SlideShare a Scribd company logo
1 of 36
PENINGKATAN
PROFESIONAL GURU
              Oleh
   Prof. Dr. Suharsimi Arikunto
     Guru Besar Emiritus di UNY
GURU PROFESIONAL

DITUNTUT DUA KEGIATAN:

1. MELAKSANAKAN TUGAS PROFESI

2. MENGEMBANGKAN MUTU PROFESINYA
MELAKSANAKAN PROFESI

Jumlah nilai : 550
1. MENGAJAR
2. MEMBIMBING
3. MENGIKUTI KOLOKIUM
4. MENJADI WALI KELAS, dsb.
PENGEMBANGAN PROFESI

1.   Menulis diktat - nilai 1,0
2.   Menyajikan artikel ilmiah populer - nilai 2,0
3.   Menyajikan makalah seminar – nilai 2,5
4.   Menyusun buku / modul – nilai 3,0
5.   Membuat karya seni (klp/tunggal) – nilai 5
6.   Menyusun tinjauan /gagasan – nilai 3,5
7.   Menyusun laporan penelitian – nilai 4,0
1. DIKTAT
1. Untuk materi 1 tahun
2. Mata pelajaran (bukan sesuai ijasah,
    tetapi tugasnya)
3. Sistematika:
   a. Kompetensi Dasar
   b. Indikator
   c. Uraian materi
   d. Soal uraian (3-5 nomer)
   e. Daftar sumber bahan
2. ARTIKEL ILMIAH POPULER

•   Dimuat di media massa
•   Di media cetak yang ada ISSN
•   Dikutip tanggal terbit dan ISSN
•   Dikliping urut waktu penerbitan
•   Disiarkan di radio / tv – ada surat
    keterangan dari penyelenggara
3. MAKALAH YANG DISAJIKAN
         DALAM SEMINAR
   Makalah yang disajikan bermanfaat
     bagi peserta seminar
    Materi sesuai dengan tugasnya
    Ada permintaan dan sertifikat dari
     panitia
   Ada pembahasan oleh peserta
   Dilampiri daftar hadir, peserta dalam
    lingkup satu kabupaten
4. BUKU PELAJARAN ATAU
              MODUL
• Buku pelajaran sesuai tugasnya
• Harus dalam bentuk cetakan dan ada nomer
  ISBN
• Modul tidak harus dicetak, tetapi memuat
  materi satu tahun, menggunakan format
  modul – banyak contoh, ada latihan, soal, dan
  jawaban
APA BENTUK KARYA TULIS YANG TEPAT?


 APA PUN BENTUK ATAU NAMANYA, YANG
  PENTING ADALAH

   BAHAN AJAR YANG DAPAT DIPELAJARI
  OLEH SISWA
MODUL
1. Modul self-contained
 Isi lengkap sehingga anak tidak perlu
 mencari sumber lain karena semua sudah
 dimasukkan dalam modul ini.


2. Modul non self contained
 Isi tidak lengkap, anak harus mencari sumber
 lain sesuai yang ditunjukkan.
PENGEMBANGAN
          BAHAN AJAR
Dimulai dari:
- Mengumpulkan sumber bahan
- Banyak membaca buku sumber
- Melaksanakan penelitian, hasil
  dilaporkan dan dijadikan buku
LANGKAH PENYUSUNAN BAHAN AJAR


• DIMULAI DARI SILABI
• MATERI DALAM SILABI DI”GEMUK”KAN
• DIKEMBANGKAN JADI BUKU / MODUL / BAHAN
 AJAR BENTUK LAIN
Perkembangan buku pelajaran

                              Diktat

  Silabi Mata
     Kuliah

                   Buku
                diterbitkan
PENUNJANG TEKNOLOGI PENULISAN
              KARYA

1. KOMPUTER
2. INTERNET
3. JURNAL, MAJALAH, BULETIN
  dll
CIRI-CIRI BAHAN AJAR

1. Menggunakan bahasa sederhana
2. Disusun dalam penggalan-penggalan
   singkat.
3. Menggunakan contoh / ilustrasi yang
   menarik.
4. Menggunakan ketentuan belajar efektif
STRATEGI PENULISAN


1. Dimulai dari yang mudah-mudah
   dulu sebagai pencingan atau daya
   tarik bagi pembaca.
2. Uraian materi diikuti penjelasan,
  kemudian contoh (+) dan (-)
RUMUS PENULISAN


RULEX --------

DARI       RULE + EX
    Penjelasan + contoh
PENGEMBANGAN MODUL


• DISUSUN MENGGUNAKAN LANGKAH-
  LANGKAH KECIL
• MEMENUHI KECEPATAN BELAJAR
  MASING-MASING PENGGUNA
• MEMUNGKINKAN MENCAPAI
  KETUNTASAN OPTIMAL
SARAN BAGI PEMULA

*   ADA NIAT UNTUK MENULIS
  BAHAN AJAR UNTUK BEKAL /
  MEMBANTU MENGAJAR
* BAYANGKAN BERHADAPAN DENGAN
  SISWA YANG SEDANG MEMBACA
* BAYANGKAN SEDANG BERBICARA
  DENGAN SANTAI LEWAT TULISAN KITA
BAGAIMANA MENULIS BAHAN AJAR YANG
           MENARIK?

