ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΠΕ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

1. ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΠΕ: « Παραμύθι και Κριτική σκέψη»
ΤΖΙΜΠΙΜΠΑΚΗ ΕΛΕΝΗ

2. «Παραμύθι και Παιδί»
Η λέξη παραμύθι προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα παραμυθέομαι- παραμυθοῦμαι που σημαίνει συμβουλεύω,
παρακινώ, παρηγορώ, ανακουφίζω. Αυτή η ετυμολογική προέλευση προσδίδει στην έννοια του παραμυθιού τις πραγματικές
της διαστάσεις. Το παραμύθι είναι «παρά τω μύθω», κάτω από τη δικαιοδοσία της ιστορίας του και προσφέρει ένα ηθικό
δίδαγμα στον ακροατή αλλά με το στίγμα της παρηγοριάς και της ανακούφισης. Είναι το μαξιλάρι της ιστορίας, που μας
οδηγεί στη χώρα του φανταστικού, όπου όλα είναι εφικτά και όλα επιτρέπονται.Τα παραμύθια αποτελούν αναπόσπαστο
κομμάτι της βρεφικής και παιδικής ηλικίας. Όλα τα παιδιά έχουν ζητήσει να ακούσουν ένα παραμύθι πριν κοιμηθούν. Ωστόσο,
πέρα από τον ψυχαγωγικό ρόλο του, ένα παραμύθι μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στον ψυχισμό, κι όχι μόνο, ενός παιδιού.
Το παραμύθι γοητεύει τον παιδικό κόσμο μέσα από τα συναισθήματα που ξυπνά στα παιδιά , την αγωνία που προκαλεί , τις
απορίες που δημιουργεί αλλά και την μαγεία που προσφέρει. Μέσα από αυτά τα παιδιά πλάθουν τον κόσμο που αναδύεται μέσα
από τις σελίδες γι’ αυτό λοιπόν και είναι αρκετά χρήσιμο για γονείς και δασκάλους. Πολλές φορές μάλιστα τα μικρά παιδιά
ταυτίζονται με τους ήρωες των παραμυθιών πράγμα που βοηθάει στην ανάπτυξη της σκέψης και της φαντασίας τους.
Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως τα παραμύθια δεν λειτουργούν μόνο ως ένα τρόπο διασκέδασης και ξεκούρασης αλλά και
ως ένα τρόπο εκμάθησης.
2

3. 3
Από την άλλη ακόμα και η συμβολή της εικόνας μέσα σε ένα παραμύθι διαδραματίζει σημαντικό
ρόλο στην ανάπτυξη της φαντασίας του παιδιού καθώς βοηθάει την σκέψη , την κατανόηση της
ιστορίας , κεντρίζει το ενδιαφέρον και στρέφει τα βλέμματα του παιδικού κοινού στο βαθύτερο
νόημα της ιστορίας.

4. «Κριτική Σκέψη»
Κριτική Σκέψη είναι η νοητική και συναισθηματική λειτουργία κατά
την οποία το άτομο αξιολογεί την αξιοπιστία των πληροφοριών και
αποφασίζει τι να σκεφτεί ή τι να κάνει μέσω συλλογισμών που
γίνονται με βάση όλα τα δυνατά στοιχεία που μπορεί να έχει στη
διάθεσή του
4

5. ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
5
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΗΚΟΤΗΤΑ
ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ
ΤΙΜΙΟΤΗΤΑ
ΛΟΓΙΚΗ
ΕΥΡΗΤΗΤΑ
ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ

6. «Χαρακτηριστικά κριτικής σκέψης»
6
ΛΟΓΙΚΗ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ
Μέσω αυτής ο άνθρωπος
περιορίζει τα συναισθήματα του
και απαιτεί αποδείξεις , δρώντας
έτσι σωστά
Μέσω αυτής αναγνωρίζει τα
θετικά και αρνητικά στοιχεία της
προσωπικότητας του αλλά και
των πράξεων του
Η ικανότητα να παίρνει κανείς
εύκολα αποφάσεις
ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΤΙΜΙΟΤΗΤΑ ΕΥΡΥΤΗΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
Μέσω αυτής γινόμαστε
δραστήριοι και δεν
παρασυρόμαστε από τα πάθη
Αναγνωρίζουμε τα
χαρακτηριστικά και τα κίνητρά
μας .
Μέσω αυτής γινόμαστε
διαλλακτικοί, αποδεχόμαστε νέες
ιδέες , βρίσκουμε ενναλακτικές
λύσεις με αποτέλεσμα να
καταλήγουμε σε ορθά.

