human factor engineering

1. นพ.ปรัชญา ศรีสว่าง
15-Aug-14 1

2. 15-Aug-14 2

3. 15-Aug-14 3

4. 15-Aug-14 4

5. 15-Aug-14 5

6. 1. human error เป็นสิ่งที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ ในทุกก้าวของชีวิต
2. วิธีการที่มนุษย์รับรู้ เรียนรู้ และกระทา เป็นสิ่งที่ก่อให้เกิด error
3. เป้ าหมายของ human factors engineering อยู่ที่การหากลยุทธ์
ที่เอื้อต่อปฏิสัมพันธ์ของบุคคลและระบบที่ป้ องกัน error แทนที่
จะมุ่งทาให้แต่ละคนมีความสมบูรณ์
4. Non-punitive approach เป็นเหตุผลสาคัญที่ทาให้ human
factors research มีบทบาทในบริการสุขภาพ
15-Aug-14 6

7. Human Factor Engineering
 เป็นการศึกษา และประยุกต์ความเข้าใจในทฤษฎีเกี่ยวกับปัจจัยทาง
กายภาพ วัฒนธรรม และจิตวิทยา ค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับพฤติกรรม
ความสามารถ ข้อจากัดของมนุษย์
 เพื่อออกแบบเครื่องมือ เครื่องจักร ระบบงาน และสิ่งแวดล้อม
เพื่อลดพฤติกรรมที่บกพร่อง
 การออกแบบระบบ จะไม่พิจารณากรณีนิสัยไม่ดีของคน
15-Aug-14 7

8. ข้อจากัดของมนุษย์
15-Aug-14 8

9. 15-Aug-14 9

10. 15-Aug-14 10

11. 15-Aug-14 11

12. 15-Aug-14 12

13. 15-Aug-14 13

14. 15-Aug-14 14

15. ข้อจากัดในการทางาน
ที่เกิดจาก Human
factors
15-Aug-14 15

16.  ท่าทางและการเคลื่อนไหว
 ความอ่อนล้าและการอดนอน
 ปัจจัยสิ่งแวดล้อม: ภาพ, เสียง, อากาศ, การสั่นสะเทือน
1. ข้อจากัดด้านกายภาพ
15-Aug-14 16

17.  การรับรู้
 การมองเห็น: Contrast Sensitivity, Depth & Size
Perception
 การได้ยิน: Range of Hearing, Loudness, Sound
Localization
 การประมวลผลในสมอง: Bottom-Up &Top-Down
Processing
 ความทรงจาและสมาธิ
 ตัดสินใจ
2. ข้อจากัดด้านการใช้สมองและประสาทสัมผัส
15-Aug-14 17

18.  โครงสร้างองค์กร
 การออกแบบงานและหน้าที่
 ระยะเวลาทางานและการทางานเป็นกะ
3. ข้อจากัดด้านบริบทองค์กร
15-Aug-14 18

19.  การออกแบบที่ไม่ดี เสียงที่ไม่เพียงพอ การรบกวนสมาธิ การสื่อสารที่ไม่เข้าใจ
และปัจจัยอื่นๆ อีกเป็นจานวนมากที่ทาให้เกิดความไร้ประสิทธิภาพขึ้นในชีวิต
 “human factors” เหล่านี้ก็เป็นส่วนหนึ่งของการทางานที่ถูกต้องอีก
จานวนมากในชีวิตของเราด้วย
 ปัญหา human factors ส่วนใหญ่มักจะไม่มีผลกระทบในระยะยาว
ทาให้ไม่ได้รับความสนใจ แต่ก็มีอีกจานวนหนึ่งที่ก่อให้เกิดผลตามมา และอาจจะ
เกิดซ้าขึ้นอีกได้ หากปัจจัยที่เห็นสาเหตุไม่ได้รับการแก้ไข
 ดังนั้น human factors จึงไม่ใช่สิ่งที่ดีหรือไม่ดี มันเป็นองค์ประกอบ
อย่างหนึ่งในชีวิตของเรา
15-Aug-14 19

