του ποσοστού εμβολιαστικής κάλυψης για
όλα τα εμβόλια

28. ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΒΟΛΙΩΝ
ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ
• Ανοσογονικότητα (Immunogenicity): Ικανοποιητική
ορομετατροπή μετά τον απαιτούμενο αριθμό δόσεων
• Χαμηλή αντιδραστικότητα (Reactogeneicity): Ανεπιθύμητες
τοπικές και ελαφρές συστηματικές αντιδράσεις: όχι συχνές
• Ασφάλεια (Safety): Όχι βαριές ανεπιθύμητες αντιδράσεις
• Αποτελεσματικότητα (Efficacy, Effectiveness):
Μακροπρόθεσμη προστατευτική ανοσία (ικανοποιητικό
επίπεδο χυμικής, κυτταρικής ανοσίας, ανοσιακής μνήμης)

29. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΜΒΟΛΙΩΝ
Ελέγχεται έμμεσα με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα
στα επόμενα του εμβολιασμού χρόνια (τόσο στις κλινικές
μελέτες, όσο και στις πραγματικές συνθήκες)
Εκτιμάται:
• Η συχνότητα προσβολής (attack rate) από ένα νόσημα
ατόμων, που ήταν ήδη εμβολιασμένα, μέσω
ενδοοικογενειακής διασποράς
• Η συχνότητα των κρουσμάτων ενός νοσήματος στον γενικό
πληθυσμό (κίνηση του νοσήματος) πριν και μετά από μαζικό
εμβολιασμό
• Η βαρύτητα και η διάρκεια του νοσήματος στα άτομα που
νόσησαν ενώ είχαν εμβολιασθεί στα προηγούμενα χρόνια

30. ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
• Όχι μόνο εξασφαλίζοντας ανοσιακή μνήμη
(μνημονικά κύτταρα/ κατάσταση ετοιμότητας)
με το κατάλληλο ανοσογόνο, αλλά και
• τηρώντας τις προϋποθέσεις για επιτυχή
εμβολιασμό ώστε να έχουμε μακροχρόνια
προστατευτική ανοσία:
Προϋποθέσεις: σχήμα εμβολιασμού (βασικός,
αναζωπυρώσεις, ηλικία)

31. ΣΧΗΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ (1)
«Πόσες δόσεις ενός εμβολίου χρειάζονται
ώστε να εξασφαλισθεί μακροπρόθεσμη
προστατευτική ανοσία (>5 χρόνια)» = Δόσεις βασικού
εμβολιασμού (ΒΕ)
Βασικός εμβολιασμός
Αυτός που εξασφαλίζει μακροπρόθεσμη
προστατευτική ανοσία (> 5 χρόνια) ανεξάρτητα
από τον αριθμό των δόσεων που απαιτούνται
για τον σκοπό αυτόν (1,2,3,4)

32. ΣΧΗΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ (2)
Ακυτταρικά (νεκρά) εμβόλια: Βραχυπρόθεσμη ανοσία
Ολοκυτταρικά, ζώντα εξασθενημένα εμβόλια:
Μακροπρόθεσμη ή ισόβια ανοσία
Διαφορετικό σχήμα ΒΕ
Για όλα τα ολοκυτταρικά (ζώντα) εμβόλια ο ΒΕ
ολοκληρώνεται με 1 δόση (εξαίρεση Polio, Rota)
Για όλα τα ακυτταρικά (νεκρά) εμβόλια ο ΒΕ
ολοκληρώνεται με 2-4 δόσεις
Το ελάχιστο μεσοδιάστημα μεταξύ 2 δόσεων είναι
8 εβδομάδες (επείγουσες καταστάσεις 4εβδ)

33. ΚΑΤΟΨΗ ΑΝΟΣΙΑΚΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ
Πρωτογενής (1η γνωριμία του ΑΣ με το Αg)
Δευτερογενής, Τριτογενής κλπ (επόμενες συναντήσεις
του ΑΣ με το ίδιο Αg)
Στους εμβολιασμούς χρειαζόμαστε ΑΑ δευτερογενούς,
τριτογενούς κλπ τύπου ώστε να έχουμε μακροχρόνια
προστατευτική ανοσία.

34. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Πρωτογενής Αντισωματική Απάντηση (ΠΑΑ). Μεσολαβεί μια λανθάνουσα
περίοδος 1ημ-4εβδ και ακολουθεί η βαθμιαία παραγωγή ειδικών IgM Abs
Κορύφωση μετά 4ημ-4εβδ και βαθμιαία ελάττωση μέχρι μη ανίχνευσης
(4-6 εβδ)

35. ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Δευτερογενής Αντισωματική Απάντηση (ΔΑΑ).
Δεν υπάρχει λανθάνουσα περίοδος.
Η ΔΑΑ είναι άμεση, τύπου IgG, υψηλότερη, με κορύφωση σε 1-3 ημέρες
Τα χαρακτηριστικά της ΔΑΑ οφείλονται στην άμεση δράση των μνημονικών Τ και Β
κυτ. που δημιουργήθηκαν κατά την 1η είσοδο του εμβολίου στον οργανισμό
(ΠΑΑ, Priming )

36. Ζων εξασθενημένο
εμβόλιο
Νεκρό εμβόλιο
1η
Δόση
1η
Δόση
2η
Δόση
3η
Δόση
ΑΝΟΣΙΑΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ ΜΕ ΖΩΝΤΕΣ, ΕΞΑΣΘΕΝΗΜΕΝΟΥΣ
ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ

37. ΑΝΑΖΩΠΥΡΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ
Κάθε επόμενη είσοδος του ίδιου Ag (δόση εμβολίου)
στον οργανισμό προκαλεί ΑΑ παρόμοια με τη
δευτερογενή (επαναληπτικές δόσεις, αναζωπυρώσεις)
Η προστατευτική ανοσία διατηρείται μακροχρόνια ή
δια βίου εάν υπάρχουν ευκαιρίες αναζωπύρωσής της,
φυσικές ή τεχνητές/προκλητές )

38. ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ
• Τέλος του 2ου μήνα της ζωής: πτώση του τίτλου των
«βραχύβιων» μητρικών αντισωμάτων (D,T, Κοκ, Πολ)
• Τέλος του 1ου έτους της ζωής: πτώση των «μακρόβιων»
μητρικών αντισωμάτων (ιλαρά, ερυθ, παρωτ, ανεμευλ)
• Νεογνική περίοδος (Ηπατ. Β, ΤΒ)
Γενικά η έναρξη των εμβολιασμών μπορεί να
γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία (σε παιδιά με
διαφυγή εμβολιασμού). Ειδικά χρονοδιάγραμμα στο ΕΠΕ

39. ΕΧΕΙ ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟ ΒΡΕΦΙΚΟ ΑΝΟΣΙΑΚΟ
ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΑ ΑΠΑΝΤΑ ΣΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ
ΠΟΛΛΩΝ ΑΝΤΙΓΟΝΩΝ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ;
Το ΑΣ του βρέφους διαθέτει μια απεριόριστη
ετερογένεια αντιγονικών υποδοχέων στην επιφάνεια
των Τ και Β κυττάρων (1018 και 1014 αντίστοιχα), ικανών
να «αναγνωρίσουν» και να συνδεθούν με τη μεγάλη
ποικιλία των αντιγόνων που ενδέχεται να συναντήσουν
είτε ταυτόχρονα ή ετεροχρονικά
Diversity of the immune system / clonal selection
Φαινόμενο αναδιάταξης γονιδίων (gene rearrangment)

40. ANTIGEN RECEPTORS
ANTIBOBIES
MITOSIS
Επιλογή του κατάλληλου
κυτταρικού κλώνου –
Σύνδεση Ag – κατάλληλου
υποδοχέα

41. Αναδιάταξη των V,D,J περιοχών του γονιδίου της Η αλυσίδας της Ig

43. ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΙΑ/ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ
ΤΟΥ ΑΝΟΣΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΑΝΟΣΟΕΠΙΤΗΡΗΣΗ
• Τα Β και Τ λεμφοκύτταρα έχουν τη μοναδική ικανότητα να
κυκλοφορούν από το αίμα στους ιστούς και πάλι πίσω δια
του λεμφικού συστήματος.
• Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι είναι μακρόβια
κύτταρα και διαθέτουν μια απεριόριστη ετερογένεια
αντιγονικών υποδοχέων, τους δίνει τη δυνατότητα της
διαρκούς επιτήρησης, ώστε να εντοπίζουν και να
αναγνωρίζουν (σύνδεση με τον κατάλληλο υποδοχέα)
κάθε ξένο αντιγόνο που εισβάλει στον οργανισμό.
• Το φαινόμενο αυτό καλείται «ανοσοεπιτήρηση» ή
«ανοσοεπαγρύπνηση»

44. ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ….
• Το ΑΣ έχει τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται με
ολοκληρωμένη ΑΑ σε πολλά αντιγόνα συγχρόνως
• «Εάν για οποιαδήποτε αιτία επέλθει αλλαγή στις
ημερομηνίες των εμβολιασμών το τελικό αποτέλεσμα
ως προς την απόκτηση προστατευτικής ανοσίας δεν
αλλάζει» ( κενό προστασίας)
• Δεν χρειάζεται να δοθούν επιπλέον δόσεις
• Καμιά δόση εμβολίου δεν χάνεται
• Υπάρχουν ειδικά χρονοδιαγράμματα στο ΕΠΕ της χώρας
μας για τα παιδιά που καθυστέρησαν να εμβολιαστούν

45. If you love children
protect them,
inject them

47. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΣΟΓΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ
• Σχηματισμός συμπλόκων (aggregates) του Ag με
κάτι άλλο π.χ.
Σωματίδια που μιμούνται ιούς (HPV),
σφαιρίδια καλυμμένα με το Ag,
λιπίδια που καλύπτουν το Ag, κ.ά.
• Ενσωμάτωση DNΑ που κωδικοποιεί το Ag ενός
λοιμογόνου παράγοντα σε έναν εξασθενημένο
μικροοργανισμό-μεταφορέα (βακτήριο ή ιός) με
τεχνικές μηχανικής γενετικής