7. «Παιδί και κριτική σκέψη»
Με την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης επιδιώκεται η ανάπτυξη της προσωπικότητας, η απόκτηση έγκυρης
γνώσης και η προετοιμασία του μαθητή για τη ζωή. Είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ελεύθερων και
ενεργών πολιτών και αποτελεί θεμέλιο της δημοκρατικής κοινωνίας. Η κριτική σκέψη διδάσκεται και μπορεί
κάθε άνθρωπος να την αποκτήσει, με ανάλογη υποστήριξη από το περιβάλλον γύρω του και από το σχολείο. Οι
δεξιότητες κριτικής σκέψης είναι σημαντικές για τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Η εισαγωγή αυτών των
δεξιοτήτων μπορεί να αρχίσει ήδη από την προσχολική ηλικία. Είναι σημαντικό ότι οι δεξιότητες ανάλυσης,
σύγκρισης και σύνθεσης πρέπει αναπτυχθούν σε μικρή ηλικία, ώστε οι μαθητές να μπορούν να τις εφαρμόσουν
σε κατάλληλες καταστάσεις, είτε στην ακαδημαϊκή ή στην προσωπική τους ζωή. Ο πρώτος κόσμος του
παιδιού όπου ζει, αναπτύσσεται και εξελίσσεται είναι το σπίτι, που αδιαμφισβήτητα αποτελεί για τον άνθρωπο
το πρώτο του περιβάλλον μάθησης, δηλαδή το πρώτο του σχολείο. Το σπίτι είναι ο χώρος όπου αποκτούνται τα
πρώτα βιώματα, σχηματίζονται οι πρώτες εικόνες και διαμορφώνονται οι όποιες πρώιμες αντιλήψεις του
παιδιού. Εκεί, με κινητήριο δύναμη την έμφυτη περιέργειά του και με εργαλείο τις πέντε του αισθήσεις, το
παιδί εξερευνά και περιεργάζεται το περιβάλλον γύρω του και, κυριολεκτικά, ανακαλύπτει κάθε στοιχείο που
συγκροτεί τον κόσμο του. Κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο χρόνων της ζωής του ανθρώπου, η εγγενής
περιέργειά του, που οδηγεί στη μάθηση, πραγματώνεται με δεξιότητες όπως η παρατήρηση, η παρακολούθηση,
η ψηλάφηση, η ακρόαση, η μίμηση και η μοντελοποίηση της συμπεριφοράς των άλλων.
7

8. «Παιδί και κριτική σκέψη»
8
Επιπλέον όταν τα παιδιά αποκτούν κριτική ικανότητα, μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους με έναν εποικοδομητικό
τρόπο προσδιορίζοντας το συναίσθημα και τη συμπεριφορά που ταιριάζει στην κάθε κατάσταση. Όταν δεν γνωρίζουν ή κάνουν λάθος σε
κάτι, δεν νιώθουν άβολα γιατί αντιλαμβάνονται πως μαθαίνουν μέσα από κάθε εμπειρία. Η κριτική ικανότητα ενθαρρύνει την
ανεξάρτητη σκέψη των παιδιών και περιορίζει τη χειραγώγηση από άλλους. Βοηθάει τα παιδιά να έχουν ανοιχτό μυαλό σε εναλλακτικές
ιδέες, να σκέφτονται ορθολογικά και αντικειμενικά. Με μια φράση θα μπορούσαμε να πούμε πως τα παιδιά μέσα από την κριτική σκέψη
μπορούν και αναπτύσσουν ένα υψηλότερο επίπεδο γνωστικών δεξιοτήτων!

