Phương pháp dự báo định tính: dự báo dựa trên phán đoán chủ quan và trực giác của người tham gia dự báo Lấy ý kiến ban điều hành Lấy ý kiến của những người bán hàng Lấy ý kiến người tiêu dùng Phương pháp chuyên gia Phương pháp này được sử dụng rộng rãi Đối tượng lấy ý kiến Các nhà quản trị cao cấp Người phụ trách công việc quan trọng Các chuyên viên kỹ thuật, tài chính, sản xuất, tiếp thị

1. CHƯƠNG 3
CÁC PHƯƠNG PHÁP DỰ BÁO ĐỊNH TÍNH

2. 2
Các phương pháp dự báo định tính
 Lấy ý kiến ban điều hành
 Lấy ý kiến của những người bán hàng
 Lấy ý kiến người tiêu dùng
 Phương pháp chuyên gia
Phương pháp dự báo định tính
dự báo dựa trên phán đoán chủ quan và trực giác của
người tham gia dự báo

3. 3
Lấy ý kiến ban điều hành
Ưu điểm: thu thập được kinh nghiệm từ nhiều chuyên gia khác
nhau
Nhược điểm: có tính chủ quan, ý kiến của người có chức vụ cao
chi phối ý kiến người khác
Phương pháp này được sử dụng rộng rãi
Đối tượng lấy ý kiến
 Các nhà quản trị cao cấp
 Người phụ trách công việc quan trọng
 Các chuyên viên kỹ thuật, tài chính, sản xuất, tiếp thị

4. 4
Trị dự báo trung bình có thể không có hoặc có trọng số.
Trọng số thường lớn với những nhà quản lý có kiến thức về
loại số liệu cần dự báo
Lấy ý kiến ban điều hành
Mỗi nhà quản lý nhận được số liệu quá khứ và họ tự đưa ra số
liệu dự báo
Số liệu dự báo cá nhân được trình bày bằng các báo cáo hoặc
phát biểu trong cuộc họp

5. 5
Lấy ý kiến của những người bán hàng
Những người bán hàng là những người hiểu rõ nhu cầu, thị hiếu,
nắm bắt được sát thực nhất những thay đổi trong xu hướng tiêu
dùng của khách hàng
Tập hợp các đánh giá của nhân viên bán hàng, quản trị bán
hàng hoặc cả hai, để dự báo cho khối lượng bán sản phẩm cá
nhân hoặc cho tổng khối lượng bán
60-70% công ty sử dụng phương pháp này như là một bộ phận
thường xuyên của chương trình dự báo
Các hãng công nghiệp sử dụng thường xuyên kỹ thuật này để
lập các dự báo ngắn hạn, trung hạn

6. 6
Lấy ý kiến người tiêu dùng
Lấy ý kiến của khách hàng hiện tại, khách hàng tiềm năng
Do bộ phận bán hàng, bộ phận nghiên cứu thị trường, công ty
tư vấn tiến hành
Hỏi ý kiến trực tiếp của khách hàng
Gửi các câu hỏi theo đường bưu điện, điện thoại, phỏng vấn, e-
mail, Internet …
Ưu điểm
Giúp dự báo được nhu cầu trong tương lai
Đánh giá được mức độ thoả mãn của sản phẩm đối với người
tiêu dùng, phục vụ cho việc cải tiến sản phẩm
Nhược điểm
tốn kém và mất nhiều thời gian

7. 7

8. 8
Phương pháp chuyên gia
Chuyên gia: Là người có chuyên môn sâu, kinh nghiệm rộng
trong lĩnh vực cần nghiên cứu.
Phương pháp chuyên gia: tận dụng trình độ uyên bác về lý
luận, thành thạo về chuyên môn, phong phú về khả năng
thực tiễn, nhạy bén của một tập thể các nhà khoa học, các
nhà quản lý cùng đội ngũ các cán bộ lão luyện thuộc các
chuyên môn bao hàm hay nằm trong miền lân cận của đối
tượng dự báo.

