Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tác giả luận văn đã chọn đề tài “Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại huyện U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang” làm luận văn tốt nghiệp cho

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
TRẦN THANH CƯỜNG
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH VỀ ĐẤT ĐAI
TẠI HUYỆN U MINH THƯỢNG, TỈNH KIÊN GIANG
MÃ TÀI LIỆU: 80504
ZALO: 0917.193.864
Dịch vụ viết bài điểm cao :luanvantrust.com
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
TRẦN THANH CƯỜNG
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH VỀ ĐẤT ĐAI
TẠI HUYỆN U MINH THƯỢNG, TỈNH KIÊN GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số : 60 34 04 03
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. NGUYỄN THỊPHƯỢNG
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

3. LỜI CAM ĐOAN
Học viên xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của học
viên được sự hướng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Thị Phượng, Học viện Hành
chính Quốc gia.
Luận văn này được hoàn thành bởi sự cố gắng và nổ lực của bản thân,
các thông tin, số liệu, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực, đảm bảo
tính khách quan, khoa học và có nguồn gốc rõ ràng.

4. LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu tại Học viện Hành chính Quốc gia,
với sự tận tình chỉ bảo của quý thầy cô, học viên đã có thêm những kiến thức
mới rất bổ ích phục vụ cho công tác chuyên môn, nâng cao khả năng lý luận,
nghiên cứu khoa học. Học viên xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo quý thầy
cô, Khoa sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện giúp
cho học viên hoàn thành chương trình.
Với sự kính trọng và biết ơn sâu sắc, học viên xin chân thành cảm ơn
PGS. TS. Nguyễn Thị Phượng, Học viện Hành chính Quốc gia đã dành nhiều
thời gian và công sức truyền đạt kinh nghiệm, tận tình hướng dẫn và giúp đỡ
học viên trong quá trình thực hiện Luận văn này.
Học viên xin chân thành cảm ơn quý lãnh đạo Ủy ban nhân dân huyện
U Minh Thượng, Văn phòng Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân huyện,
Phòng Tài nguyên Môi trường và Thanh tra huyện U Minh Thượng cùng gia
đình, bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên, tạo điều kiện thuận lợi cho
học viên trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tuy, học viên đã cố gắng rất nhiều nhưng chắc chắn không tránh khỏi
những hạn chế thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô và
người đi trước để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn.
Học viên
Trần Thanh Cường

5. MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
MỞ ĐẦU .................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................1
2. Tình hình nghiên cứu................................................................2
3. Mục đíchvà nhiệm vụ.............................................................. 4
4. Đốitượng và phạm vi nghiên cứu............................................. 5
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu..................................5
6.Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn........................5
7. Kết cấu của luận văn..................................................................6
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI
HÀNH CHÍNH VỀ ĐẤT ĐAI KHIẾU NẠI VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH
CHÍNH .................................................................................................................................7
1.1. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai...........7
1.1.1. Khái niệm khiếu nại và khiếu nại hành chính về đất đai…7
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm giải quyết khiếu nại hành chính về
đất đai 13
1.2. Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai - một trong những
nội dung quan trọng của quản lý nhà nước về đất đai.................................. 15
1.2.1. Yêu cầu khách quan của việc giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai 15
1.2.2. Nguyên tắc cơ bản trong việc giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai 17
1.2.3. Thẩm quyền và quy trình giải quyết khiếu nại hành chính
về đất đai 20

6. 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai......................................................................................... 29
1.3.1. Yếu tố pháp luật trong quản lý nhà nước…....................30
1.3.2. Yếu tố tổ chức của các cơ quan giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai 32
1.3.3. Yếu tố con người trong công tác giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai 33
1.3.4. Yếu tố nguồn lực vật chất .............................................35
1.3.5. Các điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội............................36
Tiểu kết chương 1…...................................................................37
Chương 2: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIÊU NẠI HÀNH
CHÍNH VỀ ĐẤT ĐAI TẠI HUYỆN U MINH THƯỢNG, TỈNH KIÊN
GIANG ...................................................................................................39
2.1. Khái quát đặc điểm về tự nhiên, kinh tế - xã hội tại huyện U Minh
Thượng, tỉnhKiênGiang............................................................................ 39
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên.........................................................39
2.1.2. Tìnhhình kinh tế - xã hội................................................ 40
2.2. Thực trạng đơn thư khiếu nại hành chính về đất đai tại huyện U
Minh Thượngtừ năm 2010- 2016 ............................................................... 41
2.2.1.Về côngtáctiếp dân,thụlýđơnthưkhiếunại.......................41
2.2.2.Nguyên nhân phát sinh khiếu nại hành chính về đất đai tại
huyện U Minh Thượng...............................................................................44
2.3. Thực trạng giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại huyện
U Minh Thượngtừ2010 – 2016 .................................................................. 45
2.3.1. Công tác ban hành văn bản quy định về giải quyết khiếu
nại và giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại huyện U Minh
Thượng 45

7. 2.3.2. Tổ chức bộ máy tiếp dân giải quyết khiếu nại hành chính
về đất đai 46
2.3.3. Kết quả giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai của Chủ
tịchỦy bannhân dânhuyện U Minh Thượngtừ2010- 2016...........................49
2.4. Đánhgiá chung côngtác giải quyếtkhiếu nại hành chínhvề đấtđai
tạihuyện U Minh Thượngtừ năm 2010 đếnnăm 2016...................................54
2.4.1.Những kếtquảđạtđược trongviệc giải quyếtkhiếu nại....... 54
2.4.2. Một số tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong việc giải quyết
khiếu nạihành chínhvềđấtđaitạihuyện U Minh Thượng.............................. 55
Tiểu kếtchương2........................................................................58
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
HOẠT ĐỘNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH VỀ ĐẤT ĐAI
TẠI HUYỆN U MINH THƯỢNG..........................................................59
3.1. Phương hướng hoàn thiện hoạt động giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai.........................................................................................59
3.2. Giải pháp hoàn thiện hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính
về đất đai 60
3.2.1. Nhóm hoàn thiện về chính sách pháp luật.......................60
3.2.2. Nhóm giải pháp về hoàn thiện đội ngũ cán bộ, công chức,
viên chức và tổ chức bộ máy .....................................................................65
3.2.3. Nhóm giải pháp về côngtác chỉ đạo, điều hành..............68
3.2.4. Nhóm giải pháp về hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu
nại 71
3.2.5. Nhóm giải pháp về cơ sở vật chất, kỹ thuật, công nghệ
thông tin 73
3.2.6. Nhóm giải pháp về nâng cao nhận thức và chấp hành pháp
luật 74

8. Tiểu kết chương 3…...................................................................77
KẾT LUẬN ..............................................................................78
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................82

9. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá của quốc gia, là tư
liệu sản xuất quan trọng của con người. Vì vậy việc khiếu nại, tố cáo, tranh
chấp liên quan đến đất đai nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp. Hiện nay tình hình
khiếu nại, tranh chấp đất đai đang là một hiện tượng xảy ra phổ biến trong xã
hội. Tranh chấp đất đai có tính chất phức tạp, việc khiếu nại kéo dài bắt nguồn
từ những xung đột gay gắt về lợi ích kinh tế, từ hệ quả của sự quản lý thiếu
hiệu quả của cơ quan công quyền, sự bất hợp lý và thiếu đồng bộ của cơ chế,
chính sách, pháp luật về đất đai…Vấn đề giải quyết khiếu nại nói chung, giải
quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng đã và đang trở
thành chủ đề nóng bỏng của nhiều độc giả, nhiều nhà nghiên cứu.
Kể từ khi thực hiện chính sách đất đai sau khi đổi mới, thì huyện U
Minh Thượng không phải là điểm nóng về khiếu nại hành chính trong lĩnh
vực đất đai do việc tổ chức thực hiện khá tốt công tác tiếp dân, giải quyết
khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất đai nên đã giải quyết, xử lý kịp thời những
đơn thư khiếu nại của công dân, góp phần ổn định tình hình an ninh chính trị,
trật tự an toàn xã hội trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, kể từ năm 2010 đến nay
số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo liên tục tăng, khiếu nại vượt cấp, đông
người vẫn còn xảy ra, điều này xuất phát từ nhiều lý do, trong đó công tác giải
quyết đơn thư khiếu nại đặc biệt là các vụ khiếu nại, tranh chấp về đất đai
thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân huyện còn nhiều bất cập, việc giải
quyết chưa đúng, chưa phù hợp theo quy định của pháp luật; việc giải quyết
đơn thư khiếu nại còn tồn đọng, kéo dài; chưa thực hiện nghiêm túc việc đối
thoại với công dân khi giải quyết khiếu nại lần đầu; có trường hợp đã thụ lý
giải quyết nhưng không ban hành quyết định mà trả lời bằng hình thức công
văn, thông báo...dẫn đến việc người khiếu nại liên tục gửi đơn lên cấp trên để

10. 2
can thiệp giải quyết. Một số vụ việc khiếu nại, tranh chấp về đất đai đã được
Thủ trưởng các cấp, các ngành giải quyết và quyết định đã có hiệu lực pháp
luật nhưng vẫn chưa được thực hiện dứt điểm, ảnh hưởng đến tiến độ triển
khai các công trình, dự án, gây bức xúc trong cộng đồng xã hội, nhân dân.
Vì vậy vấn đề giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai nói chung và
tại huyện U Minh Thượng nói riêng còn có nhiều vướng mắc mà chưa giải
quyết một cách căn cơ, song việc tìm ra những nguyên nhân cốt lõi làm cho
việc khiếu nại về đất đai kéo dài, vượt cấp là vấn đề cấp bách để từ đó có
những biện pháp hữu hiệu nhằm giải quyết tốt hơn, dứt điểm các vụ khiếu nại
hành chính về đất đai tại huyện, góp phần vào việc bổ sung, hoàn thiện hệ
thống chính sách, pháp luật khiếu nại nói chung, về đất đai nói riêng trong
thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tác giả luận văn đã chọn đề tài
“Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại huyện U Minh Thượng,
tỉnh Kiên Giang” làm luận văn tốt nghiệp cho chương trình đào tạo thạc sỹ
chuyên ngành Quản lý công.
2. Tình hình nghiên cứu
Giải quyết khiếu nại nói chung, khiếu nại hành chính về đất đai nói
riêng là vấn đề nóng bỏng, vì vậy đã được rất nhiều nhà khoa học, nhà nghiên
cứu quan tâm, tìm hiểu. Từ nhiều góc độ tiếp cận và nghiên cứu đã có rất
nhiều đề tài, bài viết làm rõ những vấn đề mang tính lý luận và thực trạng giải
quyết khiếu nại nói chung, giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý đất
đai nói riêng để từ đó đề ra những giải pháp hạn chế tình trạng khiếu nại
không đúng quy định. Một số công trình mà tác giả đã được tiếp cận như:
Viện Khoa học đo đạc và Bản đồ, Bộ Tài nguyên và Môi trường
(2001), đề tài nghiên cứu nguyên nhân và giải pháp để khắc phục tình trạng
tranh chấp, khiếu nại đông người về đất đai;