 • TAMPILAN TIDAK TERLALU SARAT TULISAN
 • DISELINGI DENGAN GAMBAR, BAGAN, TABEL
   DAN TAMPILAN LAINNYA
 • DITAMPILKAN “LEARNING BOXIS”
 • BAHASA TIDAK TERLALU “ILMIAH”
5. KARYA SENI

o Bukan hanya guru seni, karena darah seni dapat
  mengalir di sosok
 semua orang
o Untuk guru seni boleh semua karya
  tetapi untuk guru lain harus ada yang
  sesuai tugasnya
o Disyahkan oleh kepala sekolah –
  panitia tingkat kabupaten
BERBAGAI BENTUK KARYA SENI
       NILAI 5 – untuk berbagai karya seni
                 tetapi jumlahnya berbeda
            PUISI – dicetak di media masa
                      20 karya berbeda
           2. CERITERA – 5 buah karya
       3. LUKISAN - dipamerkan – 5 buah
          4.     DRAMA - dimainkan
                           - 1 buah
6. TINJAUAN ATAU GAGASAN
 Sebuah ide /gagasan yang bermanfaat bagi
  pendidikan
 Ada tinjauan pustaka seperti penelitian
 Uraian jelas, operasional
 Sistematika seperti laporan penelitian, tetapi tanpa
  bab III (Mertodologi)
7. LAPORAN HASIL PENELITIAN

          1. PENELITIAN DESKRIPTIF
        2.*PENELITIAN KORELASIONAL
          3.*PENELITIAN KOMPARASI
        4. PENELITIAN EKSPERIMEN
      5. PENELITIAN TINDAKAN KELAS
          6. PENELITIAN EVALUASI
DUA BENTUK EKSPERIMEN

1. EKSPERIMEN DENGAN LEBIH DARI
   SATU KELOMPOK
2. EKSPERIMEN HANYA DENGAN SATU
  KELOMPOK -

 Cat: MODEL EKSPERIMEN HANYA SATU
      KELOMPOK INILAH YANG MENJADI
      EMBRIO PTK.
PENELITIAN TINDAKAN
       KELAS
APA ?                 MENGAPA ?


        OLEH SIAPA?
            DAN
        BAGAIMANA?
APAKAH PTK ITU?

SINGKATAN DARI:
• PENELITIAN - penyelidikan
                         - pencermatan
* TINDAKAN    - pemberian perlakuan
• KELAS – sekelompok siswa yang sedang
                  belajar hal yang sama,
  pada
                  waktu yang bersamaan
PERSYARATAN PTK

1.   PENELITI MEMBERI TUGAS
2.   DIRENCANAKAN SECARA CERMAT
3.   MENGAKTIFKAN SUBJEK TINDAKAN
4.   DIAMATI PELAKSANAANNYA, DENGAN
     LEMBAR PENGAMATAN
PERSYARATAN PTK

1.   PENELITI MEMBERI TUGAS
2.   DIRENCANAKAN SECARA CERMAT
3.   MENGAKTIFKAN SUBJEK TINDAKAN
4.   DIAMATI PELAKSANAANNYA, DENGAN
     LEMBAR PENGAMATAN
CIRI-CIRI PENELITIAN
      TINDAKAN

 * BERBEDA DARI YANG LAMA
 * MENGAKTIFKAN SISWA
 * DIFAHAMI PELAKSANAANNYA
   OLEH SISWA
 * DIAMATI SELURUH PROSES
   DAN HASILNYA
SIKLUS PENELITIAN
           TINDAKAN
                 Perencanaan


Refleksi         SIKLUS I      Pelaksanaan


                 Pengamatan



                 Perencanaan



  Refleksi       SIKLUS II      Pelaksanaan


                  Pengamatan


             ?
PENELITIAN
         KOLABORASI
• DILAKUKAN OLEH DUA PENELITI

• SEBAGAI PENELITI DAN PENGAMAT
  BERGANTIAN DI DUA TEMPAT

• NILAI KREDIT MASING-MASING 4,0
SISTEMATIKA TULISAN
• LAPORAN PTK
  –   BAB I     : PENDAHULUAN
  –   BAB II    : KAJIAN PUSTAKA
  –   BAB III   : METODOLOGI PENELITIAN
  –   BAB IV    : HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN
  –   BAB V     : KESIMPULAN
• MAKALAH TINJAUAN / GAGASAN
  – BAB I DAN BAB II SAMA DENGAN PTK
  – BAB III : IDE/GAGASAN
  – BAB IV : KESIMPULAN
PTS OLEH KEPALA SEKOLAH
– SUBJEK TINDAKAN :
  SISWA, GURU, STAF TATAUSAHA


* OBJEK TINDAKAN:
  TUGAS DAN FUNGSI SUBJEK TINDAKAN
* MODEL PTS:
  KELOMPOK KECIL
PTSW OLEH PENGAWAS
– SUBJEK TINDAKAN :
  GURU ATAU STAF TATAUSAHA


* OBJEK TINDAKAN:
  TUGAS DAN FUNGSI SUBJEK TINDAKAN
* MODEL PTS:
  KELOMPOK KECIL
TERIMA KASIH

More Related Content

What's hot

Dasar Dasar Penulisan Ilmiah
Dasar Dasar Penulisan IlmiahDasar Dasar Penulisan Ilmiah
Dasar Dasar Penulisan Ilmiahguest185ab1
 
Dasar penulisan karya tulis ilmiah (dpkti)
Dasar penulisan karya tulis ilmiah (dpkti)Dasar penulisan karya tulis ilmiah (dpkti)
Dasar penulisan karya tulis ilmiah (dpkti)Wandi Budiman
 
2010 kolokium he 1
2010 kolokium he 12010 kolokium he 1
2010 kolokium he 1ferosiscaa
 
