Tüp bebek tedavisinde OPU (Yumurta toplanması) sırasında gelişebilecek komplikasyonlar tartışılmıştır.

1. DR. MUAMMER
DOĞAN

2. Aktivite Bir Yıl İçerisinde
Ölüm Olasılığı
Motorsiklet Kullanma 1:1000
Histerektomi
1:1600
Otomobil Kullanma
1:6000
Bot Sürme 1:6000
Dağ Tırmanışı
1:7500
Devam Eden Gebelik 1:14000
Futbol Oynama 1:25000
Laparoskopi 1:67000

3. Bir Yıl İçerisinde
Aktivite Ölüm Olasılığı
Kano Sürme 1:100.000
Cinsel İlişki (PID)
1:100.000
RU 486 Kullanımı 1:200.000
Tampon Kullanımı 1:300.000
Gebelik Terminasyonu(<9hft) 1:500.000
Jetle Uçak Seyahati 1:2.000.000
Hatcher RD, Stewart F 1992.
Australian Bureau Statistics.

4. ART tedavilerinin
başarısı giderek
artmaktayken, hastalara
sadece bu tedavilerin
başarı oranlarının değil,
aynı zamanda hastanın
kendi bireysel
özelliklerinden ve
seçilen tedaviden
kaynaklanan risklerden
de bahsetmek gerekir.

5. ART Komplikasyonları
* [OPU işlemi veya sonrasında
gelişebilecek komplikasyonlar
( kanama, pelvik infeksiyon)]
* OHSS
* Dış gebelik veya heterotopik gebelik
* Oluşacak gebeliğe özgü
komplikasyonlar
(preeklampsi, PIH, plasental
yetmezlik)
* Yenidoğan sorunları
(IUGR, erken doğum)
* Major fetal malformasyonlar

7. IVF tedavisinde
uygulanan transvajinal
ultrasonografik oosit
aspirasyonu (OPU)
işlemi birçok
avantajlar sağlasa da;
bu işlemin de
potansiyel birçok
komplikasyonu vardır.

8. OPU Komplikasyonları
Anestezi komplikasyonları
Kanama
Pelvik infeksiyon veya abse gelişimi
Pelvik yapılardaki [mesane, üreter, barsak, damar
(ovaryan, iliak )] yaralanmalar
fistül (üreterovajinal-von Eye Corleta H, 2008; Mongiu
AK, 2009), üroperitonum, (Fiori O, 2006) apandisit (Van
Hoorde GJ, 1992; Roest J, 1996), adneksiyel torsiyon,
endometriotik veya dermoid kist rüptürü Coccia ME,1996
vertebral osteomyelit El-Shawarby S, 2004.

9. 26 yaş, PCOS, orta OHSS
OPU sonrası akut pelvik
ağrı (sağ lumbar)
Unilateral üreter
yaralanması
Grynberg M, 2011.

10. Peri- and postoperative complications
documented in the European register in 2001
OPU (n) Kanama (n) Enfeksiyon
Belçika 6023 6 10
Finlandiya 1783 0 0
Fransa 17995 7 0
Almanya 24955 323 0
Yunanistan 1936 1 2
İtalya 8341 21 6
Norveç 1472 0 1
İspanya 5868 9 1
İsviçre 2071 3 0
Birleşik Krallık 11319 1 0
Danimarka 3016 Bilgi yok Bilgi yok
İsveç 3861 Bilgi yok Bilgi yok
Hollanda 4142 Bilgi yok Bilgi yok
Nyboe Andersen, Hum Reprod 2005;20:1158.

11. Peri- and postoperative complications
documented in the European register in 2001
OPU (n) Kanama (n) Enfeksiyon
Belçika 6023 6 10
Finlandiya 1783 0 0
Fransa 17995 7 0
Almanya 24955 323 0
Yunanistan 1936 1 2
İtalya 8341 21 6
Norveç 1472 0 1
İspanya 5868 9 1
İsviçre 2071 3 0
Birleşik Krallık 11319 1 0
Danimarka 3016 Bilgi yok Bilgi yok
İsveç 3861 Bilgi yok Bilgi yok
Hollanda 4142 Bilgi yok Bilgi yok
Nyboe Andersen, Hum Reprod 2005;20:1158.

