Εργασία Φυσικής Αγωγής 2011-2012

1. ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟ ΖΩ΢ΙΜΑΙΑ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Α1
ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
ΠΤΘΙΑ
ΒΛΑΦΟΥ ΗΩΑΝΝΑ
ΒΑΣΗΟΥ ΓΔΩΡΓΗΑ
ΒΡΑΕΗΤΟΥΛΖΣ ΑΡΗΣΤΔΗΓΖΣ
ΓΗΩΤΖΣ ΝΗΚΖΦΟΡΟΣ
ΒΑΣΗΛΔΗΟΥ ΔΥΑΓΓΔΛΟΣ
Σα Πύθια ήηαλ ενξηαζηηθά αγσλίζκαηα ηεο αξραίαο Διιάδαο πνπ γίλνληαλ ζηνπο Γειθνύο-
κηα αξραία ειιεληθή πόιε ζηελ νπνία ιεηηνύξγεζε ην ζεκαληηθόηεξν καληείν ηνπ
αξραηνειιεληθνύ θόζκνπ. Ζ πόιε αλαθέξεηαη από ηνπο νκεξηθνύο ρξόλνπο κε ηελ νλνκαζία
Ππζώ. ΢ηελ αξρή ησλ ηζηνξηθώλ ρξόλσλ ήηαλ κία από ηηο πόιεηο ηεο αξραίαο Φσθίδαο, αιιά
ζηαδηαθά ν ξόινο ηεο πόιεο εληζρύζεθε θαη εμειίρζεθε ζε παλειιήλην θέληξν θαη ηεξή πόιε
ησλ αξραίσλ Διιήλσλ. Απνηέιεζε επίζεο θέληξν ηεο Γειθηθήο Ακθηθηηνλίαο. Οη Γειθνί
δηαηήξεζαλ ηε ζεκαληηθή ηνπο ζέζε κέρξη ηα ηέιε ηνπ 4νπ αηώλα κ.Υ., νπόηε δόζεθε νξηζηηθό
ηέινο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ καληείνπ κε δηάηαγκα ηνπ απηνθξάηνξα Θενδνζίνπ Α΄. Δπίζεο νη
αγώλεο δηεμαγόηαλ ελ κέξεη ζην Υξηζζό Φσθίδαο . Ήηαλ Παλειιήληα ε πην ζεκαληηθή
εθδήισζε κεηά ηνπο Οιπκπηαθνύο Αγώλεο.

2. ΢ύκθσλα κε ηνλ κπζνινγία, ν ζεζκόο ησλ Ππζίσλ ηδξύζεθε από ηνλ ίδην ηνλ Απόιισλα,
όηαλ απηόο λίθεζε ηνλ δξάθν Πύζσλα, έλα ηξνκεξό ηέξαο κε ζώκα θηδηνύ. Ζ ηζηνξία ηνπο
αξρίδεη ην 586 π. Υ. όηαλ δηνξγαλώζεθαλ γηα πξώηε θνξά. Σελ δηεύζπλζε ησλ εθδειώζεσλ
είρε ε Ακθηθηηνλία ηεο Κεληξηθήο Διιάδαο. Αξρηθά δηνξγαλώλνληαλ θάζε νθηώ, αξγόηεξα θάζε
ηέζζεξα ρξόληα, όπσο αθξηβώο θαη νη Οιπκπηαθνί αγώλεο. Ζ εκέξα ηεο δηνξγάλσζεο
εμαθξηβσλόηαλ κε ηνλ εμήο ηξόπν: Οη Οιπκπηαθνί αγώλεο δηνξγαλώλνληαλ κε ηελ πξώηε
παλζέιελν ηνπ ζεξηλνύ ειηνζηαζίνπ, ελώ ηα Πύζηα αθνινπζνύζαλ ην θαινθαίξη κεηά από ηελ
πάξνδν ηξηώλ εηώλ. Ο ζεζκόο ησλ Ππζίσλ ήηαλ ζεβαζηόο ζε όιε ηελ Διιάδα, αθνύ από
όιεο ηηο πόιεηο έθηαλαλ αζιεηέο πνπ εθπξνζσπνύζαλ ηελ παηξίδα ηνπο, θαη ζεαηέο πνπ
ήζειαλ λα ζαπκάζνπλ ηνπο αγώλεο. ΢ηα πιαίζηα ησλ δηνξγαλώζεσλ απηώλ γίλνληαλ θαη
«Αγνξά», δειαδή εκπνξηθή έθζεζε.
