Voordracht door mr. Annemarie Smilde, senior jurist gezondheidsrecht bij VVAA, en dr. Leopold Engels, MDL-arts Zuyderland ziekenhuis, op het symposium 'Gezondheidsrecht' van KNMG District Limburg op 18 mei 2017.

1. Mr. Annemarie Smilde, Senior jurist
gezondheidsrecht VvAA
Dr. Leopold Engels, MDL-arts
KNMG Limburg Symposium 'Gezondheidsrecht' op 18 mei 2017
Een (dreigende) tuchtklacht…
hoe houdt u de regie?

2. 2 |
(potentiële) belangenverstrengeling Geen
Disclosure belangen spreker

3. Hoe houdt u de regie bij een
(dreigende) klacht?
• Hoe beperkt u het risico op escalatie bij
incident/ onvrede van een patiënt?
• Casus van een MDL-arts
• Tips: do’s & don’ts bij incidenten, klachten
en claims
• Een klacht bij het tuchtcollege, wat dan?

4. Hoe beperkt u het risico op escalatie bij
incident/onvrede patiënt?
• Aanleiding voor een tuchtklacht/claim vaak niet alleen het
medisch handelen
• Andere risicofactoren zijn o.a. gebrekkige communicatie en
te summier dossier

5. Norm: tijdige en open communicatie
• Na een incident: Wkkgz & GOMA
• Bij incidenten én onvrede patiënt: Eed, gedragsregels,
CBO klachtenrichtlijn, standpunten KNMG, Wkkgz en
de tuchtrechtspraak

6. • Onverwijld inlichten patiënt/nabestaande over tijdstip, aard
en toedracht incident
• Informatie over maatregelen ter beperking schade
• NB: noteren in dossier: ook tijdstip en namen betrokken
zorgverleners
Tijdige en open communicatie na
incident Wkkgz
6

7. Tijdige en open
communicatie na een incident
7
Gedragscode GOMA ( uitwerking Wkkgz)
• informeer patiënt over acties ter voorkoming van incidenten
• erken fout en bied excuses aan.
• doe geen uitspraak over aansprakelijkheid.
• licht patiënt desgevraagd schriftelijk in over mogelijkheden klacht/claim.

8. Casus tuchtrechtspraak
8
Centraal tuchtcollege (ECLI:NL:TGZCTG:2017:108)
Klacht IGZ tegen neurochirurg i.v.m. handelen i.s.m. richtlijn en protocol
CTC: niet naleven protocol niet tuchtrechtelijk verwijtbaar vanwege o.a.
transparantie na incident, zeer toetsbare opstelling bij onderzoek
calamiteit onderzoek, verbetermaatregelen en uiterst betrokken houding

9. Tijdige en open
communicatie bij onvrede van patiënt,
9
•Eed, gedragsregels, CBO klachtenrichtlijn, standpunten KNMG,
tuchtrechtspraak:
- serieus nemen klacht/ onvrede
- gesprek aanbieden, evt. met derden er bij
- informeren over klachtmogelijkheden
- openheid en toetsbaarheid, bereidheid te leren
•Wkkgz, bij schriftelijke klachten/ claims: actief aanbieden hulp
klachtenfunctionaris, klachtafwikkeling door zorgaanbieder zelf, korte termijnen,
schriftelijke reactie

10. Knelpunten open én professionele
communicatie
• Angst voor (gevolgen) tuchtprocedure
• Belangen aansprakelijkheidsverzekeraar
• Eigen emoties over incident
• Speciale communicatievaardigheden
10

11. Casus MDL- arts
• Feiten
• Acties na complicatie
• Communicatie familie
• Persoonlijke Impact
11

12. Feiten
• 1993 , inclusief bril van die tijd
• Man 50 jaar , tweede mening heftige bovenbuikskolieken
• Uitvoerig onderzoek elders : g.a., behoudens licht verbrede galweg ( 8 mm ; normaal tot 5 mm)
• Hida scan : late uitscheiding radiofarmacom
12

13. Casus MDL- arts
• DD : 1. Klein choledochus steentje 2. SOD = Sfincter van Oddi Dysfunctie
• Voorstel : ERCP inclus uitleg complicaties
• Na veel 5-en en 6-en : akkoord
•
13

14. Feiten
• ERCP : galwegcanulatie lukte niet , meerdere keren
vulling
• d. pancreaticus ( g a )
• 's Avonds : acute pancreatitis
14

15. Feiten
• Acute necrotiserende pancreatitis
• IC
• Laparotomie : giga retroperitoneale necrose, drainage
en spoelen
• MOF ( Multi orgaan falen )
• Overleden
15

