Αρχαία Ιστορία Α΄ Γυμνασίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο - Βιβλιοθήκη
•
2 likes•598 views
Η Βιβλιοθήκη είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που θα σε βοηθήσει να αποκτήσεις μια ολοκληρωμένη εικόνα του μαθήματός σου. Μπορείς να τη συμβουλεύεσαι κάθε φορά που θέλεις να εμπλουτίσεις τις γνώσεις σου σχετικά με το θέμα της ενότητας, να μάθεις το λεξιλόγιο του κειμένου, να κλίνεις τα ουσιαστικά-επίθετα-μετοχές-αντωνυμίες των κειμένων ή να ελέγξεις τις γνώσεις σου απαντώντας σε ασκήσεις εκτός βιβλίου. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να χρησιμοποιείς το περιεχόμενο της Βιβλιοθήκης σε συνδυασμό με το σχολικό βιβλίο και την παρουσίαση του μαθήματος.
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Αρχαία Ιστορία Α΄ Γυμνασίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο - Βιβλιοθήκη
Similar to Αρχαία Ιστορία Α΄ Γυμνασίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο - Βιβλιοθήκη (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
Αρχαία Ιστορία Α΄ Γυμνασίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο - Βιβλιοθήκη
- 2. Σελίδα 2 από 116 1. ΟΙ ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ ΣΗ ΕΓΓΤ ΑΝΑΣΟΛΗ Πρόλογος Η Βιβλιοθήκη είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που θα σε βοηθήσει να αποκτήσεις μια ολοκληρωμένη εικόνα του μαθήματός σου. Μπορείς να τη συμβουλεύεσαι κάθε φορά που θέλεις να εμπλουτίσεις τις γνώσεις σου σχετικά με το θέμα της ενότητας, να μάθεις το λεξιλόγιο του κειμένου, να κλίνεις τα ουσιαστικά-επίθετα- μετοχές-αντωνυμίες των κειμένων ή να ελέγξεις τις γνώσεις σου απαντώντας σε ασκήσεις εκτός βιβλίου. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να χρησιμοποιείς το περιεχόμενο της Βιβλιοθήκης σε συνδυασμό με το σχολικό βιβλίο και την παρουσίαση του μαθήματος.
- 3. Σελίδα 3 από 116 Παρακάτω αναλύουμε το περιεχόμενο του μαθήματος, ώστε να το κατανοήσεις καλύτερα και να ξέρεις ακριβώς τι λέει το σχολικό βιβλίο.
- 4. Σελίδα 4 από 116 Οι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας: Πηελ πινύζηα πεξηνρή ηεο Κεζνπνηακίαο αλαπηύρζεθαλ δηαδνρηθά θαηά ηελ επνρή ηνπ Σαιθνύ ηξεηο πνιηηηζκνί, πξώηα απηόο ησλ Πνπκέξησλ, έπεηηα ν κεηαγελέζηεξνο πνιηηηζκόο πνπ πξνέθπςε από ηελ αλάκεημε ησλ Πνπκεξίσλ κε άιινπο ζεκηηηθνύο ιανύο θαη είρε θέληξν ηε Βαβπιώλα, θαη ηέινο ν Αζζπξηαθόο. Νη Πνπκέξηνη δεκηνύξγεζαλ ηε βάζε πάλσ ζηελ νπνία αλαπηύρζεθαλ νη κεηέπεηηα πνιηηηζκνί ηεο Κεζνπνηακίαο. Γεκηνπξγώληαο ηηο πξώηεο νξγαλσκέλεο πόιεηο ζηελ ηζηνξία, θαη νξγαλώλνληαο κηα από ηηο ηζρπξόηεξεο κνλαξρίεο όισλ ησλ επνρώλ, νη Πνπκέξηνη πνιύ γξήγνξα ρξεηάζηεθαλ ηε γξαθή, γηα λα θξαηνύλ αξρεία θαη πιεξνθνξίεο. Έηζη έθηαζαλ ζηε ζεκαληηθόηεξε ζπκβνιή ηνπο ζηνλ πνιηηηζκό, ηελ εθεύξεζε ηεο γξαθήο, πνπ όπσο θαηαιαβαίλεηε άιιαμε όιε ηελ αλζξσπόηεηα θαζώο νη άλζξσπνη πιένλ δε βαζίδνληαλ κόλν ζηε κλήκε ηνπο, αιιά είραλ αξρεία όπνπ απνζήθεπαλ παιαηόηεξεο γλώζεηο, αθήλνληαο έηζη ην κπαιό ηνπο ειεύζεξν γηα λέεο ζθέςεηο θαη πιεξνθνξίεο. Δπίζεο, νη Πνπκέξηνη άξρηζαλ λα επεμεξγάδνληαη ηα κέηαιια, θαη λα θηηάρλνπλ δηάθνξα αληηθείκελα θαζεκεξηλήο ρξήζεο από απηά, αιιάδνληαο έηζη ηε δσή ηνπο. Αλαθάιπςαλ ηνλ ηξνρό, δειαδή ηε ξόδα, κε ηελ νπνία κπόξεζαλ λα θηηάμνπλ δηάθνξεο άιιεο θαηαζθεπέο ρξήζηκεο γηα ηε δσή ηνπο θαη λα κεηαθέξνπλ πξάγκαηα ζε θαηαζθεπέο πνπ κεηαθηληόληνπζαλ πάλσ ζηνπο ηξνρνύο. Δπίζεο αλαθάιπςαλ ην άξνηξν, δηεπθνιύλνληαο έηζη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο γεο θαη απμάλνληαο ηελ παξαγσγή. Θαηαιαβαίλνπκε από όια απηά ηα επηηεύγκαηα ησλ Πνπκεξίσλ γηαηί ν Πνπκεξηαθόο πνιηηηζκόο είλαη ηόζν ζεκαληηθόο ζηελ εμέιημε ηεο παγθόζκηαο ηζηνξίαο. κσο ν ιαόο απηόο βξηζθόηαλ δηαξθώο ζε πόιεκν κε ηηο γεηηνληθέο θπιέο γηα ράξε ηνπ λεξνύ, πνπ ήηαλ ζε έιιεηςε ζε εθείλε ηελ πεξηνρή. Πε έλαλ από απηνύο ηνπο πνιέκνπο, ζηα κέζα ηεο 3εο ρηιηεηίαο, έλαο ζεκηηηθόο ιαόο θαηάθεξε λα ληθήζεη ηνπο Πνπκέξηνπο θα λα θαηαιάβεη ηε ρώξα ηνπο. Αθνινύζεζαλ θαη εηζβνιέο από άιινπο ζεκηηηθνύο ιανύο, νη νπνίνη ελζσκαηώζεθαλ ζε έλα εληαίν θξάηνο, κε πξσηεύνπζα ηε Βαβπιώλα. Νη λένη απηνί ιανί όκσο απνξξόθεζαλ ην Πνπκεξηαθό πνιηηηζκό, θαη νπζηαζηηθά ηνλ ζπλέρηζαλ, ρσξίο λα αλαθόςνπλ ηελ εμέιημή ηνπ. Έδσζαλ ηδηαίηεξε
- 5. Σελίδα 5 από 116 ώζεζε ζηηο ηέρλεο θαη ηα γξάκκαηα, αιιά θαη ζηηο επηζηήκεο, ηδηαίηεξα ηελ αζηξνλνκία. Από ηελ πεξίνδν απηή έρνπκε ηα αξραηόηεξα δείγκαηα λνκνζεζίαο θαη ινγνηερλίαο, ηνλ θώδηθα ηνπ Σακνπξακπί θαη ην έπνο ηνπ Γηιγακέο αληίζηνηρα. Από ηε κηα πιεπξά δειαδή νη αλζξώπηλεο θνηλσλίεο είραλ εμειηρζεί ηόζν ώζηε λα ρξεηάδεηαη απζηεξή νξγάλσζε θαη έιεγρνο, ελώ ηαπηόρξνλα είρε εμειηρζεί ε αίζζεζε ηνπ δηθαίνπ θαη ηνπ θνηλνύ θαινύ, θαη από ηελ άιιε είραλ θηάζεη ζε ηέηνην βαζκό εθιέπηπλζεο ώζηε λα δεκηνπξγνύλ πνίεζε. Ρν θξάηνο απηό θαηαιύζεθε ζηα ηέιε ηεο επνρήο ηνπ Σαιθνύ από ηνπο Αζζύξηνπο, έλα επίζεο ζεκηηηθό θύιν, πνπ θαηάθεξε λα επηβιεζεί ζηελ πεξηνρή θαη λα δεκηνπξγήζεη λέν θξάηνο κε πξσηεύνπζα ηε Ληλεπί. Οι Αιγύπτιοι: Ίζσο ν επξύηεξα γλσζηόο πνιηηηζκόο πνπ αλαπηύρζεθε ζηελ Δγγύο Αλαηνιή θαηά ηελ επνρή πνπ εμεηάδνπκε είλαη ν Αηγππηηαθόο. Ρα επηηεύγκαηα ησλ Αηγύπηησλ είλαη πνιιά θαη ε ζπκβνιή ηνπο ζηελ εμέιημε ηνπ παγθόζκηνπ πνιηηηζκνύ αλεμάληιεηε. Ζ Αίγππηνο είλαη κηα ρώξα πνπ από ηελ αξραηόηεηα δνύζε θαη πξνζδηνξηδόηαλ από ηνλ πνηακό Λείιν. Ξάληνηε ην λεξό έπαηδε θαζνξηζηηθό ξόιν ζηελ εμέιημε ησλ αλζξώπσλ. πσο είδακε, από ηελ επνρή ηνπ Ιίζνπ πξνηηκνύληαλ νη πεξηνρέο θνληά ζε λεξό (πνηάκηα, ζάιαζζεο, ιίκλεο θιπ) γηα λα ζηεζνύλ νη νηθηζκνί. Έηζη θαη ν πξώηνο πνιηηηζκόο, ν Πνπκεξηαθόο, αλαπηύρζεθε ζε πεξηνρή αλάκεζα ζε δύν πνηακνύο. Ρν ίδην ζπκβαίλεη θαη κε ηελ Αίγππην. Ν Λείινο πάληα έδηλε δσή ζηνπο θαηνίθνπο ηεο ρώξαο απηήο, δεκηνπξγώληαο εύθνξα εδάθε, βνζθνηόπηα γηα ηα δώα, θαη παξέρνληαο δξόκν επηθνηλσλίαο ζην εζσηεξηθό ηεο ρώξαο. Ζ ελαζρόιεζε κε ηε λαπζηπινΐα ζην Λείιν επλόεζε θαη ηα καθξηλόηεξα ηαμίδηα ζην Αηγαίν, όπνπ νη Αηγύπηηνη ηαμίδεπαλ γηα λα θάλνπλ εκπόξην. Πεκαληηθή ζπκβνιή ησλ Αηγππηίσλ είλαη ε ρξήζε ηνπ παπύξνπ σο γξαθηθήο ύιεο. Ν πάππξνο είλαη πνιύ πην εύρξεζηνο από νπνηαδήπνηε άιιε επηθάλεηα γηα γξαθή πνπ ρξεζηκνπνηνύληαλ σο ηόηε. Απνηέιεζε γηα πνιινύο αηώλεο πεγή πινπηηζκνύ γηα ηνπο Αηγππηίνπο, αθνύ ηνλ εμήγαγαλ ζε όιν ην γλσζηό ηόηε θόζκν.
