Σχέδιο μαθήματος και Φύλλα εργασίας για τα Νεοελληνικά Κείμενα της Α' Γυμνασίου

1. Ευλαμπία Κουσίδου – ΠΕ02 – Γυμνάσιο Ασσήρου Θεσσαλονίκης
ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
1. Τίτλος σεναρίου: Η ζωή στη Σύμη
2. Μάθημα: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α’ Γυμνασίου,
Η ζωή στη Σύμη, Ευγενίας Φακίνου
3. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Νεοελληνική Λογοτεχνία
Πληροφορική
Εισαγωγή: Επιδιώκεται, μέσα από την αξιοποίηση των ΤΠΕ στο μάθημα της
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, να γνωρίσουν οι μαθητές μορφές ζωής που
σήμερα πλέον έχουν εξαφανιστεί ή επιβιώνουν σε πολύ λίγες μόνον και
σχετικά απομονωμένες περιοχές. Όλα αυτά θα επιτευχθούν με:
- την αξιοποίηση της διερευνητικής, ανακαλυπτικής μάθησης,
- της αυτενέργειας,
- της ομαδοσυνεργατικής μάθησης, ως διαδικασίας στην οποία
πραγματοποιείται αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευόμενων, αλλά και
μεταξύ των εκπαιδευόμενων και του καθηγητή.
4. Γνωστικοί Στόχοι:
α. να γνωρίσουν οι μαθητές της Α’ Γυμνασίου παραδοσιακές μορφές ζωής,
σε ένα αιγαιοπελαγίτικο νησί, τη Σύμη.
β. να αντιληφθούν τις ανάγκες που γεννιούνται σε αιγαιοπελαγίτικα νησιά
(π.χ. λειψυδρία κ.ά.), η ικανοποίηση των οποίων θεωρείται σήμερα
αυτονόητη στον τόπο που ζουν οι μαθητές.
γ. να γνωρίσουν τη νησιώτικη αρχιτεκτονική, που προσαρμόζεται στις
οικογενειακές και ατομικές ανάγκες των κατοίκων του νησιού, σε αντίθεση
με το σύγχρονο αστικό περιβάλλον, στο οποίο οι άνθρωποι και οι ανάγκες
τους προσαρμόζονται στην αρχιτεκτονική.
1

2. δ. να αντιληφθούν την αξία, τη σκοπιμότητα και την αναγκαιότητα της
ομαδικής, συλλογικής ζωής και τις συνεργατικές ανθρώπινες σχέσεις των
παραδοσιακών κοινωνιών.
ε. να γνωρίσουν τα παιδικά παιχνίδια και τον τρόπο αξιοποίησης του
ελεύθερου χρόνου σε μια παραδοσιακή κοινωνία.
5. Παιδαγωγικοί στόχοι:
- να ασκηθούν οι μαθητές στην διερευνητική, ανακαλυπτική μάθηση,
μέσα από την έρευνα και τις σύγχρονες μεθόδους της, ώστε να έρθουν
σε ενεργητική και άμεση επαφή ακόμα και με καταστάσεις και συνθήκες
του παρελθόντος, αφομοιώνοντας τα πληροφοριακά ερεθίσματα (J.
Piaget).
- να αναπτύξουν την αφαιρετική και συνθετική τους ικανότητα,
αναλύοντας και συνθέτοντας πληροφορίες, συγκρίνοντας το παρελθόν
που περιγράφεται στο κείμενο με το παρόν που βιώνουν.
- μέσα από την εμπειρία της συνεργατικής μάθησης να αλληλεπιδράσουν
μεταξύ τους, αλλά και με τον καθηγητή.
- να εκτιμήσουν τα οφέλη της ομαδοσυνεργατικής μάθησης.
- να εξοικειωθούν με την έννοια της παράδοσης, όπως και όσο αυτή
επιβιώνει στη σύγχρονη καθημερινότητα (π.χ. παιχνίδια, οικογενειακές
συνήθειες, έθιμα κ.λπ.).
- να αντιληφθούν την αξία των συνεργατικών ανθρώπινων σχέσεων, της
συλλογικότητας και της ομαδικότητας στην αντιμετώπιση καθημερινών
προβλημάτων και αναγκών, σε σύγκριση με τη σύγχρονη ατομοκεντρική
και ανταγωνιστική προσέγγιση που βιώνουν στην καθημερινότητά τους.
- να αντιληφθούν πώς βιώνει ένα παιδί της ηλικίας τους, τον «ξεριζωμό»
από το οικείο του περιβάλλον και τον εγκλωβισμό σε ένα ξένο, εχθρικό
και καταπιεστικό αστικό περιβάλλον (Σύμη – Αθήνα).
6. Τεχνογραμματικοί στόχοι:
- συμπλήρωση σχετικών φύλλων εργασίας, σε περιβάλλον επεξεργασίας
Κειμένου,
2

