2. “...Қазақстан ұлы держава болу үшін бізге
күш-қуаты, қажыр-қайраты мол, ақылды
да ,ойлы, дарынды жастар керек.”
Н.Назарбаев
3. Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды
әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз, Абай әрқашан ұлттық ұранымыз
болуы тиіс.
Н.Ә.Назарбаев
4. Өлді деуге сыя ма, айтыңдаршы,
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған.
(Ақын және сазгер қырынан тану)
5. • Білімділік:
Оқушыларды Ұлы ақын А.Құнанбайұлының балалық және жастық шағы,
өскен ортасымен таныстыру. Ақындығы мен
композиторлығын таныту. Жас ұрпақты Абай
шығармашылығын танып, өсуге тәрбиелеу.
• Тәрбиелік: Гуманистік, адамгершілік, еңбек,
имандылық тәрбиесін беру.
• Шығармашылық: Абай шығармашылығын сүйіп
оқуға, қадірлеуге, асыл мұрасындай есте сақтауға
баулу.
6. • Абайдың азан
•
шақырып қойған
аты – Ибраһим.
Әжесі Зере сүйікті
немересін Абай,
яғни сүйкімді деп
еркелеткен.
Осыдан кейін ел
арасында шын аты
аталмай, Абай
атанып кетеді.
7. Абайдың бар өмірі өзі туып өскен
Шыңғыс болысы, қазіргі Абай ауданы,
бұрынғы Семей облысында өтті. Ұлы
ақын 1845 жылы Семей облысы,
Шыңғыстау бөктерінде дүниеге келді.
Әкесі Құнанбай бүкіл Тобықты елінің
қаһарлы әміршісі, қатыгез, ал шешесі
Ұлжан керісінше ағайын-туысқа
қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай
адам болған.Міне, сәби шағынан-ақ Абай
от пен судай екі ұдай, кереғар мінезді
адамдар ортасында өмір кешті. Аяулы
әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас
бала қиялы мен санасының, мінезқұлқының қалыптасуына әсері мол
болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңызәңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан
өткен тарихи оқиғалар зерделі балаАбайдың санасына біртіндеп сіңе берді.
Осылайша, бала Абай өз халқының
рухани ой қазынасына қанығып өсті.
8. • Абайдың шын аты
Ибраһим болған. Абай
деп әжесі Зере
еркелетіп қойған.
Бала кезінде екі
ананың арасында тел
өскен Абайды
жеңгелері Телғара деп
еркелетіпті. Тіпті
М.Әуезовтың өзі Абай
туралы жазбақ болған
романын ең алғаш
“Телғара” деп атаған
екен. Сол телғараның
дана Абайға айналып,
ұлы ақын болу жолына
көз салып көрелік.
10. • Абайдың әкесі -
•
Құнанбай. Құнанбай
Өскенбайұлы 1804
жылы өмірге келеді.
Ол халық арасында өте
беделді, абыройлы,
әділ би болған. Ол 81
жыл ғұмыр кешкен.
Құнанбай ел ішінде
қажы атанған.
Семей өңірінде
Құнанбай қажының
мешіті орналасқан.
11. Абай ауылда ескіше сауат ашып, 10 жасында Семейдегі
Ахмет Ризаның медресесіне оқуға түседі. Алайда, әкесі
Абайды билік ісіне араластырып, баулу үшін оқуын
аяқтатпай, 14 жасында қайтарып алады. Абайдың
медереседегі оқуы осымен аяқталадады.
12. • Абай қоғам өміріне,
ел басқару ісіне 13
жасынан бастап
араласты.
Зомбылық, зорлық,
жаулыққа жаулық
қашанда дайын
тұратын түсінген
Абай кез келген
істің мәнін бейбіт
түрде шешуге
құлықты (әзір)
болады.
13. Абай Шығыстың классик ақындары Фирдоуси,Сағди, Қожа Хафиз,
Физули, Низами, Науаи, Әл-Фараби және т.б. шығармаларын
қызыға оқыды. Оның шығыс классиктеріне деген ынтасының зор
болғаны сонша, өлең жазуға деген алғашқы талпынысы соларға
сиынудан басталды.
14. Абай және орыс ақындары
А. Пушкин
М. Лермонтов
И. Крылов
22. • Ойшыл, ақын, дана Абай 1904 жылы 23 маусымда қазіргі
Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданындағы Жидебай
қонысында дүниеден озды. Абай дүниеден озса да
артында мәңгі өлмес мұра қалдырды.