- 6. Σελίδα 6 από 116 Νη Αηγύπηηνη ήηαλ πνιπζετζηέο, ιαηξεύνληαο ηαπηόρξνλα θαη ηνλ Φαξαώ, δειαδή ην βαζηιηά ηνπο, σο γην ηνπ ζενύ ζηξη. Ν Φαξαώ είρε ζετθή θαηαγσγή ζύκθσλα κε ηνπο Αηγύπηηνπο, θαη όινο ν ιαόο εξγαδόηαλ γη απηόλ. Νη ρσξηθνί, πνπ απνηεινύζαλ ηα 9/10 ηνπ πιεζπζκνύ, δνύιεπαλ γηα ηνλ Φαξαώ, θαιιηεξγώληαο γε πνπ δελ ήηαλ δηθή ηνπο θαη πιεξώλνληαο θόξνπο ζην Φαξαώ. Νη ηεξείο ηεινύζαλ ιεηηνπξγίεο ζην όλνκα ηνπ Φαξαώ, θαη όινο ν δηνηθεηηθόο κεραληζκόο ινγνδνηνύζε κόλν ζ’ απηόλ. Νη ηερλίηεο πνπ δνύζαλ ζηηο πόιεηο ήηαλ πνιύ εμεηδηθεπκέλνη, κε ηνλ θαζέλα λα αλαιακβάλεη κηα πνιύ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία. Πηα νξπρεία ηεο εξήκνπ δνύιεπαλ αηρκάισηνη πνιέκνπ, θπζηθά πξνο όθεινο ηνπ Φαξαώ. Έρνπκε ινηπόλ ζηελ Αίγππην ηνλ νξηζκό ηεο απόιπηεο κνλαξρίαο, κε ην Φαξαώ λα θαζνξίδεη θάζε πηπρή ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θαζεκεξηλόηεηαο. Ζ ζξεζθεία ησλ Αηγππηίσλ ήηαλ πνιπζετζηηθή, όπσο ζπλέβαηλε ζηνπο πεξηζζόηεξνπο ιανύο ηεο επνρήο. Θπξηόηεξνη ζενί ήηαλ ν ζηξηο, ν Ακόλ Οα θαη ε Ίζηο. Ζ γξαθή ηνπο ήηαλ ηα ηεξνγιπθηθά, ηα νπνία, αθνύ απνθξππηνγξαθήζεθαλ, έδσζαλ πιεξνθνξίεο γηα ηνλ Αηγππηηαθό θαη άιινπο πνιηηηζκνύο ηεο Κεζνγείνπ θαη ηεο Δγγύο Αλαηνιήο. Νη ππξακίδεο, νη ηάθνη δειαδή ησλ Φαξαώ, ήηαλ κεγαιόπξεπα θηίξηα, ησλ νπνίσλ νη δεπηεξεύνπζεο ιεηηνπξγίεο αθόκα κειεηώληαη. Ξάλησο, ιόγσ ηεο κνξθήο θαη ηνπ όγθνπ ηνπο είκαζηε ζίγνπξνη όηη θύξηνο ζηόρνο ηνπο ήηαλ λα επηβάιινπλ ηελ απόιπηε εμνπζία ησλ Φαξαώ αθόκα θαη κεηά ην ζάλαηό ηνπο. Ρέινο, νη Αηγύπηηνη πίζηεπαλ ζηε κεηά ζάλαηνλ δσή, θαη δηαηεξνύζαλ ηνπο λεθξνύο ηνπο ζε κνξθή κνύκηαο. Οι Φετταίοι: Νη Σεηηαίνη, έλα ιαόο Ηλδνεπξσπαηθήο θαηαγσγήο, έδεζαλ ζηε Κηθξά Αζία ζε έλα βαζίιεην πνπ δεκηνπξγήζεθε όηαλ πνιιέο κηθξέο θπιέο, δηαζθνξπηζκέλεο ζηελ πεξηνρή αξρηθά, ελώζεθαλ ζε έλα θξάηνο. Ξξσηεύνπζα ηνπ θξάηνπο απηνύ ήηαλ ε Σαηηνύζα. Νη Σεηηαίνη είραλ ζρέζεηο δηπισκαηηθέο (πξνθαλώο θαη εκπνξηθέο) κε ηνπο Κπθελαίνπο, ηνπο νπνίνπο νλόκαδαλ ‘Αραηνύο’ (‘Αρηγηάβα’), ζε πηλαθίδεο πνπ έρνπλ βξεζεί. Δπίζεο
- 7. Σελίδα 7 από 116 είραλ ηε δηθή ηνπο γξαθή. Ρν θξάηνο ηνπο θαηαιύζεθε από επηδξνκέο ησλ «ιαώλ ηεο ζάιαζζαο» ζηα ηέιε ηνπ 13νπ αηώλα. Οι λαοί της Παλαιστίνης: Πηα παξάιηα ηεο Ξαιαηζηίλεο δνύζαλ από ηελ 3ε ρηιηεηία νη Φνίληθεο, έλαο ιαόο πνπ καο είλαη θπξίσο γλσζηόο ιόγσ ηνπ αιθαβήηνπ πνπ εθεύξε, θαη ην νπνίν πηνζεηήζεθε από ηνπο Έιιελεο θαη αξγόηεξα από όιε ηελ Δπξώπε κέζσ ησλ Ιαηηληθώλ. Ξέξα από απηή ηε ζπκβνιή ηνπο όκσο ζηνλ πνιηηηζκό, νη Φνίληθεο ήηαλ θαη ζπνπδαίνη λαπηηθνί θαη έκπνξνη. Γελ ζρεκάηηζαλ ζπκπαγέο θξάηνο όπσο νη άιινη ιανί πνπ είδακε, αιιά δνύζαλ ζε αλεμάξηεηεο πόιεηο. Νη Δβξαίνη από ηελ άιιε πιεπξά είλαη έλαο από ηνπο ιανύο ηεο Κέζεο Αλαηνιήο πνπ αθόκα θαη ζήκεξα πξνθαιεί ην ελδηαθέξνλ ηνπ θόζκνπ, θαη έρνπλ εμαηξεηηθά ελδηαθέξνπζα ηζηνξία. Ιαόο ζεκηηηθήο θαηαγσγήο, πεξηπιαληόληνπζαλ γηα πνιύ θαηξό κέρξη πνπ εγθαηαζηάζεθαλ ζηελ Ξαιαηζηίλε. Κηα νκάδα Δβξαίσλ βξηζθόηαλ ζηελ Αίγππην αηρκάισηνη ζηα κέζα ηεο 2εο ρηιηεηίαο, θαηάθεξαλ όκσο, ππό ηελ εγεζία ηνπ Κσπζή θαη κε ηελ παξέκβαζε ηνπ ίδηνπ ηνπ Θενύ, λα δξαπεηεύζνπλ θαη λα επηζηξέςνπλ ζηελ Ξαιαηζηίλε. Ζ πεξηπέηεηά ηνπο απηή θαηαγξάθεθε κε ηε κνξθή ζξεζθεπηηθήο δηήγεζεο ζηελ Δβξατθή Βίβιν, πνπ είλαη ην ίδην βηβιίν κε ηε Σξηζηηαληθή Ξαιαηά Γηαζήθε. Δθεί (ζηα 5 πξώηα βηβιία) εμηζηνξείηαη ε πεξηπέηεηα ησλ Δβξαίσλ θπγάδσλ, πνπ κε ηε βνήζεηα ηνπ Θενύ θαηάθεξαλ λα μεθύγνπλ από ηνπο δηώθηεο ηνπο. Από ηόηε πνπ νη Δβξαίνη έραζαλ ηελ ειεπζεξία ηνπο, όληαο αηρκάισηνη γεηηνληθώλ ιαώλ, ελαπνζέηνπλ ηελ ειπίδα ηνπο γηα ζσηεξία ζηε δύλακε ηνπ Θενύ, παίξλνληαο ζαλ παξάδεηγκα ηε βνήζεηά ηνπ ηόηε, ζηα 1300 π.Σ., όηαλ ηνπο βνήζεζε λα δξαπεηεύζνπλ από ηελ Αίγππην. Ζ παξαπάλσ ηζηνξία είλαη ελδεηθηηθή ηνπ πώο κηα εκπεηξία ηνπ παξειζόληνο εγγξάθεηαη ζηε ζπλείδεζε ηνπ θόζκνπ, ηνπ Δβξατθνύ ιανύ ελ πξνθεηκέλσ, θαη γίλεηαη δηήγεζε, θαη από εθεί κύζνο, ην ηζηνξηθό γεγνλόο δειαδή κπιέθεηαη κε ηε θαληαζία θαη ην ζξεζθεπηηθό ζπλαίζζεκα. Απηά ηα βηβιία, πνπ απνηεινύλ ηνλ αθξνγσληαίν ιίζν ηεο Δβξατθήο Θξεζθείαο, νπζηαζηηθά θαηαγξάθνπλ, κε
- 8. Σελίδα 8 από 116 πνιιή θαληαζία θαη ειεπζεξία, θάπνηα γεγνλόηα ηεο ηζηνξίαο ηνπ Δβξατθνύ ιανύ. Από ηόηε άξρηζε ν ζεόο λα δηαδξακαηίδεη πξσηεύνληα ξόιν ζηελ δσή θαη ηνλ πνιηηηζκό ησλ Δβξαίσλ, πνπ πεξηκέλνπλ ην Κεζζία, ηνλ απεζηαικέλν δειαδή ηνπ Θενύ, γηα λα έξζεη λα ηνπο ειεπζεξώζεη από ηε ζθιαβηά. Ρέινο, ζεκαληηθό είλαη λα ζπκόκαζηε πσο ν ηνπδατζκόο ήηαλ ε πξώηε κνλνζετζηηθή ζξεζθεία, ζξεζθεία δειαδή θαηά ηελ νπνία ιαηξεπόηαλ έλαο παληνδύλακνο Θεόο, νπνίνο, όπσο δηαηείλνληαη νη Δβξαίνη, επέιεμε απηνύο σο ηνλ εθιεθηό ιαό ηνπ, απηόλ πνπ ζα δώζεη ην παξάδεηγκα ηεο εζηθήο δσήο ζε νιόθιεξε ηελ αλζξσπόηεηα.
- 9. Σελίδα 9 από 116 Παρακάτω θα σχολιάσουμε τις πηγές που παρατίθενται στο σχολικό βιβλίο, οι οποίες θα σε βοηθήσουν να κατανοήσεις τα ιστορικά φαινόμενα και γεγονότα. Οι πηγές αυτές μπορεί να είναι εικόνες, φωτογραφίες, πίνακες, χάρτες ή και κείμενα, σύγχρονα ή παλαιότερα. Εξηγώντας τη σημασία των πηγών αυτών θα μπορέσεις να μάθεις πιο εύκολα το μάθημά σου.
- 10. Σελίδα 10 από 116 Η σφηνοειδής γραφή (σελ 14) Πηελ παξαπάλσ εηθόλα βιέπνπκε έλαλ πίλαθα κε ζθελνεηδή γξαθή. Ξαξαηεξνύκε πσο ε γξαθή απηή δελ είλαη ζαλ ηε γξαθή πνπ έρνπκε ζπλεζίζεη θαη ρξεζηκνπνηνύκε, ηελ αιθαβεηηθή, ε νπνία απνηειείηαη από γξάκκαηα. Ζ ζθελνεηδήο γξαθή, όπσο βιέπνπκε ζηελ εηθόλα, απνηειείηαη από δσγξαθηθέο αλαπαξαζηάζεηο πνπ ζπκβνιίδνπλ κηα ιέμε, ζε αληίζεζε κε ηελ αιθαβεηηθή γξαθή, ζηελ νπνία κηα έλλνηα ζπκβνιίδεηαη κε κηα νκάδα γξακκάησλ ηνπνζεηεκέλσλ ζηελ θαηάιιειε ζεηξά. Ναός και αστεροσκοπείο μαζί. Αναπαράσταση ενός ναού- αστεροσκοπείου, ενός Ζιγκουράτ, από την πόλη Ουρ. Οι επάλληλες τραπεζοειδείς κατασκευές καταλήγουν σε ένα μικρό πυργοειδές οικοδόμημα, το οποίο χρησίμευε ως ναός και παρατηρητήριο συγχρόνως. (σελ 14)
- 11. Σελίδα 11 από 116 Ρα Εηγθνπξάη ήηαλ ηξαπεδνεηδείο λανί, κε πνιιά επίπεδα, ηα νπνία, θαζώο έθηαλαλ ζηελ θνξπθή γίλνληαλ πην κηθξά ζε έθηαζε. Σξεζίκεπαλ σο λανί (ζηελ θνξπθή ηνπο ππήξραλ ιαηξεπηηθά αληηθείκελα ηνπ ζενύ ή ηεο ζέαο ηεο πόιεο ζηελ νπνία ήηαλ αθηεξσκέλνη) θαη παξαηεξεηήξηα, από ηα νπνία ειεγρόηαλ ε πόιε. Ξαξαηεξνύκε πσο ε πξόζβαζε ζην λαό ήηαλ δπλαηή κε ηε βνήζεηα ζθαινπαηηώλ. Δληύπσζε θάλεη ην κέγεζνο θαη ε κεγαινπξέπεηα ηνπ λανύ. «Η στήλη του Φαμουραμπί». τη στήλη εικονίζεται ο Φαμουραμπί, όρθιος αριστερά, να δέχεται τη νομοθεσία από το θεό αμάς. το κάτω μέρος της στήλης είναι γραμμένη, σε σφηνοειδή γραφή, η νομοθεσία του Βαβυλώνιου βασιλιά. Ζ «ζηήιε ηνπ Σακνπξακπί» είλαη ν αξραηόηεξνο λνκνζεηηθόο θώδηθαο, ζύζηεκα δειαδή λόκσλ κε ην νπνίν θπβεξληόηαλ κηα νξγαλσκέλε θνηλσλία. Ξάλσ βιέπνπκε ην βαζηιηά λα δέρεηαη ηε λνκνζεζία από ην ζεό Πακάο, ελώ ζην θάησ κέξνο ηεο ζηήιεο είλαη γξακκέλνη νη λόκνη. Ν Σακνπξακπί ήηαλ ν πξώηνο βαζηιηάο ηνπ Βαβπισληαθνύ θξάηνπο, κηα πνιύ ηζρπξή κνξθή πνπ θαηόξζσζε λα θαηαιύζεη ην θξάηνο ησλ Πνπκέξησλ θαη λα ηδξύζεη ηελ Βαβπισληαθή απηνθξαηνξία.
- 12. Σελίδα 12 από 116 Ν θώδηθαο πεξηέγξαθε ηηο ηηκσξίεο γηα κηα ζεηξά εγθιεκάησλ, όπσο θαη νδεγίεο γηα ηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ ππεθόσλ ηνπ Βαβπισληαθνύ θξάηνπο. Ήηαλ εθηεζεηκέλνο ζε θνηλή ζέα, ώζηε λα κπνξνύλ λα ηνλ βιέπνπλ όινη θαη λα κε κπνξεί θάπνηνο λα ηζρπξηζηεί όηη δελ γλώξηδε θάπνην έγθιεκα θαη ηελ ηηκσξία ηνπ, όηαλ θαηεγνξνύληαλ γη απηό. Ξάλησο ιίγνη γλώξηδαλ αλάγλσζε ηόηε, εθηόο από εμεηδηθεπκέλνπο ππαιιήινπο ηνπ θξάηνπο, ηνπο γξαθείο θαη ηνπο ηεξείο. Πηε ζηήιε είλαη ραξαγκέλν έλα ζύλνιν από 282 λόκνπο, ελώ θάπνηα ηκήκαηα έρνπλ ραζεί. Η θέση της γυναίκας στη νομοθεσία στη νομοθεσία του Φαμουραμπί (σελ. 15) Γηα έλαλ άλδξα ν γάκνο ζήκαηλε νπζηαζηηθά αγνξά ηεο γπλαίθαο, αθξηβώο ην ίδην όπσο ε αγνξά ελόο νηθνπέδνπ ή ελόο εκπνξεύκαηνο. Ζ νηθνγέλεηα ηνπ κέιινληνο γακπξνύ ιακβάλεη ηελ πξσηνβνπιία θαη, αθνύ επηιέμεη ηε κέιινπζα ζύδπγν, πξνζθέξεη ζηνλ παηέξα ηεο έλα ζεκαληηθό πνζό, ην νπνίν επηζθξαγίδεη ηε κεηαβίβαζε. Πηε ζπλέρεηα ε θόξε, κε ηελ ηειεηή ηνπ γάκνπ, κεηέβαηλε ζην ζπίηη ηνπ ζπδύγνπ ηεο όπνπ, εθηόο απξνόπηνπ, παξέκελε κέρξη ην ηέινο ηεο δσήο ηεο. Νπζηαζηηθά ν ζύδπγνο είλαη ηδηνθηήηεο ηεο ζπδύγνπ, όπσο θαη ηεο πεξηνπζίαο ηεο, θηλεηήο θαη αθίλεηεο. J. Bottero, Initiation a Γ Orient ancien, ζ. 157 (κεη. Β.Π.) Πην θείκελν πνπ παξαηίζεηαη παξαπάλσ καζαίλνπκε ηη αθξηβώο πξνβιέπεη ε λνκνζεζία ηνπ Σακνπξακπί, όρη γηα ηελ ηηκσξία ελόο εγθιήκαηνο, αιιά γηα έλα ζέκα ηεο θαζεκεξηλόηεηαο, ηε ζέζε δειαδή ηεο γπλαίθαο ζηε Βαβπισληαθή θνηλσλία. Ν λόκνο ινηπόλ αληηκεησπίδεη ην γάκν σο κηα δηαδηθαζία αγνξάο. Ζ νηθνγέλεηα ηνπ κέιινληνο γακπξνύ επηιέγεη ηε λύθε, θαη πξνζθέξεη ζηνλ παηέξα ηεο ηα ρξήκαηα πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα ηελ αγνξάζνπλ από απηόλ. Ρέινο, κε ηελ αλάινγε ηειεηή ε γπλαίθα πεξλάεη από ηελ θαηνρή ηνπ παηέξα ζηελ θαηνρή ηνπ ζπδύγνπ, θαη κεηαθέξεηαη ζην λέν ηεο ζπίηη, από όπνπ δελ θεύγεη παξά κόλν κεηά ην ζάλαηό ηεο.