3. - χρήση μηχανών αναζήτησης για την έρευνα και την εύρεση
πληροφοριών στο διαδίκτυο,
- αποστολή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο των συμπληρωμένων φύλλων
εργασίας στο διδάσκοντα και επιστροφή τους στους μαθητές, με τις
απαραίτητες διορθώσεις και παρατηρήσεις (επικοινωνιακή μάθηση, L.
Vigotsky),
- ανάρτηση των τελικών φύλλων εργασίας στην ιστοσελίδα του σχολείου
ή σε σχετικό blog της διδάσκουσας.
7. Λογισμικό
α. Λογισμικό παρουσίασης (Power Point) για την προβολή εικόνων από
τη Σύμη, σε συνδυασμό με αποσπάσματα του κειμένου της Ευγενίας
Φακίνου.
β. Διαδίκτυο (φυλλομετρητής: INTERNET Explorer), προκειμένου να
συλλέξουν πληροφορίες για το νησί της Σύμης, τα παραδοσιακά παιδικά
παιχνίδια, το σύγχρονο τρόπο ζωής στις μεγαλουπόλεις.
γ. Λογισμικό Επεξεργασίας Κειμένου (Word) για τη συμπλήρωση των
φύλλων εργασίας.
δ. Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail) για την αποστολή και λήψη των
σχετικών ηλεκτρονικών μηνυμάτων, με τα οποία θα αποσταλούν τα
συμπληρωμένα φύλλα εργασίας.
8. Διάρκεια: 3 - 4 διδακτικές ώρες:
Πορεία διδασκαλίας
1 ώρα (διδάσκων) για την παρουσίαση εικόνων από το νησί της Σύμης,
την παραδοσιακή αιγαιοπελαγίτικη αρχιτεκτονική, τις συνήθειες των
ανθρώπων στις παραδοσιακές κοινωνίες, τα παραδοσιακά παιδικά
παιχνίδια. Χρήσιμο είναι η ανάγνωση του κειμένου να γίνεται σχεδόν
ταυτόχρονα με την προβολή της παρουσίασης.
3

4. Πριν την προβολή έχουν ήδη διανεμηθεί τα φύλλα εργασίας, στις
ομάδες, ώστε οι μαθητές να είναι προϊδεασμένοι για το τι πρέπει να
«παρατηρήσουν» ιδιαίτερα στην προβολή, ώστε να επιλέξουν κάποιες
πληροφορίες για τη συμπλήρωση των φύλλων εργασίας. Πρέπει να
σημειωθεί πως το πρώτο μέρος των φύλλων εργασίας είναι κοινό για
όλα και αφορά το σχολιασμό και την επεξεργασία του κειμένου.
(Σημείωση: η συγκεκριμένη παρουσίαση αναρτήθηκε στο blog της
διδάσκουσας http://kousidou.blogspot.com, ώστε να είναι στη διάθεση
των μαθητών για τυχόν μελέτη στο σπίτι).
1 ώρα (μαθητές): για διερεύνηση στο διαδίκτυο πληροφοριών σχετικών
με τα φύλλα εργασίας, που θα συμπληρώσουν οι ομάδες. Προφορική
παρουσίαση των πληροφοριών στην τάξη και συζήτηση πάνω σε αυτές.
1 ώρα (μαθητές – διδάσκουσα): δομική και πραγματολογική
επεξεργασία του κειμένου, με τη συμβολή στοιχείων της παρουσίασης,
σε ό,τι αφορά στοιχεία του κειμένου, άγνωστα στους μαθητές (π.χ.
αποκρέββατος, στέρνα, παιχνίδια κ.λπ.)
1 ώρα (μαθητές): συμπλήρωση των φύλλων εργασίας σε περιβάλλον
επεξεργασίας κειμένου και διόρθωσή τους στην τάξη, με τη συνεργασία
της ομάδας και τη σχετική καθοδήγηση της διδάσκουσας.
9. Οργάνωση τάξης: 20 μελής τάξη χωρισμένη σε 4 πενταμελείς ομάδες
10. Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή: εργαστήριο πληροφορικής,
σύνδεση στο διαδίκτυο, προβολικό μηχάνημα
11. Φύλλα εργασίας: Συνάπτονται εδώ τα 4 φύλλα εργασίας, στο πρώτο
μέρος των οποίων υπάρχει κοινό μέρος για όλα τα φύλλα, που αφορά
το σχολιασμό και την επεξεργασία του κειμένου, που θα γίνει στην τάξη.
Στη συνέχεια υπάρχουν ερωτήσεις, που αφορούν δραστηριότητες στο
διαδίκτυο
ΚΟΙΝΟ ΜΕΡΟΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
4

