Αρχαία Α Γυμνασίου Ενότητα 7 Η λύση του γόρδιου δεσμού

1. Αρχαία Α Γυμνασίου Ενότητα 7 Η λύση του γόρδιου δεσμού
Φύλλο Εργασίας Δομημένης Μορφής
Στα Αρχαία Ελληνικά της Α Γυμνασίου
Ενότητα 7η :Η λύση του γόρδιου δεσμού
Α ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ:
1) Ο Αλέξανδρος Γ΄ ο Μακεδών (356 π.Χ - 323 π.Χ.) ή Μέγας Αλέξανδρος,
ήταν βασιλιάς της Μακεδονίας, ηγεμόνας της Πανελλήνιας Συμμαχίας κατά της Περσικής
αυτοκρατορίας.
Γεννήθηκε στην Πέλλα της Μακεδονίας τον Ιούλιο του έτους 356 π.Χ.. Γονείς του ήταν ο
βασιλιάς Φίλιππος Β' της Μακεδονίας και η πριγκίπισσα Ολυμπιάδα της Ηπείρου. Ως βασιλιάς της
Μακεδονίας αναμόρφωσε το Μακεδονικό βασίλειο , το εξέλιξε σε σημαντική δύναμη του Ελληνικού
κόσμου και το διαμόρφωσε σε παγκόσμια υπερδύναμη. Ως Μακεδόνας είχε συνείδηση της ελληνικής
του καταγωγής.Υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους στρατηγούς στην ιστορία, που κατέκτησε το
μεγαλύτερο μέρος του τότε γνωστού κόσμου (Μικρά Ασία, Περσία, Αίγυπτο κλπ), φτάνοντας στις
παρυφές της Ινδίας, και χωρίς να έχει ηττηθεί .
2) Με τον όρο γόρδιος δεσμός εννοείται σύμφωνα με τις φιλολογικές μαρτυρίες
περίπλοκος δεσμός (κόμπος) από φλοιό κρανιάς που έδενε το άρμα του Γόρδιου, πατέρα του Μίδα και
αρχαίου βασιλέα της Φρυγίας. Κατά την παράδοση τον γόρδιο δεσμό έκοψε ο Αλέξανδρος Γ΄ ο
Μακεδών.
Β ΔΡΑΣΕΙΣ : )
3)Αφού διαβάσετε με προσοχή το αρχαίο κείμενο στη σελίδα 52 του βιβλίου σας συνεργαστείτε με τον
διπλανό σας για να αποδώσετε στα ν.ε. το κείμενό μας. Θα σας βοηθήσουν τα γλωσσικά σχόλια που
παρατίθενται στη σελίδα 53. Αν έχετε δυσκολίες στην προσπέλαση του κειμένου, τέτοιες για τις οποίες
δε βρίσκεται η απάντηση στα Γλωσσικά σχόλια, απευθυνθείτε στην καθηγήτριά σας .Στο τέλος του
φύλλου εργασίας υπάρχει η μετάφραση.

2. 4) Γιατί ο Αλέξανδρος θέλησε να δει την άμαξα με το Γόρδιο δεσμό;
5 ) Πώς περιγράφεται ο Γόρδιος δεσμός; Ποιες δυσκολίες παρουσίαζε;
6 ) Πώς έλυσε ο Αλέξανδρος το δεσμό;
7 ) Πως αποδεικνύει το κείμενο την πίστη του Αλέξανδρου στα θεϊκά σημάδια;
8) Οι χρησμοί και τα θεϊκά σημάδια επηρέαζαν τη ζωή των ανθρώπων στο παρελθόν;
9)Να αποδώσεις στα νέα ελληνικά τις φράσεις του κειμένου:
• ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν, τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας.
• Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο
• · Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν
δεσμὸν καὶ λελύσθαι ἔφη.
10) Αφού διαβάσεις τον Λεξιλογικό πίνακα στη σελ 54 να αντιστοιχίσεις τις λέξεις της στήλης Α με τις
κατάλληλες στη στήλη Β, ώστε να σχηματιστούν αποδεκτά ονοματικά σύνολα.
Α Β
1. συναινετικό α. διαζύγιο
2. ζευγαρωτή β. ζύγι
3. ζυγωματικό γ. συζυγίας
4. ασύμμετροι δ. αριθμός
5. κλέβει στο ε. ζυγοί
6. ρήματα πρώτης στ. ομοιοκαταληξία
7. ζυγός ζ. οστό
11) Να συμπληρώσεις τα κενά με την κατάλληλη λέξη από το Λεξιλογικό Πίνακα:
α. Ο γεωργός ………………………………… τα βόδια στο αλέτρι και άρχισε το όργωμα.
β. Το ………………………………… νεόνυμφων έφυγε για γαμήλιο ταξίδι στη Χαβάη.
γ. Το ξαφνικό ………………………………… του εχθρού στην πόλη προκάλεσε πανικό στους κατοίκους
της.

3. δ. Στην παραδοσιακή ποίηση συναντάμε τη ………………………………… ομοιοκαταληξία.
ε. Το φαρμακείο διαθέτει ………………………………… ακριβείας.
12) Διάβασε την παραγωγή ουσιαστικών στη σελ 56 στη συνέχεια χρησιμοποιώντας την κατάλληλη
κατάληξη να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά της α.ε. που να δηλώνουν ό,τι ζητείται στην
παρένθεση:
1. στέγω > στέγας………. (όργανο ή μέσο)
2. λούω > λου………. (τόπος)
3. ζώννυμι > ζωσ………. (όργανο ή μέσο)
4. ὀρχοῦμαι > ὀρχήσ………. (τόπος)
5. αἰσθάνομαι > αἰσθη……… . (όργανο ή μέσο)
6. βαίνω > βακ………. (όργανο ή μέσο)
7. γυμνάζω > γυμνασ………. (τόπος)
8. ψήχω (ξύνω, τρίβω) > ψήκ………. (όργανο ή μέσο)
13)Να αντιστοιχίσετε τα ρήματα της στήλης Α με τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Β:
Α Β
1. ἐγείρω α. δρέπανον
2. λύω β. διαβατήριον
3. ῥέω γ. βουλευτήριον
4. βουλεύω δ. σήμαντρον
5. διαβαίνω ε. προβοσκίς
6. κινέω-ῶ στ.ρεῖθρον
7. σημαίνω ζ. ἐγερτήριον
8. δρέπω η. λύτρον
9. προβόσκω θ. κινητήρ
14)Να συμπληρώσεις τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του παρατατικού και αορίστου:
α. Οἱ Ἀθηναῖοι ἀεί ………………………….. / ………………………….. (θύω) τοῖς θεοῖς.
β. Οὗτος τοῖς ἄρχουσιν ………………………….. / ………………………….. (ὑπακούω).
γ. Σύ ………………………….. / ………………………….. (γυμνάζω) τα σώματα τῶν παίδων.
δ. Οὗτοι ………………………….. / ………………………….. (θαυμάζω) την ἀρετήν τοῦ ἀνδρός.
ε. Ἀλέξανδρος ………………………….. / …………………………..(λύω) τον δεσμόν τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης.

4. 15) Να συνδυάσετε τις προθέσεις: πρό, ἐπί, ἐν, κατά, ἐκ με το ρήμα ἄγω και να σχηματίσετε το α’ ενικό
πρόσωπο της οριστικής παρατατικού και αορίστου:
Παρατατικός Αόριστος
πρό + ἄγω = -------------------------------- --------------------------------
ἐπί + ἄγω = -------------------------------- --------------------------------
ἐν + ἄγω = -------------------------------- --------------------------------
κατά + ἄγω = -------------------------------- --------------------------------
ἐκ + ἄγω = -------------------------------- --------------------------------
16 )Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τους κατάλληλους τύπους του εἰμὶ στον παρατατικό.
α. Ὑμεῖς φίλοι καὶ σύμμαχοι τῶν Ἀθηναίων ………………
β. Ὁ Δημοσθένης μέγας ρήτωρ καὶ σοφιστής ………………….
γ. Ἅπαντες γιγνώσκουσιν ὅτι ἡμεῖς οὐκ ………………….. πολέμιοι ὑμῶν.
δ. Σωκράτης λέγει ὅτι σὺ ……...... εἷς ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ.
ε. Αἱ ἐλπίδαι τῆς σῳτηρίας ………………. καὶ πολλαὶ καὶ μεγάλαι.
Γ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:
17) Αφηγήσου σε έναν συμμαθητή σου που έλειπε από το μάθημα για όσα αναφέρει ο Αρριανός για
τη λύση του γόρδιου δεσμού.
18)Τι σημαίνει σήμερα η φράση: γόρδιος δεσμός; Να τη χρησιμοποιήσετε μέσα σε πρόταση,ώστε να
φανεί η σημασία της.
19) Ποια εικόνα σχηματίζουμε από το κείμενο για τον Μέγα Αλέξανδρο;
20) Να μετατρέψετε το ρήμα στον κατάλληλο τύπο του αορίστου με βάση τις αντωνυμίες:
ἐκπέμπω, ἐκφράζω ( σύ)
ἀναρπάζω (οὗτοι)
κελεύω, διακινδυνεύω ,ὀνομάζω ,ὁρίζω, οἰκτίρω ( οὗτος)
21) Να συμπληρώσετε τις ακόλουθες προτάσεις με ρηματικούς τύπους παρατατικού και αορίστου :
α. Οἱ ἄνδρες οὗτοι …………../ …….τὸν ἐν Δελφοῖς θησαυρόν (φυλάττω).

5. β. Ἀθηναῖοι πρέσβεις τοῖς Λακεδαιμονίοις……………/………….. (πέμπω).
γ. Τῶν Σειρήνων προσδεδεμένος Ὀδυσσεὺς τῷ στύλῳ (= στο κατάρ τι)……..…/…………(ἀκούω).
δ. Θουκυδίδης Ἀθηναῖος…………./………….τὸν πόλεμον τῶν Πελοποννησίων καὶ Ἀθηναίων
(συγγράφω).
ε. ………..… / ……………… ποτε λέων σὺν ἀνθρώπῳ (ὁδεύω).
Μετάφραση
Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στο Γόρδιο, τον κατέλαβε πόθος να δει την άμαξα του Γόρδιου και
το δεσμό του ζυγού της άμαξας. Και μεταξύ άλλων, βέβαια, και αυτό λεγόταν για την άμαξα, ότι δηλαδή,
όποιος λύσει το δεσμό του ζυγού της άμαξας, αυτός ήταν ορισμένο από τη μοίρα να εξουσιάσει την
Ασία. Ο δεσμός ήταν από φλούδα κρανιάς και αυτού δε φαινόταν ούτε τέλος ούτε αρχή. Ο Αλέξανδρος,
επειδή αδυνατούσε να βρει τη λύση του δεσμού, αλλά και δεν ήθελε να τον αφήσει άλυτο, γιατί φοβόταν
μήπως αυτό προκαλέσει κάποια αναταραχή στο πλήθος. Αφού χτύπησε το δεσμό με το ξίφος του, τον
έκοψε και είπε ότι λύθηκε. Απομακρύνθηκε, λοιπόν, από την άμαξα ο ίδιος και οι σύντροφοι του με την
ιδέα ότι είχε εκπληρωθεί ο χρησμός για τη λύση του δεσμού. Και πράγματι τη νύχτα εκείνη βροντές και
λάμψη από τον ουρανό έδωσαν σημείο επιδοκιμασίας· γι’ αυτό το λόγο ο Αλέξανδρος την επόμενη
μέρα πρόσφερε θυσία στους θεούς που του φανέρωσαν τα σημάδια και τον τρόπο λύσης του δεσμού.
Πηγές:
https://www.slideshare.net › despifor
users.sch.gr › panosloupasis