Οι αλλαγές που παρατηρήθηκαν στον οικονομικό-τεχνολογικό τομέα στη Δυτική Ευρώπη κατά το 10ο - 13ο αιώνα.

1. Οικονομικές μεταβολές
στη Δυτική Ευρώπη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄
ΜΑΘΗΜΑ 5

3. EUROPE, LATE 11th CENTURY

5. α. Ο πληθυσμός και η γεωργία
• Στα μέσα του 11ου αιώνα αρχίζει μια περίοδος ακμής
στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Ιταλία
• Πρώτες ενδείξεις αυτής της ακμής :
1. ο πληθυσμός αυξάνεται
2. οι καλλιεργούμενες εκτάσεις επεκτείνονται με εκχερσώσεις
και αποξηράνσεις
3. το εμπόριο και η βιοτεχνία ζωντανεύουν
4. νέες πόλεις ιδρύονται
5. το χρήμα χρησιμοποιείται και πάλι στις συναλλαγές.

6. Ουσιαστικά πραγματοποιείται μια γεωργική επανάσταση
• Αυξάνονται οι καλλιεργούμενες εκτάσεις και η συγκομιδή.
• Πραγματοποιούνται τεχνολογικές καινοτομίες, όπως είναι
το τροχοφόρο άροτρο και η τετράτροχη άμαξα.
Luttrell Psalter

7. Πριν το τροχοφόρο
άροτρο
Άροτρο με
τροχούς

8. Η έλλειψη λιπάσματος επιβάλλει την τριζωνική καλλιέργεια.
Το χωράφι χωρίζεται σε 3 ζώνες που καλλιεργούνται εκ περιτροπής.
η 1η καλλιεργείται το φθινόπωρο με κριθάρι και βρώμη
η 2η την άνοιξη με κριθάρι όσπρια και λαχανικά
η 3η μένει ακαλλιέργητη – αγρανάπαυση.
 επιτυγχάνεται καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του αγρού
και
 ο πληθυσμός εξασφαλίζει περισσότερη και καλύτερης ποιότητας
τροφή.

10. The distinctive ridge and furrow pattern of the Middle
Ages survive in this open field in Scotland.

11. A stone faced hedge dividing fields in
southwestern England.

12. • Οι μεταβολές συνέβαλαν
 στην πραγματοποίηση του αγροτικού εποικισμού
και
 στο σχηματισμό αστικών κοινοτήτων.

13. β. Οι πόλεις

14. • Ως κύριες πηγές ενέργειας καθιερώνονται
Ο νερόμυλος, του οποίου η χρήση επεκτείνεται στη Δύση
και ο ανεμόμυλος από τα τέλη του 11ου αιώνα.
• Οι πόλεις γίνονται κέντρα εντατικής οικοδόμησης και συναλλαγών,
κινητήριες δυνάμεις της παραγωγής.
 Παράγουν και θέτουν σε κυκλοφορία εμπορεύματα,
 Διαδίδουν τεχνικές και νέες ιδέες.
 Αναλαμβάνουν τον κοινωνικοοικονομικό και πνευματικό ρόλο
που διαδραμάτιζαν οι μονές στον Πρώιμο Μεσαίωνα.

15. A Roman
bridge and
an Islamic
water
wheel for
irrigation
in
Cordova,
Spain.

16. Μοντέλο
μεσαιωνικού
ανεμόμυλου
Μεσαιωνικός
ανεμόμυλος από τη
Λετονία

17. Αίθουσα διδασκαλίας Πανεπιστήμιο
Μπολόνια 14ος αι.
Liber ethicorum des
Henricus de Alemannia

20. Τεχνίτης σε μεσαιωνική πόλη
Κατασκευαστές ενδυμάτων και ταπετσαριών. Από ιταλικό
χειρόγραφο που χρονολογείται περί το 1400.

21. γ. Το εμπόριο
• Σημειώνεται πρόοδος του εμπορίου
• Αίτιο : το αγροτικό πλεόνασμα διατίθεται στις πόλεις.
• Χρόνος: Οι εμπορικές δραστηριότητες εμφανίζονται μέσα του 11ου αι
και αναπτύσσονται ιδιαίτερα στη διάρκεια του 12ου αιώνα.
• Χώρος : Η ακτίνα δράσης του είναι ευρεία. Αναπτύσσεται κατά
μήκος των οδικών αξόνων που συνδέουν τα έσχατα σημεία της
Χριστιανοσύνης
που κατευθύνονται προς τα μεγάλα μουσουλμανικά
και βυζαντινά κέντρα της Μεσογείου.

23. • Μεγάλα εμπορικά κέντρα είναι
kστο Νότο οι ιταλικές ναυτικές πόλεις,
u στο Βορρά η Μπρυζ και η Βρέμη.
• Πρωταγωνιστούν
εβραίοι και χριστιανοί έμποροι από τη Βενετία και την
Πράγα, οι οποίοι διακινούν κυρίως δούλους, προϊόντα
πολυτελείας και καταναλωτικά αγαθά (γούνες, μπαχαρικά,
χρωματιστά υφάσματα της Φλάνδρας, αλάτι, ξύλο, σίδηρο,
σιτάρι κ.ά.).

25. qΗ μεταφορά των εμπορευμάτων γίνεται :
• στην ξηρά με μεγάλες τετράτροχες άμαξες ή καραβάνια
ημιόνων.
• στη θάλασσα με γαλέρες και κόγκες (τύπος πλοίων του
Βορρά).
qΠερί το 1200 καθιερώνεται η χρήση της πυξίδας και του
πρυμναίου πηδαλίου.

27. Ο θεσμός των εμποροπανηγύρεων
• Αρχίζει να διαδίδεται από τα τέλη του 12ου αιώνα, ιδιαίτερα στη Φλάνδρα
και στη γαλλική Καμπανία.
• Οι εμποροπανηγύρεις
jείναι προικισμένες με προνόμια
oαποτελούν στην ουσία μια διαρκή αγορά,
cγίνονται και ανταλλαγές νομισμάτων
από ειδικευμένους αργυραμοιβούς-τραπεζίτες
zχορηγούνται πιστώσεις, κυρίως από εβραίους επιχειρηματίες και
από τις πλούσιες μονές.
wείναι οι πρώτες εκδηλώσεις του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

28. Τραπεζίτης Με Τη Σύζυγό Του, Πράδο Μαδρίτη

29. Εμπορικός δρόμος μεσαιωνικής πόλης.
Μικρογραφία σε χειρόγραφο του 15ου αι.

31. A detail from a stained glass window of Chartres
Cathedral, France showing a vendor of spices.

32. Βυζαντινή ζυγαριά, καντάρι
Εμπορικός δρόμος της μεσαιωνικής Φλωρεντίας.
Αναπαράσταση.

33. Οι ναυτικές εταιρείες
• Συγκροτούνται
zστο μεσογειακό κόσμο, και ιδιαίτερα στη Βενετία και στη Γένουα,
από το 12ο αιώνα
z επενδύουν στο θαλάσσιο εμπόριο,
zαποκομίζουν τεράστια κέρδη.
Αστρολάβος

35. Σύσταση εμπορικής εταιρίας
• 9 Απριλίου 1248
Εγώ, ο Ντ. Λεκλέρκ από την Μοντομπάν, αναγνωρίζω και ομολογώ σε σένα,
Μπ. Λαπόρτ, ότι έχω λάβει για λογαριασμό της εταιρίας μας, 174 λίρες, στην
οποία οφείλω να τοποθετήσω και εγώ 87 λίρες. Στο πλαίσιο αυτής της
συμφωνίας και με άλλες εντολές που έχω, θα μεταβώ, με το θέλημα του Θεού,
στον 'Αγιο Ιωάννη της Ακρας ή στη Σικελία, ή όπου αλλού είναι αναγκαίο, για
το δικό σου και δικό μου όφελος και για το μισό κέρδος που πρέπει να έχω και
για το άλλο μισό που δικαιούσαι. Και σου υπόσχομαι με τη συμφωνία αυτή να
ενδιαφέρομαι για τις υποθέσεις της εταιρίας μας [...]. Και σου υπόσχομαι να
σου επιστρέψω όλο το κεφάλαιο με 50% κέρδος και να σου πω την αλήθεια και
να είμαι τίμιος μαζί σου [...]. Μάρτυρες [...].
L. Miancard, Documents inedits sur le commerce de Marseille au Moyen Age, εκδ. Balatir-Feissat,
Μασσαλία, 1884, 35.

36. Ερωτήσεις:
• Σε τι εξυπηρετούσε τους εμπόρους η σύσταση
εταιριών;
● Στη συγκεκριμένη περίπτωση ποιο είναι το
ποσοστό συμμετοχής στο εταιρικό κεφάλαιο του
κάθε μέρους και ποιο το ποσοστό του κέρδους;
Γιατί;

37. Visit to the Farmers
Pieter Brueghel the Younger

38. Pieter Bruegel

39. Ριχάρδος Γουόλινγκφορντ

40. Ποιες
κοινωνικές τάξεις
μπορείτε να
διακρίνετε;

42. Ιππότης & Αγαπημένη Του
μικρογραφία σε χειρόγραφο της εποχής
Βιβλιοθήκη Χαϊδελβέργης