20. การวิเคราะห์ และออกแบบ
15-Aug-14 20

21. 15-Aug-14 21

22. 15-Aug-14 22

23. 15-Aug-14 23

24. 15-Aug-14 24

25. 15-Aug-14 25

26.  ผู้ทางานใช้อุปกรณ์ เครื่องมือ หรือแบบฟอร์มอย่างไร
 มีการใช้วิธีลัดบ้างหรือไม่ ทาไม
 ในที่ทางานมีอะไรเป็นอุปสรรคต่อการทางาน
 มีแสงเพียงพอหรือไม่
 มีการจัดระเบียบเครื่องมืออุปกรณ์อย่างไร ทาไม
 ผู้ทางานดูตรงไหนระหว่างทางาน
15-Aug-14 26

27.  มีข้อมูลบางอย่างสูญหายหรือถูกซุกซ่อนอยู่หรือไม่ ผู้ทางาน
แก้ไขสถานการณ์อย่างไร
 เครื่องหมาย ฉลาก คาเตือน อ่านได้ง่ายหรือไม่
 มีเสียงรบกวนในที่ทางานเพียงใด
 มีการขัดจังหวะในการทางานบ่อยเพียงใด
 ช่วงเวลาของการขึ้นเวรนานเท่าใด
15-Aug-14 27

28. 15-Aug-14 28

29. 15-Aug-14 29

30. 15-Aug-14 30

31. 15-Aug-14 31

32. เราจะออกแบบระบบอย่างไร
15-Aug-14 32

33. Reducing reliance on memory
Improving information access
Decreasing error opportunities
Simplification
15-Aug-14 33

34.  ออกแบบระบบงานเพื่อลดการพึ่ง short-term memory หรือ
prolonged attention
 ออกแบบงานให้เป็นระบบเพื่อลด memory-related errors
 ใช้ checklists เพื่อลดการพึ่งความจาสาหรับ high-risk
procedures หรือ multi-step processes ทบทวนว่ามี
การใช้ตามเป้าหมายและใช้ในการส่งมอบงานด้วย
Reducing reliance on memory
15-Aug-14 34

35.  การมี protocol ในการสรุปย่อให้เพื่อนร่วมทีมทราบ
 ทาสัญลักษณ์สีสาหรับของที่จะใช้คู่กันให้เป็นมาตรฐาน เพื่อป้องกัน
การสลับคู่
 Pre-package ส่วนประกอบต่างๆ ทาให้เป็นชุดสาเร็จรูป
(kits)
Reducing reliance on memory
15-Aug-14 35

36. 15-Aug-14 36

37. 15-Aug-14 37

38. ปัญหาในการออกแบบ
15-Aug-14 38

39.  Interaction with machines and
objects
 Negative impact of work
environment
 Workarounds
 Unintended consequences
15-Aug-14 39

40.  เป็นเรื่องที่มีการศึกษาปัญหา human factors มากที่สุด
 ความผิดพลั้งมักจะมาจาก การฝึกอบรมผูู้ใช้ หรือ การออกแบบ
interface ที่ไม่ดี หรือทั้งสองอย่างร่วมกัน
 การออกแบบที่ไม่ดี จะไม่สอดคล้องกับการใช้งานด้วยสามัญสานึก
 ความบกพร่องในการออกแบบนามาสู่การใช้เครื่องมือที่ไม่ถูกต้อง
 ความเร็ว ความเครียด ความอ่อนล้า จากการใช้งานจะนามาสู่
ความผิดพลั้ง
15-Aug-14 40

