αγγεία (2)
- 1.
- 2.
- 3. Ο πίζνο ήηαλέλα κεγάιν αγγείν, ζπλήζσο ρσξίο δηαθόζκεζε, πνπ ρξεζίκεπε γηα ηελ απνζήθεπζε πξντόλησλ, π.ρ. ιαδηνύ, ζηηεξώλ, δεκεηξηαθώλ
- 4. Η πειίθε απνηειείπαξαιιαγή ηνπ ακθνξέα. Πξσηνεκθαλίζηεθε γύξσ ζην 520 π.Φ. κε ηελ αηηηθή εξπζξόκνξθε ηερληθή. Η νλνκαζία πειίθε δελ είλαη αξραία ειιεληθή, αιιά νλνκάζηεθε έηζη από ηνπο αξραηνιόγνπο. Σηελ αξραηόηεηα ην αγγείν είρε δηάθνξεο νλνκαζίεο, όπσο θύιημ ή ιεθαλίο.
- 5. Ο ζηάκλνο είλαηέλα αγγείν κε ζηελή βάζε πνπ θαζώο αλεβαίλεη πξνο ηα πάλσ θαξδαίλεη, γηα λα ζηελέςεη ιίγν θαη λα θαηαιήμεη ζε ζρεηηθά θαξδύ ιαηκό. Με δύν ρεξνύιηα ζηα πιάγηα θαη θάιπκκα. Τν ρξεζηκνπνηνύζαλ γηα ηε θύιαμε ή ην ζεξβίξηζκα ηνπ θξαζηνύ.
- 6. Ακθνξέαο Η νλνκαζίαηνπ αγγείνπ πξνέξρεηαη από ηηο ιέμεηο ακθί + θέξσ. Πξόθεηηαη γηα έλα κεγάιν αγγείν κε δύν θαηαθόξπθεο ιαβέο πνπ μεθηλνύλ από ην ρείινο θαη θαηαιήγνπλ ζην ζώκα ηνπ. Φξεζίκεπαλ γηα ηελ απνζήθεπζε ιαδηνύ, νίλνπ, κηθξώλ θαξπώλ αιιά θαη γηα ηε κεηαθνξά λεξνύ.
- 7. Μείμεο νίλνπ κελεξό
- 8. Οη αξραίνη ζπάληαέπηλαλ αλέξσην θξαζί. Ο θξαηήξαο ήηαλ ην αγγείν κέζα ζην νπνίν αλαθάηεπαλ ην λεξό κε ην θξαζί. Με ην πέξαζκα ησλ ρξόλσλ ππήξραλ πνιιέο παξαιιαγέο ηνπ αγγείνπ όκσο ηα θύξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ήηαλ ε ζηελή βάζε ην θαξδύ ζώκα θαη ηα δπν ρεξνύιηα.
- 9. Μπνξνύκε λα ρσξίζνπκεηνπο θξαηήξεο ζε ηέζζεξα είδε, αλάινγα κε ηηο ιαβέο θαη ην ζώκα:
- 10. Λέβεο Ο ιέβεο ήηαλέλα βαζύ θαη αλνηρηό αγγείν, ζπλήζσο ρσξίο ιαβέο, κε κεγάιε θακπύιε ζηνπο ώκνπο πνπ ζηέλεπε ζην ιαηκό, ν νπνίνο ήηαλ ρακειόο θαη είρε ρείιε πνπ πξνεμείραλ. Χξεζίκεπε γηα ηελ αλάκεημε ηνπ θξαζηνύ (όπσο θαη ν θξαηήξαο) ή ζην καγείξεκα, ηδίσο νη ράιθηλνη. Σηεξηδόηαλ ζε κηα αλεμάξηεηε βάζε ή ζε ηξίπνδα. Από ηηο απεηθνλίζεηο ζε αγγεία πξνθύπηεη όηη δίλνληαλ σο βξαβεία ζε αγσλίζκαηα ή όηη ρξεζηκνπνηνύληαλ σο αγγεία ζεξβηξίζκαηνο ζηα ζπκπόζηα.
- 11.