Workshop pembuatan buku upn
Workshop pembuatan buku upnWorkshop pembuatan buku upn
Workshop pembuatan buku upnPrayudi
 
2010 kolokium he 1
2010 kolokium he 12010 kolokium he 1
2010 kolokium he 1ferosiscaa
 
Penyajian Karya Tulis ilmiah
Penyajian Karya Tulis ilmiahPenyajian Karya Tulis ilmiah
Penyajian Karya Tulis ilmiahroisah453
 
Penulisan Karya Publikasi Imiah
Penulisan Karya Publikasi ImiahPenulisan Karya Publikasi Imiah
Penulisan Karya Publikasi ImiahHeru Supanji
 
Penyusunan buku pedoman, juklak, juknis dan standar gizi
Penyusunan buku pedoman, juklak, juknis  dan standar giziPenyusunan buku pedoman, juklak, juknis  dan standar gizi
Penyusunan buku pedoman, juklak, juknis dan standar giziAgus ParLy
 
SYD 12103 Asas Penulisan Ilmiah: Jenis dan Struktur Penulisan Ilmiah
SYD 12103 Asas Penulisan Ilmiah: Jenis dan Struktur Penulisan IlmiahSYD 12103 Asas Penulisan Ilmiah: Jenis dan Struktur Penulisan Ilmiah
SYD 12103 Asas Penulisan Ilmiah: Jenis dan Struktur Penulisan IlmiahZulkifli Mohd
 
Dr zul materi webinar kudus 1 agustus 2020
Dr zul materi webinar kudus 1 agustus 2020Dr zul materi webinar kudus 1 agustus 2020
Dr zul materi webinar kudus 1 agustus 2020Sri Suwanti
 
Membangun budaya riset dan publikasi kti ence surahman mitikm fkist uinsuka s...
Membangun budaya riset dan publikasi kti ence surahman mitikm fkist uinsuka s...Membangun budaya riset dan publikasi kti ence surahman mitikm fkist uinsuka s...
Membangun budaya riset dan publikasi kti ence surahman mitikm fkist uinsuka s...Ence Surahman
 
4.8 analisis buku guru dan siswa mapel rev 2
4.8 analisis buku guru dan siswa mapel rev 24.8 analisis buku guru dan siswa mapel rev 2
4.8 analisis buku guru dan siswa mapel rev 2kautsareka
 
Perbezaan gaya penulisan
Perbezaan gaya penulisanPerbezaan gaya penulisan
Perbezaan gaya penulisanSyirah Malek
 

What's hot (18)

Dasar Dasar Penulisan Ilmiah
Dasar Dasar Penulisan IlmiahDasar Dasar Penulisan Ilmiah
Dasar Dasar Penulisan Ilmiah
 
Dasar penulisan karya tulis ilmiah (dpkti)
Dasar penulisan karya tulis ilmiah (dpkti)Dasar penulisan karya tulis ilmiah (dpkti)
Dasar penulisan karya tulis ilmiah (dpkti)
 
Penulisan karya tulis ilmiah
Penulisan karya tulis ilmiahPenulisan karya tulis ilmiah
Penulisan karya tulis ilmiah
 
2010 kolokium he 1
2010 kolokium he 12010 kolokium he 1
2010 kolokium he 1
 
Workshop pembuatan buku upn
Workshop pembuatan buku upnWorkshop pembuatan buku upn
Workshop pembuatan buku upn
 
2010 kolokium he 1
2010 kolokium he 12010 kolokium he 1
2010 kolokium he 1
 
Penyajian Karya Tulis ilmiah
Penyajian Karya Tulis ilmiahPenyajian Karya Tulis ilmiah
Penyajian Karya Tulis ilmiah
 
Penulisan Karya Publikasi Imiah
Penulisan Karya Publikasi ImiahPenulisan Karya Publikasi Imiah
Penulisan Karya Publikasi Imiah
 
Bab iii &_iv[1]
Bab iii &_iv[1]Bab iii &_iv[1]
Bab iii &_iv[1]
 
CARA MENULIS BAHAN AJAR
CARA MENULIS BAHAN AJARCARA MENULIS BAHAN AJAR
CARA MENULIS BAHAN AJAR
 
Penyusunan buku pedoman, juklak, juknis dan standar gizi
Penyusunan buku pedoman, juklak, juknis  dan standar giziPenyusunan buku pedoman, juklak, juknis  dan standar gizi
Penyusunan buku pedoman, juklak, juknis dan standar gizi
 
Fani @
Fani @Fani @
Fani @
 
SYD 12103 Asas Penulisan Ilmiah: Jenis dan Struktur Penulisan Ilmiah
SYD 12103 Asas Penulisan Ilmiah: Jenis dan Struktur Penulisan IlmiahSYD 12103 Asas Penulisan Ilmiah: Jenis dan Struktur Penulisan Ilmiah
SYD 12103 Asas Penulisan Ilmiah: Jenis dan Struktur Penulisan Ilmiah
 
Dr zul materi webinar kudus 1 agustus 2020
Dr zul materi webinar kudus 1 agustus 2020Dr zul materi webinar kudus 1 agustus 2020
Dr zul materi webinar kudus 1 agustus 2020
 
PEDOMAN PENULISAN KARYA ILMIAH EDISI Ke-3
PEDOMAN PENULISAN KARYA ILMIAH EDISI Ke-3PEDOMAN PENULISAN KARYA ILMIAH EDISI Ke-3
PEDOMAN PENULISAN KARYA ILMIAH EDISI Ke-3
 
Membangun budaya riset dan publikasi kti ence surahman mitikm fkist uinsuka s...
Membangun budaya riset dan publikasi kti ence surahman mitikm fkist uinsuka s...Membangun budaya riset dan publikasi kti ence surahman mitikm fkist uinsuka s...
Membangun budaya riset dan publikasi kti ence surahman mitikm fkist uinsuka s...
 