11. 3
Tòa án nhân dân Tối cao (2001), đề tài cấp Bộ những vấn đề lý luận và
thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết các tranh chấp thừa kế
tại Tòa án nhân dân;
Vụ phổ biến, tuyên truyền pháp luật, Bộ Tư pháp (2009) đề tài tranh
chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai và giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về
đất đai;
Thanh Tra Chính phủ (2010), đề tài cấp Bộ hoạt động thanh tra góp
phần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng đất đai - Thực trạng và giải pháp;
Bên cạnh đó còn có một số bài viết liên quan tới đề tài nghiên cứu như:
“Thẩm quyền của Tòa án trong giải quyết các tranh chấp về quyền sử dụng
đất” của TS. Trần Anh Tuấn - Tạp chí Nghiên cứu lập pháp (số 7, tr.144,
tháng 4/2009); “Vướng mắc về pháp luật liên quan đến giải quyết tranh chấp,
khiếu nại về đất đai” của tác giả Nguyễn Xuân - Tạp chí Nghiên cứu lập pháp
điện tử (trích dẫn từ: http://www.nclp.org.vn); “Bàn về thuật ngữ “khiếu nại”
trong giải quyết tranh chấp đất đai” của tác giả Nguyễn Trí Phước - Tạp chí
Điện tử Thanh tra. TS.Trần Văn Sơn, “Tăng cường Pháp chế xã hội chủ nghĩa
trong hoạt động giải quyết khiếu nại, Tố cáo”, Nhà Xuất bản Tư pháp, Hà Nội
năm 2007. TS. Phạm Hồng Thái (chủ biên), “Pháp luật về khiếu nại, tố cáo”,
Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh.
Ngoài các công trình nêu trên, còn có những công trình là luận văn,
luận án có liên quan như: “Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong công tác giải
phóng mặt bằng trên địa bàn thành phố Hà Nội” của tác giả Bùi thị Thúy
Ngân - Cao học khóa 13C; Đề tài: “Giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan tới
đất đai tôn giáo trên địa bàn TP Hà Nội” của tác giả Phạm Thu Uyên – Cao
học khóa 13; Đề tài: “Về hoạt động giải quyết khiếu nại của UBND thị xã Sa-
Đéc- tỉnh Đồng Tháp” của tác giả Nguyễn Thị Nhàn - Cao học khóa 12 Học
viện Hành chính quốc gia. TS.Nguyễn Thị Phượng: “Tiếp tục đổi mới hoạt

12. 4
động giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai”. Thông tin khoa học hành chính
số 3/2008.
Như vậy, mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu về khiếu nại và
giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai nhưng việc giải quyết khiếu nại nói
chung, đất đai nói riêng trên phạm vi từng địa phương cũng có những nét
riêng biệt. Vì vậy đề tài luận văn nghiên cứu của tác giả không trùng lặp với
các công trình nghiên cứu trước đó. Tuy nhiên, những công trình trên lại là
nguồn tài liệu quý giá để tác giả tiếp cận và tiến hành nghiên cứu đề tài của
mình, nhất là công tác giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại địa bàn
huyện U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang. Đồng thời qua việc nghiên cứu, tác
giả cũng mong muốn nêu lên những kiến nghị đối với cơ quan nhà nước có
thẩm quyền hoàn thiện công tác giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai
trên địa bàn tỉnh trong điều kiện hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ
- Mục đích:
Mục đích của luận văn là tìm hiểu rõ những cơ sở lý luận, pháp lý về
khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai; nhận thức rõ thực
trạng công tác giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai của Ủy ban nhân dân
huyện U Minh Thượng, tìm ra những ưu điểm, hạn chế của công tác này và
xác định cụ nguyên nhân của những hạn chế. Từ đó, đề xuất những giải pháp
hoàn thiện để nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại hành chính về
đất đai của Ủy ban nhân dân huyện U Minh Thượng.
- Nhiệm vụ:
Môt là, tổng hợp những cơ sở lý luận pháp lý về khiếu nại, giải quyết
khiếu nại nói chung và khiếu nại, giải quyết hành chính về đất đai nói riêng.
Hai là, thu thập các báo cáo, số liệu, kết hợp với khảo sát thực tiễn
công tác giải quyết khiếu hành chính về đất đai của Ủy ban nhân dân huyện U

13. 5
Minh Thượng để nắm được thực trạng của công tác này. Qua đó, phân tích,
đánh giá những ưu điểm, hạn chế, xác định nguyên nhân của những hạn chế.
Ba là, kiến nghị những giải pháp nhằm hoàn thiện nâng cao hiệu quả
công tác giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai của Ủy ban nhân dân
huyện U Minh Thượng.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu tình hình khiếu nại và hoạt động
quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai tại
huyện U Minh Thượng.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài bao trùm toàn bộ các hoạt động quản lý
nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính tại địa bàn Huyện U Minh
Thượng giai đoạn 2010 – 2016.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lê Nin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước về giải quyết
khiếu nại hành chính trong quản lý đất đai.
- Đề tài sử dụng các phương pháp cụ thể như phương pháp thống kê,
phương pháp so sánh đối chiếu số liệu khiếu nại và giải quyết khiếu nại giữa
các năm; phương pháp phân tích, khái quát, tổng hợp, để đánh giá tình hình
giải quyết khiếu nại và xâu chuỗi các vấn đề.
6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Ý nghĩa lý luận của luận văn:
- Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là tài liệu bổ sung thêm các vấn
đề về lý luận trong hệ thống các quan điểm, đường lối, nghị quyết, chính sách
của Đảng, pháp luật của nhà nước trong việc giải quyết khiếu nại hành chính
về đất đai.

14. 6
- Kết quả nghiên cứu của luận văn về mặt thực tiễn và giải pháp còn là
cơ sở cho việc tiếp tục nghiên cứu chính sách và thủ tục giải quyết khiếu nại
của địa phương ngày tốt hơn.
Ý nghĩa thực tiễn của luận văn:
- Luận văn có thể cung cấp thêm các luận cứ khoa học giúp các cấp
lãnh đạo của huyện U Minh Thượng trong công tác giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai trên địa bàn tỉnh Kiên Giang giai đoạn tiếp theo.
- Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho việc giảng dạy và
nghiên cứu ở Trường Chính trị tỉnh, các Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện
hoặc làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề này.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
kết cấu của Luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề chung giải quyết khiếu nại hành chính về đất
đai.
Chương 2: Thực trạng giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại
huyện U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hoạt động giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai tại huyện U Minh Thượng.

15. 7
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH VỀ ĐẤT ĐAI
1.1. Khiếu nại và giảiquyết khiếu nại hành chính về đất đai
1.1.1. Khái niệm khiếu nại và khiếu nại hànhchính về đấtđai
1.1.1.1. Kháiniệm về khiếu nại
Có nhiều định nghĩa khác nhau về thuật ngữ khiếu nại:
Theo Từ điển Tiếng việt thì “khiếu nại là đề nghị cơ quan có thẩm
quyền xét một việc làm mà mình không đồng ý,cho là trái phép hay không
hợp lý” [29, tr. 483].
Theo tác giả Đinh Văn Minh thì khiếu nại chính là “tấm gương phản
ánh mức độ đúng của việc áp dụng pháp luật, phản ánh sự đồng thuận của xã
hội và thái độ của công dân đối với cơ quan nhà nước và sâu xa hơn là thái độ
của công dân đối với chế độ chính trị” [15, tr. 28].
Theo Từ điển tiếng việt thì “Khiếu nại hành chính được hiểu là một vụ
tranh chấp giữa một bên là công dân với một bên là cơ quan hành chính nhà
nước hoặc một công chức nhà nước về một quyết định hành chính hoặc hành
vi hành chính, được đệ trình đến cơ quan hành chính nhà nước để xem xét
giải quyết theo thủ tục hành chính” [3, tr.34].
Theo quy định của Luật khiếu nại năm 2011, thì:“Khiếu nại là việc
công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này
quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết
định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của
người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ
luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là
trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình” [22, tr. 8].

16. 8
Luật khiếu nại năm 2011, Điều 2 khoản 2, 4, 6-11 đã xác định chủ thể,
của hoạt động khiếu nại trong quản lý hành chính nhà nước bao gồm:
Người khiếu nạilà công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức
thực hiện quyền khiếu nại.
Cơ quan, tổ chức có quyền khiếu nại là cơ quan nhà nước, tổ chức
chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề
nghiệp, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang nhân dân.
Người bị khiếu nại là cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm
quyền trong cơ quan hành chính nhà nước có quyết định hành chính, hành vi
hành chính bị khiếu nại; cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có quyết
định kỷ luật cán bộ, công chức bị khiếu nại.
Người giải quyết khiếu nại là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền
giải quyết khiếu nại.
Bên cạnh đó, Luật khiếu nại cũng xác định rõ đối tượng của khiếu nại
là:
Thứ nhất, Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà
nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành
để quyết định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà
nước được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể.
Thứ hai, Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà
nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực hiện
hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật.
Thứ ba, Quyết định kỷ luật là Quyết định bằng văn bản của người đứng
đầu cơ quan, tổ chức nhà nước để áp dụng một trong các hình thức kỷ luật đối
với cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý của mình theo quy định của pháp
luật về cán bộ, công chức.

