Αρχαία Β' Γυμνασίου

1. Ζνασ ςτοργικόσ θγζτθσ
©Μαρία Σκιαδαρζςθ
Γ/ςιο Πεντζλθσ 2013

2. Ο Ξενοφϊν
πολζμθςε
υπό τισ
διαταγζσ
του
Σπαρτιάτθ
βαςιλιά
ςτθν μάχθ
τθσ
Κορϊνειασ,
Ενόηηηα 7η Έναρ ζηοπγικόρ ηγέηη
Ο Αγεζίιανο είλαη έλα από ηα έξγα ηνπ Ξελνθώληα.
Πξόθεηηαη γηα εγκώμιο, ζην νπνίν πεξηγξάθεηαη ε
πξνζωπηθόηεηα ηνπ Σπαξηηάηε βαζηιηά θαη ζηξαηεγνύ.
Ξενοφϊντασ
Αγθςίλαοσ :Περίφθμοσ
βαςιλζασ τθσ Σπάρτθσ,
γνωςτόσ για τθ μεγάλθ
απλότθτά του και τθν
πολιτικι του ςφνεςθ. Ζνασ
από τουσ μεγαλφτερουσ
ςτρατθγοφσ τθσ αρχαίασ
Ελλάδασ. Η ηωι και το ζργο
του Αγθςίλαου
απαςχόλθςε πολλοφσ
ςυγγραφείσ τθσ
αρχαιότθτασ και των
νεότερων χρόνων.
Ο Ξενοφϊν (περ.
427 π.Χ.-355
π.Χ.) ο Ακθναίοσ
ιταν ιςτορικόσ
ςυγγραφζασ και
ςωκρατικόσ
φιλόςοφοσ..
Μετά το 410 π.Χ.
γνωρίςτθκε με
τον Σωκράτθ και
μπικε ςτον
κφκλο των
μακθτϊν του.[1]

3. Ο Αγθςίλαοσ είναι γιοσ του βαςιλζα τθσ
Σπάρτθσ, Αρχίδαμου. Ήταν δευτερότοκοσ γιοσ
του και νόκοσ, οπότε δεν είχε δικαίωμα ςτθν
βαςιλεία. Επίςθσ, ιταν μικρόςωμοσ και χωλόσ
(κουτςόσ) από το ζνα του πόδι. Παρ’ όλα αυτά
δεν ιταν από τουσ ανκρϊπουσ που το ζβαηαν
κάτω, αλλά από αυτοφσ που τα ελαττϊματά
τουσ τα κάνουν προτεριματα. Το 396 π.Χ. του
ανατζκθκε θ ςτρατθγία τθσ εκςτρατείασ ςτθν
Μικραςιατικι ακτι, για τθν απελευκζρωςθ
των Ελλθνίδων πόλεων τθσ Αςίασ από τον
βάρβαρο περςικό ηυγό. Ο Αγθςίλαοσ δζχτθκε
με μεγάλθ χαρά . Ήκελε να ςυνενϊςει όλουσ
τουσ Ζλλθνεσ ςε ζναν επικετικό πόλεμο
εναντίον των Περςϊν.

4. Ο Αγθςίλαοσ, μετά από πολλζσ επιτυχίεσ που είχε εναντίον του Τιςςαφζρνθ πρϊτα και
του Τικραφςτθ του αντικαταςτάτθ του, ζγινε επικίνδυνοσ για τουσ Πζρςεσ, που
πλθρϊνοντασ διάφορεσ ελλθνικζσ πόλεισ, τισ ζπειςαν να κθρφξουν πόλεμο εναντίον τθσ
Σπάρτθσ.

5. Ζτςι ο Αγθςίλαοσ, αναγκάςτθκε να γυρίςει λζγοντασ: "Διϊχνομαι από τθν Αςία, από
δζκα χιλιάδεσ τοξότεσ", εννοϊντασ τισ δζκα χιλιάδεσ χρυςά νομίςματα, που είχαν δϊςει
οι Πζρςεσ, για να εξεγείρουν τισ ελλθνικζσ πόλεισ εναντίον τθσ Σπάρτθσ.