12. Peri- and postoperative complications
documented in the European register in 2001
OPU (n) Kanama (n) Enfeksiyon
Belçika 6023 6 10
Finlandiya 1783 0 0
Fransa 17995 7 0
Almanya 24955 323 0
Yunanistan 1936 1 2
İtalya 8341 21 6
Norveç 1472 0 1
İspanya 5868 9 1
İsviçre 2071 3 0
Birleşik Krallık 11319 1 0
Danimarka 3016 Bilgi yok Bilgi yok
İsveç 3861 Bilgi yok Bilgi yok
Hollanda 4142 Bilgi yok Bilgi yok
Nyboe Andersen, Hum Reprod 2005;20:1158.

13. Peri- and postoperative complications
documented in the European register in 2005
Siklus (n) Kanama (n) Enfeksiyon
Belçika 15185 28 18
Finlandiya 4731 6 5
Fransa 55526 5 147
Almanya 38380 221 2
Yunanistan 8300 3 0
İtalya 33203 154 15
Norveç 5067 2 0
İspanya 26739 26 8
İsviçre 3466 3 0
Birleşik Krallık 31858 4 0
Türkiye 25577 23 7
Danimarka 9541 Bilgi yok Bilgi yok
İsveç 9415 Bilgi yok Bilgi yok
Hollanda 14995 Bilgi yok Bilgi yok
Nyboe Andersen, Hum Reprod 2009; 24: 1267.

14. 1058 OPU Olgusu
Vajinal kanama % 2.8
Abdominal kanama görülmemiş
Pelvik yaralanma 1 Olgu (üreteral)
Pelvik enfeksiyon görülmemiş
Aşırı veya çok aşırı pelvik ağrı % 3
Aşırı veya çok aşırı pelvik ağrı % 2
(OPU sonrası
2.gün)
Ağrı nedenli yatış % 0.7
Ludwig AK, 2006.

15. 4052 Oosit
Donasyon Siklusu
14 olgu intra-abdominal
kanama (% 0.35)
Pelvik infeksiyon
görülmemiş. Bodri D, 2008.

16. 7098 OPU OLGUSU
Ġntra-peritoneal kanama 4 olgu
(% 0.06)
Ovaryan abse 2 olgu
(% 0.03)
Aragona C, 2011.

17. 542 IVF OLGUSU
2 olgu intra-abdominal
kanama (% 0.36)
Minör vajinal kanama
(% 18.8)
Siristatidis C,
2013.

18. KANAMA
Vajinal
Ġntra-peritoneal
Retro-
peritoneal

19. VAJĠNAL KANAMA
En sık görülen komplikasyondur.
(% 1.4 - % 18.4)
Tureck RW 1993, Bennet SJ 1993.
Ġşlemin sonunda çoğunlukla
kendiliğinden durur.
Bazen kanayan noktanın
bulunması ve tampone edilmesi,
çok nadiren de sütür atılması
gerekir.
100 cc den fazla kanama, tüm
olguların % 0.8’ i kadarıdır.

20. ĠNTRA-PERĠTONEAL KANAMA
Ġntraperitoneal
pelvik damarların
hasarlanması
sonrası, % 0,07-1.3
oranında görülürler.
Dicker D 1993, Bennet SJ 1993.
Serour GI 1998, Govaerts I
1998.

21. Ġntra-peritoneal kanama
ovaryan, parametrial
veya pelvik damar
yaralanması sonrası ise
erken postoperatif
dönemde saptanabilir.
Ilbery, 1991.
Hemoperitonium;
folliküler yatağın heparinli
solüsyonlarla yıkanması
sonrası küçük intra-
folliküler damarların
kanamasıyla da olabilir.
Dicker D, 1993.

22. RETROPERĠTONEAL
KANAMA
Retroperitoneal pelvik damarların
hasarlanması sonrası, % 0-1.3 oranında
görülürler.
Dicker D 1993, Serour GI 1998, Govaerts I 1998.
Tanısı; Douglas boşluğuna serbest sıvı
birikimi olmadığı için daha zordur ve tanının
kesinleşmesi OPU işleminden saatler
sonrasını bulabilir. Azem
F 2000.
Acil laparatomiyi gerektiren masif
retroperitoneal kanamalar çoğunlukla sakral
ven kaynaklıdır.

