Παρουσίαση του Προγράμματος της Β Δημοτικού "Το ανθρώπινο σώμα και τα μυστικά του" από τη δασκάλα Γεωργία Αγγελάτου του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ζευγολατιού στην Επιμορφωτική Ημερίδα με θέμα «Προληπτική θωράκιση μαθητών & εφήβων για ασφαλή σεξουαλική συμπεριφορά» που διοργάνωσε η Σχολική Σύμβουλος της 3ης Εκπ/κης Περιφέρειας Κορινθίας σε συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο και τα Δημοτικά Σχολεία Βοχαϊκού και 1ο Ζευγολατιού.

1. Το ανθρώπινο
σώμα
&
τα μυστικά του
Γεωργία Αγγελάτου
Δασκάλα
1ο Δημοτικό Σχολείο Ζευγολατιού σχολικό έτος: 2015-2016

2.  Το πρόγραμμα «Το ανθρώπινο σώμα και τα μυστικά
του» έγινε με στόχο να συμβάλλει στην προαγωγή
της ψυχικής και σεξουαλικής υγείας του παιδιού
καθώς η σχολική ηλικία θεωρείται η κατάλληλη για
να λάβει το παιδί τα πρώτα ερεθίσματα που θα
συντελέσουν στην ομαλή ψυχοσεξουαλική του
ανάπτυξη.
 Η προσπάθεια αυτή επιδιώκει να δώσει στο παιδί της
ηλικίας 6-8 ετών τη δυνατότητα να γνωρίσει
καλύτερα τον εαυτό του, να μάθει για το άλλο φύλο
και για τις σχέσεις που αναπτύσσει με τα σημαντικά
πρόσωπα της ζωής του (οικογένεια, σχολείο,
συνομήλικοι).
Εισαγωγή

3.  Πόσο επωφελούνται τα παιδιά από το μάθημα της
σεξουαλικής αγωγής;
 Έρευνες επισημαίνουν ότι στην ηλικία των 4-8 ετών
η σεξουαλική αγωγή έχει καλύτερα αποτελέσματα
όταν ξεκινά σε νεαρά άτομα που δεν έχουν ακόμη
ολοκληρωμένες σεξουαλικές εμπειρίες.
 Γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντική η έγκαιρη σχολική
παρέμβαση από το Δημοτικό σχολείο και από το
Νηπιαγωγείο ακόμα.
Σκεπτικό & κίνητρα

4.  Σύμφωνα με έρευνες σε διεθνές επίπεδο οι μαθητές
που έχουν λάβει συστηματική σεξουαλική αγωγή
από το σχολείο είναι πιο πιθανό να καθυστερήσουν
την έναρξη των σεξουαλικών τους σχέσεων.
 Αλλά και όταν δραστηριοποιηθούν σεξουαλικά
είναι περισσότερο πιθανόν να παίρνουν κατάλληλες
προφυλάξεις ούτως ώστε να δημιουργηθεί
ο δρόμος που θα οδηγήσει τους νέους σε υγιείς,
υπεύθυνες αποφάσεις στο μέλλον.
Σκεπτικό & κίνητρα

5.  Ο Freud στο βιβλίο του «Τρία Δοκίμια για τη
Σεξουαλική Θεωρία» διατύπωσε ότι η σεξουαλική
ανάπτυξη συντελείται στα 5 πρώτα χρόνια της ζωής,
πως ότι συμβαίνει αυτή την περίοδο έχει
αποφασιστική σημασία για τον μετέπειτα έφηβο
όχι μόνο όσο αφορά τη σεξουαλική του ζωή αλλά
και τον χαρακτήρα του.
 Αν θέλουμε να κατανοήσουμε τον έφηβο είναι
αναγκαίο να ανατρέξουμε στην παιδική του ηλικία.
Σκεπτικό & κίνητρα

6. Η σεξουαλική αγωγή:
 Βοηθά στην ομαλή ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη
του παιδιού.
 Προάγει την ψυχική και σωματική υγεία.
 Καλλιεργεί τον αυτοσεβασμό και ευαισθητοποιεί
το παιδί σε θέματα αυτοπροστασίας.
 Ένα παιδί μέσα από το πρόγραμμα αποκτά μια πιο
ολοκληρωμένη εικόνα για τον εαυτό του και τους
άλλους.
Στόχοι προγράμματος

7.  Η έννοια της σεξουαλικότητας συνδέεται συχνά με
λανθασμένες αντιλήψεις, ταμπού, προκαταλήψεις
και κοινωνικά στερεότυπα. Η σεξουαλική αγωγή
στόχο έχει να συμβάλλει στη σωστή ενημέρωση και
γνώση, στην απεικόνιση της πραγματικότητας και
στην κατάρριψη μύθων.
 Τέλος, βασικό ρόλο στη διεξαγωγή του προγράμμα-
τος διαδραματίζει η συνεργατική σχέση του εκπαι-
δευτικού με τους γονείς καθώς η συμμαχική στάση
των γονέων μαζί του, συμβάλλει στην επίτευξη των
στόχων του προγράμματος, στην έγκαιρη
πληροφόρηση και στη διαμόρφωση υγιών στάσεων
της ζωής.
Στόχοι προγράμματος

8. Οφέλη για τα παιδιά
 Σωστός προσανατολισμός.
 Βοηθάει ένα παιδί:
 Να γνωρίσει τον εαυτό του, το φύλο του, το σώμα του.
 Να μάθει να σέβεται τον εαυτό του και τους άλλους.
 Να μάθει να προστατεύει τον εαυτό του.
 Να μάθει να οριοθετεί τη συμπεριφορά του.
 Να αναγνωρίζει, να εκφράζει και να διαχειρίζεται τα
συναισθήματά του στην ομάδα.
 Να κατανοεί τις ομοιότητες/διαφορές των δύο φύλων.
 Να επικοινωνεί με τους άλλους.
Διαπροσωπικές – Διαφυλικές σχέσεις.
 Να μάθει για το πώς ήρθε στον κόσμο σωστά.
 Να αποδεχθεί τη μοναδικότητά/διαφορετικότητά του
μαθαίνοντας/κατανοώντας τον εαυτό του/τους άλλους.

9. Το πρόγραμμα βασίζεται:
 Στη βιωματική προσέγγιση:
 Όλα τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της
μάθησης.
 Αναπτύσσει την κριτική σκέψη.
 Κινητοποιεί τα συναισθήματα.
 Δίνει την ευκαιρία να εκφραστούν δημιουργικά,
να συνεργαστούν, να προσεγγίσουν τη γνώση με
ευχάριστο τρόπο.
 Στη συνεργατική μάθηση:
 Είναι μια διαδικασία ομαδικής μάθησης στην οποία
εκπαιδευτικός και μαθητές συμμετέχουν ενεργά.
Μέθοδος διεξαγωγής

10.  Τεχνικές ενεργητικής μάθησης:
 Ελεύθερος συνειρμός (αφορά την αυθόρμητη, ελεύθερη
έκφραση σκέψεων, συναισθημάτων και ιδεών αναφορικά
με ένα θέμα όπου η χρήση της φαντασίας παίζει
σημαντικό ρόλο).
 Καλλιτεχνική δημιουργία (αφορά την αποτύπωση
σκέψεων, συναισθημάτων με ζωγραφική ή κολάζ. Μέσα
από την καλλιτεχνική δημιουργία διευκολύνονται οι μαθητές
να εκφράσουν τον εαυτό τους και αυτά που αισθάνονται).
 Δραματοποίηση.
 Μυθοπλασία.
 Συζήτηση.
 Εργασία σε ομάδες.
Μέθοδος διεξαγωγής

11. Η ώρα του κύκλου (circle time)
Η κυκλική διάταξη στον χώρο βοηθάει καλύτερα στην
αλληλεπίδραση, στη συμμετοχικότητα, στην
κοινωνικοποίηση και στη λήψη αποφάσεων.

13.  Μα δεν είναι μικρό για τέτοια θέματα;
 Οι γονείς πολύ συχνά έρχονται αντιμέτωποι με συνεχείς
και επίμονες ερωτήσεις των παιδιών τους τα οποία μεγα-
λώνουν, αλλάζουν και έχουν απορίες για το σώμα τους,
τις λειτουργίες του, το άλλο φύλο και τη σεξουαλικότητα.
 Η ενημέρωση από την πλευρά των γονιών γύρω από
θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης συμβάλλει στην
υιοθέτηση μιας θετικής στάσης σε αυτή τη φυσιολογική
και αναμενόμενη αναζήτηση απαντήσεων των παιδιών.
 Οι γονείς καλό είναι να δίνουν σαφείς και συγκεκριμένες
απαντήσεις στις ερωτήσεις των παιδιών τους προσαρμο-
σμένες ανάλογα με την ηλικία τους με απλά και
κατανοητά λόγια.
 Είναι σημαντικό να απαντούν με ειλικρίνεια χωρίς να
αποφεύγουν την ερώτηση δίνοντας ασαφείς απαντήσεις.
Στάση γονέων
σε θέματα σεξουαλικότητας

14.  Το σώμα μου είναι δικό μου.
 Πώς γεννιούνται τα παιδιά;
2 Θεματικές Ενότητες

15.  1/5 παιδιά πέφτει θύμα
σεξουαλικής βίας,
συμπεριλαμβανομένης της
σεξουαλικής κακοποίησης.
 Πώς θα προστατέψουμε τους
μικρούς μαθητές;
«Το σώμα μου είναι δικό μου»

16.  Μέσα από ένα απλό εικονογραφημένο παραμύθι με
πρωταγωνίστρια την Κίκο και τον φίλο της το χέρι το
Συμβούλιο της Ευρώπης δίνει την ευκαιρία στους
γονείς αλλά και στους δασκάλους να εξηγήσουν
στα παιδιά:
 Τον κανόνα των εσωρούχων.
 Ποια είναι τα σημεία του σώματος που δεν πρέπει να
αγγίζουν οι άλλοι;
 Πώς πρέπει να αντιδράσουν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο;
 Πού να στραφούν για βοήθεια;
 Ποια είναι τα καλά και τα κακά μυστικά;
 Ποιο είναι το καλό και το κακό άγγιγμα;
«Το σώμα μου είναι δικό μου»

17.  Κανένας δεν μπορεί να αγγίξει ή να χαϊδέψει τα
σημεία του σώματός σου που καλύπτονται από τα
εσώρουχά σου.
 Ούτε και εσύ επιτρέπεται να αγγίξεις το σώμα των
άλλων σε αυτά τα σημεία.
«Ο κανόνας των εσωρούχων»

18.  Κανένας δεν μπορεί να αγγίξει ή να χαϊδέψει τα παιδιά
χωρίς την άδειά τους.
 Ο ειλικρινής και άμεσος διάλογος ήδη από μικρή
ηλικία για τη σεξουαλικότητα και τα απόκρυφα
σημεία του σώματος με σωστή χρήση των όρων
που αφορούν τα γεννητικά όργανα και άλλα σημεία
του σώματος βοηθάει τα παιδιά να αντιληφθούν τι
δεν επιτρέπεται.
 Βοηθά να μάθουν να λένε «ΟΧΙ» με άμεσο και
αποφασιστικό τρόπο.
 Να ενημερώνουν έναν ενήλικα τον οποίο
εμπιστεύονται (γονιός, δάσκαλος).
(1) «Το σώμα σου, σού ανήκει»

19.  Τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται πάντα τη διαφορά
μεταξύ του αγγίγματος που επιτρέπεται και εκείνου
που θεωρείται ανάρμοστο.
 Ο κανόνας των εσωρούχων τα βοηθάει να
αναγνωρίζουν και να θυμούνται ένα όριο.
Τα εσώρουχα.
 Οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν στο παιδί ότι
υπάρχουν κάποιοι ενήλικες όπως γιατροί που μπορεί
να χρειαστούν να τα αγγίξουν. Αλλά ας
ενθαρρύνουμε τα παιδιά να πουν όχι ακόμα και σε
αυτούς αν τυχόν αισθάνονται άβολα μαζί τους.
(2) «Καλό άγγιγμα, κακό άγγιγμα»

20.  Η μυστικότητα είναι η τακτική που εφαρμόζουν όσοι
συνήθως διαπράττουν το αδίκημα της σεξουαλικής
κακοποίησης. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μάθουμε
στα παιδιά:
 Τη διαφορά μεταξύ καλών και κακών μυστικών.
 Οποιοδήποτε μυστικό τους προκαλεί άγχος,
αμηχανία, φόβο ή στενοχώρια δεν θεωρείται καλό
μυστικό.
 Αμέσως πρέπει να το πουν σε κάποιον ενήλικα
που εμπιστεύονται (γονέα, δάσκαλο).
 Οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά να
τους αποκαλύπτουν τα κακά μυστικά.
(3) «Καλά μυστικά, κακά μυστικά»

21.  Η πρόληψη και η προστασία είναι ευθύνη των
ενηλίκων.
 Τα κακοποιημένα παιδιά νιώθουν αισθήματα
ντροπής, ενοχής και φόβου.
 Πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να
εκδηλώνουν τα συναισθήματα και τα θέλω τους.
 Όταν βρεθούν σε μία κατάσταση που τα κάνει να
αισθάνονται άβολα, να βάζουν τα δικά τους όρια
και να λένε όχι.
(4) «Πρόληψη και προστασία»

22. Η Κίκο και το χέρι
https://www.youtube.com/watch?v=p2H_qEPzOkU

23. Β1 Τμήμα

24. «Πώς γεννιούνται τα παιδιά;»
 Με αφορμή το βιβλίο του Φίλιππου Μανδηλαρά
«Πώς γεννιούνται τα παιδιά» και με τη βοήθεια της
εικονογράφησης του βιβλίου «Η μαμά γέννησε ένα
αυγό» ξεκίνησε το ταξίδι της έρευνας, της
ανακάλυψης και της μάθησης για το θέμα.
 Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου ο Κωνσταντής είναι
περίεργος, έχει απορίες. Μια μέρα στο σχολείο
ρωτάει «Πώς γεννιούνται τα παιδιά κυρία;»
αλλά η απάντησή της δεν τον ικανοποίησε.
 «Πώς γεννιούνται τα παιδιά μαμά;»
αλλά η απάντησή της δεν τον ικανοποίησε.
 Κάτι του έκρυβαν αλλά δεν ήξερε τι.

25. «Πώς γεννιούνται τα παιδιά;»
 Έτσι ξεκινά με τον φίλο του
τον Θοδωρή μια έρευνα
για να βρει απάντηση
στο καυτό ερώτημα.
 Ο καθένας έλεγε
τη δική του εκδοχή.
 Ο φίλος του ο Θοδωρής
του είπε ότι γεννιούνται
από τα σποράκια, η γιαγιά
του από τα λάχανα, η φίλη
του η Μάρθα ότι τα φέρνει
ο πελαργός.
 Η μαμά του στο τέλος του
αποκάλυψε την αλήθεια.

27. «Η μαμά γέννησε ένα αυγό!»

28. «Η μαμά γέννησε ένα αυγό!»

29. «Η μαμά γέννησε ένα αυγό!»

31.  Βίντεο που
βοήθησε
τους μαθητές
να μάθουν
πως έρχονται
στον κόσμο.
«Πώς ήρθα στον κόσμο;»
Πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=3PRDQxhUkVI

44. Αποτελέσματα
Με την ολοκλήρωση του προγράμματος φάνηκε ότι τα
παιδιά:
 Συμμετείχαν με μεγάλη επιθυμία στις περισσότερες
δραστηριότητες, δημιουργώντας έργα ατομικά και
ομαδικά (ζωγραφιές, κολάζ, τραγούδια).
 Ενισχύθηκε η αυτοεκτίμησή τους καθώς
διαπίστωσαν πόσο μοναδικά και ξεχωριστά είναι.
 Βελτιώθηκαν οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των
μαθητών αλλά και μεταξύ δασκάλων και μαθητών.
 Αναπτύχθηκε μεταξύ τους πνεύμα συνεργασίας
μέσα σε κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας.

45. Συμπεράσματα
 Το εκπαιδευτικό υλικό αποδείχθηκε πολύτιμο εργαλείο στα
χέρια των δασκάλων.
 Τα παιδιά παρακολούθησαν το πρόγραμμα με αμείωτο
ενδιαφέρον.
 Οι γονείς από τη μεριά τους στήριξαν το πρόγραμμα. Δεν
παρατηρήθηκε αρνητική αντίδραση παρά μόνο θετικά
σχόλια.

46. Συμπεράσματα
 Οικογένεια και σχολείο είναι σημαντικό να αναπτύσσουν
και να διατηρούν μια καλή και ουσιαστική επικοινωνία.
Έτσι μαζί προετοιμάζουν το παιδί και του δίνουν τα
καλύτερα εφόδια για να γίνει ένας ολοκληρωμένος και
υγιής ενήλικας.
 Είναι πολύ σημαντικό να εφαρμόζονται τέτοιου είδους
προγράμματα σε όλα τα σχολεία και σε όλες τις τάξεις
γιατί μόνο θετική επίδραση μπορεί να έχουν στους
μαθητές, στους γονείς, στους δασκάλους.

47. Εκπαιδευτικό Υλικό
 Βιβλία:
 «Η μαμά γέννησε ένα αβγό!», Μπαμπέτ Κολ,
Εκδόσεις Πατάκη, 1994.
 «Τα παιδιά δεν τα φέρνει ο πελαργός», Ρόμπι
Χάρρις, Εκδόσεις Πατάκη, 2006.
 «Πώς γεννιούνται τα παιδιά;», Φίλιππος
Μανδηλαράς, Εκδόσεις Πατάκη, 2009.
 «Δεν πάω πουθενά με ξένους!», Ντάγκμαρ
Γκάϊσλερ, Εκδόσεις Ψυχογιός, 2010.
 «Το σώμα μου είναι δικό μου», από συγγραφείς
της Pro Familia, Εκδόσεις Ψυχογιός, 2012.

48. Εκπαιδευτικό Υλικό
 Βίντεο:
 Πώς ήρθα στον κόσμο;
https://www.youtube.com/watch?v=3PRDQxhUkVI
 Η Κίκο και το χέρι.
https://www.youtube.com/watch?v=p2H_qEPzOkU
 Το μυστικό της Νίκης.
https://www.youtube.com/watch?v=gyzEcIgogFg
 Θάνος Ασκητής:
 Πρόγραμμα Σεξουαλικής Αγωγής για τα Δημοτικά
Σχολεία.

49. Ευχαριστίες
 Τη Σχολική Σύμβουλο κυρία Ζαχαρούλα Καραβά.
 Τον Διευθυντή του 1ου Δημοτικού Σχολείου
Ζευγολατιού κ. Αντώνιο Δημάκη.
 Την Εκπαιδευτικό Πληροφορικής κυρία Πηνελόπη
Μαρκέλλου για τη συνεργασία.
 Την Εκπαιδευτικό Αγγλικής Γλώσσας κυρία
Αναστασία Δαγρέ.
 Τον Εκπαιδευτικό Μουσικής κ. Ανδρέα Χανιώτη.
 Τους γονείς των μαθητών μου.
 Το Δημοτικό Σχολείο Βραχατίου για τη φιλοξενία του
και τον Διευθυντή κ. Χαράλαμπο Ανδρικόπουλο.

50. Όπως έλεγε και ο Herbert:
«Τα παιδιά που κατορθώνουν
να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες
της ζωής είναι μάλλον τα παιδιά
που έχουμε προετοιμάσει για τη ζωή
και όχι εκείνα που έχουμε προστατεύσει
κρατώντας τα μακριά από τη ζωή.»
Εν κατακλείδι…