- 12. Ο ςπθηήξαο ήηαλέλα αγγείν κε ζηελό θπιηλδξηθό ζώκα πνπ θάξδαηλε θαζώο αλέβαηλε θαη έπαηξλε ην ζρήκα ηνπ βνιβνύ γηα λα θαηαιήμεη ζε ζηελό ρείινο. Τνλ γέκηδαλ κε θξύν λεξό θαη ηνλ ηνπνζεηνύζαλ κέζα ζηνλ θξαηήξα, γηα λα δηαηεξεί δξνζεξό ην θξαζί. Σύκθσλα κε ηνλ θαζεγεηή Μ. Τηβέξην ζηνλ ςπθηήξα έβαδαλ θξαζί θαη ηνλ βύζηδαλ ζε θξύν λεξό ή ρηόλη.
- 13. Μηα δηαθνξεηηθή παξαιιαγήηνπ θξαηήξα απνηειεί θαη ν θάιαζνο· είρε θπιηλδξηθό ζρήκα πνπ άλνηγε ειαθξά πξνο ηα έμσ ζην ύςνο ηνπ ρείινπο. Κνληά ζηε βάζε δηέζεηε εθξνή γηα ηε κεηάγγηζε ηνπ πγξνύ.
- 14.
- 15. θύαζνο (ή αξύηαηλαή αληιεηήξηνλ) ήηαλ κηα θνπηάια ζην ζρήκα θππέιινπ κε πόδη θαη ςειή πξνο ηα πάλσ θακπύιε ιαβή. Τν κέζν κήθνο ηνπ ήηαλ πεξίπνπ 13 εθ. Μάιινλ ηελ επηλόεζε ν αγγεηνπιάζηεο Νηθνζζέλεο, γύξσ ζηα 530 π.Φ. Η πξνέιεπζή ηνπ είλαη κάιινλ εηξνπζθηθή θαη πξνέξρεηαη από αλάινγν ράιθηλν ζθεύνο. Φξεζίκεπε σο ζθεύνο γηα ηελ άληιεζε ηνπ νίλνπ από ηνλ θξαηήξα, σο κέηξν γηα ηελ αλάκεημε ηνπ νίλνπ κε ην λεξό ή σο αγγείν πόζεο, ρσξίο ηελ ςειή ιαβή. Ο θύαζνο απνηεινύζε ηε βάζε γηα ηε κέηξεζε ησλ ζηεξεώλ (6 θύαζνη ηζνδπλακνύλ κε κηα θνηύιε) θαη ησλ πγξώλ (1 ½ θύαζνη = 1 νμύβαθνλ).
- 16. Οηλνρόε Η νλνκαζίαηνπ αγγείνπ πξνέξρεηαη από ηηο ιέμεηο νίλνο + ρέσ. Είλαη από ηα πην ζπλεζηζκέλα αγγεία θαη δηαθξίλεηαη γηα ηελ πιεζώξα δηαθνξεηηθώλ ηύπσλ. Δηαθξίλνληαη 8 -10 ηύπνη. Φξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ άληιεζε ή ην ζεξβίξηζκα ηνπ νίλνπ θαη ην βξίζθνπκε σο θηέξηζκα ζηνπο ηάθνπο καδί κε ηηο ιεθύζνπο.
- 17. Όιπε Λεπηό ζώκακε εληαία θακπύιε από ην ζηόκην κέρξη ηε βάζε. Είλαη πςειή ζε αλαινγία κε ην θάξδνο ηεο.
- 18. Λάγπλνο Ο ιάγπλνο είλαηέλαο ειιεληζηηθόο ηύπνο νηλνρόεο κε επίπεδε βάζε, κε νμύ ή ζπαληόηεξα θακπύιν ώκν θαη θπθιηθό ζηόκην
- 19.
- 20. Η πδξία ήηαλέλα αγγείν κε ηξεηο ιαβέο, δύν γηα ηε κεηαθνξά θαη κία γηα ην ζεξβίξηζκα. Εθηόο από ηε ρξήζε ηεο σο αγγείν κεηαθνξάο ή ζεξβηξίζκαηνο λεξνύ ε πδξία ρξεζηκνπνηήζεθε θαη σο θάιπε ςεθνθνξίαο ή αθόκε σο ηεθξνδόρνο
- 21.
