Παρουσίαση μαθήματος ιστορίας της Β' Γυμνασίου.

1. Εξελίξεις ως τις αρχές του 6ου αι.
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

2. Η οικονομία του πρώιμου βυζαντινού
κράτους είχε τα εξής χαρακτηριστικά:
● Κύρια πηγή πλούτου ήταν η γεωργία. (Σήμερα
ποια είναι η κύρια πηγή πλούτου;)
● Το κράτος ακολουθούσε παρεμβατική πολιτική,
ελέγχοντας την οικονομία. (Σήμερα
ακολουθείται η ίδια πολιτική;)
● Στις συναλλαγές χρησιμοποιείται ευρύτατα το
νόμισμα και όχι οι ανταλλαγές σε είδος
(Σήμερα;)
● Ως τα μέσα του 6ου αι. οι πόλεις είχαν
βαρύνουσα οικονομική σημασία (Σήμερα;)
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

3. Προβλήματα
● Στην ύπαιθρο η γη άρχισε να συγκεντρώνεται στα χέρια
των μεγάλων γαιοκτημόνων (“δυνατοί”) και οι
μικροκτηματίες έγιναν εξαρτημένοι αγρότες ή πάροικοι.
Η ενοικίαση της γης από τον πάροικο ήταν χρονικά
απεριόριστη και ήταν προσδεδεμένος στο χωράφι που
καλλιεργούσε
● Οι φόροι βάρυναν κυρίως τους αγρότες και όχι τους
κατοίκους των πόλεων. Έτσι οι άνθρωποι εγκατέλειπαν
την ύπαιθρο και κατέφευγαν στις μονές ή στις πόλεις
όπου ο πολυάριθμος πληθυσμός σε συνδυασμό με τη
φτώχεια προκαλούσε εξεγέρσεις και ταραχές. Για την
αποτροπή τέτοιων εκδηλώσεων διανέμονταν συχνά
στάρι και διοργανώνονταν θεάματα στον ιππόδρομο
(άρτον και θεάματα)
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

4. Οι αγρότες καλλιεργούν κυρίως σιτηρά, αλλά και ελιές και αμπέλια, που
φέρνουν στον καλλιεργητή μεγαλύτερο κέρδος από τα σιτηρά. Ψηφιδωτό με
σκηνή από τρύγο. 4ος αιώνας, Ρώμη (Iταλία), εκκλησία της Αγίας
Κωνσταντίας.
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

5. 2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

6. Εμπόριο
● Η επέκταση της βυζαντινής επιρροής στην Αιθιοπία
και την Υεμένη διευκόλυνε την ανάπτυξη του
εμπορίου. Έλληνες και Σύροι μετέφεραν στη
Μεσόγειο προϊόντα πολυτελείας από την ανατολή
(μετάξι, μπαχαρικά κλπ.)
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

7. 2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

8. Εισβολές των γερμανικών λαών
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

9. Εισβολές των γερμανικών λαών
● Όταν πέθανε ο Θεοδόσιος Α’ το κράτος χωρίστηκε
σε Ανατολικό και Δυτικό.
● Έτσι τα δύο πια κράτη αντιμετώπισαν με
διαφορετικό τρόπο τις εισβολές και είχαν και
διαφορετικό αποτέλεσμα.
● Στο πλούσιο Ανατολικό κράτος οι αυτοκράτορες
είτε κατάφεραν να στρέψουν τους Γερμανούς στη
δύση είτε τους επέτρεψαν την ειρηνική
εγκατάσταση.
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

10. Εισβολές των γερμανικών λαών
Ανατολικό κράτος – Γερμανικό πρόβλημα
● Ο Θεοδόσιος έδωσε ανώτερα αξιώματα στους
Γερμανούς για να πετύχει την ενσωμάτωσή τους.
Έτσι όμως δημιουργήθηκε ο κίνδυνος του
εκγερμανισμού.
● Οι βυζαντινοί αντέδρασαν οργανώνοντας ένα
αντιγερμανικό κόμμα.
● Το κόμμα αυτό ξεσήκωσε το λαό που εξόντωσε
τους Γότθους και τον αρχηγό τους Γαινά.
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

11. Εισβολές των γερμανικών λαών
Δυτικό κράτος
● Αντίθετα με το Ανατολικό κράτος το δυτικό
υπέκυψε στα γερμανικά φύλα.
● Ο γερμανός Οδόακρος υποχρέωσε τον τελευταίο
βασιλιά της Ρώμης (Ρωμύλλο Αυγουστύλο) να
παραιτηθεί και ίδρυσε ένα Οστροτθικό βασίλειο με
έδρα τη Ραβέννα.
● Θεωρητικά αναγνώρισε την επικυριαρχία του
αυτοκράτορα της Κων/πολης αλλά στην πράξη ήταν
ανεξάρτητος
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

12. Γερμανικά βασίλεια της Δύσης
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

13. Πολιτιστικές εξελίξεις
Στην Ανατολική αυτοκρατορία το ελληνικό στοιχείο
σιγά σιγά επιβάλλεται
●Ιδρύεται το πανεπιστήμιο της
Κωνσταντινούπολης με 16 ελληνόφωνες και 15
λατινόφωνες έδρες διδασκαλίας.
●Εκδίδεται ο Θεοδοσιανός κώδικας με όλα τα
διατάγματα που είχαν εκδοθεί από το 312 έως το
438
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

14. Τα σπουδαιότερα παιδευτικά κέντρα της Ανατολής: Αλεξάνδρεια,
Αντιόχεια, Έφεσος, Αθήνα. Τώρα έρχεται να προστεθεί και η
Κωνσταντινούπολη
2ο Γυμνάσιο Κιλκίς2ο Γυμνάσιο Κιλκίς