Οη πξώηεο εθδειώζεηο είραλ θαζαξά κνπζηθό ραξαθηήξα, θαη ήηαλ θπξίσο αγώλεο
θηζαξσδίαο (ηξαγνύδη κε ζπλνδεία θηζάξαο). Σν πξόγξακκα δηεπξύλζεθε αξγόηεξα ην
αγώληζκα ηεο απισδίαο (ηξαγνύδη κε ζπλνδεία απινύ) θαη ηεο αύιεζεο (ζόιν απινύ).
΢ηαδηαθά δηεπξύλζεθε ην πξόγξακκα θαη κε αζιεηηθνύο αγώλεο, ηππνδξνκίεο θαη
αξκαηνδξνκίεο.
Γηθαίσκα ζπκκεηνρήο είρε θάζε Έιιελαο πνπ είρε γελλεζεί ειεύζεξνο, ελώ νη Βάξβαξνη θαη
απηνί πνπ είραλ πέζεη ζε ζνβαξό ακάξηεκα, ή είραλ ράζεη ηα πνιηηηθά ηνπο δηθαηώκαηα
απνθιείνληαλ από ηνπο αγώλεο.
Καηά ηελ δηάξθεηα ησλ ενξηώλ επηθξαηνύζε ε ηεξή Γειθηθή εθερεηξία, δειαδή έπαπαλ νη ηπρόλ
πνιεκηθέο δηακάρεο κεηαμύ ησλ Διιήλσλ.
Σν ηέινο ησλ Ππζίσλ ήξζε ην 394 κ.Υ., όηαλ ν Θενδόζηνο Α' ηα απαγόξεπζε.
Γπζηπρώο νη πεγέο πνπ πεξηέγξαθαλ ηελ ενξηή θαηαζηξάθεθαλ ή ράζεθαλ κε ηελ πάξνδν
ησλ αηώλσλ. Από ηα ιίγα πνπ καο δηαζώζεθαλ μέξνπκε όηη πξόθεηηαη γηα ιακπξέο
ενξηαζηηθέο εθδειώζεηο. Ο Αξηζηνηέιεο καο δίλεη κηα εληύπσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο. Σν
πξόγξακκα δηαξθνύζε έμη έσο νθηώ εκέξεο. Σελ πξώηε κέξα γηλόηαλ κηα ενξηαζηηθή
ζεαηξηθή παξάζηαζε κε πεξηερόκελν ηελ λίθε ηνπ Απόιισλα θαηά ηνπ Πύζσλα.
Αθνινπζνύζε ενξηαζηηθή πεξηθνξά, ελώ ζηνλ λαό γηλόηαλ ζπζία. Καηόπηλ αθνινπζνύζε έλα
γιέληη πνπ θξαηνύζε κέρξη ηελ ηέηαξηε εκέξα, όπνπ θαη άξρηδαλ νη αγώλεο.
Οη κνπζηθνί αγώλεο ιάκβαλαλ ρώξα ζην ζέαηξν, ελώ νη αζιεηηθνί αγώλεο δηεμάγνληαλ ζην
ζηάδην. Οη αγώλεο αξκαηνδξνκίαο γίλνληαλ ζην θνληηλό Υξηζζό πνπ είρε κεγαιύηεξν άλνηγκα
από ηνπο Γειθνύο.
Οη κνπζηθνί αγώλεο πεξηειάκβαλαλ:
 έλαλ ύκλν ζηνλ ζεό Απόιισλα
 Σξαγνύδη κε ζπλνδεία απινύ ή θηζάξαο
 ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο θαη όξρεζε
 δσγξαθηθή
Γύξσ ζην 582 π. Υ., κεηά ηνλ Πξώην Ηεξό Πόιεκν, όηαλ νη Γειθνί απειεπζεξώζεθαλ
από ηνλ έιεγρν ηεο πόιεο Κίξξαο κε ηε βνήζεηα ησλ Ακθηθηπόλσλ (δώδεθα πόιεηο πνπ
γεηηόλεπαλ κε ην ηεξό ηεο Γήκεηξαο ζηηο Θεξκνπύιεο), νη ηειεπηαίνη αλαδηνξγάλσζαλ
ηνπο αγώλεο. Σόηε, πξνζηέζεθαλ ζην πξόγξακκα γπκληθά (ζηάδην, δίαπινο, δόιηρνο,
πάιε, ππγκαρία, παγθξάηην, πέληαζιν θαη αγώλαο θεξύθσλ θαη ζαιπηγθηώλ) θαη ηππηθά
αγσλίζκαηα .