23. Akut abondan abdominal
kanama; OPU işleminin hemen
sonrasında görülen ciddi
belirtileri nedeniyle kolay tanınır.
Halsizlik, baş dönmesi, dispne,
abdominal ağrı, taşikardi, ve
hipotansiyon ciddi kanama için
tipiktir. Hemodinamik yakın takip
ve seri Hb ölçümleri gerekir. Hb
değerlerindeki ani düşüş, intra-
abdominal kanamayı gösterir ve
tersi kanıtlanmadıkça kesin tanı
olarak kabul edilmelidir.

24. OPU Sonrası Kanama
Risk Faktörleri
* Vajinal duvardan yapılan giriş
sayısının artması, over ve çevre
dokuya yapılan multipl
penetrasyonlar riski arttırır.
* Kanamanın en iyi belirteci; aspire
edilen oosit sayısıdır.
* OPU öncesi saptanan follikül sayısı
ve bu follikülleri almak için overe
yapılan iğne giriş sayısı arttıkça
kanama riski artar.
* Pik serum E2 düzeyi ve OPU süresi
ile kanama arasında ilişki
saptanmamıştır. Shalev J, 2004.

25. OPU Sonrası Kanama
Risk Faktörleri
Aspirasyon tekniği kanama miktarı ile ilintilidir.
Tek Giriş: Over etrafında yavaş hareketlerle
oosit aspirasyonu
Tekrarlayan Girişler: Ġğnenin daha agressif ve
geniş alanda hareket etmesi. Kanama riski
artar. Shalev J, 2004.
Vajinal penetrasyon sayısı minimum tutulmalı,
mümkünse ikiyi geçmemelidir.
Kyei-Mensah A, 1996.

26. OPU Sonrası Kanama
Risk Faktörleri
OPU sonrası ağrı düzeyi ölçümü
subjektifte olsa pelvik kanamanın çok
hassas bir belirtecidir.
Normal fizik muayeneye rağmen ciddi
abdominal ağrı ve pelviste TVUSG ile
minimal kanama (3-4 mL), gizli
retroperitoneal kanamayı
düşündürmelidir. Azem F, 2000.
Broad ligament hematomu veya rüptüre
sakral ven kaynaklı retro-peritoneal
kanamanın tanısı için daha agressif
diagnostik prosedürler (L/S, LT)
gerekebilir. Tureck
RW, 1993; Azem F, 2000.

27. Zayıf PCOS olguları-
Kanama
3,241 OPU olgusu;
7 ovaryan kanama
Tüm olgular zayıf BMI 19-21 kg/m²
4 olgu PCOS
PCOS’ lu zayıf olgulardaki kanama prevalansı
% 4.5
OPU-cerrahi girişim arasındaki süre
5-18 saat
6 olguda L/S elektrokoagülasyon
Sonuç: OPU sonrası kanama seyrek bir
komplikasyonsa da, özellikle zayıf PCOS’ lu olgularda
risk artmaktadır.
Liberty G, 2010.

28. OPU Sonrası
Kanama10251 OPU siklusu
22 intra-peritoneal kanama
(% 0.2).
5 (% 0.05) ciddi olguda LT-L/S
17 orta düzey olguda
konservatif yaklaşım.
Ciddi kanama için risk faktörleri
Düşük BMI, eski cerrahi
öyküsü, genç yaş. Zhen X, 2010.

29. OPU Öncesi Pıhtılaşma
Anormalikleri Rutin
Araştırılmalı mıdır ?
1032 OPU olgusu
534 olguya yapılan
koagülasyon testleri ile, 1
olgudaki pıhtılaşma
bozukluğuna bağlı kanama
önceden saptanabilir. Revel A,

30. CULLEN
BELĠRTĠSĠ
OPU sonrası
periumblikal hematom
varlığı (Cullen belirtisi)
izlem ile düzelen iyi
seyirli retro-peritoneal
kanama göstergesidir.
(A. pankreatit ve masif
kanama ekarte
edilmelidir) Bentov Y, 2006.

31. Olgu Sunumu
OPU sonrası sol ayağında
nörolojik yakınmalar olan
hastada; ultrasonografide
obturator boşlukta lumbosakral
fleksusun üzerinde hematom ile
uyumlu hipodens lezyon
saptandı. Hematom basısına
bağlı yakınmalar, konservatif
tedavi sonrası tamamen
kayboldu. MM Van Eenige, 1997.

