1. MaternalMaternal
veve
PerinatalPerinatal
MortaliteMortalite
Dr. Mekin Sezik

2. Epidemiyolojik Tanımlar (1)Epidemiyolojik Tanımlar (1)
• Kaba doğum hızı =Kaba doğum hızı =
doğum (ölü+canlı) /1000 kişilik nüfus (K+E)doğum (ölü+canlı) /1000 kişilik nüfus (K+E)
• Fertilite Hızı =Fertilite Hızı =
[15-44y canlı doğum / 15-44 yaş kadın] x1000[15-44y canlı doğum / 15-44 yaş kadın] x1000
• Ölü doğum hızı =Ölü doğum hızı =
[ölü doğum / doğum (ölü+canlı) sayısı] x1000[ölü doğum / doğum (ölü+canlı) sayısı] x1000
• Yenidoğan ölüm hızı =Yenidoğan ölüm hızı =
[Yenidoğan ölüm (0-28 gün) / canlı doğum][Yenidoğan ölüm (0-28 gün) / canlı doğum]
x1000x1000

3. • Erken yenidoğan: 0-7 günErken yenidoğan: 0-7 gün
Geç yenidoğan: 7-28 günGeç yenidoğan: 7-28 gün
• PNMR = ölü doğum (>20 hft)* + erken**PNMR = ölü doğum (>20 hft)* + erken**
(0-7 gün) yenidoğan ölümü / tüm(0-7 gün) yenidoğan ölümü / tüm
(ölü+canlı) doğumlar x 1000(ölü+canlı) doğumlar x 1000
*< 20 hft veya 500g*< 20 hft veya 500g
*erken / geç fötal mortalite 20-27 / > 28 h*erken / geç fötal mortalite 20-27 / > 28 h
**erken+geç (0-28 gün)**erken+geç (0-28 gün)
Epidemiyolojik Tanımlar (1)Epidemiyolojik Tanımlar (1)

4. Fetal ölüm
• Erken < 27 hErken < 27 h
• Geç > 27 hGeç > 27 h
• Antepartum (Antenatal)Antepartum (Antenatal)
• İntrapartum (Antepartum)İntrapartum (Antepartum)
• Bebek ölüm hızı=Bebek ölüm hızı=
[1y öncesi ölüm/canlı doğum x1000][1y öncesi ölüm/canlı doğum x1000]
• Postneonatal ölüm: 28-365 günPostneonatal ölüm: 28-365 gün

5. Maternal mortalite
Anne ölümü tanım (DSÖAnne ölümü tanım (DSÖ))
Bir kadının, gebe iken veya gebeliğinBir kadının, gebe iken veya gebeliğin
sonlanmasından sonraki 42 gün içinde,sonlanmasından sonraki 42 gün içinde,
gebelik süresi ve yerleşimindengebelik süresi ve yerleşiminden
bağımsız olarak, gebeliğe veyabağımsız olarak, gebeliğe veya
yönetimine veya gebeliğin ağırlaştırdığıyönetimine veya gebeliğin ağırlaştırdığı
herhangi bir nedene bağlı (Kaza veyaherhangi bir nedene bağlı (Kaza veya
rastlantısal nedenler dışında) ölümü.rastlantısal nedenler dışında) ölümü.

6. Doğrudan anne ölümüDoğrudan anne ölümü
• Gebeliğe bağlı obstetrikGebeliğe bağlı obstetrik
komplikasyonlarkomplikasyonlar
• DoğumDoğum
• LoğusalıkLoğusalık
• İhmalİhmal
• Hatalı tedaviHatalı tedavi
• Örn: kanama, eklampsi, uterin rüptürÖrn: kanama, eklampsi, uterin rüptür

7. Dolaylı anne ölümüDolaylı anne ölümü
• Doğrudan obstetrik olmayanDoğrudan obstetrik olmayan
• Önceki hastalıkÖnceki hastalık
• Gebelik, doğum veya loğusalıkta yeniGebelik, doğum veya loğusalıkta yeni
başlayıp maternal adaptasyona bağlıbaşlayıp maternal adaptasyona bağlı
ağırlaşanağırlaşan
• Örn: gebelikte KH, SLE tromboemboli,Örn: gebelikte KH, SLE tromboemboli,
sıtma, HIVsıtma, HIV

8. Nonmaternal ölümNonmaternal ölüm
• Kaza veya rastlantısalKaza veya rastlantısal
nedenlernedenler
– Trafik kazasıTrafik kazası
– HomisidHomisid
– SuisidSuisid
• Obstetrik olmayan enObstetrik olmayan en
sık nedensık neden
– TravmaTravma