24. Ерманова Рима
• Біз бүгінгі сабақта Абай
ақын, ойшыл, дана, Абай
өлеңдерінің маңызы мен
тәрбиелік мәні туралы
айтамыз.
25. Олай болса, Абай өлеңдерінің
бөлімдері:
Абай және ғылым.
Абай және қазақ елі.
Достық – махаббат тақырыбы.
Абай және сөз өнері.
Табиғат лирикасы.
26. “Жаз”
“Қыс”
“Күз”
“Қараша, желтоқсан
Достық – махаббат
лирикасы
мен сол бір-екі ай”
“Жігіттер, ойын – арзан,
күлкі – қымбат”
“Кейде есер көңіл
құрғырың”
“Бір дәурен кемді күнге
бозбалалық”
“Қалың елім, қазағым”
“Болыс болдым,
мінеки”
“Сегіз аяқ”
Азаматтық-саяси
лирикасы
Табиғат
лирикасы.
27. Абай және ғылым
• Жасымда ғылым бар деп
ескермедім.
• Ғылым таппай, мақтанба.
• Интернатта оқып жүр.
• Әсемпаз болма әрнеге.
29. •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Абайдың “Қыс” өлеңі
Ақ киімді денелі ақ сақалды,
Соқыр мылқау танымас тірі жанды.
Үсті басы ақ қырау түсі суық,
Басқан жері сықырлап келіп қалды
Дем алысы үскірік аяз бен қар,
Кәрі құдаң қыс келеп алек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сілкісе қар жауып, мазаңды алды.
Бурадай бұрқ сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.
Әуес көріп жүгірген жас балалар
Беті қолы домбығып үсік шалды.
Шидем мен тон қабаттап киген малшы,
Бет қарауға шыдамай теріс айналды.
Қар тепкенге қажымас қайран жылқы
Титығы құруына аз -ақ қалды,
Қыспен бірге тұмсығын салды қасқыр,
Малшыларым қор қылма итке малды,
Ит жегенше Қондыбай, Қанай жесін,
Құр жібер мына ант ұрған кәрі шалды.
Рақымшалға
Сұлу аттың көркі – жал,
Адамзаттың көркі – мал,
Өмір сүрген кісіге,
Дәулет – қызық, бала – бал.
Бал болатын бала бар,
Бал болар ма Рақымшал?!
Бүйтіп берген балаңды,
Берген құдай, өзің ал!
30. Изгарин Мирбек
• Ал бүгінгі біздің мақсат
Абайды сазгер, композитор
қырынан тану. Оның
шығарған әндері әлемге
танымал.
31. •
Біржан сал, Ақан сері, Жаяу Мұса,
Тәттімбет сияқты сазгерлердің
маржан мұраларынан сусындап,
әншілік-күйшілік өнерді ерекше
бағалаған, әнге, өнерге жаны құмар
болған – Абай сазгер.
Оның “Торы жорға”, “Май түні”,
“Абай желдірмесі”атты күйлері,
“Көзімнің қарасы”, “Айттым, сәлем,
Қаламқас”, “Сегіз аяқ”, “Қор болды
жаным”, “Ата-анаға көз қуаныш”,
“Сұрғылт тұман”, “Желсіз түнде
жарық ай”, «Мен көрдім ұзын қайың
құлағанын”, «Амал жоқ, қайттым
білдірмей” (Татьяна хаты), «Қараңғы
түнде тау қалғып”, «Өзгеге көңілім
тоярсың», «Сен мені не етерсің»,
«Ішім өлген, сыртым сау”, «Өлсем
орным қара жер” атты әндері бар.
33. Кө зімнің қ арасы
Көзімнің қарасы,
Көңлімнің санасы.
Бітпейді іштегі,
Ғашықтық жарасы
Жылайын жырлайын,
Ағызып көз майын.
Айтуға келгенде,
Қалқама сөз дайын
Жүректен қозғайын,
Әдептен озбайын,
Өзi де бiлмей ме,
Көп сөйлеп созбайын?
35. Ақынның айтпақ өсиеті
арқылы мен өз сабағымды
қорытындылаймын.
Ғылым-білімге неғұрлым
ертерек, бала кезден
ден қойсаңдар – кейін
өкінбейсіңдер
Балғын шақтарыңда оқыған
кітап, алған білім
тасқа басылғандай
мәңгі-бақи естеріңде
қалмақ дегенді
меңзейді.