4.8 analisis buku guru dan siswa mapel rev 2
4.8 analisis buku guru dan siswa mapel rev 24.8 analisis buku guru dan siswa mapel rev 2
4.8 analisis buku guru dan siswa mapel rev 2
 
Perbezaan gaya penulisan
Perbezaan gaya penulisanPerbezaan gaya penulisan
Perbezaan gaya penulisan
 

Viewers also liked

110048364 nota-ringkas-edu3108
110048364 nota-ringkas-edu3108110048364 nota-ringkas-edu3108
110048364 nota-ringkas-edu3108Habibah Abdullah
 
6. Peningkatan Profesionalisme Guru
6. Peningkatan Profesionalisme Guru6. Peningkatan Profesionalisme Guru
6. Peningkatan Profesionalisme GuruArthur Jupong
 
PROFESIONALISME GURU NOVIS DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P)
PROFESIONALISME GURU NOVIS DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P)PROFESIONALISME GURU NOVIS DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P)
PROFESIONALISME GURU NOVIS DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P)Hamidah Budi
 
Modul pengajaran dan pembelajaran sains tahun 3 sk (1)
Modul pengajaran dan pembelajaran sains tahun 3 sk (1)Modul pengajaran dan pembelajaran sains tahun 3 sk (1)
Modul pengajaran dan pembelajaran sains tahun 3 sk (1)Hemah Naidu
 
Panduan KPS Sains Tahun 3
Panduan KPS Sains Tahun 3Panduan KPS Sains Tahun 3
Panduan KPS Sains Tahun 3TING Hua
 
Latihan dst tahun 3
Latihan dst tahun 3Latihan dst tahun 3
Latihan dst tahun 3Rosha Iranie
 

Viewers also liked (6)

110048364 nota-ringkas-edu3108
110048364 nota-ringkas-edu3108110048364 nota-ringkas-edu3108
110048364 nota-ringkas-edu3108
 
6. Peningkatan Profesionalisme Guru
6. Peningkatan Profesionalisme Guru6. Peningkatan Profesionalisme Guru
6. Peningkatan Profesionalisme Guru
 
PROFESIONALISME GURU NOVIS DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P)
PROFESIONALISME GURU NOVIS DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P)PROFESIONALISME GURU NOVIS DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P)
PROFESIONALISME GURU NOVIS DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P)
 
Modul pengajaran dan pembelajaran sains tahun 3 sk (1)
Modul pengajaran dan pembelajaran sains tahun 3 sk (1)Modul pengajaran dan pembelajaran sains tahun 3 sk (1)
Modul pengajaran dan pembelajaran sains tahun 3 sk (1)
 
Panduan KPS Sains Tahun 3
Panduan KPS Sains Tahun 3Panduan KPS Sains Tahun 3
Panduan KPS Sains Tahun 3
 
Latihan dst tahun 3
Latihan dst tahun 3Latihan dst tahun 3
Latihan dst tahun 3
 

Similar to Peningkatan profesional guru

Implementasi Kurikulum 2013
Implementasi Kurikulum 2013Implementasi Kurikulum 2013
Implementasi Kurikulum 2013Amphie Yuurisman
 
Pengenalan kepada konsep kajian tindakan 2014 (1)
Pengenalan kepada konsep kajian tindakan 2014 (1)Pengenalan kepada konsep kajian tindakan 2014 (1)
Pengenalan kepada konsep kajian tindakan 2014 (1)norzurakhuderi
 
1 scl dan kbk (2)
1 scl dan kbk (2)1 scl dan kbk (2)
1 scl dan kbk (2)Kary Adi
 
PTK SUHARSIMI ARIKUNTO
PTK SUHARSIMI ARIKUNTOPTK SUHARSIMI ARIKUNTO
PTK SUHARSIMI ARIKUNTOlewyteacher
 
Kajian tindakan ladap
Kajian tindakan   ladapKajian tindakan   ladap
Kajian tindakan ladapyvonnepng
 
1 scl dan kbk
1 scl dan kbk1 scl dan kbk
1 scl dan kbkKary Adi
 
3. Penyusunan Modul Ajar-sma.pptx
3. Penyusunan Modul Ajar-sma.pptx3. Penyusunan Modul Ajar-sma.pptx
3. Penyusunan Modul Ajar-sma.pptxRatnaWijaya10
 
Penelitian tindakan kelas
Penelitian tindakan kelasPenelitian tindakan kelas
Penelitian tindakan kelasHerry PA
 
Anjab guru konseling
Anjab guru konselingAnjab guru konseling
Anjab guru konselingAnaniasJeni
 
Menulis Bahan dan Buku Ajar
Menulis Bahan dan Buku Ajar Menulis Bahan dan Buku Ajar
Menulis Bahan dan Buku Ajar Bambang Sujanarko
 
MODUL AJAR.pptx
MODUL AJAR.pptxMODUL AJAR.pptx
MODUL AJAR.pptxNunuOeng
 
01 KTI sebagai Pengembangan Profesi - Copy.pptx
01 KTI sebagai Pengembangan Profesi - Copy.pptx01 KTI sebagai Pengembangan Profesi - Copy.pptx
01 KTI sebagai Pengembangan Profesi - Copy.pptxWarisanUlama
 