16. Feiten
• Acute necrotiserende pancreatitis
• IC
• Laparotomie : giga retroperitoneale necrose, drainage en spoelen
• MOF ( Multi orgaan falen )
• Overleden
16

17. Acties na complicatie
1. Medisch optimaal houden + uitleggen
2. ALLES in de status noteren ( ook zelf !)
3. Tweede mening azM
Niettemin sfeer gesprekken evenredig klinische achteruitgang
17

18. Communicatie met familie
• Met name Zus
• Dagelijks gesprekken inclusief weekends door mij zelf
• over stand van zaken en behandelingsopties
• Houding zus steeds negatiever , ook non - verbaal
18

19. Persoonlijke Impact
• Casus beheerste hele leven , ook privé .
• Dreigende Tuchtzaak
• Aanpak : gewoon doorwerken
19

20. Do’s don’ts bij klachten, incidenten en
fouten: don’ts!
• Te druk”, “kan ik er nu niet bij hebben” en andere uitvluchten om niet gesprek aan te
gaan
• Defensieve reactie
• Om de feiten heen draaien
• Gericht op het oplossen van de medische puzzel
• Het achterhouden van informatie uit angst voor juridische gevolgen
• Geen openheid vanwege polisvoorwaarden aansprakelijkheidsverzekeraar.
• Doen van uitspraak over schuld of aansprakelijkheid.
• Te emotioneel betrokken zijn: schuldgevoel, boosheid.
• Spreken vanuit de positie van de deskundige (top-down).
20

21. Do’s & don’ts bij klachten, incidenten en
fouten: do’s!
• Neem signaal van onvrede patiënt/familie serieus.
• Neem direct contact op met patiënt/familie.
• Geef de patiënt ruimte om verhaal te doen en gevoelens te uiten.
• Toon oprechte interesse.
• Let op de non-verbale aspecten: setting, houding, gelijkwaardigheid.
• Bij een fout: erken deze en bied excuses aan.
• Maak duidelijk welke maatregelen genomen worden om schade te beperken.
• Geef aan welke acties u onderneemt om soortgelijke incidenten in de toekomst te voorkomen.
21

22. Ondersteuning ter beperking risico escalatie
22
• Klachtenfunctionaris
• Intervisie
• Peer support
• Juridische bijstand
• Training communicatievaardigheden

23. Een klacht bij het tuchtcollege, wat dan?
Een klacht bij het tuchtcollege, wat dan?
23

24. Altijd gesprek aanbieden!!
24
• Kans om probleem op te lossen en misverstanden uit de wereld te
helpen.
• Ook bij een afwijzing zal uw aanbod in een tuchtrechtelijke
beoordeling positief meewegen

25. Casus MDL-arts
Tuchtzaak
VVAA jurist : " no problema ! " , want :
1. Complicaties gebeuren
2. Volledige verslaglegging in de status van ALLES
25

26. Ervaring zitting
• Eindhoven : Ijselijke ervaring
• Nogmaals het hele verhaal vertellen
• Sfeer aan de "andere" kant om te snijden
• Gelukkig weinig en eenvoudige vragen vd rechtbank
26

27. Een tuchtklacht, hoe beperkt u de
schade?
27
•Feiten: wat en waarom handelen/ beleid
(dossier, verklaringen getuigen of deskundigen)
•Reactie op de klacht:
medische en juridische duiding
•Reflectie op handelen:
wat had beter gekund?
wat hebt u geleerd?
wat hebt u veranderd aan uw eigen werkwijze of binnen de organisatie?

28. Professionele opstelling ter zitting en in de stukken
28
• Stel uw eigen emoties niet centraal.
• Het omgaan met onvrede/emoties van patiënt behoort tot uw vak.
• Tonen van empathie en benoemen impact mag, mits professioneel en
functioneel.
• Oordeel niet over patiënt/klager of het handelen van een collega
(maar laat dit over aan het College).

29. TIPS MDL-arts
1.Gesprekken met familie ( ook contre coeur )
2. Alles , liefst zelf , noteren in het dossier
3. Folders maken van alle potentieel gevaarlijke behandelingen
4. Folders ZELF uitreiken en dat id status vermelden .
5. Medisch Contact lezen mn de juridische rubriek !!!
29

30. Casus uit de tuchtrechtspraak
30
CTC :ECLI:NL:TGZCTG:2017:77
• Klacht tegen huisarts: te weinig onderzoek, te late
doorverwijzing en niet reageren na bericht diagnose
(cervixcarcinoom)
•
CTC: waarschuwing, want inzicht getoond en ter
zitting excuses aangeboden

31. Een tuchtklacht, hoe beperkt u de schade?
Doe het niet alleen!
31 |
• Peer support
• Intervisie
• Juridische bijstand

32. Tot slot
Hebt u nog vragen?????