17. 9
Còn “giải quyết khiếu nại là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết
định giải quyết khiếu nại” [22, tr. 8].
Để thực hiện nhiệm vụ giải quyết khiếu nại, Luật khiếu nại năm 2011
đã quy định rõ hơn về việc tiếp công dân; quản lý và giám sát công tác giải
quyết khiếu nại, đảm bảo phù hợp với thực tiễn giải quyết khiếu nại hiện nay.
Từ nội hàm của thuật ngữ khiếu nại, khiếu nại hành chính, quyền khiếu
nại của người khiếu nại có thể được hiểu đó là quyền của cá nhân, công dân,
cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo Hiến pháp và pháp luật yêu cầu
cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội hoặc người có chức vụ giải quyết việc vi
phạm các quyền hoặc lợi ích hợp pháp của bản thân người khiếu nại khi
người khiếu nại cho rằng quyết định hoặc hành vi của cơ quan nhà nước, tổ
chức xã hội hoặc người có chức vụ trái pháp luật, xâm hại quyền, lợi ích hợp
pháp của mình.
Như vậy, yếu tố trực tiếp dẫn đến người dân thực hiện quyền khiếu nại
là sự nhận thức chủ quan của người khiếu nại về tính trái pháp luật của quyết
định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan tổ chức nhà nước hoặc của
người có chức vụ. trong quá trình thực thi công vụ. Một khi những người bị
sự tác động trực tiếp của hành vi, quyết định của cơ quan nhà nước, tổ chức
hoặc cá nhân có thẩm quyền nhận thấy những quyền và lợi ích của mình mâu
thuẫn, khác biệt với những quyền, lợi ích mà các quyết định, hành vi đó mong
muốn đạt được thì họ có quyền khiếu nại những quyết định, hành vi đó cho dù
những quyết định, hành vi đó có căn cứ phù hợp với pháp luật. Tình huống
này đã thể hiện tinh thần của pháp luật về quyền khiếu nại không chỉ là quyền
thể hiện sự phản kháng của người khiếu nại do quyết định, hành vi pháp lý
trái pháp luật, xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của họ mà còn bao gồm cả
quyền yêu cầu cơ quan nhà nước, tổ chức và cá nhân có thẩm quyền phải giải

18. 10
quyết khiếu nại do sự khác biệt về lợi ích, mong muốn của người khiếu nại
với lợi ích, mong muốn mà quyết định, hành vi pháp lý hướng đến.
1.1.1.2. Khái niệm khiếu nại hành chính về đất đai
Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá, gắn liền với mọi hoạt
động của con người. Trải qua bao thế hệ, nhân dân ta đã tốn bao công sức,
xương máu mới tạo lập và bảo vệ vốn đất đai như ngày nay. Đất đai là nguồn
tài nguyên quan trọng để phát triển kinh tế nhất là đối với ngành nông nghiệp,
đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu, là tư liệu không thể thay thế trong sản xuất,
quyết định tính đa dạng, quy mô và hiệu quả của sản phẩm nông nghiệp. Đất
đai có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là địa bàn phân bổ các khu dân cư, xây
dựng các cơ sở kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, phân chia lãnh thổ của
các quốc gia dân tộc. Vì vậy, đất đai là vấn đề quan tâm chung của toàn xã
hội, là vấn đề bức xúc nhất đối với người dân do liên quan tới lợi ích của từng
cá nhân cũng như tổ chức và cộng đồng xã hội, cho nên đây là lĩnh vực xảy ra
nhiều tranh chấp, khiếu nại nhất.
Hiện nay, trong hệ thống quy định pháp luật không có một quy định
chung mang tính thống nhất về thuật ngữ khiếu nại hành chính về đất đai.
Trên cơ sở Luật khiếu nại năm 2011, Luật đất đai năm 2013 kế thừa các quy
định của Luật đất đai năm 2003 và các văn bản hướng dẫn thi hành thì khái
niệm khiếu nại hành chính về đất đai tại luận văn này được hiểu: Là việc công
dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức đề nghị cơ quan, tổ chức, cá
nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính
của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan
hành chính nhà nước trong quản lý đất đai khi có căn cứ cho rằng quyết định
hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của
mình.

19. 11
Theo quy định tại Điều 44, 45, 59, 66, khoản 3 Điều 72, Điều 105, 201,
203 Luật đất đai 2013 [17, tr. 44, 46, 58, 67, 77, 115, 219, 221] các quyết
định hành chính, hành vi hành chính trong quản lý nhà nước về đất đai có thể
bị khiếu nại bao gồm:
a) Quyết định giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, trưng dụng đất, cho
phép chuyển mục đích sử dụng đất;
b) Quyết định bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, tái định cư;
c) Cấp hoặc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất;
d) Quyết định gia hạn thời hạn sử dụng đất;
e) Quyết định giải quyết khiếu nại đất đai và quyết định xử phạt vi
phạm đất đai, quyết định cưỡng chế đất đai.
Như vậy, khiếu nại về đất đai là việc công dân, tổ chức, cơ quan đề
nghị cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính
hoặc hành vi hành chính trong quá trình quản lý đất đai khi có căn cứ cho
rằng các quyết định, hành vi đó là xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp
của mình.
Khiếu nại nói chung, khiếu nại hành chính về đất đai nói riêng cũng là
quyền dân chủ cơ bản của người sử dụng đất vì Nhà nước ta là nhà nước của
dân, do dân và vì dân. Ở nước ta đất đai thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước
đại diện chủ sở hữu, thay mặt nhân dân thực hiện hoạt động quản lý đất đai
đảm bảo cho đất đai được sử dụng hợp lý, phục vụ lợi ích của chủ sở hữu
cũng như quyền và lợi íchhợp pháp của người sử dụng đất. Chính vì vậy, bất
kỳ cá nhân, cơ quan, tổ chức nào khi có đủ căn cứ đều có quyền khiếu nại và
được đảm bảo bằng nghĩa vụ giải quyết khiếu nại của cơ quan có thẩm quyền.
Hành vi hành chính trong quản lý đất đai bị khiếu nại là hành vi của
cán bộ, công chức Nhà nước khi thực hiện nhiệm vụ về quản lý hành chính
Nhà nước trong lĩnh vực đất đai.

20. 12
Về mặt pháp lý, hành vi hành chính trái pháp luật của cán bộ, công
chức là những căn cứ trực tiếp và gắn liền với những quy phạm cụ thể đã
được hướng dẫn thi hành nhưng họ không thực hiện hoặc thực hiện không
đúng. Vì vậy, người khiếu nại có quyền trực tiếp bày tỏ ý kiến và nguyện
vọng của mình trước cơ quan, tổ chức Nhà nước và cá nhân có thẩm quyền
nhằm buộc họ có thái độ đúng đắn, khách quan khi có hành vi không đúng đối
với người chịu sự tác động của quan hệ quản lý Nhà nước trong lĩnh vực đất
đai.
Với những đặc điểm đó, bảo vệ quyền, lợi ích bằng quyền khiếu nại trở
thành phương thức cơ bản để nhân dân có thể tự mình bảo vệ quyền của mình
trước những hành vi xâm hại của Nhà nước. Đồng thời với mong muốn đề
nghị cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại
tính pháp lý của quyết định, hành vi của họ và đề nghị họ giải quyết những
thiệt hại do quyết định, hành vi đó gây ra, hành vi khiếu nại của người dân đã
được sử dụng như một công cụ giám sát hoạt động thực hiện quyền lực Nhà
nước (mà trực tiếp là hoạt động thực hiện quyền lực Nhà nước của cơ quan
hành chính Nhà nước, tổ chức xã hội). Cùng với mục đích thể hiện thái độ của
mình đến cơ quan Nhà nước, thông qua hành vi khiếu nại (mà trực tiếp khiếu
nại đến cơ quan Nhà nước cấp trên) nhân dân đã buộc các chủ thể trực tiếp
ban hành quyết định, thực hiện hành vi công vụ phải tự hạn chế sự tùy tiện
của mình, phải tự ràng buộc những hành vi của mình trong những giới hạn mà
pháp luật quy định cũng như những lợi ích hợp pháp của người dân. Chính cơ
chế bảo đảm người trực tiếp chịu sự tác động của quyết định, hành vi của cơ
quan Nhà nước, cán bộ, công chức Nhà nước đã khiến cho hoạt động khiếu
nại trở thành một trong những cơ chế giám sát quá trình thực hiện quyền lực
Nhà nước hữu hiệu bảo đảm cơ quan Nhà nước, cán bộ, công chức Nhà nước

21. 13
thực hiện quyền lực Nhà nước phù hợp với pháp luật và bảo đảm lợi ích của
người dân.
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai
Trong hoạt động của bộ máy Nhà nước thì hoạt động của cơ quan hành
chính Nhà nước có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vì nó trực tiếp liên quan đến
mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và các quyền tự
do, dân chủ của công dân. Quản lý hành chính Nhà nước là hoạt động chấp
hành và điều hành được thực hiện bởi cơ quan hành chính Nhà nước nhằm thi
hành pháp luật và tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh
tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của Nhà nước thông qua các
quyết định hành chính, hành vi hành chính. Tuy nhiên, trong quá trình quản
lý, do buông lỏng quản lý hoặc do chủ quan, duy ý chí có những quyết định
hành chính ban hành đã vô tình hay hữu ý xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp
của công dân và của Nhà nước. Để bảo vệ quyền lợi của người bị tác động bởi
các quyết định trái pháp luật này, Hiến pháp và Luật khiếu nại đã quy định cụ
thể về việc giải quyết khiếu nại nhằm khôi phục lại các quyền và nghĩa vụ cụ
thể cho đối tượng chịu tác động của quyết định trái pháp luật đó.
Khoản 11, Điều 2, Luật khiếu nại 2011 quy định: Giải quyết khiếu
nại là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại [22,
tr.9].
Như vậy, giải quyết khiếu nại được hiểu là một quá trình từ việc tiếp
nhận, thụ lý đơn thư khiếu nại, đến việc tổ chức thu thập thông tin, xác minh
tính chính xác của các số liệu, tài liệu, chứng cứ, tính hợp pháp của quá trình
ban hành các quyết định hành chính, việc thực hiện các hành vi hành chính bị
khiếu nại, thông qua các hoạt động trên, đánh giá, đưa ra kết luận khẳng định
tính đúng sai của nội dung khiếu nại và ra quyết định giải quyết khiếu nại.