- 22. Έλα από ηαπην δεκνθηιή πνηήξηα ήηαλ θαη ε θύιημ. Φξεζηκνπνηόηαλ θπξίσο ζηα ζπκπόζηα θαη πνιιέο θνξέο νη νηθνδεζπόηεο ηα παξάγγειλαλ από ηνπο θεξακείο θαη ηνπο αγγεηνγξάθνπο κε ζπγθεθξηκέλεο παξαζηάζεηο. Η δηάδνζή ηεο μεπέξαζε ηα ειιεληθά ζύλνξα θη ήηαλ έλα από ηα πξντόληα πνπ εμάγνληαλ θαη ζ' άιινπο ιανύο, θπξίσο ζηνπο Εηξνύζθνπο
- 23. Έλα ζθεύνο κεπνιιέο παξαιιαγέο είλαη ν θάλζαξνο. Πξόθεηηαη γηα έλα είδνο πνηεξηνύ πνπ ηα θπξηόηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ είλαη ην ιεπηό πόδη κε ην θαξδύ ζώκα θαη ηηο δπν ιαβέο πνπ μεθηλνύλ πεξίπνπ από ηε βάζε ηνπ ζώκαηνο, μεπεξλνύλ ην ύςνο ησλ ρεηιηώλ θαη επηζηξέθνπλ θακππισηά θνληά ζην ύςνο ησλ ρεηιηώλ
- 24. Ο καζηόο ήηαλέλα αγγείν πόζεο ζε ζρήκα γπλαηθείνπ ζηήζνπο ε βάζε ηνπ νπνίνπ ήηαλ ε ζειή. Είρε δύν, κία ή θακία ιαβή. Σπλήζσο ε κία ιαβή ήηαλ κηα ζειηά νξηδόληηα ζην αγγείν, ιίγν θάησ από ην ρείινο, ελώ ε δεύηεξε κηα ζειηά θάζεηε πνπ μεθηλνύζε πάλσ από ηε κέζε ηνπ ζώκαηνο θαη θαηέιεγε θάησ από ην ρείινο ηνπ αγγείνπ. Οη Αζελαίνη αγγεηνπιάζηεο κάιινλ πήξαλ ην ζρήκα ηνπ αγγείνπ από ηνπο Κνξίλζηνπο. Από κηα απεηθόληζε ζ’ έλα αγγείν θαίλεηαη πσο ζπλεζηδόηαλ λα ην θξεκνύλ ζηνλ ηνίρν.
- 25. Σθύθνο ή θνηύιε Πξόθεηηαηγηα έλα βαζύ αγγείν κε ρακειό ή θαζόινπ ζηέιερνο θαη δύν ιαβέο
- 26. Τν ξπηό (ξένλή πξνηνκή) ήηαλ έλα αγγείν πόζεο κε ηε κνξθή κνλνύ ή δηπινύ θέξαηνπ, θεθαιήο δώνπ, ζπλήζσο θξηαξηνύ ή κνπιαξηνύ -αιιά θαη άιισλ δώσλ- ή αθόκε θαη αλζξώπηλεο θεθαιήο πνπ πξνζαξκνδόηαλ ζην θαηώηεξν κέξνο ηνπ θύπεινπ. Σε κεξηθέο πεξηπηώζεηο δύν θεθάιηα αληηπαξαηίζεληαη πιάηε κε πιάηε ην έλα πξνο ην άιιν. Ο ηύπνο απνηειεί αληηγξαθή αλαηνιηθώλ ζπνλδηθώλ αγγείσλ
- 27. Η θηάιε ήηαλέλα επξύ, αβαζέο αγγείν, κε ή ρσξίο πόδη. Σπρλά είρε έλα θεληξηθό «νκθαιό». Ο νκθαιόο ρξεζίκεπε σο ππνδνρή ησλ δαθηύισλ, θαηά ηε ρνή, αλ βέβαηα ην αγγείν δελ είρε ιαβέο. Πξσηνεκθαλίζηεθε ζηελ Κόξηλζν ζηηο αξρέο ηνπ 6νπ αηώλα θη αξγόηεξα ζηελ Αηηηθή. Σπλήζσο ήηαλ κεηαιιηθό. Τν ρξεζηκνπνηνύζαλ θπξίσο γηα ηηο ζπνλδέο θαη ιηγόηεξν γηα πόζε.
