Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học

1. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
PHẦN I
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Việc gia
đình; nhà trường định hướng cho các em tham gia những trò chơi lành mạnh,
bổ ích góp phần tích cực hình thành nhân cách, tâm hồn trẻ thơ. Vì thế giúp
các em hiểu và tìm về cội nguồn với những trò chơi dân gian là một việc làm
cần thiết.
Trong kho tàng trò chơi dân gian của dân tộc ta, là sản phẩm mang tính
chất vận động và tinh thần xuất phát từ lao động sản xuất và nhu cầu vui chơi
giải trí của con người, có giá trị lịch sử, văn hóa, dân tộc và được lưu truyền
bằng miệng, truyền tay, được trình diễn, thi đấu. Thông qua các trò chơi dân
gian, đã toát lên tính tập thể, tính cộng đồng, tinh thần đoàn kết trong nhân
dân nói chung, trong các hoạt động thanh thiếu nhi nói riêng. Các trò chơi dân
gian được lưu truyền tiêu biểu như: Trò chơi nhảy dây, nhảy lò cò, chơi tàu
bay, u mọi, cướp cờ, ô ăn quan …đã thu hút được sự háo hức của trẻ em khi
chơi, cùng sự quan tâm của người lớn. Các trò chơi dân gian ở đây thường
đơn giản, không cầu kỳ, tốn kém nên có thể dễ dàng chơi mọi lúc, mọi nơi,
dụng cụ dễ kiếm, dễ làm, chủ yếu lấy từ trong tự nhiên, thậm chí chỉ là cái
gậy, hòn đá, hòn bi chúng có thể nhặt trong vườn, dưới ruộng là có thể lập
được một trò chơi. Người chơi cũng rất đa dạng đối tượng thanh niên, học
sinh, hay trẻ em và cả người lớn trong những sinh hoạt lễ hội cộng đồng…
ngoài việc vui đùa, rèn luyện thân thể, còn thể hiện nỗi khát khao chiến thắng
tiềm ẩn trong mỗi đứa trẻ. Như trò chơi ô ăn quan, đặc tính của trò chơi rất
đơn giản, chỉ là những hòn sỏi được rải trên nền đất và khi chơi phải đếm
từng hòn sỏi một nên nó là trò chơi hiền lành, không đòi hỏi nhiều lắm vào trí
tuệ, sức lực nhưng lại yêu cầu tính kiên nhẫn ở người chơi. Trò chơi kéo co
cũng thể hiện tinh thần thượng võ, rèn luyện thể lực và sự nhanh nhẹn, khéo
léo. Trò chơi dân gian cho trẻ em ở các vùng nông thôn cái tên cũng giản đơn
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 1

2. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
hơn, nôm na hơn như đánh đáo, đánh quay, đi cà kheo … Trò chơi dân gian
có nhiều thể loại phù hợp với các sở thích, cá tính khác nhau của nhiều đối
tượng người chơi như sôi nổi, điềm đạm hay trầm tĩnh. Mỗi trò lại có một quy
luật riêng, mang những sắc thái khác nhau khiến trẻ em chơi suốt ngày mà
không thấy chán.
Trong kho tàng di sản văn hóa của dân tộc, các trò chơi dân gian của
các dân tộc là những sản phẩm mang tính vận động đặc trưng và là biểu hiện
tinh thần xuất phát từ trong lao động sản xuất.
Trò chơi dân gian của các dân tộc được bảo tồn qua nhiều đời, được lưu
giữ và phát huy gắn liền với sự phát triển kinh tế xã hội của các dân tộc anh
em. Góp phần hình thành nên sự kiên cường, sự dẻo dai và ý thức vươn lên
trong những hoàn cảnh khó khăn, giành chiến thắng của mỗi con người, mỗi
cộng đồng, trong những hoàn cảnh khắc nghiệt, trong những điều kiện không
thuận lợi. Cũng chính những trò chơi dân gian này làm nên những bản sắc đặc
trưng.
Việc khôi phục lại các lễ hội truyền thống, trong đó có các trò chơi dân
gian như kéo co, đẩy gậy, bắn nỏ, tung còn, đấu vật, đua voi, đua bò, đua
ghe… được quan tâm hơn. Bên cạnh đó, các phong trào tổ chức ngày hội văn
hóa thể thao diễn ra sôi nổi cũng góp phần không nhỏ vào việc bảo tồn các trò
chơi dân gian. Nhưng cần thiết hơn nữa là việc tổ chức thường xuyên tạo
thành nếp sinh hoạt của người dân. Để mọi người có thể tham gia cùng nhau
thi tài, cũng là cơ hội để truyền dạy cho thế hệ trẻ và gìn giữ được nét văn hóa
tốt đẹp trong đời sống.
Các trò chơi dân gian các dân tộc như: nu na nu nống, thả đỉa ba ba, trồng
nụ, bịt mắt bắt dê, chơi u, chắt chuyền, ô ăn quan... kèm theo các câu đồng
dao khuyến khích sự khéo léo, vui đùa tập thể. Ngoài ra còn có các trò như:
đánh khăng, trốn tìm, cướp cờ, ống phóc, nhảy dây... thể hiện sự khéo léo,
tính tập thể. Lớn dần lên theo lứa tuổi lại có các trò chơi có tính chuyên môn
hơn như: bắn nỏ, đẩy gậy, đi cà kheo, thi bơi, vật, ném còn... Các trò dân gian
có vai trò vô cùng quan trọng trong sinh hoạt, góp phần giáo dục con người về
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 2

3. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
tính tập thể, tinh thần kỷ luật, ý chí vươn lên giành chiến thắng, rèn luyện thể
chất, sức mạnh, dẻo dai, khôn khéo và sức chịu đựng của con người, giúp con
người ngày càng phát triển toàn diện về trí, đức, thẩm, mỹ.
Nhưng với đời sống hiện nay, khi quá trình hội nhập và phát triển, sự
ảnh hưởng trực tiếp cũng như gián tiếp của nhiều trào lưu văn hóa mới, cùng
với sự tác động mạnh mẽ của cơ chế thị trường đã dẫn tới những sự thay đổi
mang tính tiêu cực của các trò chơi dân gian của các dân tộc. Đặc biệt, giá trị
của các trò chơi đang có nguy cơ mai một, biến mất hay biến tướng một cách
bất thường. Thay thế vào đó là các trò chơi mới được du nhập không phù hợp
với văn hóa, thể chất của con người Việt Nam. Chính vì thế mấy năm trở lại
đây, ở một số địa phương việc bảo tồn, lưu giữ và phát huy giá trị của các trò
chơi văn hóa dân gian đã được quan tâm, chú trọng.
Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống dân tộc nói
chung, trò chơi dân gian nói riêng cần được xác định là nhiệm vụ quan trọng
của mọi cấp, ngành và toàn xã hội. Thông qua các trò chơi có thể nâng cao
thể chất, ý chí phấn đấu của con người; giáo dục ý thức cộng đồng, bản sắc và
truyền thống văn hoá dân tộc cho các thế hệ. Đồng thời, từng bước nâng tầm
các trò chơi dân gian các dân tộc thiểu số trở thành các môn thể thao đại
chúng.
Học sinh tiểu học là lứa tuổi mà không những được chăm sóc sức
khỏe ,được học tập mà phải cần được thỏa mản nhu cầu vui chơi, vui chơi là
hoạt động chủ đạo thông qua hoạt động trò chơi, học sinh được phát triển trí
tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội, nhằm phát triển toàn diện nhân cách
cho học sinh .
Năm học 2016 - 2017 là năm tiếp tục thực hiện chỉ thị 40 của BGD - ĐT
về việc phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện -
Học sinh tích cực. “Trong 2 mục tiêu, 5 yêu cầu và 5 nội dung của chỉ thị 40
có nội dung :“Tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động vui chơi giải trí
tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh”.
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 3

4. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
Trở về với thời gian thập niên 70, 80 về trước. Những trò chơi như u tù,
kéo co, thả diều, đánh chuyền, nhảy dây …. Kí ức tuổi thơ còn đọng lại trong
ta là sự sảng khoái, hả hê khi thắng cuộc trò chơi kéo co, sung sướng khi thấy
cánh diều bay bổng của trò chơi thả diều, là sự ú tim hồi hộp của trò chơi trốn
tìm. Có lẽ những kỉ niệm thời thơ ấu gắn liền với những trò chơi hấp dẫn lôi
cuốn của trẻ thơ. Tiếc rằng những trò chơi hồn nhiên ấy, đang dần mai một,
ngày càng bị lãng quên. Ngày nay trước sự bùng nổ của công nghệ số, trong
quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa, quá trình đô thị hóa và sự phát triển
như vũ bão của công nghệ thông tin, những trò chơi dân gian trở nên xa lạ
đối với trẻ em. Thay vào đó, là những trò chơi điện tử mang tính bạo lực,
nguy hiểm. Các hàng trò chơi điện tử mọc lên nhan nhản từ miền ngược đến
miền xuôi mà khách hàng ở đây chỉ toàn là các em ở lứa tuổi tiểu học là đa số.
Chúng ta những người làm công tác giáo dục: “Hãy ngăn chặn các trò chơi vô
bổ, bằng việc phát huy và vận dụng tốt trò chơi dân gian - một di sản văn hóa
quý báu của dân tộc”.
Tuy nhiên trong thực tế việc chuyển tải các trò chơi dân gian cho học
sinh tiểu học còn gặp nhiều bất cập do những khó khăn như: không gian, thời
gian chơi, cách thức tổ chức trò chơi, chơi như thế nào để vừa vui tươi, lành
mạnh vừa đảm bảo an toàn cho học sinh. Trong khi học sinh hiện nay, nhất là
học sinh ở các vùng, miền nói chung chưa có điều kiện tiếp cận với trò chơi
dân gian và bản thân nhiều giáo viên cũng còn bỡ ngỡ trước các trò chơi dân
gian. Để tổ chức được các trò chơi dân gian có hiệu quả, lôi cuốn có tính giáo
dục cao là một điều nan giải. Trước tình hình đó, là một giáo viên bộ môn thể
dục tôi luôn trăn trở đi tìm ra các giải pháp để tổ chức trò chơi dân gian đạt
hiệu quả nhằm thiết thực cụ thể hóa phong trào thi đua “Xây dựng trường học
thân thiện – học sinh tích cực”. Do đó tôi đi sâu vào nghiên cứu đề tài: “ Một
số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục
tiểu học ”
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 4

5. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
Nhằm giúp cho học sinh trường tiểu học Hoàng Văn Thụ năng cao chất
lượng
giáo dục thể chất và tạo hứng thú cho các em trong các giờ học thể dục, góp
phần phát triển con người theo hướng tòn diện.
- Trang bị cho các em một số kiến thức và kĩ năng về trò chơi.
- Giáo dục cho các em nề nép tập luyện TDTT, có ý thức giữ gìn vệ
sinh và lối sống lành mạnh, vui chơi giải trí có tính tổ chức kĩ luật, góp phần
giáo dục đạo đức, lối sống, hình thành nhân cách con người mới.
3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Tìm hiểu thực trạng tình hình thực tế ở các trường tiểu học trong
thành phố.
Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học là ham thích sự vui nhộn,
thích khám phá những điều mới lạ đặc biệt là các trò chơi. Các em muốn hòa
mình vào các trò chơi tìm sự thỏa mái thư giản sau tiết học căng thẳng.
Nhưng cũng mau nhàm chán, nếu các trò chơi đơn điệu không hấp dẫn lôi
cuốn.
Trong thực tế từ nhiều năm qua giờ giải lao học sinh chỉ hay chơi tự do
chạy nhảy đuổi nhau, có khi lại nghịch đất hoặc chơi trò chơi thường khô
khan, gò ép, lặp đi, lặp lại nhiều lần không theo chủ đề. Do đó việc phát huy
tốt trò chơi dân gian vào nhà trường còn hạn chế.
Khi xây dựng đề tài này tôi đã tìm hiểu khả năng nhận biết của 180
học sinh lớp 5 trường tiểu học Hoàng văn Thụ qua khảo sát và đề ra một số
tiêu chí của học sinh về các trò chơi dân gian như sau:
Tổng số học sinh: 180
Ham thích trò chơi dân gian 160/180
Hiểu biết về trò chơi dân gian 80/180
Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt động 100/180
Thể hiện tinh thần đoàn kết 150/180
Biết tự tổ chức trò chơi 80/180
Sáng tạo trong khi chơi trò chơi 40/180
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 5

6. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
4. PHẠM VỊ NGHIÊN CỨU
Một số yêu cầu để vận dụng tốt tổ chức trò chơi cho học sinh trường
Tiểu học Hoàng Văn Thụ nói riêng và học sinh Tiểu học Thành Phố Lạng
Sơn nói chung.
5. THỜI GIAN HÌNH THÀNH VÀ VIẾT SÁNG KIẾN:
- Từ năm 2015 - 2016 lập kế hoạch triển khai nghiên cứu đề tài.
- Từ năm 2016 - 2017 nhân rộng đề tài nghiên cứu trong nhà trường.
- Từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2016 viết báo cáo sáng kiến, cải tiến kỹ
thuật đề tài đã nghiên cứu.
PHẦN II
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 6

7. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
NỘI DUNG
“ Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình
thể dục tiểu học ”
- Lớp 1:
+ Nhảy ô tiếp sức
+ Kéo cưa lừa sẻ
- Lớp 2:
+ Bỏ khăn
+ Chạy đổi chổ vỗ tay nhau
- Lớp 3
+Thỏ nhảy
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 7

8. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
+ Chuyển đồ vật
- Lớp 4
+ Nhảy lướt sóng
+ Lăng bóng bằng tay
- Lớp 5
+ Chạy tiếp sức theo vòng tròn
+ Chạy nhanh theo số
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Trò chơi dân gian cũng là một di sản quý báu của dân tộc. Nó được kết
thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui
trong cuộc sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặc biệt đối với trẻ em ,trò
chơi dân gian đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị bổ ích.
Hướng đến mục tiêu “ Xây dựng trường học thân thiện – Học sinh tích
cực”. Đưa trò chơi dân gian vào nhà trường là điều hết sức cần thiết không
những góp phần rèn luyện sức khỏe kĩ năng ứng xử hợp lí các tình huống
trong cuộc sống, thói quen và kĩ năng làm việc, nó còn kích thích học sinh
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 8

9. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
học tập tốt “chơi vui, học càng vui” Sau những giờ học căng thẳng với những
bài toán khó phải động não suy nghĩ và những bài văn phải vận dụng tư duy.
Trò chơi dân gian là món ăn tinh thần bổ ích, sảng khoái cho học sinh tạo
không khí vui tươi cởi mở, học sinh gần gũi thân thiện với nhau hơn bởi
những trò chơi có tính hài hước, dí dỏm thể hiện sự tương tác khi chơi .
Trò chơi dân gian được gắn liền với môi trường sống. Nó thường đơn
giản dễ chơi, vật dụng dễ tìm, không tốn tiền, dễ tổ chức dù trong không gian
hẹp như góc sân, lớp học. Tất cả những trò chơi có chung một mục đích rèn
luyện sức khỏe, nhanh tay, tinh mắt, sáng tạo, khéo léo, vun đắp tình cảm hồn
nhiên vô tư cho trẻ nhất là trẻ đang độ tuổi tiểu học.
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
Trước những phát triển kinh tế thị trường, sự xâm nhập mạnh mẽ của
công nghệ thông tin vào cuộc sống, kéo theo là những trò chơi giải trí hiện đại
đang xâm nhập vào tầng lớp thanh thiếu niên nói chung và đặc biệt là lứa tuổi
thiếu niên nhi đồng. Đồ chơi cho trẻ em rất đa dạng, phong phú chủng loại.
Trong đó có cả những đồ chơi mang yếu tố bạo lực, kích động khi chơi. Đặc
biệt các trò chơi trên game online, trở thành vấn nạn mang tính bức xúc của
xã hội. Các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của
thiếu nhi thuở trước – đang ngày càng bị mai một và quên lãng, cả các vùng
nông thôn, nơi mà đang dần bị đô thị hóa mạnh mẽ…Trước thực trạng đó,
việc xác định khôi phục, đẩy mạnh các hoạt động trò chơi dân gian, dưới các
hình thức lồng ghép trong hoạt động, sinh hoạt của tổ chức Đội, hoạt động
ngoài giờ lên lớp… đã có tác động tích cực trong giới trẻ. Đặc biệt là các em
đội viên nhi đồng. Các hoạt động như: Hội trại truyền thống, ngày hội thiếu
nhi, đêm hội trăng rằm…đã thực sự là những ngày hội lớn của thiếu niên và
nhi đồng, trong đó các em đã thỏa thích tham gia các hoạt động trò chơi dân
gian. Ngoài ra, tại các buổi ngoại khóa, sinh hoạt hè…các anh chị cán bộ
Đoàn, anh chị tổng phụ trách Đội tổ chức hướng dẫn cho các em tham gia các
trò chơi.
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 9

10. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
Có thể khẳng định trò chơi dân gian đã và đang góp phần tích cực giáo
dục lớp trẻ về kỹ năng sống, tính tập thể, tinh thần kỷ luật, ý chí vươn lên
giành chiến thắng, rèn luyện thể chất, sức mạnh, dẻo dai, khôn khéo và sức
chịu đựng của con người. Qua đó, giúp trẻ thơ ngày càng phát triển toàn diện
về trí tuệ, đạo đức, thẩm mỹ. Không chỉ nâng cánh cho tâm hồn trẻ, mà giúp
trẻ em phát triển khả năng tư duy, sáng tạo, sự khéo léo mà còn giúp các em
hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước.
3. TÌNH HÌNH THỰC TRẠNG:
3.1. Về phía nhà trường:
Đánh dấu sự ra đời của một ngôi trường tiểu học mới mang tên người
anh hùng kiên trung của các dân tộc Xứ Lạng, Hoàng Văn Thụ. Từ đây, thầy
và trò có một mái nhà riêng khang trang, vốn trước đây là Trường PTCS.
Cũng tại thời điểm này, Trường được đón nhận bằng công nhận trường Tiểu
học đạt chuẩn Quốc gia mức độ I.
3.2. Về phía học sinh:
Một số học sinh tiếp cận với bài tập còn bở ngở, gặp nhiều khó khăn,
chưa thực sự chủ động trong các hoạt động mang tính tập thể. Các em chưa
tập trung cao trong việc tập luyện cũng như tham gia trò chơi.
3.3. Về phía giáo viên:
Chưa chú trọng đến việc hướng dẫn hình thành kỹ năng, kỹ xảo khi
thực hiện động tác, đưa trò chơi lồng ghép vào các buối tập chưa đa dạng.
4. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH:
4.1. Phương pháp 1: Sưu tầm và chọn lọc các trò chơi phù hợp với học
sinh
Như chúng ta đã biết trò chơi dân gian Việt Nam rất phong phú, đa
dạng nhưng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với học sinh. Vì thế, giáo
viên nên có sự cân nhắc lựa chọn cho phù hợp nếu không sẽ không đạt hiệu
quả, phản tác dụng giáo dục. Ngoài vốn hiểu biết sẵn có tôi tìm hiểu thêm trên
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 10

11. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
mạng. Trong sách báo, cẩm nang 100 trò chơi dân gian Việt Nam Sau khi sưu
tầm các trò chơi, tôi phân loại và giới hạn một số trò chơi cụ thể như sau
Trò chơi luyện tinh mắt dẻo chân Nhảy lò cò, nhảy dây, đá cầu, bắn bi,
nu na, nu nống ……
Trò chơi luyện sự phán đoán, tính
toán chính xác
Ô ăn quan, cờ gánh, chơi chuyền
…..
Trò chơi phát hiện sự nhanh nhẹn,
khéo léo phát huy tinh thần tập thể
Kéo co, rồng rắn lên mây, cướp cờ
…..
Trò chơi rèn luyên sự phán đoán,
thính tai
Bịt mắt bắt dê, bỏ khăn ……
Mỗi trò chơi phù hợp không gian, tổ chức mới phát huy được tác dụng
của nó:
- Tận dụng không gian rộng, thoáng cho học sinh chơi các trò chơi
như: Rồng rắn lên mây, bịt mắt bắt dê, nhảy dây, nhảy lò cò….. Nhằm rèn
luyện và phát triển thể lực
- Trong lớp học, góc lớp: nên cho học sinh chơi theo nhóm: ô ăn quan,
chơi chuyền, kéo cưa lừa xẻ, cờ gánh…….
Đặc biệt đặc trưng của trò chơi dân gian khi chơi các em không bao giờ
hùng hục chơi mà các em vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao. Từ những
thông tin thu đươc, tôi hướng dẫn cho học sinh học thụộc và tạo hào hứng
trong khi chơi.
Ví dụ : Chơi chuyền “ Chuyền, chuyền một …một một đôi
Chuyền, chuyền hai hai hai đôi”
Kéo cưa lừa xẻ
‘ Cù cưa cút kít
Làm ít ăn nhiều ….’
Nhảy lò cò : “Nhảy lò cò…
Cho cái giò nó khỏe ……”
Tập tầm vông :
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 11

12. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
‘Tập tầm vông tay không, tay có…,”
4.2. Phương pháp 2: Quy định thời gian tổ chức chơi
Không phải trong giờ ra chơi nào cũng tổ chức trò chơi dân gian, nếu
tổ chức thường xuyên e rằng quỹ thời gian không cho phép. Tùy tình hình
thực tế và thời tiết, tôi quy định lớp tổ chức trò chơi vào những giờ giải lao va
lồng ghép vào tiết thể dục.
Lên lịch trò chơi cụ thể từng tháng
Thời gian Trò chơi
Tháng 9,10 Kéo co, ô ăn quan, kéo cưa lưa lừa xẻ, đá
cầu, Rồng rắn lên mây
Tháng 11,12 Chơi chuyền, kéo co, nhảy lò cò, nhảy ô tiếp
sức
Tháng 1,2,3 Cờ gánh, bịt mắt bắt dê, tập tầm vông, cướp
cờ, bắn bi.
Tháng 5 Ôn luyện các trò chơi đã biết
Kế hoạch tổ chức các trò chơi: Dựa vào lịch trò chơi đã đề ra GV cho
học sinh tìm hiểu lồng ghép vào tiết sinh hoạt, các trò chơi mà giáo viên đã
chuẩn bị phổ biến và cho học sinh chơi vào tuần kế tiếp.
Lập kế hoach, sắp xếp trò chơi cho các em theo từng buổi đảm bảo sức
khỏe, đảm bảo điều kiện thời tiết
4.3. Phương pháp 3: Khi tổ chức các trò chơi cần thực hiện các nguyên
tắc
4.3.1. Nguyên tắc 1: Bảo đảm cho học sinh hiểu rõ yêu cầu nội dung và
cách thức tổ chức trò chơi.
Yêu cầu đối với trò chơi có tác dụng định hướng đối với quá trình tổ
chức trò chơi , nhằm đáp ứng yêu cầu giáo dục đạo đức tương ứng .
Nội dung trò chơi giúp cho học sinh biết cần làm gì và cách thức tổ
chức trò chơi giúp cho học sinh cần phải làm thế nào trong khi chơi : Từ
đó học sinh sẽ thực hiện trò chơi được đúng hướng, với nội dung đầy đủ,
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 12

13. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
với cách thức hoạt động phù hợp. Vì vậy trước khi chơi tôi cần giải thích
rõ ràng những yêu cầu cần đạt, nội dung và cách thức hoạt động cần thực
hiện . Bởi nếu không thì các em sẽ tiến hành chơi một cách tự phát, tùy
tiện và không thu được kết quả mong muốn .
4.3.2. Nguyên tắc 2 : Bảo đảm phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo
của học sinh trong quá trình tổ chức chơi.
Học sinh không những là đối tượng của hoạt động dạy cũng như
của hoạt động giáo dục mà điều quan trọng hơn, các em là chủ thể nhận
thức vì vậy trong quá trình tổ chức trò chơi, tôi thường quan tâm đến các
mức độ tham gia của học sinh từ thấp đến cao:
+ Giáo viên chọn, hướng dẫn và tổ chức trò chơi.
+ Giáo viên chọn và hướng dẫn trò chơi, còn học sinh tự tổ chức trò chơi .
+ Giáo viên chọn trò chơi, còn học sinh tự nghiên cứu và tự tổ chức trò
chơi.
+ Học sinh tự chọn, tự hướng dẫn và tổ chức trò chơi.
4.3.3. Nguyên tắc 3: Đảm bảo tổ chức trò chơi được tự nhiên, không gò ép.
Khi tổ chức các trò chơi tôi thường giúp học sinh tham gia một
cách tự nhiên không gò ép, các em được vui chơi thoải mái .
4.3.4. Nguyên tắc 4: Bảo đảm luân phiên các trò chơi một cách hợp lý.
+ Đối với học sinh tiểu học, khả năng chú ý có chủ định và hứng
thú chưa thật bền vững. Do đó tôi không tổ chức một trò chơi quá dài mà
căn cứ vào yêu cầu giáo dục, căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của học
sinh để lựa chọn trò chơi thích hợp, để có thể luân phiên nhau giúp học
sinh chuyển hướng chú ý và hứng thú một cách hợp lý .
4.3.5. Nguyên tắc 5: Bảo đảm tổ chức trò chơi với tinh thần thi đua đồng
đội.
Trong khi tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi có tính chất đồng
đội, tôi luôn quan tâm đến yếu tố thi đua có chuẩn và thang đánh giá
thành tích của cá nhân cũng như thành tích chung của đồng đội.
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 13

14. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
Nhờ vậy luôn kích thích được tính tích cực phấn đấu của học sinh
vì thành tích bản thân, vì thành tích đồng đội mà mình là thành viên.
Qua đó, vun đắp cho các em ý thức đồng đội, tình bạn thân ái .
Trong quá trình tổ chức trò chơi cho học sinh tôi luôn tiến hành
theo quy trình sau :
* Chuẩn bị tổ chức trò chơi .
Thiết kế giáo án .
+ Tên trò chơi.
+ Xác định mục đích giáo dục của trò chơi: Qua trò chơi cần đạt những
yêu cầu giáo dục gì về tri thức, thái độ và hành vi.
+ Chuẩn bị các phương tiện phục vụ cho việc tổ chức trò chơi (tùy thuộc
vào trò chơi) nêu lên những phương tiện vật chất.
+ Các giải thưởng (nếu có).
+ Nội dung trò chơi, các hoạt động cụ thể với cách tiến hành cụ thể.
+ Chuẩn và thang đánh giá, nếu cần. ví dụ: đối với trò chơi chuẩn
đánh giá là phần hát đúng bài đồng dao, rõ ràng mạch lạc và thang đánh
giá từ 1điểm đến 10 điểm ( Mục đích để đánh giá thứ hạng của các đội)
- Chuẩn bị đầy đủ và có chất lượng các phương tiện dạy học.
* Tổ chức trò chơi Cho học sinh
- Nêu tên trò chơi và giải thích ngắn gọn ý nghĩa của trò chơi
- Nêu yêu cầu của trò chơi
Phổ biến luật chơi
- Nêu rõ cách chơi, hiệu lệnh, phần việc cách thức làm việc.
- Công bố trọng tài (có thể là giáo viên cùng với học sinh trong lớp)
Tiến hành trò chơi .
Hô hiệu lệnh dứt khoát cho các nhóm đồng loạt tiến hành. Trọng tài
chú ý quan sát, điều chỉnh, giúp đỡ các thành viên về cách chơi, kịp thời uốn
nắn những lệch lạc.
* Kết thúc trò chơi
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 14

15. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
Trọng tài tập hợp học sinh để nhận xét, đánh giá chung (cá nhân và nhóm
hoặc tổ ) cho học sinh tham gia đánh giá.
- Làm một số động tác thư giãn (nếu chơi trò chơi vận động)
- Tính tổng điểm của từng nhóm và công bố kết quả .
Tuyên dương học sinh, đặc biệt là nhóm có cố gắng hơn.
( Có thiết kế trò chơi trong phần phụ lục)
4.4. Phương pháp 4 : Hãy hòa mình với thế giới trẻ thơ :
Để tạo hứng thú cho học sinh giáo viên nên chủ động thay đổi trò chơi
một cách hợp lí để không gây nhàm chán .Trò chơi phải thay đổi tùy theo địa
điểm chơi ,không gian chơi không lặp đi lặp lại nhiều lần và giáo viên phải
có kĩ năng tổ chức trò chơi là hòa mình với trẻ con, cùng chơi với các em như
người bạn lớn.Trong trò chơi người quản trò rất quan trọng cuộc chơi có hào
hứng hấp dẫn hay không là nhờ sự khéo léo, linh hoạt nhạy bén của người
quản trò. Trong quá trình tổ chức trò chơi cho học sinh tôi luôn gần gũi động
viên, vui vẻ cởi mở tạo không khí vui tươi hào hứng bằng dáng vẻ hài hước
dí dỏm, hấp dẫn gây tiếng cười, làm cho học sinh cảm thấy thỏa mái và sảng
khoái trong khi chơi. Qua đó học sinh mạnh dạn tự tin hơn, sẵn sàng bày tỏ
nguyện vọng của mình với giáo viên, và tự khẳng định được mình trong tập
thể .
4.5. Phương pháp 5: Nhân rộng các trò chơi trong Tổ CM, các lớp
trong cơ sở :
Một trong những nội dung “Xây dựng trường học thân thiện - Học
sinh tích cực” Đưa trò chơi dân gian vào trường học. Ngay từ đầu năm học
thông qua tổ chuyên môn Tôi thấy các lớp còn hạn chế về trò chơi dân gian
nên mạnh dạn đăng kí “Đề tài tổ chức trò chơi dân gian”. Qua hội nghị tổ
đầu năm cả tổ đã thảo luận bàn bạc và thống nhất đưa chỉ tiêu phát động các
trò chơi dân gian trong tổ và chọn lớp xây dựng điển hình. Hằng tháng họp tổ
có đánh giá rút kinh nghiệm tổ chức. Thông qua tổ chuyên môn xây dựng
chuyên đề tổ chức các trò chơi dân gian. Tổ đã tổ chức cho giáo viên tập
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 15

16. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
huấn các trò chơi mà tôi đã thực hiện,nhằm nhân rộng cho các giáo viên trong
tổ. Ngoài ra, tôi còn phát động, phổ biến trò chơi cho các giáo viên trong
cùng trường.
4.6. Phương pháp 6 : Thi đua tìm hiểu các trò chơi dân gian
Để làm giàu cho kiến thức trò chơi dân gian ,ngoài các trò chơi phổ
biến, tôi còn tổ chức cho các em thi tìm hiểu thêm các trò chơi đân gian
khác. Tổ chức cho các em thi đua tìm xem tổ nào biết thêm nhiều trò chơi hơn
qua hình thức tổ chức cho các em chơi “ Tiếp sức ”, “Quản trò giỏi ”
Hình thức trò chơi: Phát động cho học sinh tìm hiểu trao đổi các trò
chơi trong tổ Mỗi tổ cử một bạn làm quản trò.
Trò chơi được chơi 2 vòng : Vòng 1: “Tiếp sức” Trong 2 phút nối
tiếp nhau ghi nhanh tên các trò chơi đã tìm hiểu (Tổ nào ghi được nhiều trò
chơi nhất tính 10 điểm, nhì 9 điểm, ba 8 điểm )
Vòng 2 : “Quản trò giỏi “ Chọn một trò chơi mới tìm hiểu tổ chức cho tổ
chơi một em làm quản trò (Cả lớp bình chọn tổ nào làm quản trò hay nhất 10
điểm, nhì 9 điểm, ba 8 điểm )
Qua 2 vòng thi tổ nào có số điểm cao nhất là thắng cuộc
Giáo viên tổng kết tuyên dương tổ thắng cuộc
Qua trò chơi này giúp học sinh biết thêm nhiều trò chơi mới, phát huy
được kĩ năng nhanh nhẹn, tinh thần tập thể, bởi trò chơi dân gian rất đa dạng,
phong phú nếu chúng ta biết phát huy tốt
5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Qua một quá trình tổ chức thực hiện với nhiều biện pháp và sự nổ lực
của bản thân có nhiều kết quả cụ thể :
- Tích cực tham gia tìm hiểu các trò chơi dân gian
- Đa số các em nắm vững được cách thức chơi một số trò chơi dân gian
- Biết cách tổ chức trò chơi, thuộc được nhiều bài hát đồng dao
- Qua việc chơi trò chơi giúp các em rèn được thể chất, phản xạ nhanh
khéo léo, thể hiện tinh thần tập thể, đoàn kết gắn bó với nhau hơn .
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 16

17. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
- Sau giờ chơi các em có hứng thú tích cực tham gia vào các hoạt động
học tập chất lượng học tập nâng lên rõ ràng
- Mở rộng kiến thức và có thêm hiểu biết về trò chơi dân gian
- Hứng thú tham gia các trò chơi một cách tích cực không những các em
tham gia mà còn động viên các bạn cùng tham gia
Kết quả được đánh cụ thể như sau:
Tổng số học sinh: 180
Ham thích trò chơi dân gian 180/180
Hiểu biết về trò chơi dân gian 170/180
Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt
động
160/180
Thể hiện tinh thần đoàn kết 170/180
Biết tự tổ chức trò chơi 175/180
Sáng tạo trong khi chơi trò chơi 170/180
PHẦN III
KẾT LUẬN
1. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI ĐỐI VỚI CÔNG TÁC DẠY HỌC:
- Trang bị cho học sinh một số hiểu biết về những kĩ năng cơ bản về bài
thể dục phát triển chung cần thiết thường gặp trong đời sống.
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 17

18. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
- Các em có tính nề nếp tập luyện thể dục thể thao, có ý thức giữ gìn
sức khõe của bạn thân, có nếp sống lành mạnh, vui chơi giải trí có tổ chức và
kỹ luật góp phần giáo dục đạo đưc lối sống lành mạnh, hình thành nhân cách
con người mới.
- Nhằm phát triển thể lực, cơ thể, tạo sự hứng thú cho học sinh tập
luyện, hình thành kỹ năng vận động, củng cố và nâng cao sức khõe, có sự tác
động trực tiếp tích cực đến việc rèn luyện sức khõe và ý chí phẩm chất đạo
đức cho người học.
- Tăng thêm hiệu quả các bài tập thể dục về nhiều mặt, kể cả đến tác
dụng thực tế lao động và quốc phòng.
- Có thói quen tổ chức nghỉ ngơi hợp lý, chuẩn bị thi đấu thuận lợi.
- Làm cho người tập có cảm xúc tốt, sãng khoái, thú vị.
2. BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN :
- Trong quá trình giảng dạy và áp dụng một số biện pháp để uốn nắn
sửa sai cho học sinh khi thực hiện động tác thể dục, bạn thân tôi rút ra một số
kinh nghiệm như sau:
- Chuẩn bị đầy đủ về tranh ảnh trực quan, đồ dùng dạy học như: còi,
bóng, cầu, cờ, sân bãi.v.v… Dạy học kiến thức mới, ôn lại kiến thức cũ, phối
hợp hài hoà các phương pháp.
- Trong giảng dạy giáo viên sử dụng cán sự lớp một cách linh hoạt, hiệu
quả nhất.
- Nắm được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, sức khoẻ của từng học sinh,
giáo viên trực tiếp sửa sai uốn nắn điều chỉnh sai sót kịp thời, để tổ chức cho
các em luyện tập đạt hiệu quả cao nhất.
- Luôn luôn tuyên dương kịp thời những cái đúng, cái hay, cái đẹp của
học sinh.
- Hướng dẫn các em tập ở nhà dần dần hình thành thói quen luyện tập để
bảo vệ và nâng cao sức khoẻ, phát triển thể lực, phẩm chất đạo đức cho các
em, để đất nước ta có một thế hệ trẻ mạnh về thể chất nhưng trong sáng về
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 18

19. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
tâm hồn có đủ sức khoẻ để tham gia lao động sáng tạo trong các hoạt động
khác.
- Sau mỗi tiết dạy giáo viên cần rút kinh nghiệm bổ sung những thiếu sót
để tiết sau được hoàn thiện hơn.
- Trong giờ học thể dục, học sinh thể hiện được tính tích cực, tính tự giác,
luyện tập sôi nổi, hào hứng khi tham gia thi đua các bài tập thể dục, các em
tập rất nhiệt tình, tính đồng đội của học sinh cũng được nâng lên.
- Vận dụng được kiến thức học ở trong nhà trường vào cuộc sống hằng
ngày, trong gia đình cũng như ngoài xã hội như: đi, đứng, chạy, nhảy, mang,
vác…
* Từ những kinh nghiệm trên, tôi thấy học sinh trường Tiểu học Hoàng
Văn Thụ ngày một ham thích hăng hái và say mê tập luyện thể dục cũng như
tham gia vào trò chơi đầy nhiệt tình và tự giác hơn, sức khoẻ và tinh thần của
các em tốt hơn. “Một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể cường tráng” để
góp phần phát triển đất nước ngày một phồn vinh – văn minh - thịnh vượng.
- Trên đây là một số biện pháp giúp học sinh học tốt môn thể dục của học
sinh trường tiểu học Hoàng Văn Thụ. Bản thân tôi thấy rằng cần phải nghiên
cứu thêm các tài liệu học hỏi trao đổi kinh nghiệm từ các bạn đồng nghiệp, dự
giờ đánh giá, thao giảng, hội giảng, mở chuyên đề… nhằm nâng cao hiệu quả
của việc dạy và học môn thể dục được tốt hơn.
3. ĐỀ XUẤT:
- Để có điều kiện tập luyện môn thể dục, phát triển tốt về thể chất, tôi có
vài yêu cầu đến cấp trên:
+Đề nghị bộ phận thiết bị - đồ dùng dạy học cấp thêm một số đồ dùng
dạy học cho phân môn thể dục như: tranh, ảnh và một số dụng cụ phục vụ trò
chơi như: bóng, cầu, vòng…
+ Tổ chức thường xuyên phong trào thể dục thể thao để các em tham gia
vui chơi trong năm học để có tinh thần tự tập ở nhà.
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 19

20. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
Sáng kiến kinh nghiệm “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân
gian trong chương trình thể dục tiểu học ” là một cố gắng thể hiện sự đổi
mới về phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục
trong nhà trường. Mong quý cấp lãnh đạo, các anh chị đồng nghiệp cùng
góp ý để tôi hoàn thiện sáng kiến kinh nghiệm này.
Duyệt của BGH Lạng Sơn, ngày 01 tháng 09 năm 2016
Người viết
Hoàng Văn Thành
TÀI LIỆU THAM KHẢO
-Chỉ thị 40 của BGD – ĐT về việc phát động phong trào thi đua “Xây dựng
truờng học thân thiện – học sinh tích cực”.
- Cẩm nang 100 trò chơi dân gian. Tác giã: Đội thiếu niên tiền phong hồ Chí
Minh Hội đồng trùng trung uơng. Nhà xuất bản: Kim Đồng.
- Bộ siêu tầm 100 trò chơi dân gian. Tác giả: Nguyễn Hùng.
- Bộ siêu tầm 100 trò chơi dân gian. Tác giả: Đặng Thanh Nghị.
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 20

21. “Một số phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
- Tham khảo tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức,kĩ năng môn thể
dục ở tiểu học.
- Nghiên cứu và áp dụng thông tư 32.
- Nghiên cứu giáo trình Lý luận và phương pháp thể dục thể thao( sách giáo
khoa dùng cho sinh viên các trường đại học thể dục thể thao)
- Tham khảo giáo trình lịch sử thể dục thể thao( Trường Đại Học Thể Dục
Thể Thao I nhà xuất bản thể dục thể thao năm 2000.
- Tham khảo giáo trình sinh lý học thể dục thể thao nhà xuất bản 1995.
- Tham khảo sáng kiến kinh nghiệm môn thể dục lớp 4 năm học 2009-2010
( Tên đề tài: Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học môn thể dục lớp
4) "người soạn Thạch Sà Rên"
- Quyết định số 51/2007/ QĐ - BGDĐT của Bộ Giáo Dục và ĐàoTạo.
- Quyết định số 16/2006/QĐ - BGD và ĐT, ngày 5/5/2006 của Bộ Giáo Dục
và Đào Tạo.
Giáo viên: Hoàng Văn Thành Trang: 21