1. Dr. Gökhan Metan
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji A.D
1

2.  Sivrisinek
 Kene
 Tatarcık (Kum sineği, ‘Sandfly’)
ısırması veya tutunması sonucu bulaşan
enfeksiyonlardır
 Mevsim değişiklikleri, insan ve hayvan göçleri
dünyada farklı coğrafi bölgelere
yayılmalarından sorumludur
2

3.  Kırım Kongo Kanamalı ateşi
 Kene kaynaklı ensefalit
 Tatarcık humması (‘Sandfly fever’)
 Batı Nil Ateşi
 …
3

4.  İlk olarak 12. yüzyılda, Orta Asya’da şimdiki
Tacikistan’da görülmüş
 Kırım’da 1944-45’de Sovyet askerlerinde,
1956’da Belçika Kongo’sunda görülmüş
 Ülkemizde ilk olgular 2002 yılında Tokat
çevresinden izleyen yıllarda dünyanın en
büyük KKKA salgını
4

5. 5

6.  Bunyaviridae ailesinin Nairovirus grubundandır
 Zarflı ve negatif polaritesi olan RNA virüsü
 Dış ortama dayanıksızdır
 %1 hipoklorit ve %2 gluteraldehide duyarlıdır
 Patogenezde;
 Damar endotelinin zarar görmesi
 Trombositler ve/veya koagülasyon faktörlerinin
disfonksiyonu
 Hemofagositoz rol oynar
6

7.  Kene tutunması
 Enfekte hayvanların doku, kanı veya vücut
sıvılarına temas
 Hastaların kan veya vücut sıvılarına temas
(hasta bakımı veya laboratuvar çalışmaları
sırasında
7

8.  Endemik bölgede yaşayan veya endemik bölgeye seyahat eden
hastalarda
8

9.  Ülkemizde bildirilen mortalite oranı %5
 Diğer endemik ülkelerde mortalitenin %80’e
kadar çıktığı bildirlmekte
 Uygun epidemiyolojik öyküsü olan ve klinik
bulgular saptanan hastalar ikinci basamak
hastanelere sevk edilmeli
9

10. A. Antiviral tedavi
Ribavirin ?
B. Hemodinamik Destek
 Sıvı elektrolit takibi, gerekirse replasman
 Kan elemanlarının izlenmesi ve gerekirse
replasmanı (TDP, trombosit süsp, tam kan, eritrosit
süsp.)
 Kanamalı olgularda ve şok gelişmişse sıvı
desteği sağlanmalı
 Hipotansiyon/şok durumlarında vazopresör
tedavisi
10

11. Diğer enfeksiyöz hastalıklar Benzer klinik ve lab bulguları
ile seyreden enfeksiyöz
 Tifo olmayan hastalıklar
 Bruselloz  akut lösemi
 Q ateşi
 Ehrlişyozis
 hemolitik üremik sendrom
 Riketsiyal hastalıklar  idiyopatik trombositopenik
 CMV purpura
 EBV  trombositik trombositopenik
 Akut HAV, HBV, HCV purpura
 İnfluenza  DİK
 Sepsis
 Sıtma
 kollagen vasküler hastalıklar
 Leptospirozis  zehirlenmeler
 Meningokoksemi  toksik hepatitler
 diğer VHA’lar  Vit B12 eksikliği
11

12.  Endemik bölgelerde yaşayan kişiler kenelerin
yoğun olduğu bölgelerden uzak durmalı
 Vücudun açık yerlerini kapatarak kene
tutunmasına engel olunmalı
 Hayvancılıkla uğraşanlar enfekte doku ve kan
ile temas etmemeli, hayvanlar üzerinde
bulunan keneleri çıplak elle koparmaya veya
ezmeye çalışmamalıdır
12

13. 13

14.  Flaviviridae ailesinden RNA virüsü
 Avrupa ve Asya’da yaygın olarak görülür
 Virüsün Avrupa, Siberya ve Uzak Doğu olmak
üzere üç alttipi vardır
 Bulaş;
 Kene tutunması
 Enfekte keçi veya koyun sütünün içilmesi
14

15. ▲İnsanlarda serolojik aktivite
● Hayvanlarda serolojik aktivite
■ Doğrulanmış veya muhtemel olgu
15

16.  Enfekte olan hastaların %10-30’unda
semptom gelişir, hastaların %0.1-0.3’ünde ise
santral sinir sistemi enfeksiyonu
 İnkübasyon periyodu 1-3 hafta
 Bifazik;
 1-6 gün grip benzeri şikayetler sonrasında ateş
düşer
 Ateş düştükten 7-10 gün sonra ensefalit
 Erken dönemde influenza ile geç dönemde
ise diğer viral ensafalitler ile karışır
16

17.  Öykü
 Endemik bölgede yaşamak veya seyahat etmek
 Kene tutunma öyküsü
 Lumbal ponksiyon yapılarak beyin omurilik
sıvısı (BOS) incelenir
 BOS’ta lenfosit sayısı ve protein düzeyi artar;
glikoz normal kalır
 BOS veya serumda KKE virüsüne karşı IgM
17

18.  Özgün tedavisi yok, destek tedavisi uygulanır
 Prognoz
 Uzak Doğu alt tipinde fetalite %5-35
 Sibirya alt tipinde uzun süre nörolojikve psikiyatrik
semptomlar
 Avrupa alt tipinde fetalite %0.5-2
18