22. 14
Cơ sở pháp lý của việc giải quyết khiếu nại còn được khẳng định và bổ
sung trong Luật khiếu nại năm 2011 từ trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại
cho tới hoạt động tiếp công dân và đối thoại với người khiếu nại nhằm phù
hợp với thực tiễn theo hướng đơn giản, công khai, dân chủ, nhanh chóng, kịp
thời, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc giải quyết khiếu nại.
Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai là một vấn đề rất phức tạp,
liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều đối tượng, hoạt động này xuất
phát từ việc quản lý đất đai lõng lẽo, do quản lý đất đai mang tính phức tạp,
đa dạng, trong đó nhiều vấn đề về đất đai liên quan tới yếu tố chính trị,
thường xuyên bị các đối tượng quản lý lợi dụng nhằm trục lợi, nhất là trong
quá trình thu hồi, bồi thường và tái định cư.
Trên cơ sở nghiên cứu những quy định chung về giải quyết khiếu nại và
nghiên cứu các quy định liên quan đến quản lý đất đai tại luận văn, thuật ngữ
giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai được hiểu là việc thụ lý, xác minh,
kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại đối với các quyết định hành
chính, hành vi hành chính trái pháp luật trong quản lý đất đai của cá nhân và
cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
Từ những lý giải trên, giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai có
những đặc điểm sau:
Thứ nhất, không phải tất cả các quyết định hành chính, hành vi hành
chính trong quản lý và sử dụng đất đai đều là đối tượng của giải quyết khiếu
nại đất đai. Chỉ các quyết định hành chính, hành vi hành chính khi có căn cứ
cho rằng các quyết định này trái pháp luật liên quan tới hoạt động giao đất,
cho thuê đất, thu hồi đất, trưng dụng đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng
đất; bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, tái định cư; cấp hoặc thu hồi
giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; quyết định gia hạn thời hạn sử dụng đất

23. 15
cho cá nhân, tổ chức, cộng đồng dân cư, cơ sở tôn giáo mới là đối tượng của
giải quyết khiếu nại đất đai.
Thứ hai, theo quy định của pháp luật đất đai, giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai liên quan đến thẩm quyền của nhiều cấp khác nhau, nhiều cơ
quan và nhiều cán bộ, công chức được trao quyền. Theo đó thẩm quyền giải
quyết khiếu nại hành chính về đất đai bao gồm: Chính phủ, bộ ngành liên
quan (Bộ Tài nguyên và Môi trường); UBND cấp tỉnh, cấp huyện và cơ quan
chuyên môn thuộc UBND các cấp (Sở và Phòng Tài nguyên và Môi trường;
cán bộ địa chính và chính quyền xã có chức năng hòa giải các tranh chấp đất
đai.
Các cá nhân liên quan tới khiếu nại hành chính về đất đai là những
người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính Nhà nước có quyết định hành
chính, hành vi hành chính bị khiếu nại; cá nhân có thẩm quyền giải quyết
khiếu nại; cá nhân, cơ quan, tổ chức không phải là người khiếu nại, người bị
khiếu nại nhưng việc giải quyết khiếu nại có liên quan đến quyền, nghĩa vụ
của họ; người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính Nhà nước thực hiện
hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật.
Thứ ba, việc giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai có tính chất
phức tạp, phương thức giải quyết được thực hiện dưới nhiều phương diện
khác nhau, thông qua mối quan hệ giữa các cơ quan có thẩm quyền được quy
định tại Điều 202, 203 Luật đất đai 2013 [17, tr. 220, 221].
1.2. Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai - một trong những
nội dung quan trọng của quản lý nhà nước về đất đai
1.2.1. Yêu cầu khách quan của việc giải quyết khiếu nại hành chính
về đất đai
Cùng với quá trình phát triển kinh tế xã hội của quốc gia, sự phát triển
kinh tế của tỉnh ảnh hưởng và tác động rất lớn tới hoạt động quản lý đất đai

24. 16
tại địa phương. Song song với quá trình đô thị hóa, hội nhập kinh tế, hoạt
động quản lý và sử dụng đất nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp, trong đó khiếu
nại hành chính về đất đai là một vấn đề rất nhạy cảm.
Việc không giải quyết dứt điểm đơn thư khiếu nại dẫn tới khiếu nại
vượt cấp, tập trung đông người tại địa bàn, một số phần tử xấu lợi dụng xúi
dục người khác khiếu kiện, tập trung đông người gây mất ổn định an ninh
chính trị trên địa bàn, lợi dụng bản thân công dân mất niềm tin vào chế độ
chính trị. Một số người dân thực hiện khiếu nại có thái độ lăng mạ cán bộ tiếp
dân. Việc giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai đúng thẩm quyền, pháp
luật sẽ đảm bảo an ninh trật tự an toàn xã hội, tạo dựng lòng tin trong nhân
dân.
Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai góp phần bảo vệ quyền và
lợi ích chính đáng của công dân, kịp thời phát hiện và xử lý những hành vi vi
phạm pháp luật, giữ gìn kỷ cương trật tự xã hội, tạo lòng tin của người dân
vào chính quyền và cơ quan quản lý Nhà nước nơi sở tại, động viên nhân dân
tham gia vào hoạt động quản lý Nhà nước.
Thông qua quá trình giải quyết khiếu nại cũng là cơ hội để cơ quan Nhà
nước nhìn nhận những lỗ hổng pháp luật, từ đó đề ra các biện pháp khắc phục,
tạo cơ sở vững chắc, thuận lợi cho công dân thực hiện quyền khiếu nại, cá
nhân được trao quyền, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại
hành chính về đất đai, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước.
Từ thực tiễn công tác tổng kết, đánh giá hoạt động giải quyết khiếu nại
tập trung đông người nổi cộm tại địa phương, cơ quan có thẩm quyền rút ra
những bài học kinh nghiệm, nhân rộng các mô hình làm tốt, có các biện pháp
hạn chế những tác động xấu có phạm vi ảnh hưởng lớn góp phần nâng cao
hiệu lực, hiệu quả quản lý trong công tác giải quyết khiếu nại.

25. 17
Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai có hiệu quả sẽ góp phần ổn
định tình hình kinh tế, chính trì, xã hội, thúc đấy phát triển kinh tế đất nước
nói chung và địa phương nói riêng.
1.2.2. Nguyên tắc cơ bản trong việc giải quyết khiếu nại hành chính
về đất đai
Nguyên tắc là những tư tưởng chủ đạo có tính chất bắt buộc mà các cơ
quan quản lý Nhà nước và các chủ thể sử dụng đất trong quan hệ giải quyết
tranh chấp đất đai phải tuân thủ.
Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai có năm nguyên tắc cơ bản
đó là: Nguyên tắc giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai đúng quy định
của pháp luật; Nguyên tắc dân chủ và công khai; tôn trọng sự thật khách quan
thận trọng và vô tư; nguyên tắc phối hợp giải quyết khiếu nại hành chính về
đất đai với việc giáo dục, thuyết phục, tuyên truyền phổ biến kiến thức pháp
luật về đất đai; giải quyết kịp thời, nhanh chóng, ngăn chặn và loại trừ các
hành vi vi phạm pháp luật đất đai [1, tr. 21].
1.2.2.1. Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai đúng quy định của
pháp luật
Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật là nguyên tắc xuyên suốt trong tất cả
các hoạt động của cơ quan Nhà nước cũng như trong hoạt động của bất kỳ cơ
quan, tổ chức, cá nhân nào. Đối với hoạt động giải quyết khiếu nại, việc tuân
theo các quy định của pháp luật là nguyên tắc mang tính chất cơ bản nhất.
Trong hoạt động giải quyết khiếu nại nói chung cũng như giải quyết khiếu nại
hành chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng có nghĩa là phải tuân theo pháp
luật cả trong xác định thẩm quyền; tiếp nhận đơn thư; ra quyết định giải quyết
khiếu nại và trong việc tổ chức thực hiện các quyết định giải quyết khiếu nại
đã có hiệu lực pháp luật. Có như vậy việc giải quyết khiếu nại mới bảo đảm
đạt hiệu quả.

26. 18
1.2.2.2. Nguyên tắc dân chủ và công khai
Đảng và Nhà nước ta đang không ngừng phấn đấu để xây dựng một
nhà nước dân chủ, thực sự của dân, do dân, vì dân. Để thực hiện tốt điều đó
nguyên tắc dân chủ công khai đang được đặt ra đối với mọi hoạt động quản lý
Nhà nước. Khiếu nại được coi là phương thức trực tiếp để thực hiện quyền
dân chủ của công dân.Vì vậy, dân chủ công khai trong giải quyết khiếu nại là
một đòi hỏi quan trọng; nguyên tắc này đòi hỏi người giải quyết khiếu nại
phải lắng nghe ý kiến của các bên, đảm bảo tự do dân chủ, bình đẳng trước
pháp luật. Đối với giải quyết khiếu nại lần đầu người giải quyết phải có trách
nhiệm đối thoại trực tiếp với người khiếu nại và người bị khiếu nại để làm rõ
nguyên nhân khiếu nại, yêu cầu của người khiếu nại và hướng giải quyết
khiếu nại. Phải tạo điều kiện cho các bên trình bày quan điểm của mình về nội
dung vụ việc cũng như dự kiến cách thức giải quyết. Đối với quá trình giải
quyết lần hai, người giải quyết phải triệu tập người khiếu nại, người bị khiếu
nại để đối thoại khi cần thiết. Có thể nói đây là hình thức “tranh tụng” theo
thể thức hành chính và nếu làm tốt sẽ khắc phục được tệ quan liêu, một chiều
khi giải quyết khiếu nại.
Hoạt động giải quyết khiếu nại từ lúc tiếp nhận đơn cho tới khi ra quyết
định giải quyết khiếu nại cuối cùng đều phải công khai minh bạch, mọi trình
tự thủ tục, mọi quyết định liên quan tới vụ việc mà người giải quyết đưa ra
phải được công bố công khai cho người khiếu nại, người bị khiếu nại và
người có quyền và lợi ích liên quan được biết.
1.2.2.3. Tôn trọng sự thật khách quan, thận trọng và vô tư
Nguyên tắc này không chỉ là yêu cầu riêng đối với hoạt động giải quyết
khiếu nại hành chính về đất đai, mà nó còn là yêu cầu chung đối với tất cả các
hoạt động khác trong quản lý đất đai.