9. 9
Phạm vi áp dụng
• Đối tượng dự báo thiếu thông tin, thiếu thống kê đầy đủ, toàn
diện và đáng tin cậy về quy luật vận động của đối tượng dự
báo trong quá khứ và hiện tại.
• Đối tượng dự báo thiếu hoặc không có cơ sở lý luận thực tiễn
chắc chắn đảm bảo cho việc mô tả quy luật vận động của đối
tượng bằng cách sử dụng các mô hình toán học.
• Đối tượng dự báo có độ bất định lớn, độ tin cậy thấp về hình
thức thể hiện, về chiều hướng biến thiên,…

10. 10
• Khi dự báo dài hạn
• Trong hoàn cảnh cấp bách với khoảng thời gian ngắn mà
phải lựa chọn một phương án quan trọng
• Áp dụng đối với đối tượng dự báo hoàn toàn mới mẻ, không
chịu ảnh hưởng của chuỗi số liệu quá khứ mà chịu ảnh hưởng
của phát minh khoa học.
• Đối tượng dự báo chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố phần
lớn là các nhân tố rất khó lượng hóa, đặc biệt là các nhân tố
thuộc về tâm lý xã hội (thị hiếu, thói quen, lối sống, đặc điểm
dân cư,…) hoặc tiến bộ kỹ thuật.
Phạm vi áp dụng (tt)

11. 11
Nhược điểm
• Mang tính chủ quan, do đó lựa chọn chuyên gia không đúng
tiêu chuẩn thì thì độ tin cậy dự báo thấp.
• Khi các ý kiến chuyên gia tản mạn trái ngược nhau thì quá
trình xử lý sẽ khá phức tạp.
• Nhiều chuyên gia đưa ra số liệu dự báo nhưng cơ sở lý giải
lại không rõ ràng, biên độ dao động lớn, khiến cho việc đánh
giá sai số và khoảng tin cậy gặp khó khăn.
• Việc tập trung các chuyên gia đầy đủ trong một cuộc họp,
việc thu hồi phiếu trả lời đúng thời hạn cũng không phải dễ
dàng.

12. 12
Nhiệm vụ và yêu cầu đối với nhà phân tích
- Chuẩn bị danh mục, những sự kiện cần dự báo và xác định
những nhân tố đặc trưng cho những sự kiện đó.
- Cung cấp cho những chuyên gia dự báo những thông tin
khách quan, dễ hiểu, có liên quan đến vấn đề cần dự báo,
thông báo cho các chuyên gia về nguồn gốc xuất hiện các vấn
đề và con đường giải quyết các vấn đề tương tự ở quá khứ.
- Nghiên cứu và đưa ra các mô hình trưng cầu thích hợp
- Chọn chuyên gia dự báo
- Tiến hành trưng cầu
- Phân tích và khái quát hóa các đánh giá dự báo
Nhà phân tích phải là những người có trình độ chuyên môn
cao, hiểu biết khá sâu về vấn đề nghiên cứu, cũng như các vấn
đề có liên quan. Họ phải có những hiểu biết về toán học, kinh
tế học, tâm lý học, xã hội học,…

13. 13
- Có trình độ hiểu biết chung khá cao
- Có kiến thức chuyên môn sâu về lĩnh vực cần dự báo
- Có lập trường khoa học và khả năng tiên đoán tương lai thể
hiện ở khả năng phản ánh nhất quán xu thế phát triển của đối
tượng cần nghiên cứu.
Về mặt tâm lý, họ có định hướng và suy nghĩ về tương lai.
Nếu không có quan điểm về mặt thực tiễn thì cũng có những
quan tâm về mặt lý thuyết khoa học đối với các vấn đề dự báo.
Khi đánh giá dự báo, trường hợp không có thêm thông tin bổ
sung, các đánh giá của họ phải tương đối ổn định theo thời gian.
Khi có thông tin bổ sung, họ phải có những điều chỉnh các đánh
giá của mình.
Nhiệm vụ và yêu cầu đối với
chuyên gia dự báo

14. 14
Nội dung của phương pháp chuyên gia
1. Lựa chọn và thành lập nhóm chuyên gia
2. Trưng cầu ý kiến chuyên gia
3. Xử lý ý kiến chuyên gia