6. Ο φιλόδοξοσ Αγθςίλαοσ, εκςτράτευςε ακόμθ, επικεφαλισ
μιςκοφόρων ςτθν Αίγυπτο, για να βοθκιςει το βαςιλιά
Ταχϊ, ελπίηοντασ να κερδίςει ζτςι χριματα που του
χρειάηονταν για τθν πραγματοποίθςθ των ςχεδίων του. Η
παράδοςθ λζει ότι οι Αιγφπτιοι άρχοντεσ, που πιγαν να
τον προχπαντιςουν ζμειναν κατάπλθκτοι, όταν είδαν ζνα
γζροντα με φτωχό ταπεινό χιτϊνα, ξαπλωμζνο ςτο
χορτάρι ανάμεςα ςτουσ ςτρατιϊτεσ του, να τουσ τον
παρουςιάηουν ςαν το μεγάλο Αγθςίλαο, που θ φιμθ του
είχε ξεπεράςει τα ςφνορα τθσ Ελλάδασ.. Επιςτρζφοντασ
ςτθ Σπάρτθ, το πλοίο του παραςφρκθκε από τθν τρικυμία
ςτθ Λιβφθ, όπου και πζκανε ο μεγάλοσ αυτόσ άνδρασ ςε
θλικία 84 ετϊν, αφοφ βαςίλεψε 41 ζτθ. Το κορμί του το
μετζφεραν ςτθ Σπάρτθ μζςα ςε λιωμζνο κερί, επειδι δεν
είχαν μζλι, όπωσ ιταν το ζκιμο, και το ζκαψαν με μεγάλεσ
τιμζσ. Εικόνα του Αγθςιλάου (ςε νομίςματα ι ςφραγίδεσ
κλπ) δεν υπάρχει, γιατί λιτόσ και απλόσ κακϊσ ιταν, είχε
απαγορζψει να ςτιςουν ανδριάντα του και να τον
ηωγραφίςουν.

7. Ο Ξενοφϊντασ για τον Αγθςίλαο …….
Καμιά από τισ θδονζσ που κυριεφουν
ςυνικωσ τουσ ανκρϊπουσ δεν μπόρεςε να
κυριεφςει τον Αγθςίλαο. Το μεκφςι το
κεωροφςε παραφροςφνθ, το πολφ φαγθτό
δείγμα οκνθρίασ, τον φπνο όχι αφεντικό του
αλλά εξαρτϊμενο από τισ δραςτθριότθτζσ
του. Ήταν υπόδειγμα καρτερίασ για τουσ
ςτρατιϊτεσ του με το να κοιμάται ςτο πιο
άβολο κρεβάτι και να αντζχει το κρφο του
χειμϊνα και τθ ηζςτθ του καλοκαιριοφ.
Αξιοκαφμαςτθ ιταν και θ εγκράτεια του ςτα
ερωτικά. Γενικά όλθ του θ ηωι και θ
ςυμπεριφορά δεν είχε να κρφψει τίποτε.
Μακριά από τθ Σπάρτθ, κάκε κίνθςθ του
γινόταν αντιλθπτι γιατί ποτζ δεν
απομονωνόταν. Κυκλοφοροφςε μόνο ςε
δθμόςιουσ χϊρουσ.
αγαλματίδιο Σπαρτιάτθ πολεμιςτι από τθ Δωδϊνθ (530510 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουςείο Ιωαννίνων)