19.  Kene tutunmasına karşı bariyer önlemleri
 Endemik bölgelerde yaşayanlara ve bu
bölgelere seyahat edenlere aşı
 Riskli temas sonrası immunoglobülin
 Aşı ve immünoglobülin ülkemizde yok
19

20.  Flaviviridae ailesinden zarflı RNA virüsü
 Daha çok Ortadoğu, Hindistan, Batı ve Orta
Avrupa’da görülürken 1999’dan sonra
Amerika Birleşik Devletleri (New York)’nden
ve Meksika’dan salgınlar bildirilmiştir
 Vektör sivrisineklerdir. İnsanlar, atlar ve diğer
memeliler son konaktır
 Özellikle Ağustos ve Eylül aylarında olgu
sayısı artar
20

21.  Sivrisinek ısırması
 Enfekte kan ve kan ürünlerinin kullanılması
 Organ veya doku nakli
 Emzirme
 Laboratuvarlarda virüsün aerosolize olması
sonucu
21

22. ▲İnsanlarda serolojik aktivite
● Hayvanlarda serolojik aktivite
■ Doğrulanmış veya muhtemel olgu
22

23.  Ateş, boğaz ağrısı, kas ve eklem ağrıları,
gövde ile sınırlı maküle papüler döküntü
 Hastaların %1’inden azında (özellikle yaşlılar
ve bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda)
merkezi sinir sistemi (MSS) tutulumu
 Menenjit
 Ensefalit
 Flask tipde paralizi (Polio-miyelit benzeri tablo)
23

24.  Tam kan sayımında lökopeni ve
trombositopeni
 MSS tutulumu olan hastalarda BOS’ta
lenfositoz ve protein artışı
 Endemik bölgede yaşayan veya seyahat eden
hastanın serumunda
 BNA virüsü IgM pozitifliği
 İki hafta sonra alınan serumda IgG titresinin 4 kat
artması
 RT-PZR ile viral RNA’nın saptanması 24

25.  Tedavide etkinliği ispatlanmış antiviral bir
ajan yok
 Destek tedavisi uygulanır
 Koruyucu aşı yok, en önemli korunma önlemi
sivrisineklerle etkin mücadele
 Domestik kümes hayvanlarının insan yerleşim
yerlerine yakın tutularak sivrisineklerin
buralara çekilmesi
 Aşısı yok
25

26.  Tatarcık humması virüs (THV) Bunyaviridae
ailesi, Phlebovirus cinsinde yer alan RNA
virüsüdür
 Dört alt tipi vardır
 Sicilya
 Kıbrıs
 Napoli
 Toskana
 Fransa, Kıbrıs Rum Kesimi, Portekiz, İtalya,
İspanya ve Ortadoğu ülkelerinde endemik bir
hastalıktır
26

27. ▲İnsanlarda serolojik aktivite
● Hayvanlarda serolojik aktivite
■ Doğrulanmış veya muhtemel olgu
27

28.  Tatarcık (kum sineği) türlerinin (özellikle
Phlebotomus papatasii) insanı ısırması ile bulaşır
 Genelde 3-6 günlük inkübasyon periyodunu
takiben ani yükselen ateş (39-40°C) ile başlar
 Baş ağrısı, bulantı-kusma, iştahsızlık ve kas
ağrıları sık karşılaşılan şikayetlerdir
 Ortalama üç gün içerisinde şikayetler kaybolur
▪ Üç gün ateşi
▪ Flebotom ateşi
▪ Papatasi ateşi
▪ Sandfly fever
 Özellikle yaz aylarında olgu sayısı artmaktadır
28

29.  Toscana alt tipi nörojenik bir virüstür
 Menenjit ve meningoensefalite neden olabilir
 Bilinç kaybı
 Yutma güçlüğü
 Şaşılık
 Tremor
 Paralizi
 Duyma kaybı görülebilir
29

30.  Tatarcık ısırığı öyküsü
 Genelde alerjik reaksiyona neden olur
 Serolojik tanı için virüs spesifik IgM yapısındaki
antikorlar genelde hastalığın 5.gününde pozitif
 Virüs RNA’sı RT-PZR yöntemi ile gösterileblir
 Tedavi genelde semptomlara yönelik destek
tedavisidir. Nadiren antiviral tedavide Ribavirin
kullanılmıştır
30

31.  Aşısı yoktur
 Hastalığı geçirme diğer serotiplere karşı
korunma sağlamaz
 Tatarcıklar genelde mayıs-ekim ayları
arasında aktif ve 200 metre uzağa kadar
seyahat edebilir
 Bulundukları yerler ilaçlanmalıdır
31

32.  Sarı ateş
 Deng ateşi,
 ….
32

33.  Türk Tabipler Birliği Kırım Kongo Kanamalı Ateşi
Bilimsel Değerlendirme raporu
 http://www.rshm.saglik.gov.tr/KKKA
 Zoonozlar. Doğanay M, Altıntaş N (editörler).
BİLİMSEL TIP YAYINEVİ, Ankara, 2009.
 Ergünay K, Whitehouse CA, Ozkul A. Current
Status of Human Arboviral Diseases in Turkey.
Vector Borne Dis. 2011; 11:731-741.
33