Cara penyusunan bahan ajar cetak cecep kustandi
Cara penyusunan bahan ajar cetak cecep kustandiCara penyusunan bahan ajar cetak cecep kustandi
Cara penyusunan bahan ajar cetak cecep kustandiCecep Kustandi
 
Merancang Pembelajaran 2.pptx
Merancang Pembelajaran 2.pptxMerancang Pembelajaran 2.pptx
Merancang Pembelajaran 2.pptxElyIrmawati
 
12. a. jenis kti
12. a. jenis kti12. a. jenis kti
12. a. jenis ktiLexi Pontus
 
2021 Pengembangan Buku Ajar.pdf
2021 Pengembangan Buku Ajar.pdf2021 Pengembangan Buku Ajar.pdf
2021 Pengembangan Buku Ajar.pdfNurAlfi21
 

Similar to Peningkatan profesional guru (20)

Implementasi Kurikulum 2013
Implementasi Kurikulum 2013Implementasi Kurikulum 2013
Implementasi Kurikulum 2013
 
Pengenalan kepada konsep kajian tindakan 2014 (1)
Pengenalan kepada konsep kajian tindakan 2014 (1)Pengenalan kepada konsep kajian tindakan 2014 (1)
Pengenalan kepada konsep kajian tindakan 2014 (1)
 
1 scl dan kbk (2)
1 scl dan kbk (2)1 scl dan kbk (2)
1 scl dan kbk (2)
 
PTK SUHARSIMI ARIKUNTO
PTK SUHARSIMI ARIKUNTOPTK SUHARSIMI ARIKUNTO
PTK SUHARSIMI ARIKUNTO
 
2kgfxe4yc3holy8s91u3
2kgfxe4yc3holy8s91u32kgfxe4yc3holy8s91u3
2kgfxe4yc3holy8s91u3
 
Kajian tindakan ladap
Kajian tindakan   ladapKajian tindakan   ladap
Kajian tindakan ladap
 
1 scl dan kbk
1 scl dan kbk1 scl dan kbk
1 scl dan kbk
 
Kpm unj-ptk
Kpm unj-ptkKpm unj-ptk
Kpm unj-ptk
 
3. Penyusunan Modul Ajar-sma.pptx
3. Penyusunan Modul Ajar-sma.pptx3. Penyusunan Modul Ajar-sma.pptx
3. Penyusunan Modul Ajar-sma.pptx
 
Penelitian tindakan kelas
Penelitian tindakan kelasPenelitian tindakan kelas
Penelitian tindakan kelas
 
Pak 2013
Pak 2013Pak 2013
Pak 2013
 
Anjab guru konseling
Anjab guru konselingAnjab guru konseling
Anjab guru konseling
 
Menulis Bahan dan Buku Ajar
Menulis Bahan dan Buku Ajar Menulis Bahan dan Buku Ajar
Menulis Bahan dan Buku Ajar
 
MODUL AJAR.pptx
MODUL AJAR.pptxMODUL AJAR.pptx
MODUL AJAR.pptx
 
01 KTI sebagai Pengembangan Profesi - Copy.pptx
01 KTI sebagai Pengembangan Profesi - Copy.pptx01 KTI sebagai Pengembangan Profesi - Copy.pptx
01 KTI sebagai Pengembangan Profesi - Copy.pptx
 
Cara penyusunan bahan ajar cetak cecep kustandi
Cara penyusunan bahan ajar cetak cecep kustandiCara penyusunan bahan ajar cetak cecep kustandi
Cara penyusunan bahan ajar cetak cecep kustandi
 
Merancang Pembelajaran 2.pptx
Merancang Pembelajaran 2.pptxMerancang Pembelajaran 2.pptx
Merancang Pembelajaran 2.pptx
 
12. a. jenis kti
12. a. jenis kti12. a. jenis kti
12. a. jenis kti
 
2021 Pengembangan Buku Ajar.pdf
2021 Pengembangan Buku Ajar.pdf2021 Pengembangan Buku Ajar.pdf
2021 Pengembangan Buku Ajar.pdf
 
2583766.ppt
2583766.ppt2583766.ppt
2583766.ppt
 

More from Natawijaya Apih

More from Natawijaya Apih (12)

Are u a profesional
Are u a profesionalAre u a profesional
Are u a profesional
 
Siapakah diri kita sendiri 4 hal yang hilang tak pernah kembali
Siapakah diri kita sendiri 4 hal yang hilang tak pernah kembaliSiapakah diri kita sendiri 4 hal yang hilang tak pernah kembali
Siapakah diri kita sendiri 4 hal yang hilang tak pernah kembali
 
Kisah katak
Kisah katakKisah katak
Kisah katak
 
Berpikir cepat
Berpikir cepatBerpikir cepat
Berpikir cepat
 
Shalat ternyata penormalotak
Shalat ternyata penormalotakShalat ternyata penormalotak
Shalat ternyata penormalotak
 
Renungan prinsip dasar hidup
Renungan prinsip dasar hidupRenungan prinsip dasar hidup
Renungan prinsip dasar hidup
 
Keajaiban angka 7
Keajaiban angka 7Keajaiban angka 7
Keajaiban angka 7
 
Kentut
KentutKentut
Kentut
 
Cina
CinaCina
Cina
 
Penggagal atau penghasil
Penggagal atau penghasilPenggagal atau penghasil
Penggagal atau penghasil
 