15. Η Κωνσταντινούπολη δεν είχε εκπαιδευτική παράδοση, όπως η
Αθήνα, η Αλεξάνδρεια και άλλες μεγάλες πόλεις. Γι’ αυτό, το 425
ιδρύθηκε το Πανδιδακτήριο της Κωνσταντινούπολης. Το παρακάτω
κείμενο είναι από διάταγμα που έβγαλε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος
Β ́ με θέμα τη λειτουργία του Πανδιδακτηρίου:
Διαθέτει, λοιπόν, [...] η Σχολή μας, από τους καθηγητές που
διδάσκουν τη λατινική ρητορική, τρεις ρήτορες και δέκα
γραμματικούς. Ακόμη, από τους καθηγητές που ξεχωρίζουν
για την ικανότητά τους στην ελληνική [διαθέτει] πέντε ρήτορες
και δέκα γραμματικούς. Επειδή επιθυμία μας είναι η [...]
νεολαία να μην εκπαιδεύεται μόνο σ’ αυτού του είδους τις
τέχνες, προσθέτουμε στους παραπάνω καθηγητές και
κάποιους που έχουν βαθύτερες επιστημονικές γνώσεις. Έτσι
προσθέτουμε στους υπόλοιπους έναν καθηγητή ο οποίος θα
ερευνά [...] [τη] φιλοσοφία και δύο ακόμη [για] το δίκαιο και
τους νόμους [...]. Θα [...] καθοριστεί ειδικά για κάθε καθηγητή
ένας συγκεκριμένος χώρος, ώστε ούτε οι μαθητές ούτε και οι
καθηγητές να ενοχλούνται μεταξύ τους.
Θεοδοσιανός Κώδικας, Διάταγμα του Θεοδόσιου Β ́ , έτος 425
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

16. 3.Ποια συγκεκριμένα μέτρα προτείνει ο φιλόσοφος και επίσκοπος
Κυρηνης Συνέσιος για την αντιμετώπιση του γοτθικού ή γερμανικού
προβλήματος;
Αντί να δεχόμαστε το να οπλοφορούν οι Σκύθες (Γότθοι), πρέπει να
αναζητήσουμε στρατιώτες από την τάξη των γεωργών, που θα
πολεμήσουν, για να υπερασπιστούν τη γη τους. Αυτούς να τους
εντάξουμε στο στρατό για αρκετό χρόνο. Παράλληλα να ξεσηκώσουμε
τους φιλοσόφους, που ασχολούνται με τις μελέτες τους, και τους
βιοτέχνες, που δεν σηκώνουν κεφάλι από την καθημερινή δουλειά, και
τον νωθρό λαό που ξημεροβραδυάζεται στα θέατρα. Όλους αυτούς να
τους πείσουμε να φροντίσουν να περάσει η στρατιωτική διοίκηση στα
χέρια των Ρωμαίων [...].
Εμείς πρέπει να ανακτήσουμε το υψηλό ρωμαϊκό φρόνημα και να
συνηθίσουμε να κερδίζουμε τις νίκες οι ίδιοι. Όσο για τους βαρβάρους,
να μην τους δεχόμαστε ανάμεσά μας και να τους απομακρύνουμε από
παντού.
Συνέσιος, Λόγος περί βασιλείας, Migne, Patrologia Graeca, τόμ. 66, στήλες 1092-1093
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

17. Στα παρακάτω αποσπάσματα ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ένας από τους πιο
σημαντικούς χριστιανούς θεολόγους, μιλάει για τους φτωχούς
μικροκαλλιεργητές τον 4ο αιώνα και για το πώς τους συμπεριφέρονταν οι
μεγάλοι γαιοκτήμονες.
Και δε γνωρίζεις ότι υπάρχουν αρκετοί ανάμεσα στους γεωργούς που ζουν
σε άθλια φτώχεια; Ότι πολύ δύσκολα κατορθώνουν να αποκτούν τα βασικά
για τη ζωή τους με τον ιδρώτα και τους κόπους τους, με αποτέλεσμα να μην
έχουν συγκεντρώσει τα απαραίτητα την εποχή της σποράς, αφού δεν τους
έχει μείνει τίποτα;
Ιωάννης Χρυσόστομος, Ομιλίες, τέλη 4ου αιώνα
Aν εξετάσει κανένας πώς φέρονται οι δυνατοί στους άθλιους και
ταλαίπωρους γεωργούς, θα δει ότι είναι χειρότεροι από τους βαρβάρους.
Γιατί σ’ αυτούς που λιώνουν από την πείνα και κουράζονται σ’ όλη τους τη
ζωή βάζουν ασήκωτους φόρους και κοπιαστικές αγγαρείες και τους φέρονται
σαν να ήταν γάιδαροι ή μουλάρια ή, πολύ περισσότερο, σαν άψυχα πράγμα-
τα. Kαι δεν τους αφήνουν να πάρουν ανάσα και τους ζητάνε το νοίκι, είτε
είχανε καλή σοδειά είτε όχι, χωρίς καθόλου να τους συμπονούν.
Ιωάννης Χρυσόστομος, Ομιλίες, τέλη 4ου αιώνα
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς

18. ● Από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 μ.Χ.) ως τις
αρχές του 18ου αιώνα - Εθνικό και Καποδιστριακά
Πανεπιστήμιο Αθηνών
● Λίγη ακόμη ιστορία ... - Εθνικό και Καποδιστριακά
Πανεπιστήμιο Αθηνών
● Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού –
Κωνσταντινούπολη
Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία
2ο2ο Γυμνάσιο ΚιλκίςΚιλκίς