5. Η ΖΩΗ ΣΤΗ ΣΥΜΗ, Ευγενίας Φακίνου
Θέμα : ……………………………………………………………………………………………………………….
Περιεχόμενο:……………………………………………………………………………………………………
Δομή :
Ενότητες:………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
Σχολιασμός :
Πρόσωπα
● Αστραδενή: ……………………………………………………………………………………………………………….
● Φίλες της Αστραδενής:……………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Η “πραγματικότητα”: Ένα κορίτσι εγκλωβισμένο ……………………………………………,
μακριά από …………………………………………………………………………του νησιού. Στις στιγμές
της μοναξιάς αναπολεί ………………………………………………
Η ζωή στη Σύμη:
● Ομαδικότητα στη…………………………………………………………………………………………………………
●«Ξεχασμένες» εργασίες:………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
● ………………………………………… του σπιτιού με κυρίαρχο το χώρο της ………………….., στον
οποίο ζει και κινείται όλη η οικογένεια
● αναγκαιότητα ………………, εκμετάλλευση …………………., αντιμετώπιση της
…………………….
● παιχνίδια παιδιών (……………………………………………………………………………………………..)
● παραδοσιακές αντιλήψεις (…………………………………………………………………………………..)
Στόχος της συγγραφέα: να σχολιαστεί ……………………………………………………………….
Συνήθειες των νησιωτών περνούν μπροστά από τα μάτια μας νοσταλγικά, δίνοντας
την αίσθηση ενός ……………………………….., ίσως λιγότερο «πολιτισμένου», αλλά
περισσότερου …………………………………….. και …………………………………..
1Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
5

6. 1. Αναζητήστε στο διαδίκτυο πληροφορίες για τη ζωή και το έργο
της Ευγενίας Φακίνου. Παρουσιάστε τις πληροφορίες αυτές σε
μία παράγραφο:
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση………………………………………………………………………………..
2. Οι παρακάτω φωτογραφίες είναι από τη Σύμη. Επισκεφθείτε την
ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια, στην ιστοσελίδα
http://el.wikipedia.org και αναζητήστε πληροφορίες για την
ιστορία του νησιού τα ήθη και τα έθιμά του. Να παρουσιάσετε τις
πληροφορίες αυτές σε 2 το πολύ παραγράφους
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση…………………………………………………………………………………
3. Η αφηγήτρια περιγράφει στο κείμενο τις συνήθειες και τις
σχέσεις των κατοίκων της Σύμης. Τι έχετε να παρατηρήσετε για τη
ζωή και τις συνήθειες των ανθρώπων στη μικρή νησιωτική κοινωνία
της Σύμης;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση σε μία παράγραφο…………………………………………………….
2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1. Επισκεφθείτε την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια,
στην ιστοσελίδα http://el.wikipedia.org και αναζητήστε
πληροφορίες για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της Σύμης.
Παρουσιάστε τις πληροφορίες αυτές σε μία παράγραφο:
6

7. Συμπληρώστε εδώ την απάντηση…………………………………………………………………………………..
2. Στο κείμενο της Ευγενίας Φακίνου η μικρή Αστραδενή
περιγράφει το σπίτι που ζει στην Αθήνα και αναπολεί το σπίτι
της στη Σύμη. Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με τα
χαρακτηριστικά των σπιτιών στη Σύμη και την Αθήνα, όπως τα
παρουσιάζει η μικρή Αστραδενή.
ΣΠΙΤΙ ΣΤΗ ΣΥΜΗ ΣΠΙΤΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Γιατί νομίζετε πως νοσταλγεί το σπίτι της στη Σύμη;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση…………………………………………………………………………………..
3ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1. Ποια παιχνίδια έπαιζαν τα παιδιά στη Σύμη, σύμφωνα με όσα μας
λέει η Αστραδενή; Μπορείτε να φανταστείτε πώς παίζονταν;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση………………………………………………………………………………….
2. Χρησιμοποιώντας μία μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο (π.χ.
http://www.google.gr) και με τις κατάλληλες λέξεις-κλειδιά,
αναζητήστε πληροφορίες για τα παραδοσιακά παιχνίδια της
Σύμης. Ποια ήταν αυτά και πώς παίζονταν;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση…………………………………………………………………………………..
3. Συζητήστε με τους γονείς ή τους παππούδες σας και ζητήστε να
σας περιγράψουν ένα παιχνίδι ομαδικό που έπαιζαν παιδιά. Στη
7

8. συνέχεια παρουσιάστε τους κανόνες και τον τρόπο που παιζόταν
σε μία παράγραφο
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση…………………………………………………………………………………..
4ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1. Στο κείμενο της Ευγενίας Φακίνου είναι φανερό ότι οι κάτοικοι
της Σύμης σέβονταν το περιβάλλον (π.χ. λειψυδρία - διαχείρηση
νερού), γιατί η ζωή και η ευημερία τους εξαρτιόταν από αυτό.
Κατάφερναν με αυτόν τον τρόπο να λύσουν προβλήματα, όπως
αυτό της λειψυδρίας. Παρουσιάστε τους τρόπους με τους
οποίους το πετύχαιναν αυτό.
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση………………………………………………………………………………….
2. Χρησιμοποιώντας μία μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο (π.χ.
http://www.google.gr) και με τις κατάλληλες λέξεις-κλειδιά,
αναζητήστε πληροφορίες για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας
στις παραδοσιακές κοινωνίες και παρουσιάστε τις πληροφορίες
αυτές σε 1 – 2 παραγράφους
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση…………………………………………………………………………………..
3. Πιστεύετε ότι εμείς σήμερα σεβόμαστε το περιβάλλον; Πώς
αντιμετωπίζουμε τους φυσικούς πόρους;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση σε μία παράγραφο…………………………………………………….
8