- 13. Σελίδα 13 από 116 Ίζσο ε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηε Βαβπισληαθή θνηλσλία ζήκεξα λα καο μελίδεη, πξέπεη όκσο λα ιάβνπκε ππόςε καο όηη νη αληηιήςεηο θαη νη ηδέεο δηακνξθώλνληαη ζύκθσλα κε πνιιέο άιιεο πηπρέο ηεο δσήο, ζηελ θάζε θνηλσλία. Πήκεξα βέβαηα κηα ηέηνηα αληίιεςε δελ γίλεηαη απνδεθηή ζην Γπηηθό θόζκν, πξέπεη όκσο λα θαηαλνήζνπκε πσο κέζα ζε δηαθνξεηηθά πνιηηηζηηθά ζπκθξαδόκελα νη ηδέεο θαη νη θώδηθεο εζηθήο πνηθίιινπλ. Οι Υαραώ με τις πυραμίδες πίστευαν ότι θα συνέχιζαν και μετά το θάνατο την εξουσία τους στους ανθρώπους. την εικόνα, πρώτη στο βάθος, η πυραμίδα του Φέοπα, η μεγαλύτερη της Αιγύπτου. (σελ 15) Δίλαη απνδεθηό από ηελ πιεηνλόηεηα ησλ κειεηεηώλ όηη νη ππξακίδεο θαηαζθεπάδνληαλ κε ζθνπό ηελ ηαθή κέζα ζε απηέο ησλ Φαξαώ, θαη όηη ζπλδένληαη κε βαζηιηθέο ιαηξείεο ηνπ ήιηνπ θαη ησλ αζηεξηώλ. Νη πεξηζζόηεξεο έρνπλ ρηηζηεί θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ Αξραίνπ θαη Κέζνπ βαζηιείνπ. Ξαξαηεξνύκε πώο νη ππξακίδεο επηβάιινληαη ζην ρώξν θαη θαηαθέξλνπλ λα δεκηνπξγήζνπλ κηα αίζζεζε κεγαινπξέπεηαο θαη αξρνληηάο, αιιά θαη λα ζπκίδνπλ ηελ επηβνιή ηνπ αλώηαηνπ άξρνληα, ηνπ Φαξαώ, ζηνπο ππνηειείο ηνπ. Γεληθά νη νγθώδεηο θαηαζθεπέο, όπσο νη ππξακίδεο, είραλ πάληα ηελ ηάζε λα ππελζπκίδνπλ ηελ απόιπηε εμνπζία ηνπ άξρνληα ζην ιαό.
- 14. Σελίδα 14 από 116 Φάρτης της αρχαίας Αιγύπτου. (σελ 16) Πηνλ ράξηε ηεο αξραίαο Αηγύπηνπ παξαηεξνύκε ηα εμήο: ε θαιιηεξγήζηκε γε ηεο ρώξαο πεξηνξίδεηαη ζηελ πεξηνρή γύξσ από ηνλ πνηακό Λείιν. Ν Λείινο έδηλε ηα απαξαίηεηα ζπζηαηηθά ζην έδαθνο, ώζηε λα παξάγεη πξντόληα πνιύηηκα γηα ηελ επηβίσζε ησλ αλζξώπσλ, όπσο επίζεο θαη ησλ δώσλ. Ζ παξαγσγή ηξνθήο ινηπόλ πεξηνξηδόηαλ ζε απηέο ηηο πεξηνρέο, ζηηο όρζεο ηνπ Λείινπ. Έηζη εμεγείηαη θαη ε ύπαξμε πόιεσλ ζε απηή ηελ πεξηνρή, αθνύ εθεί ππήξραλ ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηελ επηβίσζε.
- 15. Σελίδα 15 από 116 Μέγας ναός του Λούξορ. Ο σκαμμένος βράχος χρησίμευε ως ναός στον ηλιακό θεό Φαρμάκις. Οι πρώτες ακτίνες του ηλίου εισχωρούν το πρωί μέχρι το βάθος του ιερού. (σελ 16) Ζ πόιε Ινύμνξ (‘Θήβα’ ζηελ αξραία Αίγππην) βξίζθεηαη ζηελ αλαηνιηθή πιεπξά ηνπ Λείινπ. Ν λαόο πνπ βιέπνπκε άξρηζε λα ρηίδεηαη ην 14ν αηώλα π.Σ. θαη νινθιεξώζεθε ζηαδηαθά. Ήηαλ αθηεξσκέλνο ζηνλ ειηαθό ζεό Σαξκάθηο, θαη ρξεζηκνπνηνύληαλ γηα ηηο γηνξηέο πεη. Κηα ζεηξά από αγάικαηα πνπ παξηζηάλνπλ ζθίγγεο, κνξθέο κε ζώκα ιηνληαξηνύ θαη θεθάιη αλζξώπηλν, νδεγεί ζηελ είζνδν ηνπ κεγαινπξεπνύο λανύ.
- 16. Σελίδα 16 από 116 Ιερογλυφική γραφή. Αιγυπτιακός πάπυρος. Η Αιγυπτιακή γραφή περιλαμβάνει περίπου 5.000 ιερογλυφικά σημεία (σελ. 17) Πηελ παξαπάλσ εηθόλα βιέπνπκε απόζπαζκα από έλαλ Αηγππηηαθό πάππξν, κε ηεξνγιπθηθή γξαθή θαη εηθόλα ελόο Αηγύπηηνπ, πηζαλόλ δνύινπ δίπια ζε κηα θηεξσηή κνξθή πνπ πιεζηάδεη κηα θαηαζθεπή πνπ κνηάδεη κε θξήλε. Ρα ηεξνγιπθηθά είλαη ζεκεία πνπ ζπκβνιίδνπλ ην θάζε έλα κηα έλλνηα. Βιέπνπκε ινηπόλ εηθόλεο πνπ κνηάδνπλ κε πνπιηά, κάηηα, άιια δώα θιπ. Η ανακάλυψη της αρχαίας Αιγύπτου (σελ. 18) Ξξηλ από δύν αηώλεο γλσξίδακε ειάρηζηα πξάγκαηα γηα ηελ αξραία Αίγππην. ιεο νη επηγξαθέο πνπ βξίζθνληαη ραξαγκέλεο επάλσ ζηα κλεκεία ήηαλ αθαηαλόεηεο, γηαηί δελ κπνξνύζακε λα απνθξππηνγξαθήζνπκε ηα ζύκβνια ηεο αηγππηηαθήο γξαθήο, ηα ηεξνγιπθηθά. Άιισζηε δελ ελδηαθέξνληαλ παξά ειάρηζηνη γηα ηα εξείπηα ησλ λαώλ θαη ησλ ηάθσλ πνπ έκελαλ κηζνζακκέλα θάησ από ηελ άκκν ηεο εξήκνπ. Κεηά ηελ εθζηξαηεία ηνπ Λαπνιένληα ζηελ Αίγππην (1799-1801) αξρίδεη
- 17. Σελίδα 17 από 116 λα γελληέηαη ην ελδηαθέξνλ. Έλαο Γάιινο, ν Ησάλλεο Φξαγθίζθνο Πακπνιηόλ, θαηόξζσζε ην 1822 λα απνθξππηνγξαθήζεη ηα ηεξνγιπθηθά θαη έθηνηε έλα πιήζνο αξραηνιόγσλ πξνρώξεζε ζε αλαζθαθέο ζηελ Αίγππην. Ζ αλάγλσζε ηεο αηγππηηαθήο ηεξνγιπθηθήο γξαθήο έδσζε έλα πιήζνο πιεξνθνξηώλ γηα νιόθιεξν ηνλ πξντζηνξηθό θόζκν ηνπ Αηγαίνπ θαη ηεο Αλαηνιηθήο Κεζνγείνπ. Ρν θείκελν πνπ παξαηίζεηαη καο δίλεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ αλαθάιπςε ηεο αξραίαο Αηγύπηνπ θαη ηελ θαζηέξσζε ηεο Αηγππηηνινγίαο. Κέρξη ηελ εθζηξαηεία ηνπ Λαπνιένληα ζηελ Αίγππην, θαηά ηα έηε 1799-1801, θαλείο δελ ελδηαθεξόηαλ γηα ηα εξείπηα ηνπ Αηγππηηαθνύ πνιηηηζκνύ, θαη νη επηζηήκνλεο δελ ηα είραλ κειεηήζεη θαζόινπ. Από απηή ηε ρξνλνινγία όκσο θαη κεηά άξρηζε λα εθδειώλεηαη δσεξό ελδηαθέξνλ γηα ηνλ Αηγππηηαθό πνιηηηζκό. Πύληνκα επηηεύρζεθε ε απνθξππηνγξάθεζε ηνπ Αηγππηηαθνύ ζπζηήκαηνο γξαθήο, ησλ ηεξνγιπθηθώλ, από ην Γάιιν Ησάλλε Φξαγθίζθν Πακπνιηόλ. Πηε ζπλέρεηα, άξρηζαλ εθηεηακέλεο αλαζθαθέο ζηε ρώξα, πνπ απνθάιπςαλ πιήζνο επξεκάησλ. Ζ απνθξππηνγξάθεζε ησλ ηεξνγιπθηθώλ θαη ηα επξήκαηα ησλ αλαζθαθώλ έδσζαλ κεγάιε ώζεζε ζηελ επηζηήκε ηεο Αηγππηηνινγίαο θαη πνιιέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνπο πξντζηνξηθνύο πνιηηηζκνύο ηεο Κεζνγείνπ θαη ηνπ Αηγαίνπ. Ο αμπολιον και το μυστικό των ιερογλυφικών (σελ. 18) Ν Ησάλλεο Φξαγθίζθνο Πακπνιηόλ γελληέηαη ην 1790. Από ηα παηδηθά ηνπ ρξόληα λνηώζεη έλα αιεζηλό πάζνο γηα ηελ αξραία Αίγππην. Έρνληαο αξγόηεξα έλα πιήζνο θεηκέλσλ ζε ηεξνγιπθηθά, πνπ είραλ αλαθαιπθζεί θαη αληηγξαθεί από δηάθνξνπο ζνθνύο εξεπλεηέο θαηά ηελ εθζηξαηεία ηνπ Λαπνιένληα θαη θπξίσο κηα αληηγξαθή ηεο «ζηήιεο ηεο Ονδέηηαο», θαηνξζώλεη ην 1822 λα απνθξππηνγξαθήζεη ηα ηεξνγιπθηθά. Ζ ζηήιε πνπ βξέζεθε ζηε Ονδέηηα, θνληά ζηελ Αιεμάλδξεηα, ην 1799, θέξεη έλα θείκελν ραξαγκέλν κε ηξεηο δηαθνξεηηθέο γξαθέο, ηεξνγιπθηθή, ειιεληθή θαη δεκνηηθή αηγππηηαθή, γξαθή ζε επξεία ρξήζε θαηά ηελ επνρή ησλ Ξηνιεκαίσλ. Γλσξίδνληαο ηελ
- 18. Σελίδα 18 από 116 ειιεληθή, ν Πακπνιηόλ δηαβάδεη ην όλνκα Ξηνιεκαίνο ζην ειιεληθό ηκήκα ηεο ζηήιεο. κσο ν Πακπνιηόλ θαηάιαβε όηη ηα νλόκαηα ησλ Αηγππηίσλ βαζηιέσλ γξάθνληαλ πάληνηε ζε έλα πιαίζην. Αλαθαιύπηνληαο ην πιαίζην ηνπ Ξηνιεκαίνπ ζηελ ηεξνγιπθηθή γξαθή ηεο ζηήιεο, αξρίδεη λα ζπγθξίλεη ηα ηεξνγιπθηθά κε ηελ ειιεληθή γξαθή. Έηζη αξρίδεη λα απνθξππηνγξαθεί ηα ηεξνγιπθηθά. Ρν παξαπάλσ θείκελν καο δίλεη ελδηαθέξνπζεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην πώο ν Γάιινο επηζηήκνλαο Πακπνιηόλ θαηάθεξε λα δηαβάζεη ηα ηεξνγιπθηθά. Ζ ζηήιε ηεο Ονδέηαο έρεη ραξαγκέλν πάλσ ηεο έλα θείκελν ζε ηξεηο δηαθνξεηηθέο γιώζζεο: ηα ηεξνγιπθηθά, ηα ειιεληθά θαη ηα απιά δεκνηηθά αηγππηηαθά. Γλσξίδνληαο ηελ ειιεληθή ν Πακπνιηόλ θαηάθεξε, ζπγθξίλνληαο ην ειιεληθό θείκελν κε απηό πνπ ήηαλ γξακκέλν ζηα ηεξνγιπθηθά, λα θαηαλνήζεη ηα ηεξνγιπθηθά. Ππγθεθξηκέλα, εληόπηζε ζηελ αξρή ην όλνκα ηνπ βαζηιηά Ξηνιεκαίνπ ζηα Διιεληθά, θαη ζηε ζπλέρεηα ην βξήθε θαη ζην θείκελν πνπ ήηαλ γξακκέλν ζηα ηεξνγιπθηθά, κέζα ζε πιαίζην, αθνύ πξώηα είρε επηζεκάλεη πσο ηα νλόκαηα βαζηιέσλ γξάθνληαλ κέζα ζε πιαίζην ζηελ ηεξνγιπθηθή γξαθή. Βξίζθνληαο ζηγά ζηγά πνηα ειιεληθή ιέμε αληηζηνηρνύζε κε πνηα ζηα ηεξνγιπθηθά, θαηόξζσζε λα απνθξππηνγξαθήζεη ηελ πνιύπινθε απηή γξαθή.