9. • Gebeliğe Bağlı Mortalite
Nedenden bağımsız olarak bir kadının gebe iken
veya gebeliğin sonlandırılmasından 42 gün
içinde ölümü
• Geç Maternal Mortalite
PP 42-365 gün arasında doğrudan veya dolaylı
nedenler ile anne ölümü
• Reprodüktif mortalite = Gebelik + gebelik
sonlandırılması + doğum ve komplikasyonları +
kontrasepsiyona bağlı ölümler / 100,000 15-49y
kadın

10. Maternal Mortalite Oranı - tanımMaternal Mortalite Oranı - tanım
MMR = Anne ölümü / 100,000 canlı doğum
Erişkin hayat boyu anne ölüm riski
15 yaşında bir kadının maternal bir
nedenle ileride ölme riski

11. Perinatal Mortalite nedenleri
Wigglesworth sınıflandırmasıWigglesworth sınıflandırması
K1 – Konjenital anomali (ciddi)
K2 – Açıklanamayan fötal ölüm
K3 – İntrapartum asfiksi, anoksi veya travma
K4 – Prematürite (immatürite)
K5 – Enfeksiyon
K6 – Diğer özel nedenler
Fötal (TTTS, hidrops, vs)
Neonatal (pulmoner hipoplazi, kanama, PFS, vs)
Pediatrik (tümör, volvulus, vs)
K7 – Kaza veya travma (doğum dışı)
K8 – Ani bebek ölümü (SIDS)
K9 - Sınıflandırılamayan

12. Fetal Ölümler
Fetüse bağlıFetüse bağlı
Malformasyonlar
Kromozom anomalileri
Perinatal enfeks.
Hidros fetalis
Koryoamniyonit
Sepsis
PlasentalPlasental
Dekolman
(ablaptio placentae)
Fetomaternal kanama
Vasa previa
Kordon sarkması
TTTS
Anneye bağlıAnneye bağlı
Hipertansif (PE)
Diyabet, SLE
APLS, Trombofililer
Uterus rüptürü
Sepsis

13. Neonatal ölümlerNeonatal ölümler
• Prematürite (%70-80)Prematürite (%70-80)
– RDS, NEK, İKHRDS, NEK, İKH
– BPD, CP, IQ sorunlarıBPD, CP, IQ sorunları
• Konjenital anomalilerKonjenital anomaliler
• Perinatal hipoksi / Fötal asidemiPerinatal hipoksi / Fötal asidemi
• Genetik / metabolik hastalıklarGenetik / metabolik hastalıklar
• FBKFBK

14. Hayatla bağdaşmayanHayatla bağdaşmayan
anomalileranomaliler
 Triploidiler (mozaik dışında)Triploidiler (mozaik dışında)
 Çoğu trizomiler (tr13,18,16, vs)Çoğu trizomiler (tr13,18,16, vs)
 Anensafali – akraniAnensafali – akrani
 İnfantil polikistik böbrek sendromuİnfantil polikistik böbrek sendromu
 Ölümcül iskelet displazileriÖlümcül iskelet displazileri
 Çoklu anomalilerÇoklu anomaliler

15. PNM – risk faktörleriPNM – risk faktörleri
►SosyalSosyal – yaş, öğrenim, beslenme,– yaş, öğrenim, beslenme,
sigara, alkol, ilaç, uyuşturucu, VKİsigara, alkol, ilaç, uyuşturucu, VKİ
►TıbbiTıbbi – DM, ht, KH, AC, tiroid, vs.– DM, ht, KH, AC, tiroid, vs.
►GebelikGebelik – çoğul,– çoğul,
poli/oligohidramniyos, previa,poli/oligohidramniyos, previa,
dekolman, EMR, makrozomi, vsdekolman, EMR, makrozomi, vs
►DoğumDoğum – operatif, sezaryen, travma– operatif, sezaryen, travma
►YenidoğanYenidoğan – sepsis, preterm,– sepsis, preterm,
hipoksik beyin hasarı, RDS, MAS, vs.hipoksik beyin hasarı, RDS, MAS, vs.

16. Anne ölümleri – nedenlerAnne ölümleri – nedenler
• Hipertansif bozukluklar (E, PE, HELLP)
• Kanama (postpartum, ektopik, abortus)
• Emboli
• Enfeksiyon
– koryoamniyonit, yara, endometrit, vb.
• Kardiyomiyopati
• Amniyon mayi embolisi
• Anestezi (aspirasyon, anafilaksi)
• Serebrovasküler olay
• Diğer: Pulmoner, nörolojik, vs.