41.  แม้ว่าจะเครื่องมือหรือระบบที่ออกแบบมาอย่างดีที่สุด เราก็ยังอาจจะพบ
ปัญหา human factors เนื่องมาจากสิ่งแวดล้อมทางกายภาพรอบๆ ตัว
เรา
 พื้นที่ การจัด layout อุณหภูมิ แสง คุณภาพของอากาศ ระดับเสียง และ
การรบกวนทางสายตา จะมีผลต่อความสามารถในการทางานของเรา
 สิ่งที่จะเกิดขึ้น เมื่อปัจจัยเหล่านี้เป็นอุปสรรค อาจจะเป็นความไม่สะดวกสบาย
(เช่น ไม่ใส่ใจต่อการนาเสนอ) หรืออาจจะเป็นอันตราย (เช่น อ่านภาพรังสีผิด
เนื่องจากแสงที่ส่องฟิล์มไม่เพียงพอ)
15-Aug-14 41

42.  ความอ่อนล้า (จากการอดนอน การนอนไม่เป็นเวลา การใช้
กาลังมากเกิน) เป็นตัวเหตุสาคัญของความผิดพลั้ง
 ธุรกิจการบินและการขนส่ง มีการศึกษาเรื่องความอ่อนล้าอย่าง
มาก เพื่อจัดทา safety protocols
15-Aug-14 42

43.  แม้จะมีการแก้ไขเครื่องมือที่ออกแบบมาไม่ดีแล้ว แต่ก็ใช่
ว่าปัญหาจะหมดไป
 ธรรมชาติของมนุษย์ มักจะหาวิธีการทางานแบบ
“work around” the new system
เพื่อที่จะรักษาวิธีคิดดั้งเดิมของตนไว้
15-Aug-14 43

44.  ตัวอย่าง:
 เพื่อช่วยให้เจ้าหน้าที่สามารถประกอบชิ้น ส่วนต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง มีการ
ติด matching barcodes ไว้ที่ชิ้นส่วนที่จะเชื่อมต่อกัน ด้วย
การ scan barcodes ที่แต่ละชิ้น ก็จะทาให้มั่นใจว่ามีการประกอบ
ชิ้น ส่วนที่ถูกต้องเข้าด้วยกัน
 อย่างไรก็ตาม วิธีการนี้ก่อให้เกิดความอึดอัดแก่ผูู้ใช้บางคน และแก้ปัญหา
โดยการวางสาเนาของ matching bar code บนกระดาษและ
scan กระดาษแทนที่จะ scan ชิ้นส่วนของเครื่องมือ ทาให้มีโอกาสที่
จะประกอบชิ้นส่วนผิดได้
15-Aug-14 44

45. การแก้ปัญหาหนึ่ง อาจจะก่อให้เกิดปัญหาใหม่ขึ้นมา
เช่น การสร้างความมั่นใจว่าผู้ป่วยได้รับการบ่งชี้ตัวบุคคลอย่าง
ถูกต้องและการทาความเข้าใจคาร้องเรียน อาจจะทาให้ผู้ป่วย
คิดว่าตนต้องพูดซ้า เนื่องจากไม่มีใครรับฟังในครั้งแรก
15-Aug-14 45

46.  การแก้ไขปัญหาเชิงระบบเฉพาะจุด โดยไม่มองว่าจะเกิดอะไร
ขึ้นกับส่วนที่เหลือของระบบ ผลที่เกิดขึ้นตามมาโดยไม่ได้ตั้งใจ
อาจจะทาให้การแก้ปัญหานั้นไม่เกิดประโยชน์ หรือเกิดปัญหา
(เช่น การใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ป้องกันการให้ K+ มาก
เกินไป อาจจะทาให้ผู้ป่วยที่จาเป็นต้องได้รับ K+ ในปริมาณ
มาก ไม่ได้รับยาดังกล่าว)
15-Aug-14 46

47. การนาร่องหรือทดสอบภาคสนาม
จะช่วยให้พบผลกระทบที่จะเกิดขึ้น
ของทางออกที่ต้องการใช้
15-Aug-14 47

48. 15-Aug-14 48

49. 15-Aug-14 49