3. Σα βξαβεία ήηαλ ηηκεηηθά, θαη ζπγθεθξηκέλα έλα δάθληλν ζηεθάλη. ΢ε κεξηθέο παξαζηάζεηο
βιέπνπκε ην βξαβείν λα είλαη έλα κήιν, θαη θιαδηά θνηληθηάο. Ο κεγαιύηεξνο θόξνο ηηκήο
όκσο ήηαλ έλα άγαικα ηνπ ληθεηή.
Ο χώροσ ςτον οποίο γινόταν τα πύθια.
ΔΕΛΦΟΙ
΢ύκθσλα κε ηελ παξάδνζε, ζηελ πεξηνρή ησλ Γειθώλ ππήξρε ηεξό αθηεξσκέλν ζηε
γπλαηθεία ζεόηεηα ηεο Γαίαο θαη θύιαθάο ηνπ είρε ηνπνζεηεζεί ν θνβεξόο δξάθνληαο Πύζσλ.
΢ύκθσλα κε ηνπηθνύο κύζνπο θύξηνο ηνπ ηεξνύ έγηλε ν Απόιισλαο όηαλ ζθόησζε ηνλ
Πύζσλα. ΢ηε ζπλέρεηα ν ζεόο κεηακνξθσκέλνο ζε δειθίλη κεηέθεξε ζηελ πεξηνρή Κξήηεο, νη
νπνίνη ίδξπζαλ ην ηεξό ηνπ. Ο κύζνο απηόο ζρεηηθά κε ηελ θπξηαξρία ηνπ Απόιισλα επηβίσζε
ζε ενξηαζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο ζηηο ηνπηθέο γηνξηέο, όπσο ηα ΢επηήξηα, ηα Γειθίληα,
ηα Θαξγήιηα, ηα Θενθάλεηα, θαη ηα πύζηα.
Σα επξήκαηα από ηελ πεξηνρή παξέκεηλαλ ειάρηζηα θαη πνιύ απνζπαζκαηηθά κέρξη ηνλ 8ν
αη. π. Υ. , νπόηε θαη επηθξάηεζε νξηζηηθά ε ιαηξεία ηνπ Απόιισλα θαη άξρηζε ε αλάπηπμε ηνπ
ηεξνύ θαη ηνπ καληείνπ. Πξνο ην ηέινο ηνπ 7νπ αη. π. Υ. νηθνδνκήζεθαλ νη πξώηνη ιίζηλνη λανί,

4. αθηεξσκέλνη ν έλαο ζηνλ Απόιισλα θαη ν άιινο ζηελ Αζελά, πνπ είρε δηθό ηεο ηέκελνο.
΢ύκθσλα κε αξραίεο καξηπξίεο θαη αξραηνινγηθά επξήκαηα, ζηνπο Γειθνύο ιαηξεύνληαλ
αθόκε ε Άξηεκε, ν Πνζεηδώλαο, ν Γηόλπζνο, ν Δξκήο, ν Εεπο Πνιηεύο, ε Τγεία θαη
ε Δηιείζπηα.
Ο αξραηνινγηθόο ρώξνο ησλ Γειθώλ
Από ηνλ 8ν αηώλα, όηαλ πιένλ επηθξάηεζε ε ιαηξεία ηνπ Απόιισλα, ην ηεξό ησλ Γειθώλ
απέθηεζε ηδηαίηεξα ζεκαληηθό ξόιν ζηνλ αξραίν ειιεληθό θόζκν, ελώ ε επηξξνή ηνπ
εμαπιώζεθε ζηαδηαθά ζε έλα κεγάιν ηκήκα ηνπ επξύηεξνπ ρώξνπ ηεο αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ.
΢εκαληηθόο αξηζκόο αθηεξσκάησλ πνπ βξέζεθαλ ζηνπο Γειθνύο, πξνέξρεηαη αθόκα θαη από
πεξηνρέο ηεο ΢πξίαο θαη ηεο Αξκελίαο, γεγνλόο πνπ καξηπξά ηελ έθηαζε ηεο επηξξνήο ηνπ
ηεξνύ. Λόγσ ηνπ κεγάινπ θύξνπο ηνπ καληείνπ, νη ειιεληθέο πόιεηο θαηέθεπγαλ ζ’ απηό γηα λα
βνεζεζνύλ ζηε ιήςε ζεκαληηθώλ απνθάζεσλ. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη ε πεξίπησζε
ηνπ απνηθηζκνύ, όπνπ νη κεηξνπόιεηο θαηέθεπγαλ ζην καληείν γηα λα ην ζπκβνπιεπηνύλ, γηα
ηελ επηινγή θαηάιιειεο ζέζεο γηα ηελ ίδξπζε απνηθίαο.
Σν ηεξό ησλ Γειθώλ έγηλε ζηαδηαθά θέληξν ηεο ζεκαληηθόηεξεο Ακθηθηηνλίαο ηνπ αξραίνπ
ειιεληθνύ θόζκνπ, Ζ Ακθηθηηνλία απηή πνπ έγηλε γλσζηή σο Γειθηθή Ακθηθηηνλία, ήηαλ κία
νκνζπνλδηαθή έλσζε δώδεθα θπιώλ κε ζξεζθεπηηθό θπξίσο ραξαθηήξα. ΢ηηο αξρέο ηνπ 6νπ
π. Υ. αηώλα ε Γειθηθή Ακθηθηηνλία δηεμήγαγε πόιεκν κε ηελ γεηηνληθή πόιε ησλ Γειθώλ,
ηελ Κξίζα. Ο πόιεκνο απηόο νλνκάζηεθε Α΄ Ηεξόο πόιεκνο θαη είρε σο θαηάιεμε ηελ
θαηαζηξνθή ηεο Κξίζαο. Απνηέιεζκα ηνπ πνιέκνπ ήηαλ νη Γειθνί λα απμήζνπλ ηελ
παλειιήληα ζξεζθεπηηθή θαη πνιηηηθή ηνπο επηξξνή θαη λα κεγαιώζνπλ ζε έθηαζε,
απνθηώληαο εδάθε πνπ κέρξη ηόηε αλήθαλ ζηελ Κξίζα. Παξάιιεια κεηά ην ηέινο ηνπ
πνιέκνπ δηνξγαλώζεθαλ γηα πξώηε θνξά ηα Πύζηα, νη δεύηεξνη ζε ζεκαζία παλειιήληνη
αγώλεο κεηά ηνπο Οιπκπηαθνύο. ΢ηα πξώηα Πύζηα πνπ δηνξγαλώζεθαλ ην 586 π. Υ. δόζεθαλ
σο έπαζια ζηνπο ληθεηέο ησλ αγώλσλ, ρξεκαηηθά δώξα από ηα ιάθπξα ηεο Κξίζαο. Από
ηνπο επόκελνπο αγώλεο θαζηεξώζεθε σο ηηκεηηθό βξαβείν ησλ ληθεηώλ ην δάθληλν ζηεθάλη.

5. Ο ζεζαπξόο ησλ Αζελαίσλ
Σελ πεξίνδν ησλ Πεξζηθώλ πνιέκσλ ην καληείν ησλ Γειθώλ εμέδσζε αξθεηνύο δπζνίσλνπο
ρξεζκνύο γηα ηηο ειιεληθέο πόιεηο, γεγνλόο πνπ απνδόζεθε από κεηαγελέζηεξνπο ηζηνξηθνύο
ζε θηινπεξζηθή ζηάζε πνπ θξάηεζε. Ο Ζξόδνηνο αλαθέξεη πσο νη Γειθνί δέρηεθαλ επίζεζε
από ηνπο Πέξζεο. ΢πγθεθξηκέλα αλαθέξεη πσο αθνύ ν Ξέξμεο πέξαζε ηηο Θεξκνπύιεο θαη
θαηεπζπλόηαλ πξνο ηε Φσθίδα, έζηεηια έλα ζηξαηησηηθό ζώκα πξνο ηνπο Γειθνύο γηα λα
απνζπάζεη ζεζαπξνύο. Όηαλ νη Πέξζεο πιεζίαζαλ ζηνπο Γειθνύο, δύν θνξπθέο από ηνλ
Παξλαζζό απνθόπεθαλ θαη έπεζαλ πάλσ ηνπο, ελώ παξάιιεια θαηαδηώρζεθαλ από δύν
ηνπηθνύο ήξσεο, ηνλ Φύιαθν θαη ηνλ Απηόλνν.