- 19. Σελίδα 19 από 116 Λεπτομέρεια της στήλης της Ροζέτας (Βρετανικό Μουσείο). Σο συνολικό ύψος της είναι 1,14 μ. (σελ. 18) Ζ ζηήιε ηεο Ονδέηαο είλαη κηα ζηήιε ηεο επνρήο ησλ Ξηνιεκαίσλ (από ηελ θαηάθηεζε ηεο Αηγύπηνπ από ηνλ Κέγα Αιέμαλδξν σο ηε Οσκατθή θαηάθηεζε ηεο ρώξαο), κε ραξαγκέλν έλα θείκελν ζε ηξεηο δη αθνξεηηθέο γξαθέο: ηα ηεξνγιπθηθά, ηα ειιεληθά θαη ηε δεκνηηθή αηγππηηαθή γιώζζα πνπ κηιηόηαλ εθείλε ηελ επνρή. Σξνλνινγείηαη ζηα 196 π.Σ., αλαθαιύθζεθε από ηνπο Γάιινπο ην 1799 θαη κεηαθξάζηεθε ην 1822 από ηνλ Πακπνιηόλ, κε ζπγθξηηηθή κέζνδν. Ρν θείκελν πνπ είλαη ραξαγκέλν πάλσ ηεο είλαη έλα δηάηαγκα από ηελ επνρή ηνπ Ξηνιεκαίνπ ηνπ 5νπ , ζρεηηθό κε ηε θνξνινγία θαη νδεγίεο γηα ηελ αλέγεξζε αγαικάησλ ζε λανύο. Έρεη ύςνο 1,14 κ., θαη δπγίδεη πεξίπνπ 760 θηιά, θαη είλαη από γξαλίηε. Έρεη ρξώκα γθξη- ξνδ, θαη θπιάζζεηαη ζην Βξεηαληθό Κνπζείν. Πηελ παξαπάλσ εηθόλα, εθηόο από έλα ηκήκα ηεο ζηήιεο, βιέπνπκε ηηο ιέμεηο πνπ νδήγεζαλ ζηελ απνθξππηνγξάθεζε ησλ ηεξνγιπθηθώλ. Θάησ θαίλεηαη ε ιέμε ‘Ξηνιεκαίνο’, όπσο ήηαλ γξακκέλε πάλσ ζηε ζηήιε, θαη πην πάλσ ην ίδην όλνκα αιιά γξακκέλν κε ηεξνγιπθηθά. Ξξνζέρνπκε όηη ην όλνκα ηνπ Ξηνιεκαίνπ ζηα ηεξνγιπθηθά βξίζθεηαη κέζα ζε πιαίζην.
- 20. Σελίδα 20 από 116 Σο κράτος των Φετταίων. (σελ 18) Ν ράξηεο πνπ βιέπνπκε καο δίλεη ελδηαθέξνπζεο πιεξνθνξίεο όρη κόλν γηα ηελ έθηαζε θαη ηελ ηνπνζεζία ηνπ θξάηνπο ησλ Σεηηαίσλ, πνπ θαηαιάκβαλε έλα κεγάιν κέξνο ηεο ζεκεξηλήο Ρνπξθίαο, αιιά θαη ζρεηηθά κε ηηο θηλήζεηο ηνπ ιανύ απηνύ από θαη πξνο ηηο γεηηνληθέο πεξηνρέο. Νη Σεηηαίνη ινηπόλ, όπσο ππνδεηθλύεη ε δηαθεθνκκέλε θόθθηλε γξακκή, ήξζαλ ζηνλ ηόπν απηό από ηα βνξεηναλαηνιηθά. Δθζηξάηεπζαλ κε θαηεύζπλζε λνηην- αλαηνιηθή, πξνο ηε Κεζνπνηακία θαη ηε Φνηλίθε, αιιά θαη δπηηθά, πξνο ηε Κηθξά Αζία. Ρέινο, βιέπνπκε από πνύ ήξζαλ νη νξδέο ησλ «ιαώλ ηεο ζάιαζζαο», νη νπνίνη θαηέιπζαλ ην θξάηνο ησλ Σεηηαίσλ θαηά ηα ηέιε ηνπ 13νπ αηώλα.
- 21. Σελίδα 21 από 116 Φάρτης της Παλαιστίνης. (σελ 19) Πην ράξηε ηεο ζειίδαο 19 ηνπ ζρνιηθνύ καο βηβιίνπ βιέπνπκε ηα εδάθε όπνπ θαηνηθνύζαλ νη Φνίληθεο θαη νη Δβξαίνη. Κε πξάζηλν ρξώκα ρξσκαηίδεηαη ε πεξηνρή όπνπ είραλ εγθαηαζηαζεί νη Φνίληθεο, θαη κε πνξηνθαιί νη Δβξαίνη. Ο ναός του ολομώντα. Αναπαράσταση. Ο πρώτος ναός κτίστηκε κατά την περίοδο της βασιλείας του ολομώντα. Σην εποχή των βασιλέων ο ναός ήταν το κέντρο της θρησκευτικής ζωής του βασιλείου. Εκεί βρισκόταν η Κιβωτός της Διαθήκης, που περιείχε πινακίδες με τους νόμους τους οποίους έδωσε ο Θεός στο Μωυσή. (σελ 19)
- 22. Σελίδα 22 από 116 Ν λαόο ηνπ Πνινκώληα πνπ αλαπαξίζηαηαη ζηελ παξαπάλσ εηθόλα είλαη ν πξώηνο εβξαηθόο λαόο ζηελ Ηεξνπζαιήκ. Ρν ρηίζηκό ηνπ μεθίλεζε θαηά ην 4ν έηνο ηεο βαζηιείαο ηνπ Πνινκώληα θαη ηειείσζε κεηά από 7,5 ρξόληα, θαη θαηαζηξάθεθε από ηνπο Βαβπιώληνπο ην 586 π.Σ. Μαλαρηίζηεθε ην 510 π.Σ. θαη θαηαζηξάθεθε από ηνπο Οσκαίνπο ην 70 π.Σ.
- 23. Σελίδα 23 από 116 Στη συνέχεια θα βρεις κάποιες επιπλέον πληροφορίες που έχουν σχέση με το μάθημά σου, ώστε να εμπλουτίσεις τις γνώσεις σου.
- 24. Σελίδα 24 από 116 Η ΑΙΓΤΠΣΟ Αίγυπτος άγονη χώρα, εκτός από την πεδιάδα κατά μήκος του Νείλου. πλαταίνει στο «δέλτα» του ποταμού χύνεται στη Μεσόγειο. Νείλος πλημμυρίζει τον Οκτώβριο η πλούσια λάσπη του λίπασμα στα χωράφια. Αίγυπτος τέλος της 4ης χιλιετίας π.Φ. Άνω Αίγυπτος Κάτω Αίγυπτος Μετά από συγκρούσεις ενιαίο κράτος
- 25. Σελίδα 25 από 116 Η ιερογλυφική γραφή Ιερογλυφική προνόμιο λίγων γραφέων περίπλοκη αρκετά διακοσμητική Έγραφαν πάνω σε πάπυρο στους τοίχους ναών και τάφων
- 26. Σελίδα 26 από 116 Σα ιερογλυφικά ιδεογράμματα κάθε σχήμα – σχέδιο συμβολίζει την έννοια αυτού που παριστάνει.
- 27. Σελίδα 27 από 116 Επιστήμες Πρακτική Γεωμετρία Μαθηματικά Ιατρική Επινόησαν το ημερολόγιο που χωρίζεται σε 365 ημέρες. Η κοινωνική οργάνωση 1. ΥΑΡΑΩ 2. Ιερείς, ανώτατοι κρατικοί υπάλληλοι, γραφείς, στρατιωτικοί 3. ελεύθεροι πολίτες (γεωργοί, τεχνίτες) 4. δούλοι
- 28. Σελίδα 28 από 116 Σάφοι – νεκρικές συνήθειες Οι πυραμίδες αποτέλεσαν τους βασιλικούς τάφους των Υαραώ: Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι οι νεκροί συνέχιζαν να ζουν, αν το σώμα ταριχευτεί. Η τέχνη της ταρίχευσης: Αφού αφαιρούσαν τα σπλάγχνα από το σώμα του νεκρού, το τοποθετούσαν σε ένα ορυκτό του νατρίου και το άφηναν 40 μέρες να αφυδατωθεί. τη συνέχεια γέμιζαν τις κοιλότητες του σώματος με λινό ύφασμα και πριονίδι και τοποθετούσαν ψεύτικα μάτια στις κόγχες. Έτριβαν το σώμα με μύρο και το άλειφαν με αρωματική ρητίνη. Σέλος τύλιγαν το
- 29. Σελίδα 29 από 116 σώμα με γάζες και φυλαχτά, ώστε να εξασφαλιστεί η διατήρησή του. Έτσι προέκυπτε η γνωστή μούμια. Μούμια τη σφράγιζαν σε πέτρινη ή ξύλινη λάρνακα με ζωγραφιές κι επιγραφές. Πίστη ότι ο νεκρός ζει ζωγράφιζαν το πρόσωπο στη λάρνακα, για να την αναγνωρίσει, όταν επιστρέψει. Έτσι διατηρούσαν τους Υαραώ και ανώτερους αξιωματούχους σε μεγαλοπρεπείς τάφους, διακοσμημένους με ανάγλυφες και ζωγραφιστές παραστάσεις σε συνδυασμό με ιδεογράμματα της ιερογλυφικής γραφής. Πλούσια κτερίσματα (= κοσμήματα και άλλα αντικείμενα - έργα τέχνης) συνόδευαν τους νεκρούς στον τάφο τους. Θεοί Οι Αιγύπτιοι λάτρευαν πολλούς θεούς κάποιοι ήταν τερατόμορφοι. οι Φαραώ θεωρούνταν αντιπρόσωποι των θεών και τελικά θεοποίησαν τον εαυτό τους. Η στενή σχέση των Υαραώ με τους θεούς, όπως παρουσιάζεται στο λαό, νομιμοποιούσε την εξουσία τους στα μάτια των υπηκόων τους.
- 30. Σελίδα 30 από 116 Η ΜΕΟΠΟΣΑΜΙΑ πολύ εύφορη χώρα με εκτεταμένες πεδιάδες ποτίζονται από τους ποταμούς Σίγρη Ευφράτη έζησαν σ’ αυτή από πολύ νωρίς λαοί που ανέπτυξαν σημαντικότατους πολιτισμούς π. χ. οι ουμέριοι στη νότια Μεσοποταμία, πριν από το 3000 π.Φ. Ανάμεσα στις πόλεις ξεσπούσαν συχνοί πόλεμοι και στο τέλος υποτάχθηκαν στους εισβολείς από την αραβική περιοχή. Οι εισβολείς ήταν λαοί σημιτικής καταγωγής, όπως οι Ασσύριοι. Οι σημαντικότερες πόλεις των ουμερίων: η Ουρ, η Ουρούκ και η Νινευί που ίδρυσαν οι Ασσύριοι. Η Βαβυλώνα ήταν πρωτεύουσα της Μεσοποταμίας κατά την εποχή του μεγάλου βασιλιά Φαμμουραμπί.
- 31. Σελίδα 31 από 116 Ο πολιτισμός των λαών της Μεσοποταμίας Η θρησκεία των λαών αυτών Πολυθεϊστική ζιγκουράτ πολύ ψηλοί πύργοι που ήταν οι ναοί, το διοικητήριο, θησαυροφυλάκιο, αποθήκη εμπορευμάτων κ.α. Θρησκευτική πίστη ο Θεός τιμωρεί τους αμαρτωλούς. το μεγάλο «έπος του Γκιλγκαμές» διηγούνται το μύθο του Κατακλυσμού. Κύρια θρησκευτική αντίληψη η «μοίρα» των ανθρώπων εξαρτάται από την κίνηση ή τη θέση των αστεριών στον ουρανό κατά τη γέννησή τους. Έτσι αναπτύχθηκε, από τους ιερείς που ονομάζονταν μάγοι, η αστρολογία στη συνέχεια η αστρονομία. Άλλες επιστήμες που καλλιέργησαν: γεωμετρία, αριθμητική. Οι Βαβυλώνιοι διαίρεσαν τον κύκλο σε 360ο και την ώρα σε 60΄. Επινόησαν τον τροχό που χρησιμοποίησαν σε πολλές εφαρμογές. Η νομοθεσία του Φαμμουραμπί υπήρξε ονομαστή στην ιστορία. Η γραφή Οι ουμέριοι επινόησαν τη σφηνοειδή γραφή, αποτυπώνοντας τα γράμματά τους σε πήλινες πινακίδες. Γλυπτική και αγγειοπλαστική Η σφραγιδογλυφία και γενικά η μικροτεχνία αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα από τους λαούς της Μεσοποταμίας.
