Chuyên đề khảo sát và đánh giá thực trạng đạo đức, lối sống sinh viên trường đại học thủ dầu một hiện nay

1. CHUYÊN ĐỀ
KHẢO SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ
THỰC TRẠNG ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG SINH VIÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT HIỆN NAY
1. Đặt vấn đề
Thanh niên nói chung, sinh viên nói riêng là một lực lượng to lớn, chiếm tỷ lệ
đông đảo trong dân cư, là chủ thể xây dựng xã hội, lớp người sáng tạo ra tương lai,
lực lượng có vai trò quan trọng thúc đẩy lịch sử phát triển. V.I Lênin đã chỉ ra rằng:
“Ai nắm được thanh niên, người đó làm chủ thế giới và theo một nghĩa nào đó nhiệm
vụ xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa đó chính là thanh niên”. Quan tâm, chăm
sóc, bồi dưỡng, giáo dục, rèn luyện và đánh giá đúng vai trò của thanh niên chính là
việc làm cần thiết đáp ứng nho cầu đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, khi đất nước đang chuyển mình đi lên với
những thành tựu bước đầu của công cuộc đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi
xướng và lãnh đạo, nhiệm vụ nặng nề đó lại được giao phó cho thế hệ thanh niên.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, lúc sinh thời rất quan tâm đến giáo dục và đào tạo con người,
Người đặc biệt nhấn mạnh vai trò của đạo đức, coi đạo đức là cái gốc của người cán bộ,
là sức mạnh của mỗi con người, nhờ có sức mạnh ấy người cán bộ mới vượt qua mọi
khó khăn, thách thức để rèn luyện và trưởng thành. Đặc biệt Người luôn coi trọng đến
lực lượng thanh niên: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà, nước nhà
thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần là do các thanh niên”.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt
Nam (khoá VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc, đã nêu rõ nhiệm vụ xây dựng con người Việt Nam trong giai đoạn cách
mạng mới với những đức tính: Có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc
hậu, đoàn kết với nhân dân thế giới trong sự nghiệp đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân
tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội; Có ý thức tập thể, đoàn kết, phấn đấu vì lợi ích chung; Có
lối sống lành mạnh, nếp sống vǎn minh, cần kiệm, trung thực, nhân nghĩa, tôn trọng kỷ
cương phép nước, quy ước của cộng đồng; Có ý thức bảo vệ và cải thiện môi trường
1

2. sinh thái; Lao động chǎm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ thuật, sáng tạo, nǎng
suất cao vì lợi ích của bản thân, gia đình, tập thể và xã hội; Thường xuyên học tập, nâng
cao hiểu biết, trình độ chuyên môn, trình độ thẩm mỹ và thể lực.
Sự phát triển của nền kinh tế tri thức, tạo điều kiện cho sinh viên có thể tiếp cận
được nền tri thức mới của nhân loại, nâng cao trình độ hiểu biết, trình độ chuyên
môn nghiệp vụ của bản thân. Tuy nhiên, mặt trái của nó là tác động nhằm làm cho
thế hệ sinh viên hiện nay xa rời lý tưởng cách mạng, xa rời sự lãnh đạo của Đảng,
gieo rắc tâm lý hoài nghi, mơ hồ về chính trị, tư tưởng bất mãn với chế độ, bên cạnh
đó còn truyền bá lối sống đồi trụy, thực dụng để làm tha hoá một bộ phận trong giới
trẻ, làm băng hoại những giá trị văn hoá, đạo đức truyền thống, thay đổi lối sống và
nếp sống của một bộ phận không nhỏ sinh viên. Do vậy, việc rèn luyện đạo đức, lối
sống cho sinh viên nói chng và sinh viên trường Đại học Thủ Dầu Một nói riêng là
vấn đề có tính cấp thiết của công cuộc cách mạng hiện nay nhằm phát huy tiềm năng
to lớn của sinh viên đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ
cho sự nghiêp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh nhà.
Với những lý do nêu trên, chúng tôi tiến hành viết chuyên đề: “Khảo sát và đánh
giá Thực trạng đạo đức, lối sống sinh viên trường Đại học Thủ Dầu Một hiện nay”, với
mục đích làm rõ thực trạng đạo đức, lối sống của sinh viên trên cơ sở đó đề ra các giải
pháp để rèn luyện đạo đức, lối sống cho sinh viên trường Đại học Thủ Dầu Một theo tư
tưởng Hồ Chí Minh.
2. Phương pháp nghiên cứu, cách tiếp cận
Để hiểu rõ thực trạng đạo đức, lối sống sinh viên trường Đại học Thủ Dầu Một,
chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu các tài liệu viết về thực trạng đạo đức, lối sống của
sinh viên Việt Nam hiện nay. Đồng thời, chúng tôi đã tiến hành điều tra xã hội học, thu
thập ý kiến (qua phiếu khảo sát) 300 sinh viên khối đại học và cao đẳng đại diện cho các
khoa.
Thống kê, phân tích, xử lý số liệu điều tra, trên cơ sở số liệu thu thập được để phục
vụ cho viết chuyên đề. Từ đó đánh giá được một cách khách quan thực trạng đạo đức,
lối sống của sinh viên hiện nay và đề ra những giải pháp rèn luyện đạo đức, lối sống của
sinh viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
3. Nội dung nghiên cứu và kết quả đạt được
3.1. Tổng quan về tình hình kinh tế - xã hội Bình Dương và trường Đại học
2

3. Thủ Dầu Một
3.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội Bình Dương
Bình Dương là tỉnh thuộc vùng Đông Nam bộ, phía Bắc giáp Bình Phước, phía
Nam và Tây Nam giáp thành phố Hồ Chí Minh, phía Tây giáp Tây Ninh, phía Đông
giáp Đồng Nai. Bình Dương nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, được xem là
cửa ngõ vào Thành phố Hồ Chí Minh, thông thương giữa trung tâm công nghiệp đô thị
lớn với các tỉnh miền Đông Nam bộ và Nam Tây Nguyên; là trung tâm của các đầu mối
giao thông huyết mạch, có khả năng tiếp nhận các cơ sở công nghiệp từ đô thị chuyển
ra, đồng thời là vành đai cung cấp thực phẩm cho các vùng đô thị. Với vị trí địa lý tự
nhiên, Bình Dương có tiềm năng đa dạng và có điều kiện thuận lợi để xây dựng và phát
triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Diện tích tự nhiên 2.694.43km2
(chiếm khoảng 0,83% diện tích cả nước, khoảng
12% diện tích miền Đông Nam Bộ). Dân số 1.748.001 người, mật độ dân số 649
người/km2
(theo Niên giám thống kê tỉnh Bình Dương, tháng 6 năm 2013). Gồm 7 đơn
vị hành chính trực thuộc, trong đó thành phố Thủ Dầu Một là trung tâm kinh tế - chính
trị - văn hóa của tỉnh.
Bình Dương là cửa ngõ giao thương với TP. Hồ Chí Minh, trung tâm kinh tế -
văn hóa của cả nước, có các trục lộ giao thông huyết mạch của quốc gia chạy qua như
quốc lộ 13, quốc lộ 14, đường Hồ Chí Minh, đường Xuyên Á,… cách sân bay quốc tế
Tân Sơn Nhất và các cảng biển chỉ từ 10 - 15 Km… thuận lợi cho phát triển kinh tế -
xã hội toàn diện.
Trong những năm gần đây, tốc độ tăng trưởng kinh tế luôn ở mức cao, GDP tăng
bình quân khoảng 14,5%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển biến tích cực, công nghiệp, dịch
vụ tăng trưởng nhanh và chiếm tỷ trọng cao, năm 2010, tỷ lệ công nghiệp - xây dựng
63%, dịch vụ 32,6% và nông lâm nghiệp 4,4%.
Hiện nay, Bình Dương có 29 khu công nghiệp và 08 cụm công nghiệp tập trung,
có tổng diện tích hơn 8.700ha (trong đó, 08 cụm công nghiệp có 600ha) với hơn 1.200
doanh nghiệp trong và ngoài nước đang hoạt động có tổng vốn đăng ký hơn 13 tỷ đôla
Mỹ.
Với những ưu thế về điều kiện tự nhiên, tiềm năng kinh tế - xã hội, những chính
sách đối với giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực, tạo điều kiện cho công tác giáo dục
đào tạo ở Bình Dương nói chung, trường Đại học Thủ Dầu Một nói riêng sẽ tiếp tục phát
3

4. triển bền vững và có những ảnh hưởng nhất định đối với sự phát triển kinh tế - xã hội
của tỉnh.
3.1.2. Tình hình Trường Đại học Thủ Dầu Một
Trường Đại học Thủ Dầu Một được thành lập theo Quyết định số 900/QĐ-TTg,
ngày 24 tháng 6 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở nâng cấp Trường Cao
đẳng Sư phạm Bình Dương. Trường Đại học Thủ Dầu Một nằm trong hệ thống đại học và
cao đẳng Việt Nam, là một trường công lập thuộc quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo, cơ
quan chủ quản hành chính là Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương.
Kế thừa 6 ngành đào tạo cao đẳng từ Trường Cao đẳng sư phạm Bình Dương, năm
học đầu tiên sau khi thành lập (2009), quy mô đào tạo của trường chỉ có hơn 2.000 sinh
viên. Năm 2010, trường đã mở thêm 6 ngành đại học, quy mô đào tạo tăng lên hơn 5.000
sinh viên. Trong hai năm (2011 - 2012) trường mở thêm 7 ngành đại học, quy mô đào tạo
tăng lên 8.000 sinh viên. Đến năm 2013, Trường được Bộ Giáo dục và Đào tạo chấp
thuận mở thêm 6 ngành đại học với quy mô đào tạo 12.000 sinh viên. Năm học 2013 -
2014, Trường Đại học Thủ Dầu Một đào tạo 29 ngành với quy mô hơn 15.000 sinh viên
(trong đó 60% hệ đại học, 40% hệ cao đẳng).
Trường Đại học Thủ Dầu Một có sứ mạng: Xây dựng và phát triển cơ sở đào tạo đại
học, sau đại học đa ngành, đa lĩnh vực, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, bồi dưỡng
nhân tài phục vụ quá trình phát triển kinh tế, xã hội tỉnh Bình Dương, các tỉnh miền Đông
Nam Bộ và khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam; Phát triển nghiên cứu khoa học công
nghệ, ứng dụng, chuyển giao khoa học công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực, góp phần giải
quyết các vấn đề lí luận và thực tiễn về kinh tế xã hội của tỉnh Bình Dương, các tỉnh miền
Đông Nam Bộ và khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam; Tham gia tư vấn hoạch định
chiến lược, chính sách và các giải pháp phát triển bền vững kinh tế xã hội, giáo dục đào
tạo, khoa học công nghệ tỉnh Bình Dương; Đóng vai trò nòng cốt trong hệ thống giáo dục
đại học tỉnh Bình Dương và miền Đông Nam Bộ; hỗ trợ chuyên môn cho các trường đại
học, cao đẳng, các cơ sở giáo dục trong tỉnh; trở thành trung tâm giao lưu quốc tế về giáo
dục, văn hóa, khoa học kĩ thuật của Bình Dương và các tỉnh miền Đông Nam bộ.
Về mục tiêu: Trường Đại học Thủ Dầu Một phát triển theo định hướng ứng dụng -
thực hành, đến năm 2020 trở thành cơ sở đào tạo ngang tầm các đại học lớn trong nước,
tiến tới tiếp cận chuẩn mực giáo dục đại học khu vực và thế giới; trở thành trung tâm
4

5. nghiên cứu khoa học, tư vấn chính sách, cung ứng dịch vụ về kinh tế, giáo dục, văn hóa,
xã hội, kĩ thuật công nghệ của Bình Dương và các tỉnh miền Đông Nam bộ.
Đội ngũ cán bộ, giảng viên lớn mạnh và đảm bảo công tác giảng dạy, nghiên cứu
khoa học và quản lý theo yêu cầu của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Khi mới thành lập, Trường
chỉ có 175 cán bộ, giảng viên. Đến tháng 10 năm 2013, Trường Đại học Thủ Dầu Một đã
có 680 cán bộ giảng viên; trong đó có 1 giáo sư, 4 phó giáo sư tiến sĩ, 50 tiến sĩ, 400 thạc
sĩ; 40 cán bộ, giảng viên đang làm nghiên cứu sinh cả trong và ngoài nước, 64 học viên
cao học. Hiện nay, Trường Đại học Thủ Dầu Một vẫn tiếp tục thực hiện chính sách thu
hút nguồn nhân lực có trình độ cao, đồng thời chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập
huấn chuyên môn, nghiệp vụ, không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, nhất là
đội ngũ cán bộ giảng dạy của trường nhằm đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới giáo dục đại học
của đất nước.
Trường hiện có 10 phòng, ban, 18 khoa đào tạo đa ngành, 7 trung tâm. Cơ sở vật
chất hiện tại của Trường đảm bảo được yêu cầu giảng dạy học tập với 95 phòng học,
giảng đường được trang bị máy chiếu, 8 phòng máy vi tính, 3 phòng thí nghiệm thực hành
ngành kiến trúc, xây dựng, 3 phòng thí nghiệm thực hành các ngành sinh học, hóa học,
khoa học môi trường; 4 phòng thực hành bộ môn nhạc, múa; 1 hội trường đa năng...
Trung tâm thông tin Thư viện được đầu tư 100.000 bản giáo trình, sách tham khảo, 120
nhan đề báo, tạp chí, phần mềm tra cứu trực tuyến đến các thư viện trong và ngoài nước.
Nhà trường đang xây dựng cơ sở mới trong khu quy hoạch Thới Hòa, huyện Bến Cát -
Bình Dương với quy mô 57,6ha, dự kiến vốn đầu tư 2.500 tỷ đồng. Trong tương lai không
xa, khi cơ sở mới được xây dựng, Trường sẽ có thêm nhiều tòa nhà hiện đại làm nhà điều
hành, khu giảng đường, khu quản lý học tập, các trung tâm, khu phục vụ sinh hoạt, khu
sản xuất và triển khai ứng dụng, trường phổ thông năng khiếu…
Ngày 29 tháng 1 năm 2013, UBND tỉnh Bình Dương đã ban hành Quyết định số
248/2013/QĐ-UBND phê duyệt Chiến lược phát triển Trường Đại học Thủ Dầu Một
đến năm 2020. Theo đó, Trường Đại học Thủ Dầu Một có sứ mệnh đào tạo nguồn nhân
lực chất lượng cao phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh Bình Dương,
vùng Đông Nam bộ, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước; thực hiện nghiên cứu
khoa học, ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ, cung ứng sản phẩm và dịch vụ
cho thị trường.
5

6. Chiến lược phát triển đến năm 2020 hoạch định mục tiêu của Trường Đại học Thủ
Dầu Một sẽ phát triển theo định hướng ứng dụng, thực hành, trở thành cơ sở đào tạo
ngang tầm các đại học lớn trong nước, tiến tới tiếp cận chuẩn mực giáo dục đại học khu
vực và thế giới; trở thành trung tâm nghiên cứu khoa học, tư vấn chính sách, cung ứng
dịch vụ về kinh tế, giáo dục, văn hóa, xã hội, kĩ thuật công nghệ của Bình Dương và các
tỉnh miền Đông Nam bộ.
Với những đặc điểm và tình hình đó, việc rèn luyện đạo đức, lối sống cho sinh viên
của Trường hiện nay là hết sức cần thiết, nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao
đáp ứng cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Bình Dương nói riêng, cả nước
nói chung.
3.2. Thực trạng đại đức, lối sống của sinh viên Trường Đại học Thủ Dầu Một
hiện nay
3.2.1. Đạo đức, lối sống
- Đạo đức
Ở phương Tây, danh từ đạo đức bắt nguồn từ tiếng Latinh là mos, moris, nghĩa là
phong tục, tập quán. Đạo đức còn có gốc từ tiếng Hy Lạp là ethicos, cũng có nghĩa là
thói quen, tập quán. Như vậy, theo phần gốc của khái niệm khi nói đến đạo đức là nói
đến những thói quen, tập quán sinh hoạt và ứng xử của con người trong cộng đồng,
trong xã hội.
Ở phương Đông, theo các học thuyết về đạo đức của người Trung Quốc cổ đại,
đạo có nghĩa là con đường, đường đi, là đường sống của con người trong xã hội. Đức
dùng để nói đến nhân đức, đức tính và nhìn chung đức là biểu hiện của đạo, là đạo
nghĩa, là nguyên tắc luân lý. Theo đó, đạo đức chính là những yêu cầu, những nguyên
tắc do cuộc sống đặt ra mà con người phải tuân theo.
Theo các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin, đạo đức xét đến cùng là sự phản
ánh của các quan hệ xã hội. Giá trị đạo đức được xác định ở chỗ nó phục vụ cho tiến bộ
xã hội vì hạnh phúc của con người. “Đạo đức giúp cho xã hội loài người tiến lên trình độ
cao hơn, thoát khỏi ách bóc lột lao động”. Bàn về đạo đức cộng sản chủ nghĩa, Lênin cho
rằng: “Đó là những gì góp phần phá hủy xã hội cũ của bọn bóc lột và góp phần đoàn kết tất
cả những người lao động chung quanh giai cấp vô sản đang sáng tạo ra xã hội mới của
những người cộng sản”. Đây là một quan niệm mang tính cách mạng và khoa học về đạo
đức mà quan niệm của các tôn giáo và các nền đạo đức khác không thể đạt tới.
6

7. Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức cách mạng là trung với nước, hiếu với dân, suốt
đời phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào
cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng; là cần,
kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; luôn yêu thương, quý trọng con người, sống có tình,
có nghĩa và tinh thần quốc tế trong sáng…
Theo Hồ Chí Minh, tiêu chí để đánh giá chính xác đạo đức con người là ở hành
động, ở việc làm, ở cách đối nhân xử thế. Đạo đức phải được xem xét trong ba mối quan
hệ cơ bản: với mình, với người và với công việc. Trong ba mối quan hệ đó, hoạt động
của con người hình thành nên những hành vi, chuẩn mực đạo đức. Đó là việc mình có
nghiêm khắc với chính bản thân hay không? Thái độ của mình đối với ông bà, bố mẹ,
anh chị, em, đối với đồng chí, đồng đội, cấp trên, cấp dưới, đối với quần chúng nhân
dân, đối với Đảng, với Nhà nước, đối với kẻ thù như thế nào? Mình có hết lòng, toàn
tâm, toàn ý đối với công việc hay không? Điều đó xác định đạo đức của mỗi con người.
Vấn đề đạo đức được Hồ Chí Minh đặt ra và xem xét một cách toàn diện trong tất
cả mọi lĩnh vực hoạt động của con người, từ việc tư đến việc công, từ lao động sản xuất
ở hậu phương đến chiến đấu ngoài mặt trận, từ học tập, công tác đến sinh hoạt hàng
ngày. Hồ Chí Minh cũng bàn đến đạo đức ở mọi phạm vi từ gia đình tới ngoài xã hội, từ
giai cấp đến dân tộc, từ quốc gia đến quốc tế. Việc Hồ Chí Minh xem xét vấn đề đạo
đức một cách toàn diện là một cách nhìn mang tính khách quan, phù hợp với hoạt động
phong phú đa dạng của đời sống xã hội và mỗi con người.
Hồ Chí Minh đã nêu những nội dung, những chuẩn mực chung có ý nghĩa cơ bản
và có tính phổ cập đối với mọi người, mọi tầng lớp, đồng thời Người cũng chỉ rõ những
chuẩn mực cụ thể đối với từng tầng lớp như: công nhân, nông dân, thanh niên, phụ nữ,
thiếu niên, nhi đồng, bộ đội, công an… Song đối tượng Người chú ý nhiều nhất là đạo
đức của người cách mạng, người cán bộ, đảng viên.
Đạo đức mới, đạo đức cách mạng do Chủ tịch Hồ Chí Minh đề xướng và cùng với
Đảng ta dày công xây dựng, bồi đắp khác với đạo đức cũ về chất, ngược lại nó hoàn
toàn thống nhất với đạo đức của chủ nghĩa Mác-Lênin. Đó là kết hợp truyền thống đạo
đức tốt đẹp của dân tộc với đạo đức mang bản chất giai cấp công nhân và tinh hoa đạo
đức của nhân loại. Hồ Chí Minh đã làm cuộc cách mạng trong lĩnh vực đạo đức. Người
nói: “Đạo đức cũ như người đầu ngược xuống đất chân chổng lên trời. Đạo đức mới như
người hai chân đứng vững được dưới đất, đầu ngửng lên trời” [14, tr.320-321]. Đạo đức
7

8. cũ - đạo đức thực dân, phong kiến, là thứ đạo đức ích kỷ, nó kìm hãm trói buộc con
người, tàn phá con người. Còn đạo đức mới là vì nước, vì dân; là “dĩ công vi thượng”.
Đây là đạo đức vĩ đại. Bởi lẽ, đạo đức đó “không vì danh vọng của cá nhân, mà vì lợi
ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người” [13, tr.252].
Hồ Chí Minh cho rằng lấy đạo đức làm gốc, không có nghĩa là tuyệt đối hóa mặt
đức, xem nhẹ mặt tài. Đức là gốc, nhưng đức và tài, “hồng” và “chuyên” phải kết hợp,
phẩm chất và năng lực phải đi đôi, không thể có mặt này, thiếu mặt kia. Nói chuyện tại
Đại hội sinh viên Việt Nam lần thứ II, Người cho rằng: “Thanh niên phải có đức, có tài.
Có tài mà không có đức ví như một anh làm kinh tế tài chính rất giỏi nhưng lại đi đến
thụt két thì chẳng những không làm được gì ích lợi cho xã hội, mà còn có hại cho xã hội
nữa. Nếu có đức mà không có tài ví như ông Bụt không làm hại gì, nhưng cũng không
lợi gì cho loài người” [16, tr.172]. Người thực sự có đức thì bao giờ cũng cố gắng học
tập, nâng cao trình độ, nâng cao năng lực, tài năng để hoàn thành mọi nhiệm vụ được
giao.
Như vậy, đạo đức trong quan niệm của Hồ Chí Minh được hiểu là toàn bộ những
chuẩn mực xã hội nhằm điều chỉnh hành vi của con người trong quan hệ với người khác
và với cộng đồng. Dựa vào những chuẩn mực đó, người ta đánh giá hành vi của mỗi
người theo các quan niệm về thiện và ác, về cái không được làm và về nghĩa vụ phải
làm.
- Lối sống:
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, lối sống là toàn bộ những hình thức hoạt động
sống của con người trong một xã hội nhất định được xem xét thống nhất với các điều
kiện kinh tế - xã hội nhất định.
Giải thích phạm trù lối sống, học thuyết Mác đi từ phương thức hoạt động sản xuất
của con người. Trong tác phẩm “Hệ tư tưởng Đức”, C. Mác và Ph. Ăngghen cho rằng:
“Không nên nghiên cứu phương thức sản xuất ấy đơn thuần theo khía cạnh nó là sự tái
sản xuất ra sự tồn tại thể xác của các cá nhân. Mà hơn thế, nó là một phương thức hoạt
động nhất định của những cá nhân ấy, một hình thức nhất định của hoạt động sống của họ,
một phương thức sinh sống nhất định của họ” [2, tr.30].
Mác còn cho rằng để tồn tại trước hết con người phải giải quyết được những nhu
cầu thiết yếu trước mắt như: ăn, mặc, ở, đi lại rồi mới có thể nghĩ đến chuyện làm văn
thơ, làm triết học… Nghĩa là phải lao động kiếm sống. Lao động vốn là nhu cầu sống
8

9. hàng đầu của con người. Mặt khác, lao động còn là nền tảng để phát triển toàn diện cá
nhân con người.
Trong lao động sản xuất, con người thiết lập các mối quan hệ với tự nhiên và với
xã hội. Chính trong quá trình đó con người biểu hiện bản thân mình, biểu hiện đời sống
của mình. Như vậy, phương thức sản xuất không chỉ là một hình thức hoạt động sinh
sống nhất định của con người mà còn là mặt cơ bản của lối sống, là điều kiện kinh tế -
xã hội của lối sống. Tuy nhiên, không thể đồng nhất phương thức sản xuất với lối sống,
vì trong xã hội có giai cấp không thể có một lối sống cho tất cả mọi người và phạm vi
của lối sống rộng hơn phạm vi của phương thức sản xuất. Ngoài hoạt động sản xuất, con
người còn có nhiều hoạt động phong phú khác như: hoạt động chính trị, hoạt động tư
tưởng và văn hóa, hoạt động bồi dưỡng sức khỏe và rèn luyện phẩm chất cá nhân. Phạm
vi của lối sống có thể tương ứng với phạm vi của hình thái kinh tế - xã hội. Tuy nhiên,
hai khái niệm trên đây cũng không hoàn toàn đồng nhất với nhau. Hình thái kinh tế - xã
hội gắn liền với hoạt động sản xuất vật chất của con người. Đó là một tồn tại khách
quan, độc lập với ý thức của con người. Ngược lại, lối sống phản ánh hoạt động của chủ
thể bao gồm nhận thức, tình cảm, thái độ, động cơ trong mọi hoạt động của bản thân con
người.
Bổ sung quan điểm của Mác, Hồ Chí Minh xem lối sống còn là hình thức biểu
hiện của văn hóa - văn hóa đời sống. Người quan niệm văn hóa là bộ mặt tinh thần của
xã hội và bộ mặt đó được thể hiện ra ngay trong cuộc sống hàng ngày của mỗi người, rất
dễ hiểu, dễ thấy. Điều này đã được Hồ Chí Minh chỉ ra khi nói về nội dung của đời sống
mới, cũng như cách thức xây dựng đời sống mới trong một nước Việt Nam độc lập.
Theo Hồ Chí Minh, lối sống bộc lộ thông qua các hoạt động của con người trong
cách ăn, cách mặc, cách ở, cách đi lại, cách làm việc. Lối sống vừa có các giá trị của văn
minh nhân loại vừa có các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Bên cạnh các giá trị
vĩnh cửu, lối sống cũng chứa đựng các giá trị phù hợp với điều kiện lịch sử cụ thể của
từng thời kỳ nhất định; có các khía cạnh tiến bộ và cả những khía cạnh tiêu cực. Có thể
nói, lối sống bộc lộ nhân cách của con người trong một điều kiện hoàn cảnh cụ thể, nhất
định. Con người phản ánh qua lối sống phần nào diện mạo văn hóa thời đại thông qua
năng lực trí tuệ, quan hệ ứng xử và khả năng đồng hóa thẩm mỹ hiện thực của mình
trong nhiều phương diện khác nhau.
9

10. Với Hồ Chí Minh, lối sống bao gồm lối sống riêng của từng cá nhân và lối sống
chung của từng nhóm người, rộng hơn là toàn xã hội.
Theo Hồ Chí Minh, đạo đức, lối sống, nếp sống là ba nội dung hợp thành văn hóa
đời sống, trong đó đạo đức đóng vai trò chủ yếu nhất. Vì vậy, xây dựng đời sống mới
chính là quá trình tuyên truyền và thực hành đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới.
Lối sống mới mà Hồ Chí Minh quan tâm xây dựng cho mọi người là lối sống có lý
tưởng, có đạo đức, văn minh, tiên tiến, kết hợp hài hòa truyền thống tốt đẹp của dân tộc
và tinh hoa văn hóa nhân loại. Hồ Chí Minh cho rằng để Việt Nam trở nên một nước
mới, một nước văn minh, tiến bộ thì mọi người phải xây dựng một phong cách sống
khiêm tốn, giản dị, chừng mực, điều độ, ngăn nắp, vệ sinh, yêu lao động, biết quý trọng
thời gian, ít lòng ham muốn về vật chất, về chức quyền danh lợi. Trong quan hệ với
nhân dân, bạn bè, đồng chí, anh em phải cởi mở, chân tình, ân cần, tế nhị; giàu tình yêu
thương quý mến con người, trân trọng con người; đối với mình thì nghiêm khắc, chặt
chẽ; đối với người thì khoan dung, độ lượng. Đã có sinh hoạt lành mạnh, tiến bộ, ứng xử
hài hòa, đúng mực thì còn phải xây dựng tác phong quần chúng, tập thể dân chủ, khoa
học trong cách làm việc. Tuy mang những nội dung khác nhau nhưng ba loại tác phong
trên có quan hệ mật thiết với nhau, góp phần nâng cao hiệu quả công việc, giúp mọi
người hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Đạo đức và lối sống có quan hệ mật thiết với nhau, trong đó đạo đức đóng vai trò
chủ yếu. Đạo đức gắn liền với lối sống và là nội dung của lối sống. Còn lối sống là thể
hiện cụ thể quan niệm đạo đức trong những hình thức hoạt động của con người trong xã
hội. Một lối sống được xem là cao đẹp trước hết phải là lối sống có đạo đức, luôn đề cao
trách nhiệm, bổn phận, nghĩa vụ của cá nhân đối với cộng đồng và toàn xã hội. Ngược
lại, lối sống chỉ biết hưởng thụ cho bản thân là lối sống ích kỷ, thấp hèn cần phải lên án,
đấu tranh vì trái với đạo đức của dân tộc. Người dạy: “Trong lúc nhân dân ta còn thiếu
thốn mà một người nào đó muốn riêng hưởng ăn ngon mặc đẹp, như vậy là không có
đạo đức” [15, tr.392].
3.2.2.Thực trạng đạo đức, lối sống của thanh niên, sinh viên hiện nay nói chung
Việt Nam là một quốc gia có cơ cấu dân số trẻ, dân số thanh niên, với độ tuổi từ
16 đến 30 tuổi. Về tư tưởng, thái độ chính trị của thanh niên trong giai đoạn hiện nay
có thể thấy những chuyển biến tích cực. Đa số thanh niên tin tưởng vào sự lãnh đạo
của Đảng, vào thành công của công cuộc đổi mới đất nước do Đảng ta khởi xướng và
10

11. lãnh đạo. Thanh niên gương mẫu tham gia thực hiện các chủ trương, đường lối của
Đảng, các chủ trương chính sách và pháp luật của Nhà nước. Bên cạnh đó, với tinh
thần xung phong tình nguyện của mình, thanh niên tích cực tham gia vào các phong
trào mang tính xã hội như đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn…Với ý chí tự lập
tự cường, không cam chịu đói nghèo, lạc hậu, thanh niên hiện nay đang nỗ lực vươn
lên học tập, phát triển kinh tế, tiếp thu các tiến bộ khoa học kỹ thuật của thế giới
nhằm làm giàu cho bản thân, gia đình và cho xã hội. Hoạt động của tổ chức Đoàn
ngày càng được mở rộng với rất nhiều phong trào, thu hút được đông đảo đoàn viên
thanh niên tham gia và đạt chất lượng tốt. Số lượng thanh niên được kết nạp vào
Đoàn và đoàn viên được vinh dự đứng trong hàng ngũ của Đảng ngày càng tăng.
Thanh niên hiện nay quan tâm nhiều tới các vấn đề như việc làm, nghề nghiệp, học
tập, tình hình phát triển kinh tế xã hội. Trong xu hướng biến đổi của xã hội hiện nay,
thanh niên nhìn chung vẫn giữ được những điểm tích cực trong lối sống của mình, tự
ý thức về năng lực cá nhân, mong muốn thể hiện và khẳng định mình nhưng vẫn
quan tâm, chăm lo tới lợi ích chung. Đa số thanh niên cho rằng ý nghĩa của cuộc
sống được khẳng định qua lao động, đồng thời thanh niên đang càng quan tâm nhiều
hơn đến những giá trị tinh thần của lao động. Điều này tạo nên một sự cân bằng trong
nhìn nhận và đánh giá về lao động giữa nội dung giá trị tinh thần và giá trị vật chất
của lao động hơn trước kia. Chính những nhận thức đúng đắn về giá trị lao động đã
có ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên hiện nay.
Có thể nói rằng, thanh niên ngày nay có trình độ học vấn cao hơn trước, thông
minh, nhanh nhạy, có năng lực tiếp cận và sáng tạo công nghệ mới, tích cực đi trước
đón đầu ở những ngành khoa học, công nghệ mũi nhọn. Đa số thanh niên tự giác học
tập, chủ động học thêm nhiều ngành, nghề, nhất là ngoại ngữ, tin học, các kiến thức
khoa học kỹ thuật. Bên cạnh đó, thanh niên ngày nay tiếp tục phát huy truyền thống
yêu nước nồng nàn của dân tộc: có lòng tự tôn dân tộc, chí tiến thủ và khát vọng
vươn lên lập thân, lập nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm trên cũng diễn ra
một thực tế là quan niệm về cuộc sống của một bộ phận thanh niên còn lệch lạc, có
lối sống thực dụng, không có lý tưởng, coi trọng giá trị vật chất hơn giá trị văn hoá
tinh thần. Một bộ phận thanh niên bản lĩnh chính trị còn non kém, dao động về lập
trường, tư tưởng, thờ ơ chính trị, dễ bị kích động, lôi kéo tham gia các hoạt động trái
với pháp luật. Sự phân hoá giàu nghèo, một số biểu hiện xuống cấp về đạo đức xã
11

12. hội đã tác động mạnh tới một bộ phận thanh niên hiện nay dẫn tới lối sống thực
dụng, chạy theo đồng tiền, coi thường các giá trị truyền thống của dân tộc.
3.2.2. Thực trạng đạo đức, lối sống của sinh viên Đại học Thủ Dầu Một hiện
nay
Trường Đại học là một trung tâm đào tạo nguồn nhân lực của tỉnh Bình Dương và
một số tỉnh lân cận, vì vậy đã đặt ra cho nhà trường một sứ mạng đào tạo vô cùng to lớn,
trong đó đặc biệt chú trọng đến nguồn nhân lực phải “vừa hồng”, “vừa chuyên”. Tìm hiểu
về những mặt tích cực và hạn chế về đạo đức, lối sống của sinh viên Đại học Thủ Dầu
Một là rất quan trọng, để từ đó có thể đưa ra được những giải pháp đúng đắn nhằm rèn
luyện đạo đức, lối sống cho sinh viên của trường hiện nay.
3.2.2.1. Mặt tích cực về đạo đức, lối sống của sinh viên Đại học Thủ Dầu Một
hiện nay
- Sống có mục đích, lý tưởng tốt đẹp, có lòng yêu nước và tự hào dân tộc
Sinh viên Trường Đại học Thủ Dầu Một hiện nay đa số đều sống có mục đích, có
lý tưởng và hoài bão lớn. Trong những năm qua, nhà trường đã đẩy mạnh công tác giáo
dục lý tưởng cách mạng, bồi dưỡng lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội cho sinh viên
qua các đợt sinh hoạt chính trị, các hoạt động nhân kỷ niệm những ngày lễ lớn của dân
tộc, tổ chức “Tuần sinh hoạt công dân học sinh, sinh viên” ngay đầu khóa học. Vì vậy,
đã giúp cho sinh viên có nắm vững tư tưởng chính trị ngay từ năm học đầu tiên, trên cơ
sở đó để có lập trường tư tưởng chính trị vững vàng. Đa số sinh viên đều tin tưởng vào
sự lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đó cũng là cơ
sở niềm tin cho sinh tin tưởng phấn đấu cho tương lai của bản thân cũng như có ý thức
quan tâm đến các vấn đề chính trị - xã hội của đất nước. Điều này chứng tỏ sinh viên Đại
học Thủ Dầu Một có nhận thức rõ và đúng đắn về những giá trị xã hội chân chính, thể hiện
nhận thức chính trị vững vàng, tin tưởng vào sự nghiệp xây dựng xã hội chủ nghĩa vì mục
tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Bảng 3.2.1.1.1: Thái độ tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, con đường đi lên CNXH ở
Việt Nam:
Hạng mục Số lượng % % Tích lũy
Rất tin tưởng 138 46.0 46.2
Tin tưởng 137 45.7 92.0
Không tin tưởng 6 2.0 94.0
Không biết 18 6.0 100.0
12

13. Không trả lời 1 0.3
Tổng 300 100.0
Theo số liệu phân tích cho thấy, đa số sinh viên đều tin tưởng vào sự lãnh đạo của
Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đó cũng là cơ sở niềm tin cho
sinh tin tưởng phấn đấu cho tương lai của bản thân cũng như có ý thức quan tâm đến các
vấn đề chính trị - xã hội của đất nước.
Kết quả điều tra cho thấy, có 46,3% sinh viên cho rằng tổ chức Đoàn là rất cần
thiết và 49% cho rằng là cần thiết để đoàn viên hoạt động và trưởng thành, điều đó cho
thấy vai trò của tổ chức Đoàn trường học là hết sức quan trọng đối với sinh viên trong
mấy năm học tập tại trường. Sự lựa chọn đó cho thấy sinh viên không thờ ơ với cuộc
sống và luôn mang hoài bão, khát khao được cống hiến cho xã hội, cho đất nước. Đây
cũng chính là động cơ phấn đấu gia nhập vào tổ chức Đoàn, Đảng của sinh viên. Điều
này phù hợp với chủ trương của Đảng, nhiệm vụ của ngành giáo dục đề ra.
Đa số đều mong muốn phấn đấu để trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt
Nam. Có rất nhiều sinh viên có chí hướng trong học tập và rèn luyện, tham gia học các
lớp nhận thức về Đảng. Đảng bộ nhà trường cũng rất quan tâm đến công tác phát triển
13