- 28. Κύπειιν κε κνξθήθεθαιηνύ γπλαίθαο, άλδξα ή δώνπ Τν αγγείν απνηειείηαη από έλα επξύ θύπειιν θαηαζθεπαζκέλν ζηνλ ηξνρό ην νπνίν πξνζαξκνδόηαλ ζ’ έλα θεθάιη γπλαηθείν, αλδξηθό ή αθόκε θαη δώνπ, θαηαζθεπαζκέλν κε κήηξα.
- 29.
- 30. Πηλάθηνλ Τα πηλάθηα έρνπλζρήκα πηάηνπ αιιά παξνπζηάδνπλ πνιιέο πνηθηιίεο: κε ζηέιερνο θαη δύν ιαβέο, ηεηξάγσλα ή θπθιηθά, αβαζή ή βαζηά.
- 31.
- 32. Ο γακηθόο ιέβεοείρε ζρήκα παξόκνην κε ηνπ ιέβεηα, δηέθεξε όκσο ζην όηη δηέζεηε επξύ πςειό πόδη κε θσληθό ζηήξηγκα ελζσκαησκέλν ζην θπξίσο αγγείν θαη ιαβέο, νη νπνίεο μεθηλνύζαλ από ηνπο ώκνπο θαη θαηέιεγαλ θνληά ζηα ρείιε ηνπ αγγείνπ. Είρε θάιπκκα ζε ζρήκα ηξνύινπ πνπ θαηέιεγε ζε ιαβή. Σπλεζηδόηαλ λα ην θέξνπλ ζηηο γακήιηεο ηειεηέο κε ην λεξό γηα ην γακήιην ινπηξό θαη είρε ζπλήζσο αλάινγε δηαθόζκεζε. Πξσηνεκθαλίζηεθε ηνλ 6ν αηώλα θαη ρξεζηκνπνηήζεθε κέρξη ηνλ 4ν αηώλα. Σύκθσλα κε ηνλ Beazley ν πξώηνο πνπ δηαθόζκεζε γακηθό ιέβεηα ήηαλ ν Σνθίινο πεξίπνπ ην 580 κε 570 π.Φ. αλαπαξηζηώληαο ηε γακήιηα ηειεηή ηεο Ειέλεο θαη ηνπ Μελέιανπ.
- 34. Η ινπηξνθόξνο είλαηέλα αγγείν ζρήκαηνο σνεηδνύο κε πςειό ιαηκό ζε ζρήκα ρνάλεο θαη δύν ιαβέο πνπ μεθηλνύλ από ην αλώηεξν ζεκείν ηνπ ζώκαηνο ηνπ αγγείνπ θαη θαηαιήγνπλ ζηα ρείιε, θαιύπηνληαο όιν ην ιαηκό. Υπάξρεη θαη ν ηύπνο ηεο ινπηξνθόξνπ-πδξίαο κε ηξεηο ιαβέο. Χξεζίκεπε γηα ηε κεηαθνξά ή ηελ απνζήθεπζε λεξνύ. Από ηηο εηθνλνγξαθήζεηο ζε αγγεία κπνξνύκε λα ζπκπεξάλνπκε όηη ην ρξεζηκνπνηνύζαλ ζε επηθήδεηεο θαη αξγόηεξα ζε γακήιηεο ηειεηέο. Σηελ Αηηηθή ηε ρξεζηκνπνηνύζαλ γηα ηε κεηαθνξά λεξνύ από ηελ θξήλε Καιιηξξόε γηα ην γακήιην ινπηξό. Τν ζρήκα ηνπ αγγείνπ παξαπέκπεη ζηνπο ακθνξείο ηεο ύζηεξεο γεσκεηξηθήο πεξηόδνπ θαη θαζώο εμειίζζεηαη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ παξαηεξείηαη κηα ζηέλσζε ηνπ ιαηκνύ. Ο όξνο ινπηξνθόξνο είλαη ζύγρξνλνο. Σηνλ 5ν αηώλα ζπλαληάκε θαη καξκάξηλνπο ινπηξνθόξνπο ζηα αζελατθά θνηκεηήξηα.