15. 15
Lựa chọn và thành lập nhóm chuyên gia
a. Cơ cấu nhóm chuyên gia
b. Thu thập xây dựng các tư liệu về lĩnh vực dự báo
- Các số liệu thống kê quá khứ
- Hiện trạng của đối tượng
- Các văn kiện của Đảng và nhà nước về phương hướng phát
triển
- Các tư liệu nước ngoài
c. Xác định xu hướng ban đầu của đối tượng dự báo
d. Xây dựng bảng câu hỏi lấy ý kiến chuyên gia
e. Cung cấp những thông tin cần thiết cho các chuyên gia
f. Đánh giá năng lực chuyên gia
g. Thành lập nhóm chuyên gia

16. 16
2. Trưng cầu ý kiến chuyên gia
Trưng cầu theo nhóm:
Tập hợp và hỏi ý kiến của cả nhóm chuyên gia, các chuyên gia
sẽ phát biểu trên cơ sở ý kiến của các chuyên gia khác.
Ưu điểm:
-Có thể hướng suy nghĩ của chuyên gia vào giải quyết những
vấn đề chiến lược
- Tổng hợp các giải quyết của nhóm thường đưa ra được cách
giải quyết tốt hơn các giải quyết của từng người.
Nhược điểm:
- Thừa thông tin do không đồng nhất về khái niệm.
- Ảnh hưởng bởi yếu tố tâm lý sẽ làm giảm tính khách quan
của đánh giá dự báo.
- Khó tập hợp đầy đủ các chuyên gia khi cần thiết.

17. 17
Trưng cầu theo cá nhân:
Là trưng cầu mà ý kiến của chuyên gia được hỏi hoàn toàn
độc lập với ý kiến của các chuyên gia khác và họ không được
thông báo gì về ý kiến của chuyên gia khác.
2. Trưng cầu ý kiến chuyên gia (tt)
Ưu điểm:
- Sử dụng được tối đa khả năng của cá nhân
- Ảnh hưởng yếu tố tâm lý đối với mỗi người là không đáng kể.
Nhược điểm:
- Trình độ sử dụng các mối liên hệ khoa học thấp.
- Không sử dụng được khả năng của nhiều người thuộc nhiều
lĩnh vực khác nhau

18. 18
Trưng cầu vắng mặt: là trưng cầu được thực hiện thông
qua những phiếu trưng cầu gởi cho các chuyên gia.
2. Trưng cầu ý kiến chuyên gia (tt)
- Ưu điểm: Đơn giản, chi phí phí thấp.
- Nhược điểm:
Mất nhiều thời gian.
Có thể chuyên gia không hiểu đúng các câu hỏi đặt ra nên
độ tin cậy dự báo thấp.

19. 19
2. Trưng cầu ý kiến chuyên gia (tt)
Trưng cầu có mặt: là trưng cầu mà trong quá trình đó nhà
phân tích làm việc trực tiếp với các chuyên gia.
- Ưu điểm:
Khắc phục được nhược điểm của trưng cầu vắng mặt (tiết
kiệm thời gian và độ tin cậy dự báo cao hơn)
- Nhược điểm:
Chi phí trưng cầu cao.
Có thể có những sai sót do tác động tâm lý của nhà phân tích
đối với chuyên gia.

20. 20
3. Xử lý ý kiến chuyên gia
Các đại lượng đặc trưng (xem phần thống kê)
1. Số trung vị (Median): là số mà phân nửa giá trị quan sát
được nhỏ hơn nó và phân nữa giá trị quan sát lớn hơn nó.
Gọi n là số giá trị quan sát được (đối với biến ngẫu nhiên rời rạc)
Nếu n là số lẻ thì số trung vị là số có thứ tự (n+1)/2. Nó chính là
số có vị trí ở giữa của dãy số
Nếu n là số chẵn thì số trung vị là trung bình cộng của hai số có
thứ tự n/2 và (n/2)+1
2. Số trung bình (Mean)
3. Số yếu vị (Mode) là số có tần số lớn nhất

21. 21
Tần số (Frequency): Số lần xuất hiện của giá trị xi
trong khối dữ liệu được gọi là tần số của xi và được ký
hiệu là fi.
Tần số tích lũy (Cumulative Frequency)
Tần số tích lũy của một giá trị xi là tổng số tần số của
giá trị này với tần số của các giá trị nhỏ hơn xi.

