Αρχαία Ελληνικά Β Γυμνασίου

1. Αρχαία Ελληνικά Β Γυμνασίου Ενότητα 5: Η ελεημοσύνη βασίλισσα των αρετών
Φύλλο Εργασίας Δομημένης Μορφής
Στα Αρχαία Ελληνικά της Β Γυμνασίου
Ενότητα 5η: Η ελεημοσύνη βασίλισσα των αρετών
Α ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ:
1) Ιωάννης Χρυσόστομος: Ονομάστηκε έτσι λόγω της ρητορικής του δεινότητας. Γεννήθηκε μεταξύ 344 και
354 μ.Χ. στην Αντιόχεια. Η παιδεία του, η ρητορική του δεινότητα και ο μαγευτικός λόγος του ήταν τα μεγάλα
προσόντα του. ΄Εγραψε ομιλίες, πραγματείες και επιστολές.Το απόσπασμα της Ενότητας 5 αναφέρεται στον
πλούτο και στην αβεβαιότητα που τον χαρακτηρίζει. Καυτηριάζει την πλεονεξία των πλουσίων ,την υπεροψία
και τη σκληρότητα, ενώ επαινεί την αγάπη ,τη φιλοξενία και την ελεημοσύνη .Το κείμενο έχει ρητορικό
παραινετικό(συμβουλευτικό) χαρακτήρα.
2) ελεημοσύνη= α) μικρό βοήθημα, σε χρήμα ή σε είδος, το οποίο δίνει κάποιος σε φτωχό από φιλευσπλαχνία,
λύπηση β) έμπρακτη εκδήλωση ενός συναισθήματος αγάπης και συμπάθειας για συνάνθρωπο που δυστυχεί γ)
στη χριστιανική θεολογία, η ελεημοσύνη είναι πράξη θρησκευτική (ο άνθρωπος με αυτήν αναπτύσσει τη σχέση
του με τον Θεό και μειώνει την απόσταση από τον συνάνθρωπό του ) και όχι απλή φιλανθρωπία.
3)Το θέμα του κειμένου είναι η ελεημοσύνη. Έχεις βρεθεί μπροστά σε κάποιον που σου ζητά ελεημοσύνη ; Ποια
ήταν τα συναισθήματά σου;

2. Β ΔΡΑΣΕΙΣ :
4) Αφού διαβάσετε με προσοχή το αρχαίο κείμενο στη σελίδα 38 του βιβλίου σας συνεργαστείτε με τον
διπλανό σας για να αποδώσετε στα ν.ε. το κείμενό μας. Θα σας βοηθήσουν τα γλωσσικά σχόλια που
παρατίθενται στη σελίδα 39. Αν έχετε δυσκολίες απευθυνθείτε στην καθηγήτριά σας .Στο τέλος του φύλλου
εργασίας υπάρχει η μετάφραση.
5) Το κείμενο είναι ομιλία .Σε ποιους απευθύνεται και πως τους αποκαλεί;
6) Ο Χρυσόστομος λέει πως οι άνθρωποι γίνονται «χαλεπώτεροι θηρίου» (πιο άσπλαχνοι από το θηρίο ) Γιατί
το λέει αυτό;
7) Ποια στοιχεία έχουν κοινά οι άνθρωποι και τα ζώα;
8) Σύμφωνα με τον Χρυσόστομο οι άνθρωποι δεν διατηρούν την ισονομία. Βρες στο λεξικό τη σημασία του
όρου και γράψε με τη λέξη μια δική σου πρόταση.
9) Ο θάνατος οδηγεί «προς τας ευθύνας». Τι σημαίνει αυτό και πως μπορεί ο άνθρωπος να αποφύγει την
τιμωρία;
10) Αφού διαβάσεις τον λεξιλογικό πίνακα στη σελίδα 40 του βιβλίου σου να γράψεις ένα συνώνυμο για τις
παρακάτω λέξεις:
Αγωνίζομαι, ανταγωνιστής, παράγω, σύναξη, παιδαγωγός, συνάγω
11) Να γράψεις δύο παράγωγα απλά ή σύνθετα της νέας ελληνικής για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του
κειμένου :
φύσις, πλείονα, κοινωνοῦντας, χρησώμεθα
12) Να γράψεις σύνθετες λέξεις και στη συνέχεια να γράψεις μια πρόταση με καθεμιά από τις λέξεις που
δημιούργησες.
Θνήσκω+ γένος, κρύπτω+νους, λείπω+ βάρος , μέμφομαι + μοίρα, φέρω+ έγγυος

