1. Η ΜΟΤ΢ΙΚΗ ΢ΣΗΝ ΑΡΥΑΙΑ
ΔΛΛΑΓΑ
Επιμέλεια:Μαρία Κόκκορη Τμήμα:
Γ1

2. Η ιέμε κνπζηθή
Η ιέμε κνπζηθή, ζύκθσλα κε ηα γξαπηά
ησλ αξραίσλ ειιήλσλ πνηεηώλ θαη
θηινζόθσλ παξάγεηαη από ην «Μνύζα».
Σν Μνύζα πάιη, παξάγεηαη από ην κανύζα
= Μνύζα. Σν «κα» είλαη ξίδα ηνπ ξήκαηνο
κάσ-κσ = επηλνώ ή ςάρλσ ή δεηώ
δηαλνεηηθά.

3. Η μοσζική ζηην καθημερινόηηηα ηης
αρταίας Ελλάδας
Σηην Αρταία Ελλάδα, η Μοσζική ήηαν
απόλσηα ζσνσθαζμένη με ηην
καθημερινόηηηα όλων ηων ανθρώπων,
και ζαν μια ζύνθεηη καλλιηετνική και
πνεσμαηική έκθραζη είτε ιδιαίηερη
θέζη ζε όλες ηις εκδηλώζεις ηης
προζωπικής και ηης κοινωνικής ζωής.

4. Από ηνπο αξρατθνύο ήδε ρξόλνπο ε
Μνπζηθή άξρηζε λα απνθηά έλα όιν
θαη πην ζύλζεην ραξαθηήξα θαη
ξόιν, κε απνθνξύθσκα ηελ
δεκηνπξγία Μνπζηθώλ Αγώλσλ ζε
πνιιέο πόιεηο. Η Αζήλα έιακςε
θπξηνιεθηηθά κεηά ηνλ 6ν αηώλα όηαλ
πιένλ ε Μνπζηθή έπαηδε
πξσηαγσληζηηθό ξόιν ζηηο δύν
κεγάιεο Δνξηέο ηεο πόιεο, ηα
Μεγάια Παλαζήλαηα θαη ηα Μεγάια
Γηνλύζηα. ΢ην πιαίζην ησλ κεγάισλ
απηώλ ενξηώλ όρη κόλν γίλνληαλ
κεγάινη δηαγσληζκνί αιιά
αλαπηύρζεθαλ θαη ηα ζεκαληηθόηεξα
κνπζηθά θαη πνηεηηθά είδε ηεο
επνρήο κε απνθνξύθσκα βέβαηα ην
Αξραίν Γξάκα.

5. Αλ θαη ε Μνπζηθή είρε θαηεμνρήλ ενξηαζηηθό ραξαθηήξα ζην πιαίζην ηόζν
ησλ δεκόζησλ όζν θαη ησλ ηδησηηθώλ ενξηώλ, θαίξηνο ήηαλ ν ξόινο ηεο ζηηο
ζιηβεξέο ζηηγκέο ηεο δσήο θαη ιπηξσηηθή ε έληαμή ηεο ζηηο θαζεκεξηλέο
ζθιεξέο – ίζσο θαη αληαξέο – ώξεο ηνπ κόρζνπ. ΢ηηο ζηηγκέο ηεο ραξάο θαη
ηνπ γιεληηνύ, ζηα ζπκπόζηα θαη ζηηο ζπγθεληξώζεηο θαη θπζηθά ζηνπο
γάκνπο - ήηαλ αιιειέλδεηε κε όινπο ηνπο ηδησηηθνύο ενξηαζκνύο αιιά θαη
«ζύληξνθνο» ζηελ θαζεκεξηλόηεηα. Έλαο απιεηήο ι.ρ. ζπλόδεπε ηηο
γπλαίθεο ζην δύκσκα, ηνπο εξγάηεο ζηνλ ηξύγν θαη ηνλ ζεξηζκό, ηνπο
θσπειάηεο αιιά θαη ηνπο ζηξαηηώηεο ζηελ πνξεία πξνο ηελ κάρε. Άξξεθηα
δεκέλνο ν Αζιεηηζκόο κε ηελ Μνπζηθή, όρη κόλνλ γηαηί νη κεγάινη αζιεηηθνί
αγώλεο είραλ θαη κνπζηθνύο δηαγσληζκνύο, αιιά γηαηί ν αζιεηήο ηόζν ζηελ
πξνπόλεζή ηνπ όζν θαη ζηνλ αγώλα ρξεηαδόηαλ ηνλ ξπζκό ηνπ κνπζηθνύ λα
ηνλ σζεί θαη λα ηνλ εκςπρώλεη.