Kamera model baru foto dari sony
Kamera model baru foto dari sonyKamera model baru foto dari sony
Kamera model baru foto dari sony
 
Renungkanlah
RenungkanlahRenungkanlah
Renungkanlah
 

Recently uploaded

Kelompok 2 Karakteristik Negara Nigeria.pdf
Kelompok 2 Karakteristik Negara Nigeria.pdfKelompok 2 Karakteristik Negara Nigeria.pdf
Kelompok 2 Karakteristik Negara Nigeria.pdftsaniasalftn18
 
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptxTopik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptxsyafnasir
 
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)3HerisaSintia
 
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptxPrakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptxSyaimarChandra1
 
PELAKSANAAN + Link2 Materi TRAINING "Effective SUPERVISORY & LEADERSHIP Sk...
PELAKSANAAN  + Link2 Materi TRAINING "Effective  SUPERVISORY &  LEADERSHIP Sk...PELAKSANAAN  + Link2 Materi TRAINING "Effective  SUPERVISORY &  LEADERSHIP Sk...
PELAKSANAAN + Link2 Materi TRAINING "Effective SUPERVISORY & LEADERSHIP Sk...Kanaidi ken
 
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptxMODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptxarnisariningsih98
 
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPASaku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPASreskosatrio1
 
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptxAKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptxWirionSembiring2
 
LAPORAN PKP KESELURUHAN BAB 1-5 NURUL HUSNA.pdf
LAPORAN PKP KESELURUHAN BAB 1-5 NURUL HUSNA.pdfLAPORAN PKP KESELURUHAN BAB 1-5 NURUL HUSNA.pdf
LAPORAN PKP KESELURUHAN BAB 1-5 NURUL HUSNA.pdfChrodtianTian
 
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam KelasMembuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam KelasHardaminOde2
 
SILABUS MATEMATIKA SMP kurikulum K13.docx
SILABUS MATEMATIKA SMP kurikulum K13.docxSILABUS MATEMATIKA SMP kurikulum K13.docx
SILABUS MATEMATIKA SMP kurikulum K13.docxrahmaamaw03
 
Kelompok 4 : Karakteristik Negara Inggris
Kelompok 4 : Karakteristik Negara InggrisKelompok 4 : Karakteristik Negara Inggris
Kelompok 4 : Karakteristik Negara InggrisNazla aulia
 
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024budimoko2
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docxModul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docxherisriwahyuni
 
Demonstrasi Kontekstual Modul 1.2. pdf
Demonstrasi Kontekstual  Modul 1.2.  pdfDemonstrasi Kontekstual  Modul 1.2.  pdf
Demonstrasi Kontekstual Modul 1.2. pdfvebronialite32
 
implementasu Permendikbudristek no 53 2023
implementasu Permendikbudristek no 53 2023implementasu Permendikbudristek no 53 2023
implementasu Permendikbudristek no 53 2023DodiSetiawan46
 
adap penggunaan media sosial dalam kehidupan sehari-hari.pptx
adap penggunaan media sosial dalam kehidupan sehari-hari.pptxadap penggunaan media sosial dalam kehidupan sehari-hari.pptx
adap penggunaan media sosial dalam kehidupan sehari-hari.pptxmtsmampunbarub4
 
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...MarwanAnugrah
 
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional DuniaKarakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional DuniaNadia Putri Ayu
 
04-Gemelli.- kehamilan ganda- duo atau triplet
04-Gemelli.- kehamilan ganda- duo atau triplet04-Gemelli.- kehamilan ganda- duo atau triplet
04-Gemelli.- kehamilan ganda- duo atau tripletMelianaJayasaputra
 

Recently uploaded (20)

Kelompok 2 Karakteristik Negara Nigeria.pdf
Kelompok 2 Karakteristik Negara Nigeria.pdfKelompok 2 Karakteristik Negara Nigeria.pdf
Kelompok 2 Karakteristik Negara Nigeria.pdf
 
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptxTopik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
 
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
 
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptxPrakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
 
PELAKSANAAN + Link2 Materi TRAINING "Effective SUPERVISORY & LEADERSHIP Sk...
PELAKSANAAN  + Link2 Materi TRAINING "Effective  SUPERVISORY &  LEADERSHIP Sk...PELAKSANAAN  + Link2 Materi TRAINING "Effective  SUPERVISORY &  LEADERSHIP Sk...
PELAKSANAAN + Link2 Materi TRAINING "Effective SUPERVISORY & LEADERSHIP Sk...
 
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptxMODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
 
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPASaku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
 
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptxAKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
 
LAPORAN PKP KESELURUHAN BAB 1-5 NURUL HUSNA.pdf
LAPORAN PKP KESELURUHAN BAB 1-5 NURUL HUSNA.pdfLAPORAN PKP KESELURUHAN BAB 1-5 NURUL HUSNA.pdf
LAPORAN PKP KESELURUHAN BAB 1-5 NURUL HUSNA.pdf
 
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam KelasMembuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
 
SILABUS MATEMATIKA SMP kurikulum K13.docx
SILABUS MATEMATIKA SMP kurikulum K13.docxSILABUS MATEMATIKA SMP kurikulum K13.docx
SILABUS MATEMATIKA SMP kurikulum K13.docx
 
Kelompok 4 : Karakteristik Negara Inggris
Kelompok 4 : Karakteristik Negara InggrisKelompok 4 : Karakteristik Negara Inggris
Kelompok 4 : Karakteristik Negara Inggris
 
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docxModul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
 
