1. Кейс 1.Форд компани дахь хяналт
1903 онд Генри Форд болон түүний хамтран зүтгэгч 12 хүн нийлж "Форд Мотор Компани"-ийг
үндэслэн байгуулжээ. Форд ихэнхи үедээ хэдийгээр шинэ бүтээгдэхүүн хөгжүүлэхэд анхаарлаа
төвлөрүүлдэггүй байсан ч олон нийт худалдан авдаг төрөл бүрийн загваруудыг гаргаж байсан
юм. Аль аль нь "А" загвар гэж алдаршсан эхний 2 загвар нь хурдан бөгөөд сайн үйлдвэрлэгдэж
үр дүнд хүрлээ. Дараа нь хэд хэдэн загварыг гаргав. Зарим нь сайн, зарим нь амжилтгүй болов.
Сайн болсон загвар нь бөх бат үнэ хямдтай байсан агаад харин амжилтгүй болсон нь өндөр
өртөгтэй гоѐлын том машинууд байв. "Т" хэмээх загвар нь их алдартай болсон учраас өсөн
нэмэгдэххэрэгцээгхангажчадахгүй байсан тул үйл ажиллагааг хянах явдал тодорхой хугацаанд
суларсан байна. Үйлдвэрлэлийн өсөлтийг хурдасгах зорилгоор машины үйлдвэрлэлийн зохион
байгуулалтад өөрчлөлт хийв. Үйлдвэрлийн байранд машины явах ангийг ган татуургаар чирдэг
болсон бөгөөд энэ үед ажилчин бүр гүүнд зохих эд ангийг угсрах боломжтой байв.
Энэ ажиллагаа үйлдвэрлэлийн хугацаагхэдэн цагаар багасгаж чадсан байна. Энэ нь яваандаа
бөөнөөр үйлдвэрлэх угсрах шугам конверыг бий болгов. Энэ үзэл бодол Фордыг баярлуулав.
Ижил төрлийн бусад компанитай харьцуулбал хөдөлмөрийн бүтээмж 2 дахин нэмэгдэв.
Хэдийгээр хяналт автокарат арга барилтай, анти-семитизм үзэл баримталдаг, үйлдвэрчний
байгууллага нь эсрэг боловч Фордыг ажилчид хайрлан хүндэтгэдэг болов. Төдөлгүй
автомашины үйлдвэрлэлийн салбарын өрсөлдөөн ч ширүүсч Форд аяндаа татагдан орлоо.
Генри Форд 1930-аад онд тэтгэвэртээ орж өөрийн эдлэн Файрлайн гэдэг газартаа оршин суухад
түүний хүү Эдсэл компанийг хариуцан үлдсэн юм. Дженерал Моторс Фордын даван гарч удалгүй
автомашины манлайлагч компани болов. 1943 онд Эдсэл нас барж түүнийг Генри II залгамжлав.
Дэлхийн II дайны дараагаар байгууллагын хяналтын сүүлийн үеийн арга техник болон
мэдээллийн системийг нэвтрүүлэх зорилгоор дайны үед нисэх хүчинд ажиллаж байсан
системийн шинжээч хэсэг хүмүүсийг хөлслөн авч ажиллуулаа. Тэдгээр "Эсгэрэгч жаалууд"
байгууллагын үйл ажиллагааны чадварыг сайжруулж чадсан юм. Хяналтын арга техник нь
амжилтанд хүргэсэн боловч 1960-1970-аад оны турш өсөлт жигд байлаа алдав. 1980онд Форд
дахин хүнд байдалд орж зах зээлээ ч орлогоо ч алдаж эхлэв. Энэ үед Японы машин
үйлдвэрлэгчид гарамгай амжилтанд хүрч, түлш шатахуун их зарцуулдаг машин үйлдвэрлэдэг
Америкийн компаниуд хүнд байдалд оров. Энэ салбарын компаниуд эдийн засгийн хүнд
байдалд орсны дотор ялангуяа Форд хүнд байдалд орсон. Учир нь тус компанид хяналт
байдаггүйгээрээ цуутай байлаа. Байгууллагын дотор олон янзын зөрчил байсан нь үйл
ажиллагаанд хохирол учруулсаар байв. Түүнчлэн уг компанид чанарын хяналт бараг байхгүй
байлаа. Иймд компани орчныхоо байдлыг сайн мэдэж урд байсан шигээ сайн хяналт тогтоохыг
зорьж ажиллалаа. Хяналт тавих нэг арга зам бол зардлаа бууруулах үүднэзс ажиллах хүчнээ
цөөрүүлэх явдал байлаа. Форд ажилчидаа ч дарга нараа ч цөөрүүлэв. 1978 оны эцэс гэхэд
500000 хүн байсныг 1988 оны эцэс гэхэд 350000 болгов. Энэхүү цомотгол болон зардал
бууруулах талаар авсан бусад арга хэмжээ, чармайлтын үр дүнд 1980-аад оны эхээр зардлаа
4.5 тэр бум доллараар багасгаж чаджээ. Энэ бүхэн нь Фордод ашигтай ажиллах нөхцөлийг
бүрдүүлж дахин зах зээлд өрсөлдөх боломж бүрдүүллээ. Бэлтгэн нийлүүлэгчтэйгээ хамтран
ажиллаж, нийлүүлж байгаа материал бусад зүйлийг хянаж шалгадаг болов. Гол төлөв 5 жилийн
хугацаатай урт хугацаат гэрээг байгуулсны үндсэн дээр хэд хэдэн бэлтгэн нийлүүлэгчидтэй
өндөр чанарын хэд хэдэн эд ангийг харьцангуй доогуур үнээр бэлтгэхээр тохиролцжоо. Нилээд
зүйлээр хангамжийн зөвхөн нэг үүсвэрийг ашиглпх IKIIIIHI
Ингэснээр гэрээт ханган нийлүүлэгчидээ 6000-23000 хүртэл цөөрүүпжлэ. Ийнхүү Форд цөөхөн
худалдааны агенттай ажилладаг болж гэдгээрийн ажилд үр нөлөөтэй хяналт тавих боломжтой
болжээ. Xyi 1ий нөөцийн хяналтаа ч бас сайжруулав. Форд Автократ арга барипппс .чрдчилсан

2. арга барилд шилжүүлж эхлэв. Бонус шагнап (минщ хүиийг идэвхижүүлэх бусад хэрэгсэлийг аль
болох үйлдвэрлвЛИЙН зорилгын биелэлт, бүтээгдэхүүний чанарын дээшлэлт хүмүүсийн
хоорондын харьцааг сайжруулах талаар чармайлттай чиглүүлдэг болов. Ажилчдын асуудал
шийдвэрлэхэд оролцуулсанхөтөлбөрийндагууменежерүүдүйлдвэрийнцехүүдээр явж
ажилчидтай уулзаж санал солилцдог болсон байна. Эдгээр хандлага нь зөвхөн чанарын
хяналтыг сайжруулсан төдийгүй өндөр үзүүлэлттэй ажиллах талаар ажилчидын хариуцлагыг ч
дээшлүүллээ.
1980-аад оны сүүлчээр Форд хэд хэдэн шинэ машиныг зах зээлд гаргаснаар зах зээлд байр
сууриа бэхжүүлж, ашгаа үлэмж нэмэгдүүлж чадав. Фордын борлуулалт 1988 онд 80 орчим
тэрбум доллар байсны 5-ыг нь ийм борлуулалтаас олсон байна. Аливаа автомашиныг хийгч,
түүний дотор Японыхон ч борлуулалтаа нэмэгдүүлэхийн тулд маркетингийн судалгаа өргөн
хэрэглэгддэг байна. Гэвч 1988 оны сүүлч, 1989 оны эхнээс дахин асуудал гарч ирэв. Зах зээлийн
эрэлт маш их байсан төдийгүй бөөнөөр худалдан авагчдын захиалсан машиныг ч нийлүүлж
чадахгүй байв. Тэдний зарим нь захиалгаа больж өөр компанитай бизнес хийх болрв. Эрэлтийн
ийм их өсөлт нь бүтээгдэхүүний чанарт нөлөөлөх улмаар компанийн нэр хүндэд муу үр дагавар
учруулж болох байв.Өсөн нэмэгдэж байгаа хэрэщээг хангах зорилгоор шинэ үйлдвэр барих
хэрэггүй гэж үзэв. Учир нь хэдэн жилийн өмнө эрэлт бага байсан тул зарим үйлдвэрээ хаасан
байлаа. Хэрэв шинэ үйлдвэр байгуулбал дахин зах зээл багасгах үед Форд хаахад хүрэх юм.
Үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэх, санхүүгийн аз туршилтыг нэмэгдүүлэх зорилгоор Форд компани
нийт орлогынхоо 30-аад хувийг санхүүгийн үйлчилгээнээс олох зорилт тавьжээ.Үүндээ xүрэхийн
тулд хэд хэдэн санхүүгийн компанийг худалдан авч өөрийн Санхүүгийн Үндэсний Нэгдүгээр
Корпорацид нэгтгэсэн байна. 1989 онд энэ корпорацийн хөрөнгө 1987 оныхоос 34 тэрбум
доллараар өсч бүхэлдээ 2 дахин нэмэгдэв. Форд саяхан дараах санхүүгийн компаниудыг
худалдан авч өөртөө нэгтгэлээ. Үүнд: Клорадогийн Денвер хотын шуудангийн хадгаламжийн
газар ба зээллэгийн холбоо, мөн Клорадогийн Ийдвуд дахь Клумбийн хадгаламжийн газар,
Чикаго дахь замын санхүүгийн газар Охайо муж улс дахь Кливлендийн Холборны хадгаламжийн
банк багтаж байна. Фордод нэгтгэсэн эдгээр пүүсүүд цөм санхүүгийн бэрхшээлтэй бөгөөд
эдгээрийг өөрчлөн байгуулж хөл дээр нь зогсооход хэдэн жил орох нь дамжиггүй юм.
Асуултууд:
1. Фордод хэрэглэдэг хяналтын хэлбэрийн талаар таны бодол ямар вэ?
2. Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа, бүтээмжийг Фордод хэрхэн хянадаг вэ? Жишээгээр
тайлбарла.
3. Форд компанид хяналтыг хэрэгжүүлэхдээ мэдээллийн системийг хэрхэн хэрэглэж болох
вэ?