27. 19
Đối với công dân, cơ quan, tổ chức khi thực hiện việc khiếu nại phải
phản ánh trung thực, đúng sự thật mọi tình tiết, diễn biến của sự việc. Nếu
cung cấp thông tin không chính xác sẽ dẫn đến việc giải quyết khiếu nại
không chính xác của cơ quan có thẩm quyền.
Đối với người giải quyết khiếu nại phải nhìn nhận sự việc một cách
trung thực, không phụ thuộc vào ý muốn của các bên đương sự, cũng như ý
nghĩ chủ quan của bản thân. Để làm được điều này đòi hỏi người giải quyết
khiếu nại phải nắm vững các quy định của pháp luật và tuân theo các quy
định đó trong quá trình giải quyết. Vì chỉ có tuân theo pháp luật thì mới có thể
vô tư, khách quan, thận trọng. Đồng thời, người giải quyết khiếu nại có trách
nhiệm tạo mọi điều kiện thuận lợi để công dân thực hiện quyền khiếu nại của
mình.
1.2.2.4. Kết hợp giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai với việc
giáo dục, thuyết phục, tuyên truyền phổ biến kiến thức pháp luật về đất đai
Nâng cao kiến thức của người dân không chỉ có ý nghĩa trong hoạt
động giải quyết khiếu nại, đồng thời là đòi hỏi chung trong công cuộc xây
dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Khi kiến thức pháp luật được
nâng cao người dân sẽ dễ dàng hiểu và chấp hành các quy định của pháp luật
một cách nghiêm chỉnh. Đối với công tác giải quyết khiếu nại sẽ tránh được
tình trạng khiếu nại tràn lan, không nghiêm chỉnh chấp hành các quyết định
giải quyết khiếu nại góp phần nâng cao hiệu quả của công tác giải quyết khiếu
nại.
1.2.2.5. Giải quyết kịp thời, nhanh chóng, ngăn chặn và loại trừ các
hành vi vi phạm pháp luật đất đai
Việc giải quyết nhanh chóng, kịp thời sẽ tránh được những bức xúc,
thiếu tin tưởng trong nhân dân, đồng thời tiết kiệm được nhiều chi phí tốn
kém kể cả về tài chính cũng như thời gian của người dân và của Nhà nước do

28. 20
khiếu nại dây dưa, kéo dài. Đây là một trong những nguyên tắc cần được đề
cao.
1.2.3. Thẩm quyền và quy trình giải quyết khiếu nại hành chính về
đất đai
1.2.3.1. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai
Để bảo vệ quyền lợi của người sử dụng đất và giải quyết các khiếu nại
về đất đai, Luật đất đai, Luật khiếu nại, Luật tố tụng hành chính đã quy định
cụ thể về thẩm quyền của các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc giải quyết
khiếu nại hành chính về đất đai.
Căn cứ Luật khiếu nại năm 2011 (có hiệu lực thi hành từ ngày
01/7/2012) [22], và khoản 1 Điều 204 Luật đất đai 2013 [17], thẩm quyền giải
quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai là việc giải quyết các khiếu
nại của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đối với các quyết định hành chính
hành vi hành chính khi có căn cứ cho rằng các quyết định hành chính hành vi
hành chính đó trái pháp luật gây ảnh hưởng tới quyền và lợi ích của người
chịu tác dộng bởi quyết định hành chính hành vi hành chính đó.
Về nguyên tắc, các quyết định hành chính hành vi hành chính trái pháp
luật của cán bộ, công chức thuộc cơ quan hành chính Nhà nước hay thuộc
thẩm quyền quản lý của cơ quan nào thì thủ trưởng cơ quan đó phải có trách
nhiệm giải quyết; khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính
của thủ trưởng cơ quan nào thì cơ quan đó có trách nhiệm giải quyết. Những
khiếu nại quá thời hạn mà không được giải quyết hoặc người khiếu nại không
đồng ý với kết quả giải quyết thì khiếu nại lên cấp trên trực tiếp của người ra
quyết định giải quyết khiếu nại, trừ trường hợp, quyết định giải quyết khiếu
nại đó là quyết định giải quyết khiếu nại cuối cùng hoặc khởi kiện ra tòa án
theo quy định của Luật tố tụng hành chính năm 2012.

29. 21
Theo đó, thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai được
quy định tại Điều 51 Luật khiếu nại năm 2011 như sau:
- Người đứng đầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quản lý cán bộ, công
chức theo phân cấp có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết
định kỷ luật do mình ban hành.
- Người đứng đầu cơ quan, tổ chức cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ
chức quản lý cán bộ, công chức có thẩm quyền giải quyết trong trường hợp
còn khiếu nại tiếp.
- Bộ trưởng Bộ Nội vụ có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với
quyết định kỷ luật mà Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng
cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đã giải quyết
lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng
chưa được giải quyết[22, tr. 48].
Như vậy, về nguyên tắc thẩm quyền của các cơ quan quản lý Nhà nước
về đất đai cũng sẽ phải giải quyết theo các quy định của Luật khiếu nại. Cụ
thể:
- Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là
cấp xã); Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã,
thành phố trực thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện) có thẩm quyền
giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành
chính trái pháp luật trong quản lý Nhà nước về đất đai do mình quản lý và của
người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp.
- Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện: Giải quyết khiếu nại lần đầu
đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình; giải quyết khiếu
nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy
ban nhân dân cấp xã, Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện

30. 22
đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời
hạn nhưng chưa được giải quyết.
- Thẩm quyền của Thủ trưởng cơ quan thuộc sở và cấp tương đương:
Giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành
chính của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp.
- Thẩm quyền của Giám đốc sở và cấp tương đương: Giải quyết khiếu
nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của
cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp; Giải quyết khiếu nại lần hai đối
với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Thủ trưởng cơ quan thuộc
sở và cấp tương đương đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu
nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết.
-Thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh: Giải quyết khiếu
nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình; giải
quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Giám đốc sở và cấp tương đương đã
giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn
nhưng chưa được giải quyết; giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết
khiếu nại giữa các cơ quan, đơn vị thuộc phạm vi quản lý của mình.
-Thẩm quyền của Thủ trưởng cơ quan thuộc bộ, thuộc cơ quan ngang
bộ, thuộc cơ quan thuộc Chính phủ: Giải quyết khiếu nại đối với quyết định
hành chính, hành vi hành chính của mình, của cán bộ, công chức do mình
quản lý trực tiếp.
- Thẩm quyền của Bộ trưởng: Giải quyết khiếu nại lần đầu đối với
quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai của mình, của cán bộ,
công chức do mình quản lý trực tiếp; Giải quyết khiếu nại lần hai đối với
quyết định hành chính, hành vi hành chính của Thủ trưởng cơ quan thuộc bộ
đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời

31. 23
hạn nhưng chưa được giải quyết; Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết
định hành chính, hành vi hành chính về đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân
cấp tỉnh có nội dung thuộc thẩm quyền quản lý Nhà nước của bộ, ngành đã
giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn
nhưng chưa được giải quyết; Giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết
khiếu nại giữa các cơ quan, đơn vị thuộc phạm vi quản lý của mình.
- Thẩm quyền của Tổng thanh tra Chính phủ: Giúp Thủ tướng Chính
phủ theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc
Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp trong việc tiếp công dân, giải quyết
khiếu nại, thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật.
Trường hợp phát hiện có hành vi vi phạm pháp luật về khiếu nại gây
thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ
quan, tổ chức thì kiến nghị Thủ tướng Chính phủ hoặc kiến nghị người có
thẩm quyền áp dụng biện pháp cần thiết để chấm dứt vi phạm, xem xét trách
nhiệm, xử lý đối với người vi phạm.
- Thẩm quyền của Chánh thanh tra các cấp: Giúp thủ trưởng cơ quan
quản lý Nhà nước cùng cấp tiến hành kiểm tra, xác minh, kết luận, kiến nghị
việc giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Thủ trưởng cơ quan quản lý
Nhà nước cùng cấp khi được giao. Giúp thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước
cùng cấp theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các cơ quan thuộc quyền quản lý trực
tiếp của thủ trưởng trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, thi hành
quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật.
Trường hợp phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về khiếu nại gây thiệt
hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan,
tổ chức thì kiến nghị thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước cùng cấp hoặc
kiến nghị người có thẩm quyền áp dụng biện pháp cần thiết để chấm dứt vi
phạm, xem xét trách nhiệm, xử lý đối với người vi phạm.