22. 22
Ví dụ

23. 23
Ví dụ: Đánh giá thời gian hoàn thành sự kiện,
thời gian xuất hiện quá trình kinh tế mới

24. 24
Thời gian xuất hiện
(bắt đầu từ năm 1993)
Số chuyên gia trả lời
đồng ý
Tần số f
Tần số tích luỹ
F
< 10 năm 2 2
10 – 15 năm 5 7
15 – 20 năm 27 34
20 – 25 năm 24 58
25 – 30 năm 17 75
30 – 35 năm 10 85
35 – 40 năm 8 93
40 – 45 năm 5 98
45 – 50 năm 2 100
> 50 năm 0 100

25. 25
Tính số trung vị (tiêu thức thời gian có
chia tổ)
Me
Me
MeMee
f
F
n
dxM
)1(
min
2
−−
+=
Trong đó:
x­Memin
là giá trị dưới của tổ chứa số trung vị
dMe
là khoảng cách của tổ chứa số trung vị
n là tổng số chuyên gia
fMe
là tần số của tổ chứa số trung vị
FMe­1
là tần số tích luỹ của tổ đứng trước tổ chứa số trung vị

26. 26
xMemin
= 20
dMe
= 5
n = 100
fMe
= 24
FMe­1
= 34
3,23
24
34
2
100
520 =
−
+=eM
Như vậy, một nửa số chuyên gia được hỏi ý kiến sẽ cho
rằng thời gian xuất hiện quá trình kinh tế mới X vào trước
năm 2017 (1993 + 23,3 = 2016,3)
Me
Me
MeMee
f
F
n
dxM
)1(
min
2
−−
+=

27. 27
)()( 11
1
min
+−
−
++−
−
+=
MoMoMoMo
MoMo
MooMo
ffff
ff
dxM
xMomin
= 15
dMo
= 5
fMo
= 27
fMo­1
= 5
fMo+1
= 24
4,19
)2427()527(
527
515 =
++−
−
+=oM
Như vậy, đa số chuyên gia cho rằng thời gian xuất hiện quá
trình kinh tế X sẽ rơi vào trước năm 2014 (1993 + 19,4)
Tính số yếu vị (tiêu thức thời gian có chia
tổ)

28. 28
Phương pháp Delphi
Tập hợp những chuyên gia am hiểu đến lĩnh vực cần
tiến hành dự báo.
Bảng phỏng vấn trưng cầu ý kiến sẽ được hoàn tất bởi
mỗi chuyên gia nhưng không yêu cầu phải khai báo
tên.
Cần lấy ý kiến của nhiều chuyên gia trong hoặc ngoài
doanh nghiệp.
Những ý kiến được viết ra giấy hẵn hoi nhằm trả lời
một số câu hỏi nêu sẵn.

29. 29
Quá trình thực hiện
1. Lựa chọn các chuyên gia tham gia dự báo
2. Phiếu câu hỏi phục vụ cho công tác dự báo được phát trực
tiếp cho từng chuyên gia.
3. Phân tích câu trả lời, tổng hợp các ý kiến của các chuyên gia.
4. Soạn lại phiếu câu hỏi mới và phát lại cho các chuyên gia.
5. Mỗi chuyên gia sẽ xem xét lại các dự báo của mình trên cơ sở
tham khảo ý kiến chung của nhiều chuyên gia khác.
6. Tổng hợp các ý kiến mới của các chuyên gia. Quá trình trên có
thể lặp đi lặp lại cho đến khi kết quả không khác biệt nhiều
giữa các chuyên gia.

30. 30
Các đặc trưng của phương pháp Delphi
Giấu tên Lặp lại
Phản hồi Tập hợp

31. 31
Phương pháp Delphi (tt)
Ưu điểm
 Tránh được các liên hệ cá nhân với nhau
 Không xảy ra va chạm giữa các chuyên gia
 Không bị ảnh hưởng bởi ý kiến của người khác
Đạt nhiều kết quả tốt, nhất là trong
lĩnh vực dự báo công nghệ

32. Cám ơn sự chú ý lắng nghe!