9. «Παραμύθι και κριτική σκέψη»
Όπως προαναφέραμε το παραμύθι προκαλεί στα παιδιά έντονα
συναισθήματα , τραβάει το παιδικό κοινό και εξάπτει την φαντασία τους.
Η αφήγηση της ιστορίας αποτελεί κίνητρο και πολύ σημαντικό ρόλο
καθώς είναι αρκετά ελκυστική για το παιδί με αποτέλεσμα να αναζητά
ξανά και ξανά την επανάληψη της. Με αυτό τον τρόπο το παιδί μπαίνει
στη διαδικασία να αντλήσει την θεματολογία για τον καθημερινό κόσμο
και έτσι να έρθει πιο κοντά στον πραγματικό πράγμα που βοηθά
αναμφίβολα στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Τα παραμύθια
προωθούν την κριτική σκέψη καθώς ο δάσκαλος κάνει ερωτήσεις στο
παιδί σχετικά με την πλοκή. Έτσι το παιδί αρχίζει να προβληματίζεται και
να αναρωτιέται. Σύμφωνα λοιπόν με όλα αυτά αντιλαμβανόμαστε πως οι
ερωτήσεις αλλά και οι απορίες οξύνουν την κριτική τους σκέψη. Μέσα
από αυτές τις φανταστικές ιστορίες το παιδί μαθαίνει να ξεχωρίζει το
καλό από το κακό. Επίσης τα παιδιά μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται το
φανταστικό από το μη και να επιλύουν κάποιο πρόβλημα. Πέρα όμως από
όλα αυτά θα πρέπει και η οργάνωση του παραμυθιού να περιέχει τόσο
ζωντανά εργαλεία όπως όμορφα σκηνικά , εικόνες , μουσική ώστε το παιδί
να μην χάσει στιγμή το ενδιαφέρον του.
9

10. «Το παραμύθι ως εργαλείο νηπιαγωγού»
.
10
Μετά την διήγηση μιας ιστορίας οι μαθητές είναι καλό να θέτουν
κάποιες ερωτήσεις ή απορίες που πιθανόν να έχουν από την
ιστορία που άκουσαν . Έτσι θα καταφέρουν να καλύψουν την
περιέργεια τους και πάντα με την βοήθεια του νηπιαγωγού να
λύσουν οποιαδήποτε απορία ή αντίρρηση. Επιπλέον ο νηπιαγωγός
είναι καλό να χρησιμοποιεί τεχνικές ,ώστε το παιδί να συμμετέχει
ενεργά σε αυτή την διαδικασία , όπως μουσική , εικόνες ή και
γραφική ύλη. Οι εκπαιδευτικοί μέσα από τα παραμύθια θα πρέπει
να διδάξουν στα παιδιά και κοινωνικά φαινόμενα καθώς γνωρίζουν
πως όλα τα παραμύθια έχουν ένα κοινωνικό δίδαγμα. Όλες οι
προκαταλήψεις , τα στερεότυπα και τα υπόλοιπα κοινωνικά
φαινόμενα είναι γνωστό πως ξεκινούν να δημιουργούνται και να
απασχολούν τους ανθρώπους από μικρή ηλικία. Έτσι λοιπόν χρέος
του νηπιαγωγού είναι να διδάξει το σωστό και να δείξει μέσα από
τα παραμύθια ότι όλοι είναι ίσοι και πως η διαφορετικότητα του
καθενός είναι ξεχωριστή.
Σύμφωνα με τα παραπάνω επιβεβαιώνεται για ακόμη μια φορά το
γεγονός πως το παραμύθι είναι πολύ σημαντικό για την ανάπτυξη
της κριτικής σκέψης του παιδιού.

11. Πηγές
⬩ https://epikoinonia.net/%CE%B7-%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-
%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%B9%CF%8E%CE%BD-
%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AE-
%CE%B7%CE%BB%CE%B9/
⬩ https://www.cretalive.gr/apopseis/i-kritiki-skepsi-kai-i-anaptyxi-tis
⬩ https://www.politikakritis.gr/kalliergoyme-sta-paidia-mas-kritiki-skepsi/
⬩ https://www.paidorama.com/giati-ta-paramythia-einai-aparaitita-gia-ta-mikra-paidia
⬩ https://www.maxmag.gr/psychologia/paramythi-i-symvoli-toy-stin-anaptyxi-toy-paidioy/
11

12. 12
Thanks!
Any questions?