Παρουσίαση της ενότητας 5 του κεφαλαίου 3 της Ιστορίας Β' Λυκείου

1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ
ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ
11ΟΣ – 12ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1

2. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2

3. ΣΗΜΑΔΙΑ ΑΚΜΗΣ
1. Ο πληθυσμός αυξάνεται.
2. Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις επεκτείνονται
με εκχερσώσεις και αποξηράνσεις.
3. Το εμπόριο και η βιοτεχνία ζωντανεύουν.
4. Ιδρύονται νέες πόλεις.
5. Το χρήμα χρησιμοποιείται και πάλι στις
συναλλαγές.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 3
Στα μέσα του 11ου αιώνα παρουσιάζονται
στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια
Ιταλία οι πρώτες ενδείξεις μιας
αρχόμενης ακμής.

4. ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Αύξηση των
καλλιεργούμενων
εκτάσεων και της
συγκομιδής και με
τεχνολογικές
καινοτομίες, όπως είναι
–το τροχοφόρο άροτρο και
η τετράτροχη άμαξα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 4
τροχοφόρο άροτρο
σιδερένιο άροτρο

5. ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
• Επιβάλλεται η τριζωνική καλλιέργεια
λόγω έλλειψης λιπάσματος.
– Το χωράφι χωρίζεται σε τρεις ζώνες που
καλλιεργούνται εκ περιτροπής.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 5
Εναλλασσόμενες καλλιέργειες
που επιτρέπουν στο έδαφος να
παράγει περισσότερο.
(ΆγγλοςΤσαρλςΤάουνσχεντ)
Ποιο ήταν το όφελος από
την εφαρμογή της
τριζωνικής καλλιέργειας;

6. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
• Επιτυγχάνεται καλύτερη
αξιοποίηση των
δυνατοτήτων του
αγρού.
• Ο πληθυσμός
εξασφαλίζει
περισσότερη και
καλύτερης ποιότητας
τροφή.
• Πραγματοποιείται
αγροτικός εποικισμός.
• Σχηματίζονται αστικές
κοινότητες
– οι χωρικοί ανταλλάσσουν
τα αγροτικά προϊόντα με
βιοτεχνικά είδη και
εμπορεύματα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 6
Πηγή: Carlo M. Cipolla, The Fontana Economic
History of Europe, t. 3, Fontana Collins, 1973, σ. 25-
71

7. ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 7

8. • Ιδρύονται πολλές νέες πόλεις.
• Επεκτείνονται οι παλαιοί οικιστικοί πυρήνες.
• Ανεγείρονται φρούρια.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 8

9. Οι πύργοι του
ΣανΤζιμινιάνο
(πόλη στην
περιοχήΤοσκάνη
της Ιταλίας), που
έχτισαν οι
αστοί της πόλης
γύρω στο 1300,
ξεχωρίζουν
μέχρι σήμερα
στην περιοχή.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 9
Πηγή: http://museduc.gr/docs/Istoria/B/05_KEFALAIO_B.pdf

10. Carcassonne, Γαλλία
Μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, μια εντυπωσιακή πόλη-φρούριο του 13ου
αιώνα, που διατηρεί αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της σε κάθε γωνιά.
Πηγή: https://perierga.gr/2017/10/panemorfes-agnostes-meseonikes-polis-ston-kosmo/
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 10

11. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΖΩHΣ
ΣΤΙΣ ΠOΛΕΙΣ
• Έντονος ρυθμός ανάπτυξης
των πόλεων
– επηρεάζει με τη σειρά του και
τη ζωή στην ύπαιθρο.
• Βάση της ζωής στην πόλη
είναι ο καταμερισμός της
εργασίας, ο οποίος
επιβάλλεται από την πρόοδο
της τεχνολογίας.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 11
Σχεδιαστική αναπαράσταση μιας
μεσαιωνικής πόλης στη δυτική Ευρώπη.
Πηγή:
http://museduc.gr/docs/Istoria/B/05_KEFALAIO_B.pdf

12. ΠΗΓEΣ ΕΝEΡΓΕΙΑΣ
• Επεκτείνεται η
χρήση του
νερόμυλου στη
Δύση και γίνεται
πλέον η κύρια πηγή
ενέργειας.
– μετά το 10ο αιώνα
αυξάνεται σταθερά
αριθμός των
νερόμυλων
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 12
• Στα τέλη του 12ου αιώνα προστίθεται ο ανεμόμυλος.
– για το άλεσμα κυρίως των σιτηρών και
– για την αποξήρανση των βάλτων
Νερόμυλος σε ζωγραφικό πίνακα

13. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΩΝ
ΠΟΛΕΩΝ
• Οι πόλεις γίνονται κέντρα εντατικής οικοδόμησης
και συναλλαγών, κινητήριες δυνάμεις της
παραγωγής.
– Παράγουν και θέτουν σε κυκλοφορία εμπορεύματα.
– Διαδίδουν τεχνικές και νέες ιδέες.
– Αναλαμβάνουν κοινωνικοοικονομικό και πνευματικό
ρόλο
• ρόλο που διαδραμάτιζαν οι μονές στον Πρώιμο
Μεσαίωνα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 13

14. Λονδίνο, η πόλη της αφθονίας, τέλη 13ου αιώνα
Οι κάτοικοι του Λονδίνου διακρίνονται για τους αβρούς τους τρόπους, τις
φορεσιές τους και τα καλά φαγοπότια τους […]. Οι διάφοροι επιτηδευματίες,
πωλητές εμπορευμάτων, εκμισθωτές εργατών, συγκεντρώνονται κάθε πρωί στις
διάφορες γειτονιές τους ανάλογα με το επάγγελμά τους. Επιπλέον, στο Λονδίνο,
στην όχθη του ποταμού, ανάμεσα στα κρασιά που πωλούνται στα πλοία και στα
κελάρια των οινεμπόρων, υπάρχει ένα δημόσιο μαγειρείο […]. Οι έμποροι όλων
των εθνών σπεύδουν να φέρουν σ’ αυτήν την πόλη την πραμάτειά τους δια
θαλάσσης. Οι Άραβες φέρνουν χρυσό […] οι Σκύθες όπλα, και από τα πλούσια κι
εύφορα μέρη της Βαβυλώνας έρχεται το φοινικέλαιο. Ο Νείλος στέλνει
πολύτιμους λίθους, οι Νορβηγοί και οι Ρώσοι φέρνουν ζιμπελίνες και άλλα
γουναρικά. Ούτε η Κίνα απουσιάζει με τα πορφυρά μεταξωτά της, ενώ οι Γαλάτες
έρχονται με τα κρασιά τους.
English Historical Documents 1042-1189, David C. Douglas-George W. Greenaway, Νέα
Υόρκη, Oxford University Press, 1953, σ. 957-959
Ποια είναι τα
χαρακτηριστικά της πόλης
του Λονδίνου;
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
14

15. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 15
Εμπορικός δρόμος της μεσαιωνικής
Φλωρεντίας. Αναπαράσταση.
ΕΜΠΟΡΙΟ

16. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 16
Το εμπόριο
προοδεύει
ΑΙΤΙΑ
Το αγροτικό πλεόνασμα διατίθεται στις πόλεις.
ΧΡΟΝΟΣ
στα μέσα του 11ου αιώνα
ιδιαίτερα στη διάρκεια του 12ου αιώνα
ΧΩΡΟΣ
Κατά μήκος των οδικών αξόνων που συνδέουν τα έσχατα
σημεία της Χριστιανοσύνης
Άλλοι δρόμοι κατευθύνονται προς τα μεγάλα μουσουλμανικά
και βυζαντινά κέντρα της Μεσογείου.

17. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 17
ΜΕΓΑΛΑ ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ • οι ιταλικές ναυτικές
πόλεις
• η Μπρυζ και η Βρέμη
στο Βορρά
Το λιμάνι της Μπριζ.
Παρίσι Εθνική Βιβλιοθήκη.

18. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 18

19. ΕΜΠΟΡΟΙ
Πρωταγωνιστούν εβραίοι και χριστιανοί
έμποροι από τη Βενετία και την Πράγα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 19
Εμπορικός
δρόμος
μεσαιωνικής
πόλης.
Μικρογραφία
σε χειρόγραφο
του 15ου αι.

20. ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Διακινούνται κυρίως
• δούλοι
• προϊόντα
πολυτελείας
• καταναλωτικά αγαθά
– γούνες
– μπαχαρικά
– χρωματιστά
υφάσματα της
Φλάνδρας
– αλάτι
– ξύλο
– σίδηρος
– σιτάρι κ.ά. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 20
Έμποροι υφασμάτων.
Ζωγραφικός πίνακας του 14ου αιώνα.

21. ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
• Για τη μεταφορά των
εμπορευμάτων στην ξηρά
χρησιμοποιούνται μεγάλες
τετράτροχες άμαξες ή
καραβάνια ημιόνων.
• Στη θάλασσα το εμπόριο
διεξάγεται με γαλέρες και
κόγκες (τύπος πλοίων του
Βορρά)
• Γύρω στο 1200
καθιερώνεται η χρήση της
πυξίδας και του πρυμναίου
πηδαλίου.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 21
Κόγκα, δρύινο πλοίο με ευρεία χρήση το
12ο αιώνα. Συνδέθηκε κυρίως με το
χανσεατικό εμπόριο στη Βόρεια
θάλασσα. Είχε χωρητικότητα έως 200
τόνους.
Πηγή: https://en.wikipedia.org/

22. Παρατηρείστε το χώρο. Ποιες δραστηριότητες λαμβάνουν χώρα;
Τι θα λέγατε ότι απεικονίζεται;
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 22
Σας θυμίζει κάτι η αναπαράσταση αυτή από τη δραστηριότητες του σύγχρονου
ανθρώπου;

23. ΕΜΠΟΡΟΠΑΝΗΓΥΡΕΙΣ
Οι εμποροπανηγύρεις αποτελούν στην ουσία μια
διαρκή αγορά με πολλά προνόμια
• προσφέρονται εμπορεύματα
• γίνονται ανταλλαγές νομισμάτων από
ειδικευμένους αργυραμοιβούς-τραπεζίτες
• χορηγούνται πιστώσεις κυρίως από εβραίους
επιχειρηματίες και από τις πλούσιες μονές.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 23
Πρόκειται για τις πρώτες εκδηλώσεις
του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Από τα τέλη του 12ου αιώνα αρχίζει να
διαδίδεται ο θεσμός των
εμποροπανηγύρεων, ιδιαίτερα στη
Φλάνδρα και στη γαλλική Καμπανία.

24. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 24
Σύσταση εμπορικής εταιρίας
9 Απριλίου 1248
Εγώ, ο Ντ. Λεκλέρκ από την Μοντομπάν, αναγνωρίζω και ομολογώ σε
σένα, Μπ.Λαπόρτ, ότι έχω λάβει για λογαριασμό της εταιρίας μας,
174 λίρες, στην οποία οφείλω να τοποθετήσω και εγώ 87 λίρες. Στο
πλαίσιο αυτής της συμφωνίας και με άλλες εντολές που έχω, θα
μεταβώ, με το θέλημα του Θεού, στον 'Αγιο Ιωάννη της Άκρας ή στη
Σικελία, ή όπου αλλού είναι αναγκαίο, για το δικό σου και δικό μου
όφελος και για το μισό κέρδος που πρέπει να έχω και για το άλλο μισό
που δικαιούσαι. Και σου υπόσχομαι με τη συμφωνία αυτή να
ενδιαφέρομαι για τις υποθέσεις της εταιρίας μας [...]. Και σου
υπόσχομαι να σου επιστρέψω όλο το κεφάλαιο με 50% κέρδος και να
σου πω την αλήθεια και να είμαι τίμιος μαζί σου [...]. Μάρτυρες [...].
L. Miancard, Documents inedits sur le commerce de Marseille au Moyen Age,
εκδ. Balatir-Feissat, Μασσαλία, 1884, 35.
Σε τι εξυπηρετούσε τους εμπόρους η σύσταση εταιριών;
Στη συγκεκριμένη περίπτωση ποιο είναι το ποσοστό συμμετοχής στο
εταιρικό κεφάλαιο του κάθε μέρους και ποιο το ποσοστό του κέρδους;
Γιατί;

25. ΝΑΥΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
Το 12ο αιώνα στο μεσογειακό κόσμο
ιδιαίτερα
στη Βενετία και στη Γένουα,
γενικεύεται η πρακτική της
συγκρότησης ναυτικών εταιρειών
–επενδύουν στο θαλάσσιο εμπόριο
–αποκομίζουν τεράστια κέρδη
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 25