32. Olgu Sunumu
Esansiyel Trombocythemia
OPU sonrası masif hemoperitonium (3 lt)
LT-Sağ salpingoooferektomi
Fertilite olumsuz etkilenebilir. Gebelikte
trombotik veya kanama komplikasyonları
görülebilir. IVF tedavisi öncesi multidisipliner
yaklaşımla; tromboz ve kanama riski açısından,
trombosit sayısının azaltılması, trombosit
fonksiyonlarının iyi değerlendirilmesi şarttır.
El-Shawarby SA,
2004.

33. Tanısı konulmamış kanama
bozuklukları (ör;vWD) olan
hastalarda yapılan IVF
tedavisi; kullanılan ilaçların
kanama eşiğini düşürme
potansiyeli nedeniyle (ör;
heparin), OPU işlem riskinde
artış ve koagülopatinin
tanısının konulmasında
zorluk (ör;IVIG) nedeni
olabilir.
Moayeri SE, 2007.

34. Tromboz riski olan
hastalarda OI sırasında
koruyucu LMWH kullanımı,
kanama dahil medikal
komplikasyon riskinde artış
yaratmamaktadır. Yinon
Y, 2006.

35. Olgu Sunumu
Fluoroskopi eşliğinde
yapılan anjiografik uterin
arter embolizasyonu;
OPU sonrası görülebilen
yaşamı tehdit eden
abdominal kanamaların
tedavisinde, başarılı bir
tedavi seçeneğidir.
Kart C, 2011.

36. Olgu Sunumu
IVF gebeliği
29. hft gebelik haftasında ilk tanı
(USG,MR) (pseudo-anevrizma)
Post-partum 1.hft da anjiografik
kesin tanı
Sol inferior pudental arter
(internal iliak arter dalı) pseudo-
anevrizması
Anjiografik oklüzyonla tedavi
Bozdag G, 2008.

37. Olgu Sunumu
34 yaş endometriozis olgusu.
OPU sonrası masif hematüri.
Kan transfüzyonu,
sistoskopide kanayan pseudo-
anevrizma, Rezeksiyon ve
koterizasyon ile tedavi.
Jayakrishnan K, 2011.

38. Olgu Sunumu
OPU sırasında ovaryan
rüptür sonrası masif
intraperitoneal kanama ve
hemorajik şok. Acil
laparatomi ile tedavi.
Bandyopadhyay S, 2010.

39. Renkli Doppler USG
OPU Güvenliğini Arttırır
mı?
Vajinal duvar boyunca ve
intra-ovaryan değişik tipte
arteriel damarları
saptamak olasıdır. Bu
nedenle OPU sırasında
renkli Doppler USG
kullanımı damar yaralanma
riskini azaltabilir.
Shalev J, 2004.

40. Renkli Doppler USG
OPU Güvenliğini
Arttırır mı?
Ciddi intra-peritoneal kanama % 6
Rutin Doppler USG kullanımı ile sadece
orta düzey peritoneal ve vajinal
kanamaların % 15’ i saptanabilmektedir.
Yine de renkli Doppler USG’ nin kullanımı
rutin önerilmese de; ART işlem
güvenliğinin artması ve kanama
komplikasyonlarının azalması
(öz. cx damarlar) açısından umut vaad
etmektedir. Rı´squez F, 2010.

41. PELVĠK ENFEKSĠYON
OPU sonrası görülme sıklığı % 1’
den az olup, % 0.2- % 0.5
oranlarında rapor edilmektedir.
Ashkenazi J 1994, Govaerts I
1998.
Enfeksiyonun formu pelvik
enfeksiyondan, cerrahi drenaj
gerektiren pelvik abseye kadar
değişken olabilir.
Bennet SJ 1993, Govaerts I
1998.

42. PELVĠK ENFEKSĠYON
Ciddi pelvik
enfeksiyon
olasılığı 1 / 500
den azdır.
British Fertility Society Factsheet,
2005.

43. PELVĠK ENFEKSĠYON
Donmuş embryo
transferi ve oosit
donasyon işlemleri
sonrası da pelvik
enfeksiyonlara rastlamak
olasıdır. Sauer MV 1992, Dicker D 1998.

44. PELVĠK ENFEKSĠYON
Risk Faktörleri
* PID veya geçirilmiş
cerrahi öyküsü
* Endometriozis
* Pelvik yapışıklık
* Hidrosalpinks varlığı
* Yapısal genital anomali

45. PELVĠK ENFEKSĠYON
Vajinal mikroorganizmaların
direkt inokülasyonu yoluyla
oluştuğuna inanılmaktadır.
Abselerin etyolojisinde;
Escherichia coli, Bacteroides
fragilis, Enterococcus, ve
Peptococcus gibi vajenin
opportunist anaerobik enfeksiyon
ajanları rol oynarlar. Bennet SJ
1993. Govaerts
I 1998.