- 32. Σελίδα 32 από 116 ΟΙ ΥΟΙΝΙΚΕ στα δυτικά παράλια της Ασίας έζησαν οι Υοίνικες. Υοίνικες ημιτικής καταγωγής μεγάλοι ναυτικοί και έμποροι κατασκεύασαν στη Μεσόγειο το γυαλί και επινόησαν αλφάβητο με 22 σύμφωνα ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ Διαιρέθηκαν σε βασίλειο του Ισραήλ βασίλειο του Ιούδα (πρωτεύουσα η αμάρεια) (πρωτεύουσα η Ιερουσαλήμ) Τποτάχθηκαν στους Ασσύριους, στους Βαβυλώνιους και τελικά στους Πέρσες.
- 33. Σελίδα 33 από 116 ΟΙ ΦΕΣΣΑΙΟΙ Ινδοευρωπαίοι* που κυριάρχησαν στη Μικρά Ασία κυριάρχησαν Μικρά Ασία Β. Μεσοποταμία υρία Νικήθηκαν όμως (στη μάχη του Καντές στη Συρία) από τον Υαραώ της Αιγύπτου Ραμσή Β΄ και αποδυναμωμένοι διαλύθηκαν από επιδρομές άλλων λαών. *ΙΝΔΟΕΤΡΩΠΑΙΟΙ Η Ινδοευρωπαϊκή φυλή είναι μια οικογένεια φυλών, με ενιαία αρχικά γλώσσα, από την οποία προήλθαν διάφορες μεμονωμένες φυλές που εξαπλώθηκαν από την Ευρώπη μέχρι τη νότια Ασία. την Ινδοευρωπαϊκή φυλή ανήκουν οι Έλληνες, οι Φετταίοι, οι Μήδοι, οι Πέρσες, οι Γερμανοί, οι λάβοι, οι Ινδοί, τα ιταλικά φύλα, κελτικά φύλα κ.α. (σχεδόν ολόκληρη η Ευρώπη).
- 34. Σελίδα 34 από 116 2. Ο ΚΤΚΛΑΔΙΚΟ ΠΟΛΙΣΙΜΟ Παρακάτω αναλύουμε το περιεχόμενο του μαθήματος, ώστε να το κατανοήσεις καλύτερα και να ξέρεις ακριβώς τι λέει το σχολικό βιβλίο.
- 35. Σελίδα 35 από 116 Ν Θπθιαδηθόο πνιηηηζκόο πξνεγήζεθε ησλ κεγαιύηεξσλ πνιηηηζκώλ ηεο επνρήο ηνπ Σαιθνύ, ηνπ Κηλσηθνύ θαη ηνπ Κπθελατθνύ, πνπ ζα δνύκε ακέζσο αξγόηεξα. Νη Θπθιαδίηεο, ιόγσ αθξηβώο ηεο πιενλεθηηθήο ζέζεο ηνπο ζηε κέζε ηνπ δξόκνπ ηνπ ζαιάζζηνπ εκπνξίνπ, απνθηνύλ πνιηηηζκό εμειηγκέλν θαη, όζν κπνξεί λα εηπσζεί απηό, «θνζκνπνιίηηθν», αθνύ δέρνληαη επηξξνέο από όιε ηε Κεζόγεην, Αλαηνιή θαη Γύζε. Ξξνηίκεζε όκσο ζηα λεζηά ησλ Θπθιάδσλ έδεηρλαλ νη άλζξσπνη θαη γηα έλα αθόκα ιόγν: δηόηη εθεί κπνξνύζαλ λα εμνξύμνπλ κέηαιια, θαη εηδηθά νςηαλό. Πηα λεζηά ησλ Θπθιάδσλ ηελ 3ε ρηιηεηία π.Σ. βξίζθνπκε νηθηζκνύο πνπ καξηπξνύλ ηελ αλάπηπμε κηαο θνηλσλίαο παξόκνηαο κε απηέο πνπ είδακε ζηελ Αλαηνιή: νη άλζξσπνη δνύζαλ ζε νξγαλσκέλνπο νηθηζκνύο, ππήξρε εμεηδίθεπζε ζηελ εξγαζία θαη θαηαλνκή ηνπ πινύηνπ. Ρν γεγνλόο όηη ζηα παιαηόηεξα ζηξώκαηα ησλ αλαζθαθώλ δελ βξίζθνπκε νρπξσκαηηθά έξγα, ελώ αξγόηεξα νη νηθηζκνί νρπξώλνληαη, ζεκαίλεη πσο ίζσο ζε θάπνηα θάζε είρακε επηδξνκέο ζηα λεζηά απηά πιεζπζκώλ από άιιεο πεξηνρέο, ίζσο από ηε Κηθξά Αζία. Ρελ επνρή εθείλε νη επηδξνκέο πιεζπζκώλ ζε κέξε πινπζηόηεξα ήηαλ πνιύ ζπλεζηζκέλεο. Κηα δηαθνξά ηνπ Θπθιαδηθνύ από ηνπο άιινπο πνιηηηζκνύο ηεο επνρήο, ήηαλ όηη ζηηο Θπθιάδεο δελ ππήξρε θεληξηθή εμνπζία, αιιά θάζε νηθηζκόο ήηαλ απηόλνκνο (ζπκεζείηε, αληίζεηα, ηελ απόιπηε εμνπζία ηνπ Φαξαώ ζηελ Αίγππην θιπ.). Ν Θπθιαδηθόο πνιηηηζκόο ζπλερίδεηαη αθκαίνο θαη κεηά ηηο ππνηηζέκελεο εηζβνιέο άιισλ ιαώλ θαη θαηά ηε 2ε ρηιηεηία π.Σ. Ρόηε όκσο ζεκεηώλεηαη κεγάιε αλάπηπμε θαη ζηελ Θξήηε θαη ηελ επεηξσηηθή Διιάδα, κε ην Κηλσηθό θαη ην Κπθελατθό πνιηηηζκό αληίζηνηρα. Νη Θπθιαδίηεο, άλζξσπνη ηεο ζάιαζζαο, ηνπ ηαμηδηνύ θαη ηεο πεξηπέηεηαο, δελ ήηαλ δπλαηόλ λα κελ απνθηήζνπλ γόληκεο επαθέο κε ηνπο αθκαίνπο απηνύο πνιηηηζκνύο. Έλαο κεγάινο ζεηζκόο γύξσ ζην 1600 π.Σ. θαηαζηξέθεη ηνπο νηθηζκνύο ζηα λεζηά ησλ Θπθιάδσλ. Ρόηε νη Θπθιαδίηεο απνθηνύλ ζηελόηεξεο ζρέζεηο κε ηε Κηλσηθή Θξήηε, πνπ εθείλε ηελ επνρή αθκάδεη. Ρν 1450 π.Σ. όκσο έλαο άιινο κεγάινο ζεηζκόο θαηαζηξέθεη ηα Κηλσηθά αλάθηνξα, θαη νη Θπθιαδίηεο ζηξέθνληαη πξνο ηε Κπθελατθή Διιάδα. Πεκάδηα ηεο επηξξνήο ησλ Κπθελαίσλ βξίζθνπκε ζηελ ηερληθή, ηελ ηέρλε θαη ηε ζξεζθεία.
- 36. Σελίδα 36 από 116 Η Ύστερη εποχή του Φαλκού στο Αιγαίο- οι βασικές θέσεις εγκατάστασης στην ηπειρωτική Ελλάδα, την Κρήτη και τις Κυκλάδες Ζ Θπθιαδηθή ηέρλε είλαη κνλαδηθή ζηε γξακκηθή αλαπαξάζηαζε ησλ κνξθώλ. Ρνλ θαιιηηέρλε δελ ηνλ ελδηαθέξεη ε πινύζηα δηαθόζκεζε αιιά ε ιηηή παξνπζίαζε ησλ κνξθώλ, ρσξίο ηελ ηάζε γηα πηζηή απεηθόληζε. Ρα ραξαθηεξηζηηθόηεξα θαιιηηερληθά δεκηνπξγήκαηα ηεο επνρήο είλαη ηα καξκάξηλα εηδώιηα –πξνζέμηε ηε δηαθνξά ηώξα ζην πιηθό θαηαζθεπήο, ρξεζηκνπνηείηαη πηα θαηά θόξνλ ην κάξκαξν, ελώ παιαηόηεξα ν ιίζνο, ην μύιν θαη ηα νζηά δώσλ. Ξάιη πάλησο δηαπηζηώλνπκε κηα εκκνλή ζηελ απεηθόληζε γπλαηθείσλ κνξθώλ, πνπ ίζσο λα παξαπέκπνπλ ζηε ιαηξεία κηαο γπλαηθείαο ζεόηεηαο. Δθηόο από γπλαίθεο, ζε ιίγα δείγκαηα απεηθνλίδνληαη άλδξεο κε δηάθνξεο ηδηόηεηεο, όπσο κνπζηθνί, πνιεκηζηέο ή θπλεγνί. Δπίζεο ζηα θαιιηηερληθά
- 37. Σελίδα 37 από 116 δεκηνπξγήκαηα ηνπ Θπθιαδηθνύ πνιηηηζκνύ ππάξρνπλ θαη πήιηλα αγγεία ζε δηάθνξα ζρήκαηα, πνπ δηαθνζκνύληαη κε ιηηά γξακκηθά ζρέδηα. πάξρνπλ αθόκα κεηαιιηθά θαη καξκάξηλα αγγεία κε ραξαγκέλεο απεηθνλίζεηο. Κυκλαδικά πήλινα αγγεία
- 38. Σελίδα 38 από 116 Παρακάτω θα σχολιάσουμε τις πηγές που παρατίθενται στο σχολικό βιβλίο, οι οποίες θα σε βοηθήσουν να κατανοήσεις τα ιστορικά φαινόμενα και γεγονότα. Οι πηγές αυτές μπορεί να είναι εικόνες, φωτογραφίες, πίνακες, χάρτες ή και κείμενα, σύγχρονα ή παλαιότερα. Εξηγώντας τη σημασία των πηγών αυτών θα μπορέσεις να μάθεις πιο εύκολα το μάθημά σου.
- 39. Σελίδα 39 από 116 Οι Κυκλάδες της εποχής του Φαλκού (σελ. 21) Πην ράξηε πνπ βιέπνπκε εκθαλίδνληαη νη ζεκαληηθόηεξνη νηθηζκνί ηεο επνρήο ηνπ Σαιθνύ ζηηο Θπθιάδεο. Νηθηζκνύο ινηπόλ έρνπκε ζηε Πύξν (ην Θαζηξί), ζηε Γήιν (ηελ Θύλζν), ζηε Λάμν (Γθξόηηα, Ππέδνο, θαη Ξάλνξκνο), ζηελ Θέξν, ζηε Κύιν (ζηε Φπιαθσπή), ζηελ Ξάξν (ζην Φξνύξην), θαη ζηε Θήξα (ην Αθξσηήξη, πνπ δε θαίλεηαη όκσο ζε απηό ην ράξηε, αιιά είλαη από ηνπο πην γλσζηνύο θαη πιήξεηο νηθηζκνύο ησλ πξντζηνξηθώλ Θπθιάδσλ). Δπηπιένλ, βιέπνπκε θαηά ηελ ίδηα πεξίνδν ζεκαληηθνύο νηθηζκνύο πνπ είραλ αλαπηπρζεί ηόζν ζηελ Θξήηε (Θλσζόο, Φαηζηόο, Βαζηιηθή, Κύξηνο), όζν θαη ζηελ επεηξσηηθή Διιάδα (Αίγηλα, Αζίλε, Επγνπξηέο, Αζθεηαξηό, Καξαζώλ, Δύηξεζηο).
- 40. Σελίδα 40 από 116 Μαρμάρινο ειδώλιο γυναίκας. Σέτοια ειδώλια βρέθηκαν σε τάφους. Σο μικρό πάχος και η στάση των άκρων ποδιών τους δείχνει ότι δε μπορούσαν να σταθούν όρθια. Είναι αβέβαιο, αν παριστάνουν θεά που έχει σχέση με το θάνατο. (Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) (σελ. 22) Πηελ παξαπάλσ εηθόλα παξαηεξνύκε πόζν ιηηά παξνπζηάδεηαη ην πξόζσπν πνπ απεηθνλίδεηαη. Γελ ρξεηάδνληαη πνιιέο ιεπηνκέξεηεο γηα λα δείμνπλ ην θύιν ηνπ πξνζώπνπ, ην νπνίν γίλεηαη ζαθέο από ηελ παξνπζία γπλαηθείνπ ζηήζνπο. Πηνλ Θπθιαδηθό πνιηηηζκό ζπλερίδεηαη ε απεηθόληζε γπλαηθείσλ κνξθώλ ζε πνιύ κεγαιύηεξν πνζνζηό από αληξηθέο, θαη εηθάδεηαη πσο απηό ζπλέβαηλε γηα λα ηηκεζνύλ, όπσο θαη ζηηο θνηλσλίεο ηεο επνρήο ηνπ Ιίζνπ, νη γπλαηθείεο ζεόηεηεο ηεο αλαπαξαγσγήο. Ίζσο όκσο, επεηδή ην εηδώιην απηό θαη άιια παξόκνηα, βξέζεθαλ ζε ηάθνπο, λα παξηζηνύλ θάπνηα γπλαηθεία ζεόηεηα ζρεηηθή κε ην ζάλαην.
- 41. Σελίδα 41 από 116 Ένα από τα αριστουργήματα της κυκλαδικής ειδωλοπλαστικής. Ο καθιστός άνδρας παίζει άρπα, συμμετέχοντας ίσως σε κάποια θρησκευτική τελετή (σελ. 22) Ρν παξαπάλσ εηδώιην είλαη έλα από ηα πην γλσζηά έξγα ηεο Θπθιαδηθήο ηέρλεο. Ξξνζέρνπκε ηηο απέξηηηεο γξακκέο πνπ πεξηγξάθνπλ ην αλζξώπηλν ζώκα θαη ηα αληηθείκελα, ηελ άξπα θαη ηελ θαξέθια. Ρνλ θαιιηηέρλε ελδηαθέξνπλ κόλν ηα πεξηγξάκκαηα θαη ηα ζρήκαηα, θαη δε ρξεζηκνπνηεί θαζόινπ δηαθόζκεζε. Ξξνζέρνπκε ηδηαίηεξα ηε ιεπηνκέξεηα ηεο θαξέθιαο: εθεί ν θαιιηηέρλεο δείρλεη ηελ ηθαλόηεηά ηνπ ζηελ απεηθόληζε ηεο ιεπηνκέξεηαο, πνπ δελ ηνλ απαζρνιεί ζηα ππόινηπα ηκήκαηα ηνπ ηερλνπξγήκαηνο, κε θακπύιεο δηαθνζκεηηθέο γξακκέο ζηελ πιάηε θαη ηα πόδηα ηεο θαξέθιαο.