8. Ἅπαληεο ἐπιζηάμεθα ὅηη Ἀγεζίιανο, ὅπνπ ᾢεηο ηὴλ
παηξίδα ηη ὠθειήζεηλ, νὐ πόλωλ ὑθίεηο, νὐ θηλδύλωλ
ἀθίζηαηο, νὐ ρξεκάηωλ ἐθείδεηο, νὐ ζῶκα, νὐ γῆξαο
πποὐθαζίζεηο, ἀιιὰ θαὶ βαζηιέωο ἀγαζνῦ ηνῦην ἔξγνλ
ἐλόκηδε, ηὸ ηνὺο ἀξρνκέλνπο ὡο πιεῖζηα ἀγαζὰ πνηεῖλ.
Ἐλ ηνῖο κεγίζηνηο δέ ὠθειήκαζη ηῆο παηξίδνο θαὶ ηόδε
ἐγὼ ηίζεκη αὐηνῦ, ὅηη δπλαηώηαηνο ὤλ ἐλ ηῇ πόιεη
θαλεξὸο ἦλ κάιηζηα ηνῖο λόκνηο ιαηξεύωλ. Τίο γὰξ ἄλ
ἠζέιεζελ ἀπεηζεῖλ ὁξῶλ ηὸλ βαζηιέα πεηζόκελνλ; […]
Ὅο θαὶ πξὸο ηνὺο δηαθόξνπο ἐλ ηῇ πόιεη ὥζπεξ παηὴξ
πξὸο παῖδαο πξνζεθέξεην. Ἐινηδνξεῖην κὲλ γὰξ ἐπὶ ηνῖο
ἁκαξηήκαζηλ, ἐηίκα δ’ εἴ ηη θαιὸλ πξάηηνηελ, παξίζηαην
δ’ εἴ ηηο ζπκθνξὰ ζπκβαίλνη, ἐρζξὸλ κὲλ νὐδέλα
ἡγνύκελνο πνιίηελ, ἐπαηλεῖλ δὲ πάληαο ἐζέιωλ,
ζῴδεζζαη δὲ πάληαο θέξδνο λνκίδωλ, δεκίαλ δὲ ηηζεὶο εἰ
θαί ὁ κηθξνῦ ἄμηνο ἀπόινηην.

9. ;
Με ποιουσ τρόπουσ
φανζρωνε τθ
φιλοπατρία του ο
Αγθςίλαοσ;
ἐπιζηάμεθα = ἐπίςταμαι =
γνωρίηω, ζχω εμπειρία ςε κάτι
(πρβλ. επιςτιμθ, επιςτιμονασ)
ᾢεηο> πρτ. του ρ. οἴομαι =
νομίηω, πιςτεφω
ὑθίεηο, > οριςτ. παρατ. του ρ.
ὑφίεμαι = παφω, ςταματϊ (πρβλ.
φφεςθ)
ἀθίζηαηο < του ρ. ἀφίςταμαι =
αποφεφγω, απομακρφνομαι
ἐθείδεηο> του ρ. φείδομαι =
τςιγκουνεφομαι, λυπάμαι (πρβλ.
φειδωλόσ, φειδϊ, αφειδϊσ)
πποὐθαζίζεηο, > του ρ.
προφαςίηομαι = προφαςίηομαι,
προβάλλω ωσ δικαιολογία
• Ἅπαντεσ ἐπιςτάμεκα ὅτι
Ἀγθςίλαοσ, ὅπου ᾢετο τὴν
πατρίδα τι ὠφελιςειν, οὐ
πόνων ὑφίετο, οὐ
κινδφνων ἀφίςτατο, οὐ
χρθμάτων ἐφείδετο, οὐ
ςῶμα, οὐ γῆρασ
προὐφαςίηετο, ἀλλὰ καὶ
βαςιλζωσ ἀγακοῦ τοῦτο
ἔργον ἐνόμιηε, τὸ τοὺσ
ἀρχομζνουσ ὡσ πλεῖςτα
ἀγακὰ ποιεῖν
Τι κεωροφςε ζργο
του καλοφ
βαςιλιά;

10. τίκθμι =
ςυγκαταλζγω (πρβλ.
κικθ, κζςθ, κζμα)
θ ωφζλεια
Δθλαδι ο Ξενοφϊν
Ἐλ ηνῖο κεγίζηνηο δέ ὠθελήμαζη ηῆο παηξίδνο θαὶ ηόδε
ἐγὼ ηίθημι αὐηνῦ, ( ὅηη δπλαηώηαηνο ὤν ἐλ ηῇ πόιεη
θανεπὸρ ἦν μάλιζηα ηοῖρ νόμοιρ λαηπεύων). Τίο γὰξ
ἄλ ἠζέιεζελ ἀπεηζεῖλ ὁξῶλ ηὸλ βαζηιέα πεηζόκελνλ;
μτχ. του ρ.
ὁράω - ὁρῶ =
βλζπω >
βλζποντασ
Ποια υπηρεσία
του Αγησιλάου
προς την πόλη
θεωρεί
σημαντικότερη
ο Ξενοφών;
ὤλ =(κηρ. Τνπ εηκί) αλ θαη ήηαλ
θαλεξὸο ἦλ ηνῖο λόκνηο ιαηξεύωλ=
ζεβόηαλ, ππεξεηνύζε νινθάλεξα ηνπο λόκνπο.