46. Pelvik Enfeksiyon
Mekanizma*Vajinal
mikroorganizmaların
overe inokülasyonu
*Latent PID reaktivasyonu
*Direkt kolon yaralanması
El-Shawarby SA,
2004.

47. PELVĠK ENFEKSĠYON
OPU işleminden 1 hafta
sonrasında görülen alt
abdominal ağrı, dizüri, ve ateş
akla pelvik enfeksiyonu
getirmelidir. Eğer OPU sırasında
var olan endometriomaya da
girilmiş ve aspire edilmişse (kist
içeriği mükemmel bir kültür
ortamı-[Chen MJ, 2004]), enfeksiyon
riski daha da artar.
Younis JS, 1997.

48. Olgu Sunumu
47 yaş nullipar primer
infertilite olgusu, girişim
veya PID öyküsü yok.
Endometrioma içinde dev
denovo abse olgusu.
13 lt pü boşaltımı, subtotal
histerektomi + BSO
Hameed A, 2010.

49. PELVĠK ABSE
Tubo-ovarian veya pelvik abse
ciddi ve yönetimi zor bir durumdur
. Çoğunlukla OPU işleminden
sonraki ilk 3 hafta içerisinde
saptanırlar. Ama literatürde 4 -56
gün veya 7- 43 gün sonra abse
saptanımını bildiren yayınlar
vardır.
IVF sonrası gelişen ikiz gebeliğin
2. trimesterinde, OPU’ ya bağlı
gelişen bilateral ovaryan absenin
rüptürü. den Boon J, 1999.

50. Olgu Sunumu
OPU sonrası bilateral
ovaryan abse.
Ġntravenöz 72 saat a.b
tedavisine yanıt alınamaz
ise, L/S veya L/T
yapılmalıdır.
Kelada E, 2007.

51. Olgu Sunumu
35 yaş nullipar eski endometrioma olgusu
OPU sırasında endometrioma aspirasyonu.
IVF sonrası dizigotik ikiz gebelik.
30. haftada haftada subfebril ateş sonrası
abse tanısı, kan kültüründe S.viridans
üremesi Vajinal fistülizasyon ile spontan
abse drenajı
Geniş spektrumlu a.b
31. hft C/S. Sağlıklı yeni doğanlar.
Ek olarak post partum perkütan abse drenajı
2 ay sonra komplet iyileşme. Sharpe K, 2006.

52. OPU sonrası gelişen
pelvik enfeksiyon, eğer
gebelik oluşmuşsa yavaş
ilerleme eğilimindedir.
Al-Kuran O, 2008.

53. Olgu Sunumu
31 yaş nullipar açıklanamayan infertilite,
OPU sonrası erken pelvik enfeksiyon
gelişimi.
Geniş spektrumlu antibiyotiğe rağmen
düşmeyen ateş.
OPU sonrası 9. gün abse tanısı, posterior
kolpotomi ile abse drenajı ve T dren
ß hCG (+), 3 hft sonra dren alınması.
38. hft tek sağlıklı vajinal doğum.
Yalcinkaya TM, 2011.

54. Endometriozis-OPU
6 yıllık izlem, 5958 OPU olgusu.
10 PID (% 0.12)
2 mild, 3 stage III, ve 2 stage IV
endometriozis, 1 endometrioma-4 cm
Sonuç; Endometriozis OPU sonrası
PID riskini arttırabilmektedir. Bu
nedenle endometriozis olgularında
daha etkin a.b proflaksisi, ve daha
dikkatli vajinal hazırlık yapılması
önerilir. Moini A, 2005.

55. Endometrioma-OPU
214 endometrioma olgusu
Tedavi öncesi eksizyon yapılmamalı.
Vajeni povidone iodine ile dezenfeksiyon
sonrası steril izotonik sıvı ile yıkama.
Endometriomaya girilmesinden kaçınılmalı.
Ceftriaxone ile proflaksi
(OPU dan 2 saat önce başlanarak 4 gün
boyunca 1 gr/gün-IM)
Abse olgusu görülmemiş. Benaglia L,
2008.