- 42. Σελίδα 42 από 116 Στη συνέχεια θα βρεις κάποιες επιπλέον πληροφορίες που έχουν σχέση με το μάθημά σου, ώστε να εμπλουτίσεις τις γνώσεις σου.
- 43. Σελίδα 43 από 116 Ο ΚΤΚΛΑΔΙΚΟ ΠΟΛΙΣΙΜΟ 3000 - 2000 π. Χ. Νησιά των Κυκλάδων φυσική γέφυρα που συνδέει τον κυρίως ελλαδικό χώρο με την Κρήτη και με τη Μικρά Ασία. οι κάτοικοι ασχολήθηκαν με τη ναυτιλία και το εμπόριο και την πειρατεία. Παραγωγή: μεταλλεύματα από μεταλλεία των Κυκλάδων: χαλκός, χρυσός, άργυρος, μόλυβδος πετρώματα από λατομεία των Κυκλάδων: οψιανός (από τη Μήλο) ηφαιστειογενές μαύρο πέτρωμα πολύ σκληρό, κατάλληλο για την κατασκευή ανθεκτικών εργαλείων. μάρμαρο (από την Πάρο και τη Νάξο) αγροτικά προϊόντα: το ήπιο κλίμα των νησιών καλός παράγοντας για τη γεωργία κτηνοτροφικά προϊόντα αλιευτικά προϊόντα Επομένως: αυτάρκεια στα βασικά είδη διατροφής
- 44. Σελίδα 44 από 116 Σα νησιά Κάθε νησί είχε αυτονομία οι οικισμοί ήταν ανοχύρωτοι αρχικά ----------> τελικά οχυρώνονται αυτό πιθανόν να σημαίνει την αύξηση της πειρατείας. Σα σπίτια: χτισμένα με πέτρα, πηλό, κλαδιά και καλάμια και με ένα ή δύο δωμάτια Η ΣΕΦΝΗ ΣΩΝ ΚΤΚΛΑΔΙΣΩΝ Αγγεία και σκεύη πήλινα ή πέτρινα ή χάλκινα: χάλκινες αιχμές δοράτων
- 45. Σελίδα 45 από 116 χρυσά κοσμήματα λίθινα κοσμήματα πήλινα αγγεία
- 46. Σελίδα 46 από 116 αμφορείς
- 47. Σελίδα 47 από 116 και άλλα είδη με ζωγραφισμένες παραστάσεις:
- 48. Σελίδα 48 από 116 Παρατηρήστε τα θέματα στις ζωγραφιστές παραστάσεις· σε ποια συμπεράσματα σας οδηγούν για την ποιότητα ζωής των κυκλαδιτών; Υαίνεται ότι ήταν άνθρωποι με ανεπτυγμένο το αίσθημα της καλαισθησίας· στόλιζαν τα πάντα με διάφορα μοτίβα, πολλά από τα οποία, όπως φαίνεται είναι αντλημένα από το χώρο της φύσης (δελφίνια, λουλούδια κλπ.). Ξεχωριστό είδος αγγείων αποτελούν οι πυξίδες και τα τηγανόσχημα αγγεία.
- 49. Σελίδα 49 από 116 Οι πυξίδες (πέτρινες ή πήλινες) είναι είδος κοσμηματοθήκης Σα τηγανόσχημα αγγεία είναι άγνωστης λειτουργικότητας. Ίσως είχαν θρησκευτική ή μαγική σημασία.
- 50. Σελίδα 50 από 116 Ξεξίθεκα είλαη ηα αλζξσπόκνξθα εηδώιηα. αλζξσπόκνξθα εηδώιηα (αγαικαηίδηα): ύςνο 0,05 κ. κέρξη 1,50 κ. είραλ πηζαλόλ ζξεζθεπηηθή ή καγηθή ζεκαζία ή ζρεηίδνληαη κε δνμαζίεο πνπ είραλ ζρέζε κε ην ζάλαην θαη ηνπο λεθξνύο.
- 51. Σελίδα 51 από 116 Σα κυκλαδικά ειδώλια αποδίδουν απλοποιημένες τις μορφές. Αφαίρεση όλων των στοιχείων εκτός από τα απαραίτητα που δηλώνουν το φύλο και την ιδιότητα ή ασχολία του ανθρώπου που απεικονίζουν. Παρατηρήστε ότι μοιάζουν με έργα της σύγχρονης γλυπτικής:
- 52. Σελίδα 52 από 116 3. ΜΙΝΩΙΚΟ ΠΟΛΙΣΙΜΟ Παρακάτω αναλύουμε το περιεχόμενο του μαθήματος, ώστε να το κατανοήσεις καλύτερα και να ξέρεις ακριβώς τι λέει το σχολικό βιβλίο.
- 53. Σελίδα 53 από 116 Πην κάζεκα απηό καζαίλνπκε γηα ηνλ πνιηηηζκό πνπ αλαπηύρζεθε ζηελ Θξήηε θαηά ηελ επνρή ηνπ Σαιθνύ. Ν πνιηηηζκόο απηόο μεθίλεζε παξάιιεια κε ηνλ Θπθιαδηθό, δειαδή ζηηο αξρέο ηεο ηξίηεο ρηιηεηίαο π.Σ., θαη δηήξθεζε σο ην 1450 π.Σ. πεξίπνπ, όηαλ ηειηθά ε Θξήηε έγηλε ππνηειήο ζηνπο Κπθελαίνπο, πνπ ήηαλ ηόηε πνιύ πην ηζρπξνί. Ξνηνη ήηαλ όκσο νη Κηλσίηεο; Από πνύ ήξζαλ θαη θαηνίθεζαλ ηελ Θξήηε, δεκηνπξγώληαο ηνλ πξώην πνιηηηζκό ηεο Δπξώπεο; Κόλν ζεσξίεο ππάξρνπλ ζρεηηθά κε ηελ πξνέιεπζε ηνπ ιανύ απηνύ, κε θάπνηνπο κειεηεηέο λα ππνζηεξίδνπλ πσο ήξζαλ από ηελ επεηξσηηθή Διιάδα, θαη άιινπο λα ζεσξνύλ πσο κάιινλ ήξζαλ από ηελ Κέζε Αλαηνιή, ή ηε Κηθξά Αζία, ή αθόκε θαη ηελ Αίγππην. Ξάλησο ηα ζηνηρεία πνπ δηαζέηνπκε σο ηώξα δελ επηβεβαηώλνπλ θακηά από απηέο ηηο απόςεηο, αθήλνληάο καο κόλν κε εηθαζίεο σο πξνο ηελ θαηαγσγή ησλ Κηλσηηώλ. Ν Κηλσηθόο πνιηηηζκόο ραξαθηεξίδεηαη σο ν πξώηνο πνιηηηζκόο πνπ αλαπηύρζεθε ζε επξσπατθό έδαθνο. Ιόγσ ηνπ εδάθνπο θαη ηνπ θιίκαηνο ηεο Θξήηεο ζπρλά ε παξαγσγή πιεόλαδε, ώζηε νη Κηλσίηεο είραλ ην ρξόλν θαη ηε δπλαηόηεηα λα αλαπηύμνπλ ην εκπόξην θαη άιιεο πηπρέο ηνπ πνιηηηζκνύ ηνπο. Δπίζεο, νη Κηλσίηεο δελ αλαγθάδνληαλ λα πνιεκνύλ κε γύξσ ιανύο, νύηε λα ζπαηαινύλ ην ρξόλν ηνπο ζε νρπξσκαηηθά έξγα θαη ζηξαηησηηθά γπκλάζηα, αθνύ ε ζάιαζζα γύξσ από ηελ Θξήηε απέηξεπε θάζε επίδνμν εηζβνιέα θαη δηαηεξνύζε ηελ εηξήλε ζην λεζί. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθό όηη ε Κηλσηθή ηέρλε βξίζεη απεηθνλίζεσλ ζρεηηθά κε ηηο ραξέο ηεο δσήο θαη ηελ αγάπε ηεο θύζεο, όπσο βιέπνπκε ζηηο ακέζσο επόκελεο θσηνγξαθίεο. Δπνκέλσο, ήηαλ θπζηθό κε ηέηνηεο δπλαηόηεηεο λα αλαπηπρζεί έλαο αμηόινγνο πνιηηηζκόο.
- 54. Σελίδα 54 από 116 αναπαράσταση ψαριών σε τοιχογραφία. χορευτική σκηνή
- 55. Σελίδα 55 από 116 Δλώ άξρηζε λα αλαπηύζζεηαη ζηελ αξρή ηεο ηξίηεο ρηιηεηίαο π.Σ., ηαπηόρξνλα δειαδή κε ηελ άλζηζε ηνπ Θπθιαδηθνύ πνιηηηζκνύ, ε αθκή ηνπ εληνπίδεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεύηεξεο ρηιηεηίαο, θαη θπξίσο κεηαμύ 1700 θαη 1450 π.Σ., ελώ ζηα 1600 θαηάθεξε λα ζέζεη ππό ηελ επηξξνή ηνπ ηνπο Θπθιαδίηεο. Κηιάκε δειαδή γηα δύν δηαθνξεηηθνύο πνιηηηζκνύο πνπ αλαπηύρζεθαλ ζηνλ ειιεληθό ρώξν θαηά ηελ ηξίηε θαη δεύηεξε ρηιηεηία, θαη κόιηο ν πξώηνο, ν Θπθιαδηθόο, παξήθκαζε, ν ρώξνο ηνπ, ηα λεζηά ησλ Θπθιάδσλ, έγηλε απνηθία ησλ Κηλσηηώλ, πνπ ηόηε βξηζθόηαλ ζε πεξίνδν κεγάιεο αλάπηπμεο. Ρν ίδην έγηλε ζηα 1450 π.Σ. πεξίπνπ, όηαλ ν Κηλσηθόο πνιηηηζκόο άξρηζε λα παξαθκάδεη ιόγσ ησλ θπζηθώλ θαηαζηξνθώλ πνπ ηζνπέδσζαλ ηνπο Κηλσηθνύο νηθηζκνύο, θαη άθεζαλ ην πεδίν ειεύζεξν γηα ηνπο Κπθελαίνπο, πνπ αλαπηύζζνληαλ ηόηε ζηελ επεηξσηηθή Διιάδα. Νη δύν ινηπόλ πξντζηνξηθνί πνιηηηζκνί ηνπ ειιαδηθνύ ρώξνπ πνπ είδακε παξήθκαζαλ θαη πέξαζαλ ζηελ θπξηαξρία άιισλ, ιόγσ ησλ ζεηζκώλ θαη ησλ θαηαζηξνθώλ πνπ απηνί πξνθάιεζαλ. Ρν δηνηθεηηθό ζύζηεκα ηεο Κηλσηθήο Θξήηεο ήηαλ ζπγθεληξσηηθό, αθνύ θάζε δξαζηεξηόηεηα πεξηζηξεθόηαλ γύξσ από ηα αλάθηνξα. Πε απηά δνύζε όρη κόλν ν ηνπηθόο άξρνληαο, αιιά θαη αμησκαηνύρνη, ηερλίηεο θαη ππάιιεινη. Κέζα ζηνπο ρώξνπο ησλ αλαθηόξσλ επίζεο ζπγθεληξσλόηαλ όιε ε παξαγσγή (γεσξγηθή, θηελνηξνθηθή θιπ) ηεο πεξηνρήο, κε ζθνπό λα δηαλεκεζεί, εθεί δειαδή ήηαλ θάηη ζαλ απνζήθε όπνπ κάδεπαλ ηα πξντόληα θαη θαηέγξαθαλ ηελ παξαγσγή πξηλ ηε δηαζέζνπλ ζηελ αγνξά. Δπίζεο, κέζα ζηα αλάθηνξα ππήξραλ θαη ηα εξγαζηήξηα όπνπ νη ηερλίηεο θαη νη θαιιηηέρλεο έθηηαρλαλ θνζκήκαηα θαη έξγα ηέρλεο. Αθόκε, κέζα ζηνπο ρώξνπο ησλ αλαθηόξσλ ππήξραλ ζξεζθεπηηθά θέληξα, ζηα νπνία ηεινύληαλ νη δηάθνξεο ζξεζθεπηηθέο ηειεηέο. Φαληαζηείηε ινηπόλ ηα αλάθηνξα ζαλ ην θέληξν ηνπ νηθηζκνύ, εθεί όπνπ ζηεγάδνληαλ όιεο νη ‘ππεξεζίεο’, από εξγαζηήξηα κέρξη ρώξνη γηα ιαηξεία θαη απνζήθεο γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ πξντόλησλ. Πην ζρεδηαζκό ηνπο εληνπίδνπκε νκνηόηεηεο κε αλάθηνξα ηεο Κέζεο Αλαηνιήο θαη ηεο Αηγύπηνπ, από ηα νπνία νη Κηλσίηεο δαλείζηεθαλ ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία, πνπ όκσο ζηε ζπλέρεηα πξνζάξκνζαλ ζην θπζηθό πεξηβάιινλ ηεο Θξήηεο θαη ηηο απαηηήζεηο ηεο κηλσηθήο θνηλσλίαο. Ρα αλάθηνξα απνηεινύληαλ από πνιπώξνθα δηακεξίζκαηα, πνπ ήηαλ δηαξζξσκέλα ζε ηέζζεξηο πηέξπγεο γύξσ από κία ηεξάζηηα νξζνγώληα θεληξηθή απιή. Πηνπο εμσηεξηθνύο ρώξνπο ησλ αλαθηόξσλ ππήξραλ πιαθνζηξσκέλεο απιέο θαη ζεαηξηθνί
- 56. Σελίδα 56 από 116 ρώξνη γηα ηηο δεκόζηεο ηειεηέο θαη ζπλαζξνίζεηο. Ρα αλάθηνξα, αλ θαη ήηαλ ηα δηνηθεηηθά θαη νηθνλνκηθά θέληξα ηεο Κηλσηθήο Θξήηεο, όπνπ θαηνηθνύζαλ ζίγνπξα νη πνιηηηθνί ή θαη ζξεζθεπηηθνί εγέηεο θαη θπιάζζνληαλ πνιύηηκνη ζεζαπξνί, δελ ήηαλ νρπξσκέλα, πξάγκα πνπ ππνδεηθλύεη ην αίζζεκα αζθάιεηαο ηεο αλαθηνξηθήο θνηλσλίαο ζην εζσηεξηθό ηνπ λεζηνύ. Ρα αλάθηνξα εκθαλίζηεθαλ αξρηθά γύξσ ζην 2000 π.Σ., θαηαζηξάθεθαλ από ηζρπξό ζεηζκό ην 1700 αιιά μαλαρηίζηεθαλ ακέζσο, θαη μαλαθαηαζηξάθεθαλ αλεπαλόξζσηα ην 1450 π.Σ., νπόηε θαη άξρηζε ε θπξηαξρία ησλ Κπθελαίσλ ζηελ Θξήηε. αναπαράσταση του ανακτόρου της Κνωσού Ραπηόρξνλα κε ηα αλάθηνξα ππήξραλ θαη νη κηθξόηεξεο επαύιεηο, πνπ είραλ ηελ ίδηα ιεηηνπξγία κε ηα αλάθηνξα, αιιά έιεγραλ κηθξόηεξε πεξηνρή.
- 57. Σελίδα 57 από 116 Ρν βαζηθό ραξαθηεξηζηηθό ησλ Κηλσηηώλ είλαη όηη ήηαλ ε κεγαιύηεξε λαπηηθή δύλακε ηεο επνρήο ζηελ πεξηνρή ηεο Αλαηνιηθήο Κεζνγείνπ. Κηλσηθά πινία όξγσλαλ ηε Κεζόγεην πξνο όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο, πξνο Αλαηνιή θαη Γύζε, θαη ε Θξήηε απνηεινύζε όρη κόλν γεσγξαθηθά αιιά θαη νηθνλνκηθά ην θέληξν ηεο Αλαηνιηθήο Κεζνγείνπ. Δηδηθά ηα ρξόληα κεηαμύ 1700- 1450 π.Σ., ε αθκή ηνπ Κηλσηθνύ εκπνξίνπ ήηαλ κεγάιε. Θπξίσο εκπνξεύνληαλ έξγα θαιιηηερληθήο παξαγσγήο, όπσο θνζκήκαηα, έξγα ιηζνηερλίαο θαη κεηαιινηερλίαο. Ήηαλ πνιύ γλσζηνί θαη ζεβαζηνί έκπνξνη ζε όιν ην ρώξν ηεο Αλαηνιηθήο Κεζνγείνπ (Αίγππην, Κηθξά Αζία θαη Κέζε Αλαηνιή),ελώ εηδηθά νη Αηγύπηηνη ηνπο εθηηκνύζαλ βαζύηαηα γηα ηε δξαζηεξηόηεηά ηνπο. μινωικά ομοιώματα πλοίων
- 58. Σελίδα 58 από 116 Νη Κηλσίηεο είραλ δηθό ηνπο ζύζηεκα γξαθήο, ηε Γξακκηθή Α, ε νπνία δελ έρεη απνθξππηνγξαθεζεί αθόκε. ηαλ γίλεη απηό θαη θαηαθέξνπκε λα δηαβάζνπκε όζα έρνπλ ζσζεί ραξαγκέλα ζε πηλαθίδεο θαη αιινύ, ζα κπνξέζνπκε λα κάζνπκε πνιιά πεξηζζόηεξα γηα ηνλ εθπιεθηηθό απηό πνιηηηζκό. Ζ γξαθή απηή ήηαλ ζπιιαβηθή, δειαδή θάζε ζεκείν ηεο αληηζηνηρνύζε ζε κηα ζπιιαβή, όρη ζε έλα γξάκκα όπσο ζηελ αιθαβεηηθή πνπ ρξεζηκνπνηνύκε εκείο. Απνηέιεζε ηε βάζε ηεο Κπθελατθήο γξαθήο.
- 59. Σελίδα 59 από 116 Παρακάτω θα σχολιάσουμε τις πηγές που παρατίθενται στο σχολικό βιβλίο, οι οποίες θα σε βοηθήσουν να κατανοήσεις τα ιστορικά φαινόμενα και γεγονότα. Οι πηγές αυτές μπορεί να είναι εικόνες, φωτογραφίες, πίνακες, χάρτες ή και κείμενα, σύγχρονα ή παλαιότερα. Εξηγώντας τη σημασία των πηγών αυτών θα μπορέσεις να μάθεις πιο εύκολα το μάθημά σου.
- 60. Σελίδα 60 από 116 Η Μινωική Κρήτη (σελ. 23) Πην ράξηε ηεο ζειίδαο 23 ηνπ ζρνιηθνύ βηβιίνπ βιέπνπκε, ζεκεησκέλεο κε θόθθηλν ηεηξάγσλν, ηηο ζέζεηο ησλ Κηλσηθώλ αλαθηόξσλ, ζηε Φαηζηό, ηα Κάιηα, ηελ Θλσζό θαη ηε Εάθξν. Κε θόθθηλε ηειεία ζπκβνιίδνληαη Κηλσηθνί νηθηζκνί (Οίζπκλα, ην ζεκεξηλό Οέζπκλν, Αξράλεο, Κάηαια, Γνπξληά, Ξξαηζόο, Ξαιαίθαζηξν) θαη κε καύξν ηξίγσλν άιιεο ηνπνζεζίεο ηεο επνρήο (Ππήιαην Θακάξσλ, Γηθηαίν άληξν). Ρα Οίζπκλα ήηαλ νηθηζκόο θαηά ηε κηλσηθή επνρή, όπσο θαη ηα Γνπξληά, ε Ξξαηζόο, θαη ην Ξαιαίθαζηξν. Ρα Κάηαια ήηαλ ην ιηκάλη ηεο Φαηζηνύ θαη νηθηζκόο ηεο κηλσηθήο επνρήο, ελώ ζηηο Αξράλεο ζώδεηαη κηλσηθή έπαπιε θαη αξραίν λεθξνηαθείν. Ρν Γηθηαίν άληξν είλαη γλσζηό σο ηόπνο γέλλεζεο ηνπ Γία. Ζ κεηέξα ηνπ Οέα, θξπθά από ηνλ Θξόλν, ηνλ γέλλεζε κέζα ζε εθείλε ηε ζπειηά, γηα λα ηνλ πξνζηαηέςεη από ηηο άγξηεο δηαζέζεηο ηνπ παηέξα ηνπ, πνπ ήζειε λα ηνλ ζθνηώζεη γηα λα κελ ηνπ πάξεη ην ζξόλν. Ρν άληξν απηό ινηπόλ ήηαλ ηόπνο ιαηξείαο θαηά ηα κπθελαηθά ρξόληα, θαη εθεί έρνπλ βξεζεί πνιιά εηδώιηα θαη άιια αληηθείκελα πνπ καξηπξνύλ όηη ήηαλ κέξνο ιαηξείαο. Ρέινο, ην ζπήιαην ησλ Θακάξσλ ήηαλ ηόπνο ιαηξείαο ζηα Κηλσηθά ρξόληα θαη εδώ αλαθαιύθζεθαλ από ηνπο αξραηνιόγνπο ηα θεκηζκέλα θεξακηθά ησλ Θακάξσλ.
- 61. Σελίδα 61 από 116 Αεροφωτογραφία του ανακτόρου της Κνωσού. Διακρίνεται η πλακόστρωτη κεντρική αυλή. (σελ. 24) Ξαξαηεξνύκε πσο ην αλάθηνξν ηεο Θλσζνύ βξίζθεηαη ζηε κέζε κηαο εύθνξεο θνηιάδαο. Απιώλεηαη ζε κεγάιε έθηαζε, δίλνληάο καο κηα ηδέα ζρεηηθά κε ην πόζν κεγάιν θαη πινύζην πξέπεη λα ήηαλ. Αζθαιώο ε κεγαινπξέπεηα ησλ αλαθηόξσλ, πνπ απνηεινύζαλ ηνλ θαζξέθηε ηεο δσήο ζηε Κηλσηθή Θξήηε, δείρλεη ην πςειό βηνηηθό επίπεδν ησλ Κηλσηηώλ θαη ηα πινύηε ηνπο. Ο δίσκος της Υαιστού αποτελεί το σπουδαιότερο δείγμα ιερογλυφικής γραφής από την Κρήτη. Μέχρι στιγμής δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί και το περιεχόμενό του μένει ακατανόητο. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι πρόκειται για ύμνο σε κάποια θεότητα. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) (σελ. 24)
- 62. Σελίδα 62 από 116 Ν Γίζθνο ηεο Φαηζηνύ είλαη έλα αξραηνινγηθό εύξεκα από ηε Φαηζηό πνπ ρξνλνινγείηαη πηζαλώο ζηνλ 17ν αηώλα π.Σ.. Αλαθαιύθζεθε ζηηο 3 Ηνπλίνπ 1908 από ηνλ Ηηαιό αξραηνιόγν Ινπΐηδη Ξεξληέ θαη ζήκεξα βξίζθεηαη ζην Αξραηνινγηθό Κνπζείν Ζξαθιείνπ. Ν ζθνπόο ηεο θαηαζθεπήο ηνπ θαη ην λόεκα ησλ όζσλ αλαγξάθνληαη ζε απηόλ παξακέλνπλ άγλσζηα. Ν δίζθνο είλαη θηηαγκέλνο από πειό. Ζ δηάκεηξόο ηνπ είλαη 16 εθαηνζηά θαη ην πάρνο ηνπ 2.1 εθαηνζηά. Πηηο δ ύν όςεηο ηνπ βξίζθνληαη 45 δηαθνξεηηθά ζύκβνια. Ρα ζύκβνια απηά δείρλνπλ αληηθείκελα όπσο αλζξώπηλεο κνξθέο, ςάξηα, πνπιηά, έληνκα, θπηά θ.α. Ππλνιηθά πάλσ ζην δίζθν ππάξρνπλ ραξαγκέλα 241 ζύκβνια, 122 ζηε κηα πιεπξά θαη 119 ζηε άιιε, ηνπνζεηεκέλα ζπεηξνεηδώο. Ρα ζύκβνια είλαη ρσξηζκέλα ζε νκάδεο κε ηε ρξήζε κηθξώλ γξακκώλ. Ζ θαηεύζπλζε ηεο ζπείξαο είλαη πξνο ην θέληξν ηνπ δίζθνπ. Έρνπλ πξνηαζεί πάξα πνιιέο εξκελείεο ηνπ θεηκέλνπ ηνπ, όπσο όηη πξόθεηηαη γηα πξνζεπρή, γηα ηε δηήγεζε κίαο ηζηνξίαο, γηα έλα γεσκεηξηθό ζεώξεκα, γηα εκεξνιόγην θ.α., σζηόζν θακηά δελ έρεη γίλεη απνδεθηή από ηελ επηζηεκνληθή θνηλόηεηα.
- 63. Σελίδα 63 από 116 Δείγμα της υψηλής λιθοτεχνίας των Μινωιτών. φραγιδόλιθος της περιόδου των νέων ανακτόρων (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) (σελ 25) Ζ ηέρλε ησλ Κηλσηηώλ είρε θηάζεη ζε πνιύ πςειά επίπεδα έθθξαζεο θαη αλαπαξάζηαζεο. Νη ιηζνηερλίεο, δειαδή ηα γιππηά πάλσ ζε πέηξα, ζαλ θαη ην παξαπάλσ, καξηπξνύλ ηηο δεμηόηεηεο απηέο πνπ αλαπηύρζεθαλ ζηα πιαίζηα ηεο αθκήο ηεο Κηλσηθήο Θξήηεο. Πηε ζπγθεθξηκέλε ιηζνηερλία αλαπαξίζηαηαη έλα άινγν, ελώ πίζσ ηνπ ζηέθεηαη έλαο άλζξσπνο. Ζ ιεπηνκέξεηα ζηελ θίλεζε θάλεη ζαθέο ην κέγεζνο ηεο αλάπηπμεο ηεο ηέρλεο θαη ηεο ηερληθήο, αιιά θαη ηε θαιαηζζεζία ησλ Κηλσηηώλ.
- 64. Σελίδα 64 από 116 Στη συνέχεια θα βρεις κάποιες επιπλέον πληροφορίες που έχουν σχέση με το μάθημά σου, ώστε να εμπλουτίσεις τις γνώσεις σου.
- 65. Σελίδα 65 από 116 ΜΙΝΩΙΚΟ ΠΟΛΙΣΙΜΟ Μυθολογία: στην Κρήτη ο βασιλιάς Μίνωας κρατούσε τον αρχιτέκτονα Δαίδαλο με το γιο του Ίκαρο, οι οποίοι δραπέτευσαν πετώντας με κέρινα φτερά. Η ακμή του κρητομινωικού πολιτισμού παρουσιάζεται μεταξύ του 1900 και του 1450 π.Φ.