32. 24
- Thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ:
- Lãnh đạo công tác giải quyết khiếu nại của các bộ, cơ quan ngang bộ,
cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp.
- Xử lý các kiến nghị của Tổng thanh tra Chính phủ quy định tại khoản
2 Điều 24 của Luật khiếu nại.
- Chỉ đạo, xử lý tranh chấp về thẩm quyền giải quyết khiếu nại giữa các
bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Như vậy Luật khiếu nại đã xác định rõ trách nhiệm giải quyết khiếu nại
nói chung, giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai nói riêng của Chủ tịch
UBND các cấp, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ và Thủ tướng
Chính phủ, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại
hành chính.
1.2.3.2. Quy trình giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai
Quy trình giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai thông qua 2 giai
đoạn sau:
Giai đoạn 1:
- Tiếp nhận và thụ lý đơn khiếu nại
Người khiếu nại phải gửi đơn và các tài liệu liên quan (nếu có) đến cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Trong trường hợp người
khiếu nại đến khiếu nại trực tiếp thì cán bộ tiếp công dân có trách nhiệm
hướng dẫn người khiếu nại viết thành đơn hoặc ghi lại nội dung khiếu nại, có
chữ ký của người khiếu nại. Trong trường hợp việc khiếu nại được thực hiện
thông qua người đại diện thì người đại diện phải có giấy tờ chứng minh tính
hợp pháp của việc đại diện (giấy ủy quyền theo quy định của pháp luật).
Thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành
chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính. Trường hợp
người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu vì

33. 25
ốm đau, thiên tai, địch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở
ngại khách quan khác thì thời gian có trở ngại đó không tính vào thời hiệu
khiếu nại.
Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được đơn thư khiếu nại thuộc
thẩm quyền giải quyết, cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tham mưu ra quyết định
thụ lý để giải quyết; trường hợp không thụ lý để giải quyết thì có văn bản trả
lời nêu rõ lý do.
- Xác minh, kết luận nội dung khiếu nại hành chính về đất đai
Đại diện cơ quan giải quyết khiếu nại trực tiếp gặp gỡ, đối thoại với
người khiếu nại, người bị khiếu nại, người có quyền, lợi ích liên quan để làm
rõ nội dung khiếu nại, yêu cầu của người khiếu nại và đưa ra hướng giải quyết
khiếu nại.
Cơ quan giải quyết khiếu nại thông báo bằng văn bản với người khiếu
nại, người bị khiếu nại, người có quyền lợi ích liên quan biết thời gian, địa
điểm, nội dung việc gặp gỡ, đối thoại (nếu yêu cầu của người khiếu nại, kết
quả xác định nội dung khiếu nại còn khác nhau thì tổ chức đối thoại).
Khi gặp gỡ, đối thoại, đại diện cơ quan giải quyết nêu rõ nội dung cần
đối thoại; người tham gia đối thoại có quyền phát biểu ý kiến, đưa ra những
bằng chứng liên quan đến vụ việc khiếu nại và yêu cầu của mình.
Việc gặp gỡ, đối thoại được lập thành biên bản; biên bản ghi rõ ý kiến
của những người tham gia; tóm tắt kết quả về những nội dung đã đối thoại, có
chữ ký của người tham gia; trường hợp người tham gia đối thoại không ký
xác nhận thì phải ghi rõ lý do.
Trong quá trình xem xét giải quyết khiếu nại, cơ quan giải quyết tiến
hành thẩm tra, xác minh nội dung khiếu nại.
- Ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại

34. 26
Người giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai ra quyết định giải
quyết khiếu nại bằng văn bản và gửi quyết định cho người khiếu nại, người bị
khiếu nại, người có quyền, lợi ích liên quan, cơ quan quản lý cấp trên, công
khai quyết định giải quyết khiếu nại theo quy định.
Trong quá trình giải quyết khiếu nại, nếu xét thấy việc thi hành quyết
định hành chính bị khiếu nại sẽ gây hậu quả khó khắc phục, thì người giải
quyết khiếu nại phải ra quyết định tạm đình chỉ việc thi hành quyết định đó.
Thời hạn tạm đình chỉ không vượt quá thời gian còn lại của thời hạn giải
quyết. Quyết định tạm đình chỉ phải được gửi cho người khiếu nại, người bị
khiếu nại, người có quyền, nghĩa vụ liên quan và những người có trách nhiệm
thi hành khác. Khi xét thấy lý do của việc tạm đình chỉ không còn thì phải hủy
bỏ ngay quyết định tạm đình chỉ đó.
Giai đoạn 2: Quy trình giải quyết khiếu nại lần 2
Theo quy định của Luật khiếu nại, Luật đất đai và một số văn bản
hướng dẫn thi hành, trình tự giải quyết khiếu nại lần 2 đối với các quyết định
hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực đất đai, được thực hiện thông
qua các bước sau:
Bước 1: Tiếp nhận và thụ lý đơn khiếu nại
Cơ quan có thẩm quyền giải quyết đơn khiếu nại lần hai là cấp trên trực
tiếp của cơ quan ban hành quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu; là Ủy ban
nhân dân cấp tỉnh đối với các khiếu nại mà Ủy ban nhân dân cấp huyện đã
giải quyết xong trong thời hiệu khiếu nại lần hai.
Đối với vụ việc khiếu nại phức tạp, nếu thấy cần thiết, người giải quyết
khiếu nại thành lập Hội đồngtư vấn để tham khảo ý kiến giải quyết khiếu nại.
Hồ sơ khiếu nại bao gồm hồ sơ giống như khiếu nại lần đầu và bao
gồm quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc văn bản thụ lý của Ủy ban

35. 27
nhân dân cấp huyện trong trường hợp quá thời hạn thụ lý mà không thực hiện
giải quyết khiếu nại.
Nội dung đơn khiếu nại tương tự như đơn khiếu nại lần đầu và có phần
trình bày quá trình khiếu nại.
Bước 2: Xác minh, kết luận nội dung khiếu nại
Việc xác minh, làm rõ các nội dung khiếu nại giống như giải quyết
khiếu nại lần đầu. Tuy nhiên, việc đối thoại giữa các bên liên quan là việc bắt
buộc trong quy trình giải quyết khiếu nại lần 2, để làm rõ các vấn đề trong
đơn khiếu nại.
Trong quá trình giải quyết khiếu nại lần hai, người giải quyết khiếu nại
tiến hành đốithoại với người khiếu nại, người bị khiếu nại, người có quyền và
nghĩa vụ liên quan, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để làm rõ nội dung
khiếu nại, yêu cầu của người khiếu nại, hướng giải quyết khiếu nại. Việc tổ
chức đốithoại lần hai thực hiện theo quy định tại Điều 30 của Luật Khiếu nại.
Cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần 2, có quyền yêu cầu
người bị khiếu nại giải trình bằng văn bản các nội dung khiếu nại, yêu cầu cá
nhân, cơ quan, tổ chức hữu quan cung cấp thông tin, tài liệu và bằng chứng
liên quan đến nội dung khiếu nại.
Trong quá trình giải quyết khiếu nại lần hai nếu xét thấy việc tiếp tục
thực hiện quyết định hành chính bị khiếu nại có thể gây hậu quả nghiêm
trọng, việc thi hành quyết định giải quyết khiếu nại lần 1 có thể gây hậu quả
nghiêm trọng, khó khắc phục thì người giải quyết khiếu nại lần hai phải ra
quyết định hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền đình chỉ việc thi hành quyết
định đó.
Các nội dung khác thực hiện như quy trình giải quyết khiếu nại lần đầu
Bước 3: Ban hành quyết định giải quyết khiếu nại

36. 28
Kết quả của quá trình xác minh, làm rõ nội dung khiếu nại, trong thời
hạn không quá 45 ngày (trừ trường hợp đặc biệt), người có thẩm quyền giải
quyết khiếu nại lần hai phải ra quyết định giải quyết khiếu nại lần hai.
Quyết định giải quyết khiếu nại lần hai phải bao gồn các nội dung sau:
Ngày, tháng, năm ra quyết định; Tên, địa chỉ của người khiếu nại, người bị
khiếu nại; Nội dung khiếu nại; Kết quả giải quyết khiếu nại của người giải
quyết khiếu nại lần đầu; Kết quả xác minh nội dung khiếu nại; Kết quả đối
thoại; Căn cứ pháp luật để giải quyết khiếu nại; Kết luận nội dung khiếu nại là
đúng, đúng một phần hoặc sai toàn bộ. Trường hợp khiếu nại là đúng hoặc
đúng một phần thì yêu cầu người có quyết định hành chính, hành vi hành
chính bị khiếu nại sửa đổi, hủy bỏ một phần hay toàn bộ quyết định hành
chính, chấm dứt hành vi hành chính bị khiếu nại. Trường hợp kết luận nội
dung khiếu nại là sai toàn bộ thì yêu cầu người khiếu nại, người có quyền,
nghĩa vụ liên quan thực hiện nghiêm chỉnh quyết định hành chính, hành vi
hành chính; Việc bồi thường cho người bị thiệt hại (nếu có); Quyền khởi kiện
vụ án hành chính tại Toà án..
Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày có quyết định giải quyết khiếu nại,
người giải quyết khiếu nại lần hai phải gửi quyết định giải quyết khiếu nại cho
người khiếu nại, người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần đầu, người
có quyền, nghĩa vụ liên quan, cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền
chuyển khiếu nại đến.
* Các trường hợp sau đây không thụ lý giải quyết:
Quyết định hành chính, hành vi hành chính trong nội bộ cơ quan Nhà
nước để chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ, công vụ; quyết định hành chính,
hành vi hành chính trong chỉ đạo điều hành của cơ quan hành chính cấp trên
với cơ quan hành chính cấp dưới; quyết định hành chính có chứa đựng các
quy phạm pháp luật do cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ban hành

37. 29
theo trình tự, thủ tục của pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật;
quyết định hành chính, hành vi hành chính thuộc phạm vi bí mật Nhà nước
trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo danh mục do Chính
phủ quy định; Quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại không
liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khiếu nại; Người
khiếu nại không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ mà không có người đại
diện hợp pháp; Người đại diện không hợp pháp thực hiện khiếu nại; Đơn
khiếu nại không có chữ ký hoặc điểm chỉ của người khiếu nại; Thời hiệu, thời
hạn khiếu nại đã hết mà không có lý do chính đáng; Khiếu nại đã có quyết
định giải quyết khiếu nại lần hai; Có văn bản thông báo đình chỉ việc giải
quyết khiếu nại mà sau 30 ngày người khiếu nại không tiếp tục khiếu nại;
Việc khiếu nại đã được Tòa án thụ lý hoặc đã được giải quyết bằng bản án,
quyết định của Toà án, trừ quyết định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính
của Tòa án.
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai
Nền hành chính nhà nước nói chung luôn được cấu thành bởi 04 yếu tố:
thể chế hành chính Nhà nước, hệ thống tổ chức hành chính Nhà nước, nhân sự
trong bộ máy hành chính Nhà nước và các nguồn lực vật chất cần thiết cho
hoạt động quản lý hành chính Nhà nước.
Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai là 01 trong 15 nhiệm vụ của
quản lý Nhà nước về đất đai và là một nội dung trong quản lý hành chính Nhà
nước cho nên hoạt động quản lý tất yếu chịu sự chi phối và tác động của
nhiều yếu tố chủ quan, khách quan. Theo đặc điểm, tính chất của công việc,
giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai sẽ chịu sự tác động của các yếu tố
sau:

38. 30
1.3.1. Yếu tố pháp luật trong quản lý Nhà nước
Việc giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai được pháp luật quy
định do các cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền tiến hành, có tính bắt
buộc thi hành đối với các bên tranh chấp theo những nguyên tắc nhất định
nhằm đảm bảo kết quả giải quyết là đúng về mặt nội dung, đảm bảo tính khả
thi trên thực tế.
Trong yêu cầu xây dựng một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa,
đòi hỏi hệ thống các quy định pháp luật phải đầy đủ, đồng bộ và rõ ràng, tạo
điều kiện cho các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cũng như người dân dễ
hiểu, dễ áp dụng và áp dụng đúng pháp luật. Ngược lại, nếu hệ thống pháp
luật chưa đồng bộ, hoàn thiện, nếu các quy định của pháp luật còn chưa đơn
giản, dễ hiểu sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng hiểu sai, áp dụng sai, thậm chí là áp
dụng tùy tiện pháp luật sẽ ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả giải quyết
khiếu nại hành chính về đất đai của cơ quan hành chính Nhà nước, giảm sút
lòng tin của một bộ phận người dân vào chính sách của Đảng, Nhà nước.
Chẳng hạn, việc lập, xét duyệt và công bố quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất không rõ ràng, không phù hợp với vị trí địa lý thổ nhưỡng từng vùng, việc
quản lý mục đíchsử dụng đất của tổ chức, cá nhân chưa chặt chẽ, đây cũng là
nguyên nhân dẫn tới việc khiếu nại khi Nhà nước thu hồi đất để giao cho các
tổ chức thực hiện dự án kinh tế. Bên cạnh đó, việc bồi thường, hỗ trợ, tái định
cư khi Nhà nước thu hồi đất cũng là nguyên nhân dẫn tới khiếu nại, khiếu
kiện kéo dài do thủ tục và chính sách bồi thường chưa đáp ứng kịp yêu cầu
thực tiễn như giá bồi thường còn rẻ so với thị trường bất động sản trong giao
dịch; tiến độ để tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; việc xác định giá khởi
điểm để đấu giá quyền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất, cho thuê đất còn
phức tạp. Việc điều tra, khảo sát giá đất phổ biến trên thị trường để phục vụ
cho công tác xác định giá đất cụ thể còn gặp khó khăn do người cung cấp

39. 31
thông tin về giá đất (người chuyển nhượng hoặc người nhận chuyển nhượng
quyền sử dụng đất) không ký vào phiếu điều tra để xác nhận thông tin về giá
đất đã cung cấp. Ngoài ra, việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để
được bồi thường đầy đủ về đất đai còn chậm cũng đã tác động tới người khiếu
nại và giải quyết khiếu nại…
Như vậy, chính sách và pháp luật về đất đai liên quan đến việc áp dụng
các phương pháp định giá để xác định giá đất cụ thể trong một số trường hợp
còn chưa rõ ràng và chưa đáp ứng yêu cầu về giá thực tế của người dân, chưa
phù hợp với điều kiện thực tiễn của các địa phương trong khi đội ngũ tư vấn
định giá đất chưa đáp ứng về trình độ, năng lực và yêu cầu của công việc. Đây
là những yếu tố cơ bản tác động tới cả tâm lý và hành vi của người giải quyết
khiếu nại và người khiếu nại. Vì vậy, việc chỉ đạo thực hiện giải quyết khiếu
nại chưa thực sự sát sao, quyết liệt.
Hiện nay, hệ thống pháp luật đất đai vẫn đang trong quá trình hoàn thiện,
chính sách, pháp luật về đất đai vẫn có sự khác biệt qua các thời kỳ dẫn đến có
những sự việc tương tự nhau nhưng mỗi giai đoạn lại được giải quyết, xử lý một
cáchkhác nhau. Điều này không những gây khó khăn cho chính các cơ quan giải
quyết, mà còn gây tâm lý so bì, thiếu tin tưởng trong một bộ phận ngườidân.
Mặt khác, tuy pháp luật đất đai hiện hành đã quan tâm, điều chỉnh vấn
đề giải quyết tranh chấp đất đai nhưng vẫn chưa quy định cụ thể trình tự, thủ
tục giải quyết khiếu nại về đất đai; thủ tục và hình thức giải quyết tiếp khi một
bên hoặc các bên trong tranh chấp đất đai không nhất trí với cách giải quyết
lần đầu, khiếu nại và đề nghị cơ quan hành chính Nhà nước cấp trên tiếp tục
giải quyết. Chính điều này đã dẫn đến những khác nhau trong cách thức, trình
tự giải quyết tranh chấp đất đai của các cơ quan hành chính Nhà nước, thậm
chí là sự tùy tiện trong giải quyết giữa các lần khác nhau của cơ quan hành
chính Nhà nước.

40. 32
Việc giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai chỉ có thể đạt hiệu quả
khi kết quả giải quyết đúng pháp luật và được đảm bảo thực thi hành trên thực
tế. Muốn vậy, bên cạnh việc giải quyết đúng người, đúng bản chất sự việc,
đúng quy định của pháp luật còn đòi hỏi phải được các cơ quan hành chính
Nhà nước có thẩm quyền chỉ đạo và đảm bảo quyết định giải quyết được thi
hành. Tuy nhiên, hiện nay chưa có bất kỳ quy định nào của pháp luật đất đai
về vấn đề này.
1.3.2. Yếu tố tổ chức của các cơ quan giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai
Hệ thống các cơ quan hành chính là một bộ phận không thể tách rời của
nền hành chính Nhà nước, giữ vai trò quan trọng, là điều kiện thiết yếu để tiến
hành các hoạt động hành chính Nhà nước. Để các hoạt động hành chính Nhà
nước diễn ra một cách linh hoạt và hiệu quả, đòi hỏi các cơ quan hành chính
Nhà nước phải được tổ chức một cách gọn nhẹ, ít tầng nấc, đòi hỏi các chức
năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của các cơ quan hành chính Nhà nước phải được
quy định rõ ràng, cụ thể và công khai, minh bạch. Ngược lại, sẽ dẫn đến tình
trạng chồng chéo hoặc bỏ sót nhiệm vụ của các cơ quan, dẫn đến giảm sút
chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý hành chính Nhà nước.
Thực tiễn giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai những năm qua đã
và đang đòi hỏi một cơ quan độc lập với các cơ quan hành chính Nhà nước để
giải quyết các tranh chấp, khiếu nại, tố cáo hành chính nói chung, về đất đai
nói riêng. Tuy nhiên do nhiều lý do, hiện nay tất cả các vấn đề khiếu nại, tố
cáo, tranh chấp hành chính trước tiên vẫn do các cơ quan hành chính Nhà
nước giải quyết, vấn đề tài phán hành chính vẫn đang trong giai đoạn “hoàn
thiện”. Điều này tuy có ưu điểm là tạo điều kiện cho các cơ quan hành chính
chủ động xem xét lại chính những việc do mình thực hiện, xem xét từ chính
những hồ sơ do mình quản lý, xác định được tính đúng sai của sự việc, sớm

41. 33
giải quyết ý kiến của người dân. Song ngược lại, chính cơ chế giải quyết này
sẽ khiến các cơ quan hành chính Nhà nước trở nên bảo thủ, không chịu nhìn
nhận những sai sót của mình, từ đó làm cho sự việc ngày càng phức tạp hơn.
Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai được thực hiện bởi các cơ
quan hành chính cũng không phải ngoại lệ. Không chỉ vậy, việc quy định các
cơ quan hành chính Nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai
hiện nay cũng bộc lộ nhiều bất cập. Điều 201-204 Luật Đất đai năm 2013 quy
định Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh
là cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản giải quyết tranh chấp đất đai. Tuy
nhiên, Chủ tịch Ủy ban nhân dân lại phải thường xuyên chăm lo, quán xuyến
tất cả các công việc của địa phương nên thường không chuyên tâm vào việc
giải quyết tranh chấp, xuất hiện tư tưởng khoán việc, giải quyết chiếu lệ, thậm
chí đùn đẩy lên cơ quan cấp trên.
Hiện nay tại Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh có 03 cơ quan
thường xuyên giúp việc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp trong thụ lý, xác
minh, tham mưu giải quyết các khiếu nại hành chính về đất đai là Văn phòng
Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân, Thanh tra và cơ quan tài nguyên và
môi trường (ở cấp tỉnh là Sở Tài nguyên và Môi trường, ở cấp huyện là phòng
Tài nguyên và Môi trường). Tuy nhiên, việc giao cho cơ quan nào là đầu mối
thụ lý đơn thư, cơ quan nào là đầu mối xác minh, tham mưu giải quyết còn
thiếu thống nhất, khác nhau giữa các cơ quan, giữa các lần giao nhiệm vụ.
Ngay các cơ quan, các cán bộ được giao nhiệm vụ xác minh, tham mưu giải
quyết cũng chỉ là kiêm nhiệm, chưa có cán bộ chuyên trách. Do vậy, tất yếu
chưa đáp ứng tốt yêu cầu của công cuộc đổi mới hành chính trong giai đoạn
hiện nay.
1.3.3. Yếu tố con người trong công tác giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai

42. 34
Xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, từ yêu cầu của
từng công việc đòi hỏi phải có một đội ngũ công chức tương ứng để thực hiện
nhiệm vụ. Trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai, các cơ
quan hành chính Nhà nước hiện nay do chưa có cán bộ chuyên trách, việc thụ
lý, phân loại đơn thư, việc xác minh, tham mưu giải quyết đơn thư nói chung,
trong đó có đơn thư về đất đai vẫn do các cán bộ làm công tác xử lý đơn thư,
cán bộ làm công tác thanh tra thực hiện. Do vậy, tính chuyên nghiệp chưa
cao, ít nhiều ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng giải quyết. Bên cạnh đó,
một số cán bộ vì lợi ích kinh tế, lợi dụng kẽ hở của chính sách, pháp luật về
đất đai đã tranh thủ trong thời gian đương chức cố tình vi phạm chính sách,
pháp luật để trục lợi.
Việc áp dụng pháp luật của các cơ quan tham mưu còn tuỳ tiện, luật đất
đai năm 2013 đã có rất nhiều điểm mới nhưng vẫn chưa đưa được vào thực tế
vì cán bộ tham mưu chưa biết, người có thẩm quyền giải quyết thiếu quan
tâm, từ đó nhiều vụ việc vẫn quyết định theo quy định của pháp luật trước đây
(luật đất đai năm 2003). Uỷ ban nhân dân các cấp chưa chăm lo nhiều đến
công tác tiếp dân, công tác hòa giải và giải quyết các tranh chấp, khiếu nại, tố
cáo về đất đai của công dân. Từ đây làm cho dân không tin vào bộ máy hành
chính ở địa phương, không tin vào quyết định hành chính của địa phương,
luôn mong muốn có sự phán quyết của cấp trên.
Một trong những yêu cầu quan trọng của công tác sử dụng cán bộ, công
chức là sự luôn làm mới trí tuệ của cán bộ, công chức, luôn nâng cao trình độ
của cán bộ, công chức thông qua hoạt động đào tạo thường xuyên. Nhưng
thực tế những năm qua cho thấy công tác này chưa được thường xuyên làm
tốt. Tính riêng trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai của
các cơ quan hành chính Nhà nước trong nhiều năm qua, Bộ Tài nguyên và
Môi trường là cơ quan chủ trì, đầu mối về chuyên môn đất đai và Thanh tra

43. 35
Chính phủ là cơ quan chủ trì, đầu mối về công tác thanh tra, giải quyết đơn
thư trên phạm vi toàn quốc vẫn chưa tổ chức được đợt tập huấn chuyên đề về
giải quyết tranh chấp đất đai cho đội ngũ cán bộ làm công tác này. Trên thực
tế, có khá nhiều trường hợp cán bộ mới công tác hoặc cán bộ không có
chuyên môn về đất đai được giao nhiệm vụ giải quyết tranh chấp đất đai.
Ngoài ra, trong quá trình giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai, do
nhận thức của người dân về chính sách, pháp luật đất đai và pháp luật về
khiếu nại, tố cáo còn nhiều hạn chế, trong khi việc tuyên truyền, phổ biến của
các cơ quan có trách nhiệm chưa tốt. Nhiều trường hợp người dân mặc dù
hiểu rõ các quy định của pháp luật, song cố tình không chấp hành những
quyết định đã giải quyết đúng pháp luật; một số trường hợp bị kích động hoặc
lợi dụng việc khiếu kiện để kích động khiếu nại đông người, gây sức ép đối
với cơ quan Nhà nước nhưng việc xử lý không nghiêm.
1.3.4. Yếu tố nguồn lực vật chất
Để đảm bảo các hoạt động quản lý hành chính Nhà nước, nhất thiết
phải có các nguồn lực vật chất gồm công sở, trang thiết bị làm việc và nguồn
tài chính công. Các nguồn lực vật chất này giữ vị trí quan trọng trong việc
hoàn thành công vụ của cán bộ, công chức. Bởi đây là một trong các yếu tố
thiết yếu, thậm chí không thể thiếu để cán bộ, công chức thực thi nhiệm vụ.
Chẳng hạn, người cán bộ xác minh tranh chấp đất đai không thể xác định
được chính xác diện tích đất làm cơ sở giải quyết tranh chấp nếu chỉ đo đạc
thủ công mà không có các thiết bị đo chuyên dụng hoặc không có kinh phí để
thuê cơ quan có chức năng đo đạc thực hiện. Ngược lại, khi các nguồn lực vật
chất được đảm bảo sẽ tạo điều kiện cho cán bộ, công chức hoàn thành nhanh,
tốt công việc của mình, thậm chí khích lệ, động viên thái độ, tinh thần làm
việc của cán bộ, công chức. Chẳng hạn, người cán bộ xác minh tranh chấp đất
đai sẽ tra cứu hồ sơ quản lý đất đai nhanh hơn rất nhiều nếu hồ sơ được đánh

44. 36
số quản lý bằng phần mềm quản lý so với quản lý bằng thủ công.
Khẳng định vai trò của các nguồn lực vật chất trong hoạt động hành
chính Nhà nước, Luật Cán bộ, công chức năm 2008 đã dành nguyên một
chương VII quy định các điều kiện đảm bảo thi hành công vụ, trong đó xác
định có các yếu tố công sở, nhà ở công vụ, trang thiết bị làm việc trong công
sở, phương tiện đi lại để thực thi công vụ.
Tuy nhiên, trên thực tế, yếu tố này không hẳn đã được các cấp, các
ngành quan tâm đúng mức. Có nhiều cơ quan đã đầu tư trang bị, đảm bảo đủ
các yếu tố cần thiết cho việc tác nghiệp của cán bộ, công chức nhằm thực hiện
chức năng, nhiệm vụ được giao. Nhưng bên cạnh đó, có không ít cơ quan vẫn
không được trang bị đủ ngay cả những trang thiết bị thiết yếu nhất như máy
tính để bàn, tủ đựng tài liệu, … Đây cũng là một trong các nguyên nhân dẫn
đến kết quả thực thi công việc còn khác nhau giữa các cơ quan Nhà nước.
1.3.5. Các điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội
Nếu môi trường chính trị, kinh tế - xã hội, yếu tố quốc tế, lịch sử phát
triển quốc gia và văn hóa truyền thống dân tộc là các yếu tố ảnh hưởng đến
thể chế hành chính mỗi quốc gia thì các yếu tố đặc điểm kinh tế - xã hội, đặc
điểm phong tục tập quán và trình độ pháp luật của từng địa phương cũng có
những tác động nhất định đến công tác điều hành hành chính của từng địa
phương, trong đó có công tác giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai.
- Đối với những địa phương có sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế - xã
hội theo xu hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa sẽ dẫn đến sự chuyển dịch
nhanh chóng về cơ cấu sản xuất, sự di dân tất yếu từ khu vực nông thôn về
khu vực thành thị, sự chuyển đổi mục đích sử dụng của nhiều diện tích đất, sự
tăng lên đáng kể về giá đất của nhiều khu vực, từ đó cũng làm cho tình hình
khiếu nại hành chính về đất đai gia tăng, gây sức ép nhất định cho công tác
giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai của các cơ quan Nhà nước, khiến

45. 37
cho một bộ phận số lượng khiếu nại kéo dài hoặc bị giải quyết sai lệch do sức
ép về tiến độ, thời gian. Ngược lại, đối với những địa phương còn lại sẽ ít
phải chịu những sức ép này nên các cơ quan hành chính Nhà nước có nhiều
thời gian, điều kiện hơn để giải quyết, tránh những thiếu sót không đáng có.
- Phong tục, tập quán tại mỗi địa phương là những thói quen hình thành
từ lâu đời, trở thành một nét văn hóa của địa phương nhưng cũng có thể trở
thành những rào cản của địa phương trong thực thi các công việc hành chính.
Bởi đây là những truyền thống, thói quen lâu đời, sâu sắc, có sức mạnh vô
hình điều khiển suy nghĩ, hành vi của người dân địa phương, thậm chí ảnh
hưởng đến cả cách thức điều hành công việc của các cán bộ Nhà nước, cách
thức xử lý công việc của các cơ quan Nhà nước tại địa phương.
- Trình độ pháp luật của cán bộ, công chức cụ thể ở mỗi địa phương là
khả năng nhận thức, hiểu biết và thái độ ứng xử của họ trước các quy định của
pháp luật và các tình huống pháp luật. Nhìn chung, khi cán bộ, công chức có
kiến thức pháp luật vững vàng, có tâm trong sáng thì sẽ giải quyết các tình
huống pháp luật một cách chính xác; khi người dân hiểu và tôn trọng pháp
luật thì sẽ giảm bớt các tranh chấp phát sinh hoặc khi tranh chấp phát sinh đã
được giải quyết thì họ sẽ nghiêm túc chấp hành giúp cho công tác giải quyết
được hoàn thành. Ngược lại, nếu cán bộ, công chức chưa nắm vững pháp luật
tất yếu sẽ giải quyết tùy tiện hoặc không dám giải quyết công việc, nhất là
giải quyết tranh chấp khiến công việc bị kéo dài, ngừng trệ; khi người dân
thiếu hiểu biết pháp luật thì sẽ dễ dàng làm phát sinh các tranh chấp hoặc
không chịu chấp hành các phán quyết hợp pháp của cơ quan Nhà nước có
thẩm quyền.
Tiểu kếtchương 1
Khiếu nại là quyền cơ bản của công dân được ghi nhận trong Hiến pháp
nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và được cụ thể hóa trong hệ

46. 38
thống pháp luật về khiếu nại. Theo đó, tổ chức, công dân có quyền khiếu nại
khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ
quan Nhà nước, người có thẩm quyền là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp
đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Khiếu nại hành chính về đất đai là một loại khiếu nại. Đó là khiếu nại
đối với các quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quản lý đất đai
của các cơ quan hành chính Nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan
hành chính Nhà nước.
Giải quyết khiếu nại là trách nhiệm của cơ quan hành chính Nhà nước.
Đó là quá trình xem xét, kết luận tính hợp pháp, hợp lý của quyết định hành
chính hành vi hành chính bị khiếu nại.
Việc khiếu nại, giải quyết khiếu hành chính trong lĩnh vực đất đai phải
được thực hiện theo quy định của pháp luật như được thực hiện trên cơ sở
những nguyên tắc, thẩm quyền nhất định nhằm đảm bảo tính khách quan,
công khai, dân chủ, kịp thời. Thực hiện đúng các quy định của pháp luật về
quyền khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai sẽ
góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về đất đai, bảo vệ lợi ích Nhà
nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, củng cố mối quan hệ
giữa Đảng, Nhà nước với công dân; góp phần xây dựng Đảng, Chính quyền,
Đoàn thể trong sạch, vững mạnh; phát huy dân chủ và tăng cường pháp chế xã
hội chủ nghĩa.
Hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai chịu ảnh hưởng bởi
nhiều yếu tố khác nhau, trong đó các yếu tố chủ yếu là: Hệ thống pháp luật
về đất đai, khiếu nại; tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức trực tiếp
tham mưu Ủy ban nhân dân cùng cấp giải quyết khiếu nại hành chính về đất
đai; nhận thức về pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân.