1. Η υπόθεση της Παιδείας είναι πολύ μεγάλης σημασίας, υψίστης θα λέγαμε, για τον άνθρωπο. Το
μεγαλύτερο επίτευγμά της είναι απλό: να μην καταντήσει ο άνθρωπος ανθρωποειδές.1Η εκπαίδευση είναι
το παν στον άνθρωπο που θέλει να δει τα όριά του: την καταγωγή του και τον σκοπό του.
Η αρετή δεν είναι δυνατόν να διδαχτεί, ναι, όμως, ο δρόμος που οδηγεί σ’ αυτήν, η ευβουλία του μεγάλου σοφιστή
Πρωταγόρα, δηλαδή ορθή σκέψη και σωστή διοίκηση του σπιτιού και της πόλης, μπορεί να διδαχτεί. Και ας αντέτεινε
ο Σωκράτης ότι, αν μπορούσε να διδαχτεί η αρετή, ο Περικλής θα κατάφερνε να τη μεταδώσει στα τέκνα
του. Ο σοφός Αβδηρίτης τον αποστόμωσε με το περίφημο πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος, καθιστώντας
έτσι τη γνώση κλειδί ερμηνείας του εξανθρωπισμού του ανθρώπου.
Το θέμα δεν είναι φιλοσοφικό, αντίθετα είναι βαθιά κοινωνικό άμα δεν καλλιεργήσεις τον εαυτό σου
ζώντας και χορεύοντας (διαβάζοντας, ερωτευόμενος, ταξιδεύοντας κ.λπ.) πώς θα παιδευτείς; Εννοείται, πώς
θα ανέβεις ένα σκαλί αν δεν πονέσεις; Μα, είναι πόνος η Παιδεία; Εάν ναι, τότε έχει δίκιο η Πολιτεία που
την υποβαθμίζει, τη συρρικνώνει, την ευτελίζει. Κι έχουν επίσης δίκιο οι μαθητές να απεχθάνονται τη
διδασκαλία, την εκμάθηση ανούσιων κλασμάτων, την απομνημόνευση ιστορικών μαχών και συνθηκών.
Όχι βέβαια, η Παιδεία δεν είναι πόνος. Είναι ένα από τα συναρπαστικότερα ταξίδια (και παιχνίδια) του
ανθρωπίνου πνεύματος και στα έγκατα του σκοτεινού πλαγκτού και στα ύψη της νόησης. Είναι ταυτόχρονα
ο μόνος τρόπος να ελέγξεις και να γκρεμίσεις την εξουσία εκείνη που ποδοπατά την ανθρώπινη
αξιοπρέπεια, η μόνη οδός προς την αριστοτελική εντελέχεια (την ενέργεια που διαμορφώνει και τελειοποιεί
το είδος) και ευτραπελία (μεσότητα).Η Παιδεία εξαφανίζει τον δογματισμό (και όλους – σχεδόν- τους -
ισμούς) και μας προετοιμάζει να υποδεχτούμε τη συγκίνηση.
Δυστυχώς η ελληνική εκπαίδευση τα παραμερίζει τούτα τα σπουδαία και μεριμνά για την επικράτηση της
ομοιοστασίας-ομοιομορφίας των μαθητικών κοινωνιών.Το αναγιγνώσκειν είναι η μόνη ίσως πράξη χωρίς
καταστολή, άρα ο πρόναος και η μύηση στην ελευθερία.
(Γ. Σταματόπουλος, Εφημερίδα των Συντακτών, 30/1/13, ελαφρά τροποποιημένο)
Θέματα
Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου (100 λέξεις).
(25 μον.)
Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο το περιεχόμενο του αποσπάσματος: «Η αρετή δεν είναι δυνατόν
να διδαχτεί, ναι, όμως, ο δρόμος που οδηγεί σ’ αυτήν, η ευβουλία του μεγάλου σοφιστή Πρωταγόρα,
δηλαδή ορθή σκέψη και σωστή διοίκηση του σπιτιού και της πόλης, μπορεί να διδαχτεί».
(10 μον.)
Β2. Να βρείτε μία περίπτωση επίκλησης στη λογική, στο συναίσθημα, στην αυθεντία.
(6 μον.)
Β3. «άμα δεν καλλιεργήσεις τον εαυτό σου ζώντας και χορεύοντας (διαβάζοντας, ερωτευόμενος,
ταξιδεύοντας κ.λπ.) πώς θα παιδευτείς;»: ποιος ο ρόλος του ερωτήματος;
(5 μον.)
1ανθρωποειδές: το είδος εκείνο ανθρώπου που μοιάζει με άνθρωπο, αλλά δεν είναι το “φαίνεσθαι” μόνο παραπέμπει σε άνθρωπο το “είναι”
είναι κάτι αποκρουστικό, απάνθρωπο, ελάχιστο δεν είναι προϊόν εξανθρωπισμού, πολιτισμού και παιδείας, δηλαδή ο άνθρωπος δεν είναι
άνθρωπος πλέον.

2. Β4. α. Να βρείτε πέντε (5) λέξεις-φράσεις που χρησιμοποιούνται συνυποδηλωτικά.
(5 μον.)
β. Να γράψετε από ένα συνώνυμο των λέξεων: επίτευγμα,αντέτεινε,μεταδώσει,μεριμνά, έγκατα.
(5 μον.)
Β5. Να δώσετε δύο τίτλους στο κείμενο, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα, τη μια φορά, λογικά, και την άλλη,
συνυποδηλωτικά.
(4 μον.)
Γ. Με αφορμή το δημοσίευμα που διαβάσατεκαι αξιοποιώντας τις ιδέες του, εκφωνείτε μιαομιλία (6-8
λεπτών) στη Βουλή των Εφήβων με θέμα την Παιδεία. Στον προσχεδιασμένο ρητορικό σας λόγο
προσδιορίζετε τον ρόλο της Παιδείας στην εποχή μας και διερευνάτε κατά πόσο το ισχύον εκπαιδευτικό
σύστημα υπηρετεί τους στόχους της Παιδείας.
(40 μον.)