- 66. Σελίδα 66 από 116 την ανάπτυξή του συντέλεσαν: το εύκρατο – θερμό κλίμα, το εύφορο έδαφος, η μακροχρόνια ειρήνη και η γεωγραφική θέση του νησιού ανάμεσα σε Ευρώπη – Ασία – Αφρική. Ως ναυτικοί και έμποροι οι Μινωίτες κυριάρχησαν στο Αιγαίο δημιούργησαν στις Κυκλάδες και στη Μ. Ασία εμπορικούς σταθμούς. Η Κρήτη καταστράφηκε τρεις φορές: α. 1700 π.Φ. (ίσως από σεισμό) και ανοικοδομήθηκε. β. 1450 π.Φ. από παλιρροϊκά κύματα, λόγω της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας (οι Αχαιοί βρήκαν ευκαιρία και την κατάκτησαν). γ. 1400 π.Φ. τελική καταστροφή. (1100 – 1000 π.Φ. κατακτήθηκε από τους Δωριείς). Η κοινωνική οργάνωση ημαντική θέση στην κοινωνία είχε η γυναίκα συμμετείχε στολισμένη σε δημόσιες εκδηλώσεις.
- 67. Σελίδα 67 από 116 Η Κρήτη ήταν χωρισμένη σε πολλές αυτοδιοικούμενες περιοχές με διαφορετικούς βασιλείς. Η δομή της κοινωνίας σε κάθε περιοχή ήταν η εξής: Σο εμπόριο τα ανάκτορα υπήρχαν μεγάλες αποθήκες προϊόντων το εμπόριο διευθυνόταν από τους βασιλείς.
- 68. Σελίδα 68 από 116 Προϊόντα του εμπορίου εισαγωγή εξαγωγή από ΚΤΠΡΟ: χαλκός λάδι, κρασί, μέλι από ΤΡΙΑ: ελεφαντοστό ρητίνη, αρωματικά έλαια από ΑΙΓΤΠΣΟ: αλάβαστρο φαγεντιανή = μείγμα άμμου και άλλων υλικών, με το οποίο κατασκεύαζαν κοσμήματα, αγαλματίδια κ. α. μικρά αντικείμενα· στη συνέχεια τα επάλειφαν με σόδα ή ποτάσα και τα έψηναν στη φωτιά. Έτσι η επιφάνεια αποκτούσε μια υαλώδη υφή. πάπυρος, λινάρι αγγεία μεταλλικά σκεύη κοσμήματα χρυσός, άργυρος, κασσίτερος μάλλινα υφάσματα μάρμαρο
- 69. Σελίδα 69 από 116 Η γραφή ο πήλινος δίσκος της Υαιστού αποτελεί δείγμα ιερογλυφικής γραφής.
- 70. Σελίδα 70 από 116 4. Η ΘΡΗΚΕΙΑ ΚΑΙ Η ΣΕΦΝΗ ΣΩΝ ΜΙΝΩΙΣΩΝ Παρακάτω αναλύουμε το περιεχόμενο του μαθήματος, ώστε να το κατανοήσεις καλύτερα και να ξέρεις ακριβώς τι λέει το σχολικό βιβλίο.
- 71. Σελίδα 71 από 116 Πην παξόλ θεθάιαην καζαίλνπκε γηα ηε ζξεζθεία θαη ηελ ηέρλε ησλ Κηλσηηώλ. Ξαξόιν πνπ δελ έρνπκε γξαπηέο καξηπξίεο, πεγέο δειαδή πνπ ζα καο έδηλαλ ζαθείο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε απηέο ηηο δύν εθδειώζεηο ηεο δσήο, αληινύκε πιεξνθνξίεο από ηα αληηθείκελα ηεο επνρήο πνπ βξίζθνπκε ζηηο αλαζθαθέο. Έηζη, κειεηώληαο ηα θαιιηηερληθά αληηθείκελα, όπσο ηνηρνγξαθίεο, αγγεία, εηδώιηα θαη άιια, καζαίλνπκε όρη κόλν γηα ηελ ηέρλε, αιιά θαη γηα ηελ θαζεκεξηλόηεηα, ηελ νηθνλνκία θαη ηε ζξεζθεία ησλ Κηλσηηώλ. Βέβαηα, ππάξρνπλ αθόκα πνιιέο απνξίεο, γη απηό θαη βαζηδόκαζηε πνιιέο θνξέο ζε εηθαζίεο θαη ππνζέζεηο όζνλ αθνξά ζέκαηα πλεπκαηηθά θαη ζξεζθεπηηθά, πώο δειαδή ζθέθηνληαλ θαη ζε ηη πίζηεπαλ νη Κηλσίηεο. Ρα εηδώιηα θπξίσο, αιιά θαη νη ηνηρνγξαθίεο θαη άιια έξγα ηέρλεο, δείρλνπλ πσο βαζηθή ζηε Κηλσηθή ζξεζθεία ήηαλ ε ιαηξεία γπλαηθείσλ ζενηήησλ, πνπ ζπκβόιηδαλ ηε γνληκόηεηα θαη ηελ ελαιιαγή ησλ επνρώλ. Θαζώο ηηκόηαλ ε θύζε σο δσνδόηξα, κε ηε κνξθή ηεο γπλαίθαο, ε ιαηξεία δελ πξαγκαηνπνηνύληαλ κέζα ζε κεγάινπο λανύο, αιιά ζε κηθξά ηεξά θαη ζε ζπήιαηα, όπσο ην Γηθηαίν Άληξν. Δπίζεο, ηεξά ζεσξνύληαλ ε ειηά θαη ν ηαύξνο. Σάξηεο ηεο Θξήηεο θηινηερληζκέλνο κε ην ρέξη, όπνπ δηαθξίλεηαη ε γέλλεζε ηνπ Γία ζην Γηθηαίν Άληξν. Σεηξόγξαθν Άγγεινπ Βεξγίθηνπ πεξί ην 1554 κ.Σ Ξαξίζη Δζληθή Βηβιηνζήθε.
- 72. Σελίδα 72 από 116 Ζ Κηλσηθή ηέρλε είλαη ζαπκαζηή, γη απηό ην ιόγν επεξέαζε ηόζν ηελ Θπθιαδηθή όζν θαη ηε Κπθελατθή. Αγγεία, θνζκήκαηα, αγάικαηα, ηνηρνγξαθίεο, δείρλνπλ ηελ αγάπε ησλ Κηλσηηώλ γηα ηελ απεηθόληζε ηεο θύζεο, ηεο δηαζθέδαζεο θαη ηεο ραξάο ηεο δσήο. Ξεξίθεκα επίζεο είλαη ηα Θακαξατθά αγγεία, ηα νπνία εμάγνληαλ ζε όιε ηε Κεζόγεην, θαη εληππσζηάδνπλ κε ηηο απεηθνλίζεηο ηνπο. Ρέινο, ηα κηλσηθά εηδώιηα παξηζηάλνπλ θπξίσο γπλαηθείεο κνξθέο, ελώ θιαζζηθά είλαη ηα κηλσηθά ξπηά.
- 73. Σελίδα 73 από 116 Παρακάτω θα σχολιάσουμε τις πηγές που παρατίθενται στο σχολικό βιβλίο, οι οποίες θα σε βοηθήσουν να κατανοήσεις τα ιστορικά φαινόμενα και γεγονότα. Οι πηγές αυτές μπορεί να είναι εικόνες, φωτογραφίες, πίνακες, χάρτες ή και κείμενα, σύγχρονα ή παλαιότερα. Εξηγώντας τη σημασία των πηγών αυτών θα μπορέσεις να μάθεις πιο εύκολα το μάθημά σου.
- 74. Σελίδα 74 από 116 Σοιχογραφία από τα ανάκτορα της Κνωσού. Ιερή τελετουργία με κέντρο τον ταύρο, ταυροκαθάψια. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) (σελ 26) Ρα ηαπξνθαζάςηα ήηαλ κεγάιν ηεξό άζιεκα ησλ Κηλσηηώλ. Πηελ ηνηρνγξαθία βιέπνπκε έλαλ ηεξάζηην ηαύξν, πνπ θαηαιακβάλεη ην κεγαιύηεξν κέξνο ηεο εηθόλαο, νη θηλήζεηο ηνπ νπνίνπ είλαη απνηππσκέλεο κε ζαπκαζηή ράξε θαη δσληάληα. Δπίζεο εηθνλίδνληαη ηξεηο αλζξώπηλεο θηγνύξεο, πνπ δείρλεη ε θαζεκία ηε ζεηξά ησλ θηλήζεσλ κε ηηο νπνίεο ν αζιεηήο, πηάλνληαο ηα θέξαηα ηνπ ηαύξνπ, γπξλάεη ζηνλ αέξα πάλσ από ηε ξάρε ηνπ ηαύξνπ θαη πξνζγεηώλεηαη άλεηα πίζσ ηνπ. Νη αζιεηέο επίζεο εηθνλίδνληαη κε κεγάιε αθξίβεηα, ελώ ηηο θηλήζεηο ηνπο ραξαθηεξίδεη επαηζζεζία θαη ιεπηόηεηα ρνξεπηηθή. Ζ εηθόλα ησλ ηαπξνθαζαςίσλ πιαηζηώλεηαη από πνιύρξσκα θακππισηά ζρέδηα θαη ξηγσηό πιαίζην. Από ηνηρνγξαθίεο ζαλ ηελ παξαπάλσ καζαίλνπκε πξάγκαηα όρη κόλν γηα ηελ ηερληθή, ηελ ηερλνηξνπία θαη ην θαιιηηερληθό αίζζεκα ησλ Κηλσηηώλ, αιιά θαη γηα ηηο γηνξηέο ηνπο, γηα ηα αζιήκαηά ηνπο, γηα ηελ ελδπκαζία ηνπο, γηα ηηο θνκκώζεηο ηνπο, ό,ηη δειαδή κπνξεί λα καο πεη κηα εηθόλα από ην παξειζόλ γηα απηά πνπ αλαπαξηζηά.
- 75. Σελίδα 75 από 116 Η θεά των όφεων. Ειδώλιο γυναικείας θεότητας που κρατά στα χέρια της δύο φίδια. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) (σελ 27) Ζ Κηλσηθή ζεά, ε ζεά ηεο βιάζηεζεο θαη ηεο γνληκόηεηαο, ζπκβνιίδεη ην ζάλαην θαη ηελ αλαγέλλεζε ηεο θύζεο, κέζσ ηεο ελαιιαγήο ησλ επνρώλ. Ρε βξίζθνπκε ζε δηάθνξεο κνξθέο: ζε θνξπθή όξνπο κεηαμύ δύν ιεόλησλ, σο Νξεία Κήηεξ ή Ξόηληα Θεξώλ, ζε κνξθή ζεάο ηνπ ηεξνύ δέληξνπ, σο ζεά ησλ πεξηζηεξηώλ ή ησλ κεθώλσλ. Ζ ζεά εκθαλίδεηαη επίζεο κε μίθνο θαη αζπίδα θαη άιιεο θνξέο ζε ζαιαζζηλό ηαμίδη. Γλσζηό εηθνληζηηθό ζέκα απνηειεί επίζεο ε κεηέξα-ζεά θνπξνηξόθνο. Ρέινο ε ζεά εηθνλίδεηαη κε ηε κνξθή πνπ ηε βιέπνπκε ζην εηδώιην, σο ζεά ησλ όθεσλ. Ρα δηάθνξα ζύκβνια ηεο ζεάο ζπκβνιίδνπλ ηηο δηαθνξεηηθέο ηεο ηδηόηεηεο. Έηζη ηα θίδηα καξηπξνύλ ην γήηλν ραξαθηήξα ηεο.
- 76. Σελίδα 76 από 116 Καμαραϊκό κύπελλο με ολόγλυφα άνθη. Φαρακτηριστικό των καμαραϊκών αγγείων είναι η πολυχρωμία: κόκκινο, κίτρινο, λευκό. Μερικά είχαν πολύ λεπτά τοιχώματα που θυμίζουν κέλυφος αυγού (ωοκέλυφα). (Μουσείο Ηρακλείου) (σελ 27) Πην αγγείν ηεο εηθόλαο βιέπνπκε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο κηλσηθήο ηέρλεο ζε όιε ηνπο ηε κεγαινπξέπεηα: αξρηθά, ε εκκνλή ζηελ αλαπαξάζηαζε θπζηθώλ αληηθεηκέλσλ, ζηελ πεξίπησζε απηή ινπινπδηώλ, πνπ βγαίλνπλ αλάγιπθα από ηε βάζε θαη ηελ θνξπθή ηνπ αγγείνπ. Ρα ινπινύδηα είλαη όιν δσληάληα θαη θαιιηηερληθή επαηζζεζία, καξηπξώληαο ηελ αγάπε ηνπ θαιιηηέρλε γηα ηε θύζε θαη ηελ νκνξθηά. Δπίζεο, όιε ε επηθάλεηα ηνπ αγγείνπ είλαη δσγξαθηζκέλε κε παξαζηάζεηο γεσκεηξηθέο, θακππιόγξακκεο θαη γσληώδεηο, καξηπξώληαο πνηθηιία ζηελ θαιιηηερληθή δηαθόζκεζε θαη δεκηνπξγηθόηεηα.
- 77. Σελίδα 77 από 116 Φρυσόδετος σφραγιδόλιθος με παράσταση λιονταριού και δαμαστών. (Μουσείο Ηρακλείου) (σελ 27) Πην ζθξαγηδόιηζν* ηεο εηθόλαο γίλεηαη θαλεξή αθόκε κηα θνξά ε αγάπε ησλ Κηλσηηώλ γηα ζέκαηα ζρεηηθά κε ηε θύζε. Αλαπαξίζηαηαη ινηπόλ έλα ιηνληάξη, ζηεηό θαη αγέξσρν, θαη νη δακαζηέο ηνπ, αζιεηηθνί θαη απνθαζηζκέλνη. Νη ιεπηνκέξεηεο ζην ζώκα ηνπ ιηνληαξηνύ δείρλνπλ ηελ έθεζε ηνπ θαιιηηέρλε ζε παξόκνηα ζέκαηα, αθνύ θαίλεηαη λα έρεη αζρνιεζεί εληαηηθά κε ηελ απεηθόληζε παξόκνησλ ζεκάησλ. Ζ αγάπε ησλ Κηλσηηώλ γηα ηηο ραξέο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο, γηα ηε δσληάληα θαη ηε θύζε, απνηππώλεηαη ζε θάζε θαιιηηερληθό ηνπο δεκηνύξγεκα.