17. Hipertansif bozukluklar veHipertansif bozukluklar ve
kanamalara bağlı ölümler önlenebilirkanamalara bağlı ölümler önlenebilir
olup gelişmiş ülkelerde bu 2 nedeneolup gelişmiş ülkelerde bu 2 nedene
bağlı anne ölümleri daha azdır.bağlı anne ölümleri daha azdır.
Tromboemboliye bağlı ölümler,Tromboemboliye bağlı ölümler,
önlenmesi en zor ve çoğu gelişmişönlenmesi en zor ve çoğu gelişmiş
ülkede anne ölümlerinin en sık (%20)ülkede anne ölümlerinin en sık (%20)
nedenidir.nedenidir.

18. Yıllık ortalama düşüş = %5.8
20 yıllık azalma oranında dünya 21incisi

19. Ancak;
Oran nispeten hala yüksek.

21. UNICEF Regions Maternal mortality ratio* (maternal deaths per 100,000 live
births)
Africa 590 430 840 207000 36
Sub-Saharan Africa 640 470 920 204000 31
Eastern and Southern Africa 550 400 770 79000 38
West and Central Africa 720 490 1100 115000 26
Middle East and North Africa 170 120 270 17000 190
Asia 200 140 290 135000 210
South Asia 290 190 430 109000 110
East Asia and Pacific 88 61 130 27000 600
Latin America + Caribbean 85 72 110 9200 480
CEE/CIS 34 29 41 1900 1700
Industrialized Countries 14 12 16 1600 4300
Developing countries 290 220 410 356000 120
Least developed countries 590 420 840 166000 37
World 260 200 370 358000 140

22. Yayla M, Şen C. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Sonuçlarının Fetal Perinatal ve
Neonatal Prognoz Yönünden İrdelenmesi. Perinatoloji Dergisi 2002; 10(2): 47 - 50
Türkiye’de gebeliklerin %75’i canlı doğum ile
sonlanmaktadır.
Canlı doğumla sonlanmayan gebeliklerin yarıdan fazlası
istemli düşüklerdir; kalan bölüm istemsiz düşükler ve
ölü doğumlardan oluşmaktadır.
İstemli düşüklerin %10’u gebeliğin 10. haftasından sonra
yapılmaktadır.
Yasal sınırın dışında yapılan bu gebelik sonlandırmaları
hakkında güvenilir kayıt sistemi yoktur

23. Türkiye’de gelire göre 5 yaş altı çocuk ölümleri
(DSÖ, 2006)

24. Türkiye’de doğurganlık hızı ve bölgesel farklar
(Kaynak: TNSA 2003)

26. (Kaynak: TNSA 2003)

29. DünyaDünya
 MMR = Yüzbinde 400MMR = Yüzbinde 400
 Büyük farklarBüyük farklar
 Sahra altı bölgeSahra altı bölge

Her yıl yaklaşıkHer yıl yaklaşık 300,000300,000 anne ölümüanne ölümü
 2 Dakikada 1 anne2 Dakikada 1 anne
 3.3 milyon3.3 milyon ölü doğumölü doğum

++4 milyon4 milyon neonatal ölümneonatal ölüm
 Yılda 10.5 milyon çocuk 5 yaşınaYılda 10.5 milyon çocuk 5 yaşına
gelemiyor.gelemiyor.
 HerHer 2 saniyede bir2 saniyede bir, 1 bebek ölüyor, 1 bebek ölüyor

30. Kara TabloKara Tablo
• Hindistan: 56,000
• Nijerya: 40,000
• MMR şampiyonları (1000 / 100,000)
– Çad
– Somali
Her 16 kadından biri!
Eski şampiyon Afganistan: 20 yılda %65 ↓

31. Dünyada anne ölümleriDünyada anne ölümleri
 İndüklenmiş düşüklerin %40İndüklenmiş düşüklerin %40 ’ı hijyenik’ı hijyenik
olmayan ortamlardaolmayan ortamlarda
– sonuç:sonuç: 40,000 ölüm40,000 ölüm
 YıldaYılda 10,000 gebe10,000 gebe ve 200,000 bebekve 200,000 bebek
sıtmaya bağlısıtmaya bağlı ölüyor.ölüyor.
En sık nedenler (DSÖ)En sık nedenler (DSÖ)
1.1. KanamaKanama
2.2. SepsisSepsis
3.3. Uygun olmayan ortamda gebelikUygun olmayan ortamda gebelik
sonlandırmalarısonlandırmaları

32. Tahminler… Olası mı?Tahminler… Olası mı?
 Çocuk istemeyen kadınlar etkiliÇocuk istemeyen kadınlar etkili
kontrasepsiyon kullansa, annekontrasepsiyon kullansa, anne
ölümlerinin %29ölümlerinin %29’unun önlenebileceği’unun önlenebileceği
tahmin ediliyor.tahmin ediliyor.
 Gebelik, doğum ve loğusalık dönemindeGebelik, doğum ve loğusalık döneminde
yeterli beslenme ve uygun bakımyeterli beslenme ve uygun bakım
sağlansa yenidoğan ölümlerinin yaklaşıksağlansa yenidoğan ölümlerinin yaklaşık
%75%75’inin önleneceği tahmin ediliyor (3’inin önleneceği tahmin ediliyor (3
milyon bebek).milyon bebek).

33. The Lancet 2012; 380:111-125 (DOI:10.1016/S0140-6736(12)60478-4)

35. Kaynak: TNSA 2003

36. Sorunun farklı boyutlarıSorunun farklı boyutları
 EkonomikEkonomik
 SosyalSosyal
 PolitikPolitik
 EğitimEğitim
 Tıbbi sorunlarTıbbi sorunlar
 Temsil zorluğuTemsil zorluğu
 Farkındalık eksikliğiFarkındalık eksikliği
 Kaynakların israfı / kötü yönetimiKaynakların israfı / kötü yönetimi
 Planlama sorunlarıPlanlama sorunları
 İsteksizlik / samimiyetsizlikİsteksizlik / samimiyetsizlik

37. B.M. BİN YIL KALKINMA HEDEFLERİ - 2015B.M. BİN YIL KALKINMA HEDEFLERİ - 2015
HEDEFLER GÖSTERGELER
1. Hedef: Aşırı yoksulluk ve açlığı yok etmek
1. Hedef: 1990-2015 yılları arasında günlük
geliri 1 doların altında olan insan sayısını
yarı yarıya azaltmak
1. Günlük geliri 1 doların altında olan nüfus oranı
2. Yoksulluk aralığı oranı (oran x yoksulluğun derinliği)
3. Ulusal tüketimde en yoksul kentilyonun payı
2. Hedef: 1990-2015 yılları arasında açlık
çeken insan sayısını yarı yarıya azaltmak
1. düşük kilolu çocukların yaygınlığı (5 yaş altı)
2. asgari besin enerjisi tüketiminin altında olan nüfus oranı
2. Hedef: Evrensel temel eğitimi sağlamak
3. Hedef: 2015 yılına kadar, her yerde kız ve
erkek çocukların eksiksiz bir ilköğretim
dönemini tamamlayabilmelerini sağlamak
1. temel eğitimde kaydedilen net oran
2. başlangıç notu bir olan ve notu beşe ulaşan öğrenci oranı
3. 15 – 24 yaşın okuma yazma oranı
3. Hedef: Cinsiyet eşitliğini geliştirmek ve
kadın etkinliğini artırmak
4. Hedef: İlk ve orta öğretimde tercihen 2005
yılına kadar ve tüm seviyelerdeki
öğretimde 2015 yılından geç olmamak
üzere cinsiyet farkını ortadan kaldırmak
1. ilk, orta ve üçüncü eğitimde kızların erkeklere olan oranı
2. 15 – 24 yaş arası okur yazar kadınların erkeklere olan oranı
3. tarım dışı sektördeki ücretli işlerde kadınların payı
4. ulusal parlamentoda kadınların sahip olduğu sandalye
oranı

38. Anne ve bebek sağlığı 2015 HedefleriAnne ve bebek sağlığı 2015 Hedefleri
 Hedef: Çocuk ölümünü azaltmakHedef: Çocuk ölümünü azaltmak
1990-2015 yılları arasında beş yaş altı ölüm1990-2015 yılları arasında beş yaş altı ölüm
oranını üçte iki azaltmakoranını üçte iki azaltmak
- 5 yaş altı ölüm oranı bebek ölüm oranı5 yaş altı ölüm oranı bebek ölüm oranı
- kızamığa karşı bağışıklık kazandırılan 1 yaşkızamığa karşı bağışıklık kazandırılan 1 yaş
çocuk oranıçocuk oranı
 Hedef: Anne sağlığını geliştirmekHedef: Anne sağlığını geliştirmek
1990-2015 yılları arasında anne ölüm oranını1990-2015 yılları arasında anne ölüm oranını
dörtte üç azaltmakdörtte üç azaltmak
- anne ölüm oranıanne ölüm oranı
- tecrübeli sağlık personeliyle gerçekleşentecrübeli sağlık personeliyle gerçekleşen
doğum oranıdoğum oranı

40. 2015 hedeflerine ulaşmak
mümkün gözükmüyor.
Anne ölümleri devam etmekte.
Bu sunum sırasında yaklaşık
60 kadın ve 1500 bebek daha
öldü.
Ekonomik ve yapısal
yetersizliklerin dışında politik
irade eksikliği de hedeflere
ulaşılamamasında önemli rol
oynamakta.