Demonstrasi Kontekstual Modul 1.2. pdf
Demonstrasi Kontekstual  Modul 1.2.  pdfDemonstrasi Kontekstual  Modul 1.2.  pdf
Demonstrasi Kontekstual Modul 1.2. pdf
 
implementasu Permendikbudristek no 53 2023
implementasu Permendikbudristek no 53 2023implementasu Permendikbudristek no 53 2023
implementasu Permendikbudristek no 53 2023
 
adap penggunaan media sosial dalam kehidupan sehari-hari.pptx
adap penggunaan media sosial dalam kehidupan sehari-hari.pptxadap penggunaan media sosial dalam kehidupan sehari-hari.pptx
adap penggunaan media sosial dalam kehidupan sehari-hari.pptx
 
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
 
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional DuniaKarakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
 
04-Gemelli.- kehamilan ganda- duo atau triplet
04-Gemelli.- kehamilan ganda- duo atau triplet04-Gemelli.- kehamilan ganda- duo atau triplet
04-Gemelli.- kehamilan ganda- duo atau triplet
 

Peningkatan profesional guru

  • 1. PENINGKATAN PROFESIONAL GURU Oleh Prof. Dr. Suharsimi Arikunto Guru Besar Emiritus di UNY
  • 2. GURU PROFESIONAL DITUNTUT DUA KEGIATAN: 1. MELAKSANAKAN TUGAS PROFESI 2. MENGEMBANGKAN MUTU PROFESINYA
  • 3. MELAKSANAKAN PROFESI Jumlah nilai : 550 1. MENGAJAR 2. MEMBIMBING 3. MENGIKUTI KOLOKIUM 4. MENJADI WALI KELAS, dsb.
  • 4. PENGEMBANGAN PROFESI 1. Menulis diktat - nilai 1,0 2. Menyajikan artikel ilmiah populer - nilai 2,0 3. Menyajikan makalah seminar – nilai 2,5 4. Menyusun buku / modul – nilai 3,0 5. Membuat karya seni (klp/tunggal) – nilai 5 6. Menyusun tinjauan /gagasan – nilai 3,5 7. Menyusun laporan penelitian – nilai 4,0
  • 5. 1. DIKTAT 1. Untuk materi 1 tahun 2. Mata pelajaran (bukan sesuai ijasah, tetapi tugasnya) 3. Sistematika: a. Kompetensi Dasar b. Indikator c. Uraian materi d. Soal uraian (3-5 nomer) e. Daftar sumber bahan
  • 6. 2. ARTIKEL ILMIAH POPULER • Dimuat di media massa • Di media cetak yang ada ISSN • Dikutip tanggal terbit dan ISSN • Dikliping urut waktu penerbitan • Disiarkan di radio / tv – ada surat keterangan dari penyelenggara
  • 7. 3. MAKALAH YANG DISAJIKAN DALAM SEMINAR  Makalah yang disajikan bermanfaat bagi peserta seminar  Materi sesuai dengan tugasnya  Ada permintaan dan sertifikat dari panitia  Ada pembahasan oleh peserta  Dilampiri daftar hadir, peserta dalam lingkup satu kabupaten
  • 8. 4. BUKU PELAJARAN ATAU MODUL • Buku pelajaran sesuai tugasnya • Harus dalam bentuk cetakan dan ada nomer ISBN • Modul tidak harus dicetak, tetapi memuat materi satu tahun, menggunakan format modul – banyak contoh, ada latihan, soal, dan jawaban
  • 9. APA BENTUK KARYA TULIS YANG TEPAT? APA PUN BENTUK ATAU NAMANYA, YANG PENTING ADALAH BAHAN AJAR YANG DAPAT DIPELAJARI OLEH SISWA
  • 10. MODUL 1. Modul self-contained Isi lengkap sehingga anak tidak perlu mencari sumber lain karena semua sudah dimasukkan dalam modul ini. 2. Modul non self contained Isi tidak lengkap, anak harus mencari sumber lain sesuai yang ditunjukkan.
  • 11. PENGEMBANGAN BAHAN AJAR Dimulai dari: - Mengumpulkan sumber bahan - Banyak membaca buku sumber - Melaksanakan penelitian, hasil dilaporkan dan dijadikan buku
  • 12. LANGKAH PENYUSUNAN BAHAN AJAR • DIMULAI DARI SILABI • MATERI DALAM SILABI DI”GEMUK”KAN • DIKEMBANGKAN JADI BUKU / MODUL / BAHAN AJAR BENTUK LAIN
  • 13. Perkembangan buku pelajaran Diktat Silabi Mata Kuliah Buku diterbitkan
  • 14. PENUNJANG TEKNOLOGI PENULISAN KARYA 1. KOMPUTER 2. INTERNET 3. JURNAL, MAJALAH, BULETIN dll
  • 15. CIRI-CIRI BAHAN AJAR 1. Menggunakan bahasa sederhana 2. Disusun dalam penggalan-penggalan singkat. 3. Menggunakan contoh / ilustrasi yang menarik. 4. Menggunakan ketentuan belajar efektif