Οη Γειθνί παξέκεηλαλ αλεμάξηεηε πόιε κέρξη ην 448 π. Υ. όηαλ νη Αζελαίνη βνήζεζαλ
ηνπ Φσθείο λα εληάμνπλ ην ηεξό ζηελ νκνζπνλδία ηνπο. Σόηε νη ΢παξηηάηεο αληέδξαζαλ κε
απνηέιεζκα λα μεζπάζεη ν δεύηεξνο ηεξόο πόιεκνο . Καηά ηνλ 3ν αη. π. Υ. νη Γειθνί πέξαζαλ
ζηνλ έιεγρν ηεο λέαο δύλακεο πνπ αλαδείρηεθε ζηελ λόηηα Διιάδα, ηεο Αηησιηθήο
΢πκπνιηηείαο. Οη Αηησινί θαηέιαβαλ ην ηεξό ην 290 π. Υ. Λίγα ρξόληα κεηά, ην 279 π. Υ., ε
πόιε ησλ Γειθώλ βξέζεθε ζε θίλδπλν από ηελ επηδξνκή ησλ Γαιαηώλ ζηνλ ειιαδηθό ρώξν.
Σελ επηδξνκή απηή αληηκεηώπηζαλ κε επηηπρία νη Αηησινί θαη πξνζηάηεπζαλ ην ηεξό. Ζ πόιε
ζπλέρηζε λα επδνθηκεί θαη λα πινπηίδεη ζε δώξα θαη αθηεξώκαηα θαη θαηά ηε δηάξθεηα απηνύ
ηνπ αηώλα. Σα πεξηζζόηεξα αθηεξώκαηα απηήο ηεο πεξηόδνπο πξνέξρνληαη από ηηο πόιεηο ηεο
Αηησιηθήο ΢πκπνιηηείαο.
Σν 190 π. Υ. νη Ρσκαίνη αθαίξεζαλ από ηνπο Αηησινύο ηελ θπξηαξρία ζην καληείν ησλ
Γειθώλ. Λίγα ρξόληα κεηά, ην 168 π. Υ. νη Γειθνί πέξαζαλ ζε ξσκατθή θπξηαξρία. Καηά ηε
δηάξθεηα ησλ Μηζξηδαηηθώλ πνιέκσλ νη Γειθνί ιεειαηήζεθαλ από ηνλ ΢ύιια ην 86 π. Υ.
Σα Κπξηόηεξα Ηεξά ηεο Αξραίαο Διιάδαο
Σνλ 2ν αηώλα κ.Υ. επηζθέθηεθε ηνπο Γειθνύο ν πεξηεγεηήο Παπζαλίαο, ν νπνίνο πεξηέγξαςε
αλαιπηηθά ηνλ ρώξν. Ζ δηεμνδηθή πεξηγξαθή ηνπ ζπλέβαιε ζεκαληηθά ζηελ αλαζύλζεζε ηνπ
ρώξνπ. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ καληείνπ ηεξκαηίζηεθε ην 394 κε δηάηαγκα ηνπ βπδαληηλνύ
απηνθξάηνξα Θενδνζίνπ Α'. Με ηελ επηθξάηεζε ηνπ Υξηζηηαληζκνύ, νη Γειθνί έγηλαλ έδξα
επηζθνπήο, αιιά εγθαηαιείθζεθαλ ζηηο αξρέο ηνπ 7νπ αη. κ.Υ., θαηά ηελ πεξίνδν
ησλ ΢ιαβηθώλ επηδξνκώλ.

6. Ο αξραηνινγηθόο ρώξνο ησλ Γειθώλ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. http://el.wikipedia.org
2. http://www.google.gr
3. http://www.fhw.gr