11. Πϊσ ςυμπεριφερόταν προσ τουσ πολιτικοφσ του
αντιπάλουσ ο Αγθςίλαοσ ; Με τι τον
παρομοιάηει ο Ξενοφϊν;
Ὅο θαὶ πξὸο ηνὺο διαθόποςρ ἐλ ηῇ
πόιεη ὥζπεπ παηὴξ πξὸο παῖδαο
πποζεθέπεηο
διαθόποςρ < του επκ. ὁ - ἡ διάφοροσ, τὸ διάφορον
= ο αντίπαλοσ, ο πολιτικόσ αντίπαλοσ
πποζεθέπεηο < προςφζρομαι = ςυμπεριφζρομαι
(πρβλ. προςφορά, πρόςφορο, πρόςφοροσ)
ὥςπερ = όπωσ ακριβϊσ

12. Πϊσ ςυμπεριφερόταν προσ τουσ ςυμπολίτεσ του ο Αγθςίλαοσ ;
. Ἐλοιδοπεῖηο
•. Ἐλοιδοπεῖηο > του ρ.
λοιδορζομαι, λοιδοροῦμαι =
κακολογϊ
•ηοῖρ ἁμαπηήμαζιν =το
ςφάλμα, θ αδικία (πρβλ.
αμαρτωλόσ)
•ἐτίμα > παρατ. του ρ. τιμάω,
τιμῶ = τιμοφςε
•πράττοιεν > γ' πλθκ. ευκτ. του
ρ. πράττω = κάνω
•παρίςτατο > γρ. παρίςταμαι =
παραςτεκόταν πρβλ. παράςταςθ,
•ἡγοφμενοσ = μτχ. του ρ.
ἡγοῦμαι = θγοφμαι, κεωρϊ
(πρβλ. θγζτθσ, αφθγοφμαι)
• ὁ μικροῦ ἄξιοσ = ο ανάξιοσ, ο
αςιμαντοσ
•ἀπόλοιτο > ευκτ. αορ. του ρ.
ἀπόλλυμαι = χάνομαι > χανόταν
κὲλ γὰξ ἐπὶ ηνῖο
ἁμαπηήμαζιν,
ἐηίκα δ’ εἴ ηη θαιὸλ πξάηηνηελ,
παξίζηαην δ’ εἴ ηηο ζπκθνξὰ
ζπκβαίλνη,
ἐρζξὸλ κὲλ νὐδέλα ἡγούμενορ
πνιίηελ,
ἐπαηλεῖλ δὲ πάληαο ἐζέιωλ,
ζῴδεζζαη δὲ πάληαο θέξδνο
λνκίδωλ, δεκίαλ δὲ ηηζεὶο εἰ θαί ὁ
μικποῦ ἄξιορ ἀπόινηην.

13. Ερωτιςεισ
1. Τι κεωροφςε κακικον του ςωςτοφ
πολιτικοφ ο Αγθςίλαοσ ςφμφωνα με τον
Ξενοφϊντα;
2. Πϊσ ςυμπεριφερόταν ο Αγθςίλαοσ ςτουσ
ςυμπολίτεσ του; Τι είδουσ ςχζςθ επιδίωκε
να δθμιουργιςει μαηί τουσ;
3. Θα μποροφςε ο Αγθςίλαοσ να
χαρακτθριςτεί, εκτόσ από θγζτθσ, και
«παιδαγωγόσ»; Ποια ςτοιχεία του κειμζνου
μποροφν να ςτθρίξουν αυτόν τον
χαρακτθριςμό;
4. Τίο γὰξ ἄλ ἠζέιεζελ ἀπεηζεῖλ ὁξῶλ
ηὸλ βαζηιέα πεηζόκελνλ : Να αλαιύζεηε
ηε θξάζε. Ιζρύεη, λνκίδεηε , ζηελ επνρή
καο;