- 36. Η πιεκνρόε (ήθώζσλ ή εμάιεηπηξνλ) ήηαλ έλα επξύ θαη αβαζέο αγγείν κε ζώκα ζε ζρήκα «ζβνύξαο», θαη ρείινο πνπ ζηξέθεηαη πξνο ηα κέζα. Δηέζεηε πςειό θπιηλδξηθό ζηέιερνο, πνπ θαηέιεγε ζε ζπκπαγή βάζε, θαη θάιπκκα κε επίζεο θπιηλδξηθό ζηέιερνο πνπ ρξεζίκεπε σο ιαβή ηνπ θαιύκκαηνο. Τα αγγεία απηά ρξεζίκεπαλ γηα ηελ ηνπνζέηεζε αξσκαηηθνύ λεξνύ ή ειαίνπ, γηα πξνζσπηθή ρξήζε αιιά θαη γηα ζξεζθεπηηθέο ηεξνηειεζηίεο, όπσο ζπνλδέο ζηνπο λεθξνύο. Πξνζθέξνληαλ επίζεο σο δώξα πξνο ηηο γπλαίθεο θαη απαληνύλ κεηαμύ ησλ πξνζθνξώλ ζε γπλαηθείνπο ηάθνπο.
- 38.
- 39. ιήθπζνο (ή ιεθύζηνλ)ήηαλ έλα αγγείν κε κία ιαβή, ζηελό ιαηκό, βαζύ ζηόκην θαη θπιηλδξηθό ζπλήζσο ζώκα. Φξεζίκεπε θπξίσο γηα ηε θύιαμε ησλ αξσκαηηθώλ ειαίσλ ησλ γπλαηθώλ θαη ησλ αζιεηώλ. Επίζεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο δνρεία πξνζθνξάο ηνπ ιαδηνύ ζηνπο λεθξνύο (ιεπθέο ιήθπζνη) ή σο ζήκαηα ζε ηάθνπο
- 40. Ο Αξύβαιινο ήηαλέλα κηθξό θηαιίδην κε ύςνο κέρξη 10 εθαηνζηά κε θαξδύ θπθιηθό ζώκα θαη ζηελό άλνηγκα. Ήηαλ από ηα πην θεκηζκέλα θνξηλζηαθά αγγεία κε παξαζηάζεηο πνπ θάιππηαλ κηα δώλε πεξίπνπ 5 εθαηνζηώλ. Τν ζρήκα ηνπ αγγείνπ πξσηνεκθαλίζηεθε πεξίπνπ ζηα 720 π.Φ. Πηζαλόλ λα πξνέξρεηαη από ηα θιαζθηά ηεο Αλαηνιήο πνπ είραλ καθξύηεξν ιαηκό, αιιά ρξεζηκνπνηνύληαλ γηα ηνλ ίδην ιόγν, ηε θύιαμε αξσκαηηθώλ ειαίσλ. Έλα πξντόλ πνιπηειείαο ρξεηάδεηαη θαη ην αλάινγν αγγείν, γη' απηό θαη ε θαηαζθεπή ηνπ αγγείνπ θαη ε δηαθόζκεζή ηνπ ήηαλ ηδηαίηεξα επηκειεκέλε.
- 42. Τν αιάβαζηξν ήηαλέλα επίκεθεο αγγείν κε θπιηλδξηθή βάζε, ζηελό ιαηκό πνπ θαηέιεγε ζε κηθξό άλνηγκα, θαζηζηώληαο ην θαηάιιειν γηα ηε κεηαθνξά αξσκάησλ. Δελ είρε ιαβέο, αιιά κεξηθέο θνξέο θέξεη ηνμσηέο νπέο ζηηο νπνίεο πεξλνύζε ινπξί ή «ώηα» (απηηά). Καηαζθεπαδόηαλ από δηάθνξα πιηθά, όπσο πειό, γπαιί, αιάβαζηξν θ.ά. Τα θνξηλζηαθά θεξακηθά αιάβαζηξα δηέζεηαλ παρύ ρείινο θαη ζηελό ιαηκό. Τα αηηηθά δηέζεηαλ επξύ ρείινο κε πςειό ιαηκό. Τν ζρήκα ηνπ πξνέξρεηαη από αηγππηηαθά πξόηππα.
- 44. Αζθόο Τν όλνκα ηνπαγγείνπ νθείιεηαη ζηνλ αζθό νίλνπ. (Ο αζθόο ήηαλ πξσηίζησο έλα γδαξκέλν δέξκα δώνπ.) Τν ζρήκα ηνπ αγγείνπ ήηαλ εκηζθαηξηθό, κε πηεζκέλν ζώκα θαη ηνμσηή ιαβή πνπ θαηέιεγε ζην ζηόκην, ην νπνίν ήηαλ ινμό πξνο ηα πάλσ γηα ειεγρόκελε ξνή. Η βάζε ηνπ ήηαλ επίπεδε. Εκθαλίζηεθε ζηελ Αηηηθή γύξσ ζην 480 π.Φ., ελώ ήηαλ γλσζηό ζηνπο αλαηνιηθνύο ιανύο.
- 46.
- 47. Η ππμίδα ήηαλέλα απνζεθεπηηθό αγγείν, ζην νπνίν ζπλήζσο απνζήθεπαλ θαιιπληηθά ή αληηθείκελα θαιισπηζκνύ. Η νλνκαζία ππμίδα είλαη ξσκατθή ελώ ην ειιεληθό όλνκα ήηαλ πηζαλώο θπιηρλίο. Ωο ζρήκα είλαη γλσζηό θαη από ηα γεσκεηξηθά ρξόληα.
- 49. Η ιεθαλίο ήηαλέλα ρακειό, πιαηύ αγγείν πνπ ζηεξηδόηαλ ζε ρακειή θαη ζηελή βάζε. Τν αγγείν θαηέιεγε ζε ρείιε θαηάιιεια πξνζαξκνζκέλα γηα λα δερηνύλ θάιπκκα. Τν θάιπκκα ήηαλ έλαο νξηδόληηνο κε ειαθξηά θακπύιε θπιηλδξηθόο δίζθνο ζηελ θνξπθή ηνπ νπνίνπ νξζσλόηαλ έλαο θπιηλδξηθόο κίζρνο· ζηελ άθξε ηνπ κίζρνπ ελσλόηαλ έλαο κηθξόηεξνο δίζθνο πνπ ρξεζίκεπε σο ιαβή. Τν αγγείν ήηαλ γλσζηό ήδε από ηε γεσκεηξηθή πεξίνδν. Γίλεηαη ηδηαίηεξα δεκνθηιέο ζηελ εξπζξόκνξθε πεξίνδν. Πξνζθεξόηαλ σο γακήιην δώξν, όπσο θαίλεηαη από ηηο δηαθνζκήζεηο γακήιησλ πνκπώλ ζηε εξπζξόκνξθε αγγεηνγξαθία. Η ρξήζε ηνπ ήηαλ πνηθίιε: γηα ηηο ζπζίεο, γηα πιύζηκν, γηα ηνπνζέηεζε θαγεηνύ θ.ά. Μέζα ζε ιεθαλίδεο ζπλεζηδόηαλ λα ηνπνζεηνύλ θνζκήκαηα, αξώκαηα ή γπλαηθεία παηρλίδηα πνπ έζηειλαλ νη γνλείο ζηε λύθε ηε δεύηεξε κέξα ηνπ γάκνπ, ζηα «Επαύιηα». Αλ ην αγγείν δελ έθεξε θάιπκκα ήηαλ γλσζηό σο ιεθάλε.