6. Ο ζετθόο ραξαθηήξαο ηεο Μνπζηθήο
Η κνπζηθή έρνληαο ζετθό
ραξαθηήξα γηα ηνπο αξραίνπο
Έιιελεο, ζεξάπεπε ςπρή θαη
ζώκα, εμάγληδε, θαηαπξάπλε,
ελέπλεε, παξαθηλνύζε αιιά θαη
εξεκνύζε. Όια ηα παξαπάλσ
δηθαηνινγνύλ ηνλ πξσηαγσληζηηθό
ξόιν πνπ δηαδξακάηηδε ζηηο
κεγάιεο Δνξηέο ηεο πόιεο όπνπ
κνπζηθή, άζκα θαη όξρεζε ήηαλ
άξξεθηα δεκέλα κε ηηο εθδειώζεηο
πνπ είραλ θαηεμνρήλ ζξεζθεπηηθό
ραξαθηήξα – π.ρ. ζηε κεγάιε
γηνξηή ησλ Παλαζελαίσλ ζηελ
Αζήλα.

7. Μνπζηθά όξγαλα ησλ αξραίσλ
Διιήλσλ
Σα όξγαλα ζηελ αξραία Διιάδα ρσξίδνληαη
ζε 3 θαηεγνξίεο:
Σα έγρνξδα
Σα πλεπζηά
Σα θξνπζηά

8. Έγρνξδα
H ΛΤΡΑ : ην πιένλ
δηαδεδνκέλν έγρνξδν ηεο
αξραίαο Διιάδαο, έλα κνπζηθό
όξγαλν ηδηαίηεξα δεκνθηιέο
αθνύ δελ ήηαλ όξγαλν
απαξαίηεηα ησλ
επαγγεικαηηώλ. ΢ύκβνιν ηνπ
Απόιισλα, ε ιύξα δελ
ρξεζηκνπνηείην ζε εθδειώζεηο
ζε αλνηρηνύο ρώξνπο, ελώ
ήηαλ ην θαηεμνρήλ όξγαλν
γηα εθπαίδεπζε ησλ λέσλ.
Μπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο
ην εζληθό όξγαλν ησλ αξραίσλ
Διιήλσλ.

9. Η ΦΟΡΜΙΓΞ : ε
παιαηόηεξε ίζσο κνξθή
ηεο αξραίαο θηζάξαο,
θαηεμνρήλ ζπλδεδεκέλε
κε ηελ απόδνζε από
ξαςσδνύο ησλ
νκεξηθώλ επώλ.
Θεσξείην ηεξό όξγαλν
θαη ίζσο ππήξμε ην πην
αξραίν έγρνξδν.

10. Η ΚΙΘΑΡΙ΢ : ζπλήζσο κε
ηεηξάγσλε βάζε είλαη ην
κνπζηθό όξγαλν πνπ απαηηεί
δεμηνηερλία γη’απηό
ραξαθηεξίδεηαη σο ην όξγαλν
ησλ επαγγεικαηηώλ
θηζαξσδώλ θαη ησλ κεγάισλ
κνπζηθώλ αγώλσλ. Μπνξεί λα
ραξαθηεξηζηεί σο έλαο πην
ηειεηνπνηεκέλνο ηύπνο ιύξαο
κε πεξηζζόηεξεο ρνξδέο (7 ή 8
ρνξδέο ζηελ θιαζζηθή επνρή
ελώ αξγόηεξα ζπλαληνύκε θαη
όξγαλα κε πεξηζζόηεξεο) θαη
πην δπλαηό ήρν.