56. PELVĠK ENFEKSĠYON
Proflaktik Antibiyotik Kullanımı
Tartışmalı ise de; enfeksiyon
riski taşıyan olgularda
kullanılması daha uygundur.
Van Os HC, 1992.
Proflaktik antibiyotik
kullanmadan yapılan 12.500
OPU işleminde 4 pelvik abse
olgusu. Wikland M, 2007.

57. PELVĠK ENFEKSĠYON
Proflaktik Antibiyotik Kullanımı
Kullanılacak en iyi antibiyotiğin
seçimi konusu da tartışmalıdır.
Hayvan deneyleri cefazolin’e göre
ampicillin ve doxycycline’ in daha
üstün spekturumlu olduklarını
göstermiştir. Van Os HC, 1992.

58. OPU Öncesi Vajenin
Yıkanması
Kullanılan ajanlar
konusunda da
konsensus yoktur. Çoğu
merkez serum fizyolojik
ile yıkamayı tercih
etmektedir.
Vajenin serum fizyolojik
ile yıkanması sonrası
çok düşük enfeksiyon
oranları. Wikland M, 2007.

59. OPU Öncesi Vajenin Yıkanması
Vajenin % 1’ lik povidone-iodine
solüsyonu ile yıkanması atraktif ve
etkin bir işlemdir. Ama serum fizyolojik
ile yıkanan grupta, povidone grubuna
göre gebelik oranları, fertilizasyon ve
klivaj oranları değişmeksizin daha
yüksek olduğundan (% 17.2 Vs % 30.3)
povidone-iodine ile vajenin yıkanılması
işleminden kaçınılmalıdır.
Van Os HC, 1992.

60. OPU Öncesi Vajenin
Yıkanması
OPU öncesi povidone
iodine ve sonrasında
serum fizyolojik ile
vajinal yıkama; IVF
sonuçlarını olumsuz
etkilemeksizin pelvik
enfeksiyon riskini
azaltmaktadır. Tsai YC,
2005.

61. OPU Sonrası Ġntravajinal
Probiyotik uygulanımı
Laktobasil prevalansını
ve vajinal kolonizasyonu
etkilemez, gebelik
oranlarında artışa yol
açmaz. Gilbao, 2005.

62. Olgu Sunumu
43 yaş, 3 başarısız IVF denemesi
4 hft önceki son OPU sonrası yüksek ateş, titreme.
Jinekolojik semptom yok. Vancomycin, aztreonam, flagyl,
ve ciprofloxacin tedavisi altında L/S( eski PID, bilateral
hidrosalpinks, perihepatik adezyon).
H/S piyometra tanısı. Endometrial biyopsisinde
vancomycin rezistan enterococci. Septisemi gelişimi.
Linezolid ve flagyl tedavisine yanıt. Oral tedavi ile taburcu.
2 hft a.b tedavisi sonrası düşürülemeyen ateş ve
geçmeyen pelvik ağrı histerektomi- D5 sorunsuz
taburcu.
Sonuç: OPU sonrası görülen ateşin ayırıcı tanısında
piyometra (Hofmann GE,2003) da düşünülmelidir.
Nikkhah-Abyaneh Z, 2010.

63. Pelvik enfeksiyon
varlığında; enfeksiyon
tedavi edildikten
sonraki bir dönemde
transfer edilmek üzere
embryoları
dondurmak, en ideal
yaklaşımdır.

64. Kanama Enfeksiyon
Aspire edilen oosit sayısı,
iğne giriş sayısı, zayıf
PCOS’ lu olgu, düşük BMI,
eski cerrahi öyküsü, genç
yaş
Normal fizik muayeneye
rağmen ciddi abdominal
ağrı ve pelviste TVUSG ile
minimal kanama (3-4 mL),
gizli retroperitoneal
kanamayı
düşündürmelidir.
PID, geçirilmiş cerrahi
öyküsü, endometriozis,
pelvik yapışıklık,
hidrosalpinks, genital
anomali
Enfeksiyon riskinde a.b
proflaksisi,
endometrioziste etkin a.b
proflaksisi, dikkatli vajinal
hazırlık yapılmalıdır.
Povidone iodine ve serum
fizyolojik ile vajinal yıkama;
IVF sonuçlarını olumsuz
etkilemeksizin pelvik
enfeksiyon riskini azaltır.