  • 16. STRATEGI PENULISAN 1. Dimulai dari yang mudah-mudah dulu sebagai pencingan atau daya tarik bagi pembaca. 2. Uraian materi diikuti penjelasan, kemudian contoh (+) dan (-)
  • 17. RUMUS PENULISAN RULEX -------- DARI RULE + EX Penjelasan + contoh
  • 18. PENGEMBANGAN MODUL • DISUSUN MENGGUNAKAN LANGKAH- LANGKAH KECIL • MEMENUHI KECEPATAN BELAJAR MASING-MASING PENGGUNA • MEMUNGKINKAN MENCAPAI KETUNTASAN OPTIMAL
  • 19. SARAN BAGI PEMULA * ADA NIAT UNTUK MENULIS BAHAN AJAR UNTUK BEKAL / MEMBANTU MENGAJAR * BAYANGKAN BERHADAPAN DENGAN SISWA YANG SEDANG MEMBACA * BAYANGKAN SEDANG BERBICARA DENGAN SANTAI LEWAT TULISAN KITA
  • 20. BAGAIMANA MENULIS BAHAN AJAR YANG MENARIK? • TAMPILAN TIDAK TERLALU SARAT TULISAN • DISELINGI DENGAN GAMBAR, BAGAN, TABEL DAN TAMPILAN LAINNYA • DITAMPILKAN “LEARNING BOXIS” • BAHASA TIDAK TERLALU “ILMIAH”
  • 21. 5. KARYA SENI o Bukan hanya guru seni, karena darah seni dapat mengalir di sosok semua orang o Untuk guru seni boleh semua karya tetapi untuk guru lain harus ada yang sesuai tugasnya o Disyahkan oleh kepala sekolah – panitia tingkat kabupaten
  • 22. BERBAGAI BENTUK KARYA SENI NILAI 5 – untuk berbagai karya seni tetapi jumlahnya berbeda  PUISI – dicetak di media masa 20 karya berbeda 2. CERITERA – 5 buah karya 3. LUKISAN - dipamerkan – 5 buah 4. DRAMA - dimainkan - 1 buah
  • 23. 6. TINJAUAN ATAU GAGASAN  Sebuah ide /gagasan yang bermanfaat bagi pendidikan  Ada tinjauan pustaka seperti penelitian  Uraian jelas, operasional  Sistematika seperti laporan penelitian, tetapi tanpa bab III (Mertodologi)
  • 24. 7. LAPORAN HASIL PENELITIAN 1. PENELITIAN DESKRIPTIF 2.*PENELITIAN KORELASIONAL 3.*PENELITIAN KOMPARASI 4. PENELITIAN EKSPERIMEN 5. PENELITIAN TINDAKAN KELAS 6. PENELITIAN EVALUASI
  • 25. DUA BENTUK EKSPERIMEN 1. EKSPERIMEN DENGAN LEBIH DARI SATU KELOMPOK 2. EKSPERIMEN HANYA DENGAN SATU KELOMPOK - Cat: MODEL EKSPERIMEN HANYA SATU KELOMPOK INILAH YANG MENJADI EMBRIO PTK.
  • 26. PENELITIAN TINDAKAN KELAS APA ? MENGAPA ? OLEH SIAPA? DAN BAGAIMANA?
  • 27. APAKAH PTK ITU? SINGKATAN DARI: • PENELITIAN - penyelidikan - pencermatan * TINDAKAN - pemberian perlakuan • KELAS – sekelompok siswa yang sedang belajar hal yang sama, pada waktu yang bersamaan
  • 28. PERSYARATAN PTK 1. PENELITI MEMBERI TUGAS 2. DIRENCANAKAN SECARA CERMAT 3. MENGAKTIFKAN SUBJEK TINDAKAN 4. DIAMATI PELAKSANAANNYA, DENGAN LEMBAR PENGAMATAN
  • 29. PERSYARATAN PTK 1. PENELITI MEMBERI TUGAS 2. DIRENCANAKAN SECARA CERMAT 3. MENGAKTIFKAN SUBJEK TINDAKAN 4. DIAMATI PELAKSANAANNYA, DENGAN LEMBAR PENGAMATAN
  • 30. CIRI-CIRI PENELITIAN TINDAKAN * BERBEDA DARI YANG LAMA * MENGAKTIFKAN SISWA * DIFAHAMI PELAKSANAANNYA OLEH SISWA * DIAMATI SELURUH PROSES DAN HASILNYA
  • 31. SIKLUS PENELITIAN TINDAKAN Perencanaan Refleksi SIKLUS I Pelaksanaan Pengamatan Perencanaan Refleksi SIKLUS II Pelaksanaan Pengamatan ?
  • 32. PENELITIAN KOLABORASI • DILAKUKAN OLEH DUA PENELITI • SEBAGAI PENELITI DAN PENGAMAT BERGANTIAN DI DUA TEMPAT • NILAI KREDIT MASING-MASING 4,0
  • 33. SISTEMATIKA TULISAN • LAPORAN PTK – BAB I : PENDAHULUAN – BAB II : KAJIAN PUSTAKA – BAB III : METODOLOGI PENELITIAN – BAB IV : HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN – BAB V : KESIMPULAN • MAKALAH TINJAUAN / GAGASAN – BAB I DAN BAB II SAMA DENGAN PTK – BAB III : IDE/GAGASAN – BAB IV : KESIMPULAN
  • 34. PTS OLEH KEPALA SEKOLAH – SUBJEK TINDAKAN : SISWA, GURU, STAF TATAUSAHA * OBJEK TINDAKAN: TUGAS DAN FUNGSI SUBJEK TINDAKAN * MODEL PTS: KELOMPOK KECIL
  • 35. PTSW OLEH PENGAWAS – SUBJEK TINDAKAN : GURU ATAU STAF TATAUSAHA * OBJEK TINDAKAN: TUGAS DAN FUNGSI SUBJEK TINDAKAN * MODEL PTS: KELOMPOK KECIL