11. Πλεπζηά
Ο ΑΤΛΟ΢ & Ο ΓΙΑΤΛΟ΢ : ην
ζεκαληηθόηεξν
αξραηνειιεληθό πλεπζηό,
ρξεζηκνπνηείην ζε όιεο
ζρεδόλ ηηο ηδησηηθέο θαη
δεκόζηεο ηειεηέο, ζηνπο
εζληθνύο αγώλεο, ζηηο
πνκπέο θαη θπζηθά ζηηο
παξαζηάζεηο ηξαγσδίαο.
Δίρε ραξαθηήξα νξγηαζηηθό
θαη ήηαλ ζπλδεδεκέλνο κε
ηελ ιαηξεία ηνπ ζενύ
Γηνλύζνπ.

12. Η ΢ΑΛΠΙΓΞ :
Καηαζθεπαζκέλε από
ραιθό. Γελ
ρξεζηκνπνηνύληαλ γηα
θαζαξά κνπζηθνύο
ζθνπνύο, αιιά γηα
πνιεκηθά ζαιπίζκαηα
θαζώο θαη γηα
ηειεηνπξγηθνύο
ζθνπνύο.

13. ΣΟ ΚΟΥΤΛΙ : κηα
θπζηθή ζάιπηγγα. Οη
αξραίνη
ρξεζηκνπνηνύζαλ
ζπλήζσο ηξίησλα ή
θάζζε ή ζηξόκβν.

14. ΢ΤΡΙΓΞ : πλεπζηό
ηδηαίηεξα ηαπεηλήο ζέζεο,
ρξεζηκνπνηείην επξύηαηα
από ηνπο πνηκέλεο ήηαλ
κάιηζηα ζπλδεδεκέλε κε
ηνλ ζεό Πάλα – ε
πνιπθάιακε εθδνρή ηνπ
νξγάλνπ νλνκαδόηαλ
κάιηζηα «ζύξηγγα ηνπ
Παλόο». Η ζύξηγγα δελ
ρξεζηκνπνηείην γηα
θαιιηηερληθνύο ζθνπνύο.

15. Κξνπζηά
ΣΟ ΣΤΜΠΑΝΟ : όξγαλν
θαηεμνρήλ «γπλαηθείν»,
ρξεζηκνπνηείην
πεξηζζόηεξν ζηηο
νξγηαζηηθέο ιαηξείεο – πρ
Βαθρηθέο. Όπσο θαη όια
εμάιινπ ηα θξνπζηά, δελ
ρξεζηκνπνηείην γηα θαζαξά
κνπζηθνύο ζθνπνύο, αιιά
θπξίσο ζε ηειεηέο θαη
ιαηξεπηηθνύ ραξαθηήξα
ζξεζθεπηηθέο εθδειώζεηο.

16. ΣΑ ΚΡΟΣΑΛΑ Ή
ΚΡΔΜΒΑΛΑ : μύιηλα
θξνπζηά αληίζηνηρα κε
ηηο ζεκεξηλέο
θαζηαληέηεο.
Υξεζηκνπνηνύληαλ γηα
λα θξαηάλε ηνλ ξπζκό
ησλ ρνξεπηώλ θαη
ζπλήζσο ηα θξαηνύζαλ
γπλαίθεο.

17. ΣΑ ΚΤΜΒΑΛΑ :
θαηαζθεπαζκέλα από
κέηαιιν, ζπλδένληαλ
θαηεμνρήλ κε ηελ
δηνλπζηαθή ιαηξεία θαη
ηειεηέο. Δίραλ αζηαηηθή
πξνέιεπζε θαη κνινλόηη
ρξεζηκνπνηνύλην δελ
ζεσξνύλην όξγαλα κε
νπζηαζηηθή αμία.