3. Γ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:
13) Αφηγήσου με δικά σου λόγια το θέμα του σημερινού κειμένου.
14) Γράψε ένα κείμενο στο οποίο θα προσπαθήσεις να ευαισθητοποιήσεις τους συμμαθητές σου στο θέμα της
φτώχειας και της ανάγκης προσφοράς.
15) Η Υποτακτική έγκλιση μπορεί να φανερώνει προτροπή, απαγόρευση, απορία προσδοκία και επανάληψη
στο παρόν και το μέλλον.. Στο συγκεκριμένο κείμενο τι νομίζεις πως δηλώνει; Βρες κάποια ρήματα στο κείμενο.
16) Να μεταφέρεις τους παρακάτω ρηματικούς τύπους στο ίδιο πρόσωπο της υποτακτικής αορίστου και
παρακειμένου:
πείθῃ , τάττῃς , ἐρμηνεύωμεν, βλάπτωσιν.
17) Να γράψεις τα ρήματα στο γ πληθυντικό πρόσωπο του ίδιου χρόνου και της ίδιας έγκλισης:
Κελεύσης, τοξεύητε, παύσωμεν
18) Κλίνε στο τετράδιο σου την Υποτακτική του εἰμί
19) Να κάνεις σύνταξη στις παρακάτω προτάσεις:
Αὕτη γάρ ἐστιν ἡ βασίλισσα τῶν ἀρετῶν.
ὁ Θεὸς μεταδώσει συγγνώμης ἡμῖν.
μὴ γινώμεθα τῶν ἀλόγων θηριωδέστεροι.
Ὁ γὰρ θάνατος τῆς μὲν ἀπολαύσεως ἀπάγει,
Μετάφραση:
Ἀγαπητοί, μὴ γινώμεθα τῶν ἀλόγων
θηριωδέστεροι.
Αγαπητοί, ας μη γίνουμε αγριότεροι από τα ζώα.
Ἐκείνοις πάντα κοινὰ καὶ οὐδὲν τοῦ ἄλλου
πλέον ἔχει·
Σ’ εκείνα όλα είναι κοινά και κανένα δεν έχει
περισσότερα από τα άλλα·
σὺ δὲ ἄνθρωπος ὤν, θηρίου γίνῃ
χαλεπώτερος,
εσύ όμως αν και είσαι άνθρωπος, γίνεσαι πιο
άσπλαχνος από τα θηρία,
μυρίων πενήτων τροφὰς μιᾷ κατακλείων
οἰκίᾳ.
κλείνοντας ερμητικά σε ένα σπίτι όσα τρόφιμα
θα αρκούσαν για να θρέψουν αμέτρητους
φτωχούς.

4. Καίτοι γε οὐχ ἡ φύσις ἡμῖν μόνη κοινή, Και βέβαια, δεν είναι μόνο η φύση μας κοινή,
ἀλλὰ καὶ ἕτερα πλείονα· αλλά και άλλα περισσότερα·
οὐρανὸς κοινὸς καὶ ἥλιος καὶ σελήνη καὶ
ἀστέρες καὶ ἀὴρ καὶ θάλασσα καὶ γῆ καὶ
ζωὴ καὶ τελευτὴ καὶ γῆρας καὶ νόσος καὶ
ὑγεία καὶ χρεία τροφῆς καὶ ἐνδυμάτων.
κοινός είναι ο ουρανός και ο ήλιος και η σελήνη
και τα αστέρια και ο αέρας και η θάλασσα και η
γη και η ζωή και ο θάνατος και τα γηρατειά και
οι αρρώστιες και η υγεία και η ανάγκη τροφής
και ρούχων.
Πῶς οὖν οὐκ ἄτοπον Πώς λοιπόν δεν είναι παράλογο
τοὺς ἐν τοσούτοις κοινωνοῦντας ἀλλήλοις αυτοί που μοιράζονται τόσα πολλά μεταξύ τους
ἐν τοῖς χρήμασιν οὕτως εἶναι πλεονέκτας στα χρήματα να είναι τόσο πλεονέκτες,
καὶ τὴν αὐτὴν μὴ διατηρεῖν ἰσονομίαν; και να μη διατηρούν την ίδια ισονομία;
Ὁ γὰρ θάνατος τῆς μὲν ἀπολαύσεως
ἀπάγει,
Γιατί ο θάνατος απομακρύνει από την απόλαυση
πρὸς δὲ τὰς εὐθύνας ἄγει. και οδηγεί στην τιμωρία.
Ἵν’ οὖν μὴ τοῦτο γένηται, Για να μη γίνει κάτι τέτοιο,
πολλῇ χρησώμεθα τῇ ἐλεημοσύνῃ. ας εφαρμόσουμε την ελεημοσύνη.
Αὔτη γάρ ἐστιν ἡ βασίλισσα τῶν ἀρετῶν, Γιατί αυτή είναι η βασίλισσα των αρετών,
ἥ καὶ ἑξαιρήσεται ἡμᾶς τῆς τιμωρίας. η οποία θα μας απαλλάξει από την τιμωρία.
Τὰ περιττὰ δὴ ποιήσωμεν χρήσιμα, Ας κάνουμε τα περιττά χρήσιμα,
τὸν πολὺν προέμενοι πλοῦτον αφού παραμερίσουμε τον πολύ πλούτο,
καὶ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως και την ημέρα της κρίσεως,
κἄν μυρία ὧμεν πεπλημμεληκότες,
ακόμη κι αν έχουμε διαπράξει πολλά
παραπτώματα
ὁ Θεὸς μεταδώσει συγγνώμης ἡμῖν. ο Θεός θα μας συγχωρήσει.