14. đảng trong sinh viên hiện nay, kết quả là số sinh viên được đứng vào hàng ngũ của Đảng
ngày càng tăng.
Bảng 3.2.1.1.2. Sự quan tâm phấn đấu để trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt
Nam
Hạng mục Số lượng % % Tích lũy
Rất quan tâm 119 39.7 39.7
Quan tâm 131 43.7 83.3
Không quan tâm 25 8.3 91.7
Không có ý kiến 25 8.3 100.0
Tổng 300 100.0
Về việc học tập các môn Lý luận chính trị, có 11,7% sinh viên trả lời rất quan
trọng; 72% sinh viên trả lời là rất quan trọng; số trả lời không quan trọng là 14,7%. Như
vậy, đa số sinh viên cho rằng việc học tập các môn Lý luận chính trị là quan trọng và
cần thiết. Tuy nhiên, trong quá trình điều tra còn một số sinh viên cho là không quan
trọng và việc học của các bạn đối với các môn khoa học này cũng chỉ mang tính chất đối
phó, học chỉ để qua mà thôi. Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, phải đẩy mạnh học
tập các môn Lý luận chính trị, nhằm trang bị cho sinh viên thế giới quan và phương
pháp luận khoa học, giáo dục niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên
chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là việc làm cần thiết.
Lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc là một trong những truyền thống văn hóa
và đạo đức quý báu của dân tộc ta. Yêu nước ngày nay là yêu chủ nghĩa xã hội, kiên định
mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, ra sức cống hiến nhằm xây dựng Việt Nam
trở thành một nước “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Lòng yêu
nước và tự hào dân tộc của sinh viên còn biểu hiện ở sự quan tâm đến tình hình chính
trị, kinh tế, xã hội của đất nước, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Chính lòng
yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc làm cho đại bộ phận sinh viên lo âu, trăn trở trước
thực trạng đất nước hiện nay. Điều này chứng tỏ sinh viên không chỉ biết nghĩ đến tương
lai của bản thân mà còn rất quan tâm đến các vấn đề chính trị - xã hội, vận mệnh của dân
tộc. Đa số sinh viên ý thức được trách nhiệm, bổn phận của mình, tích cực tình nguyện
tham gia hoạt động vì cộng đồng. Từ nhận thức của mình về các vấn đề xã hội, những
khó khăn của đất nước trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, hăng hái tham gia các
hoạt động xã hội do các tổ chức Đoàn, Hội sinh viên phát động.
14

15. Nhìn chung, sinh viên đã biết hướng tới một lối sống tích cực, lành mạnh. Đó là lối
sống có mục đích, có lý tưởng tốt đẹp phù hợp với xu thế chung của toàn xã hội. Mục
đích và lý tưởng sống tích cực sẽ là đôi cánh nâng đỡ cho sinh viên trên con đường phấn
đấu, rèn luyện để trở thành những công dân hữu ích cho xã hội.
- Hăng say học tập và nghiên cứu khoa học:
Sinh viên Đại học Thủ Dầu Một hiện nay hầu hết có thái độ tích cực, chủ động
trong học tập và tham gia nghiên cứu khoa học. Việc thực hiện nội quy trong học tập
được đông đảo sinh viên thực hiện tốt. Phương pháp tự học, tự nghiên cứu được các sinh
viên đánh giá cao và tích cực vận dụng. Cách học thụ động như trước đây (thầy đọc trò
chép, học sinh thụ động tiếp nhận những kiến thức mà giáo viên truyền đạt) đã được
thay thế bằng phương pháp học tập mới (thầy và trò cùng tham gia vào quá trình dạy và
học, trong đó học sinh là người chủ động, tích cực tiếp nhận tri thức). Say mê chăm chỉ
học tập, có tới 55% sinh viên cho rằng là rất quan trọng, 38% cho là quan trọng. Không
ngừng học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, có 51% sinh viên cho là biểu hiện tốt,
điều đó cho thấy đa số sinh viên có ý thức trong học tập để có được kết quả học tập tốt
hơn. Điều đó cho thấy đa số sinh viên đều ý thức được nhiệm vụ học tập của mình,
nhằm trang bị những kiến thức cần thiết cho công việc sau này.
Theo kết quả điều tra biểu hiện về đạo đức của sinh viên cụ thể: Yêu ngành học
của mình đã lựa chọn, có 44% sinh viên cho rằng là có biểu hiện tốt, 44,3% biểu hiện
bình thường. Không ngừng học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, có 51% sinh viên
cho là biểu hiện tốt, điều đó cho thấy đa số sinh viên có ý thức trong học tập để có được
kết quả học tập tốt hơn. Có tinh thần tự học hỏi, tự vượt khó với 46.7% sinh viên cho
rằng biểu hiện tốt.
Phong trào nghiên cứu khoa học luôn được nhà trường chú trọng, nên đã có
nhiều chuyển biến tích cực, số lượng sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học, số lượng
đề tài và chất lượng đề tài ngày càng tăng. Cụ thể, từ năm 2012 đến nay đã có 171 đề tài
nghiên cứu khoa học được duyệt, với 491 sinh viên tham gia.
Chất lượng nghiên cứu khoa học của sinh viên từng bước được nâng cao. Nhiều đề
tài được xét trao giải sinh viên nghiên cứu khoa học xuất sắc được trao giải thưởng. Có
thể thấy phần lớn sinh viên của trường đã ý thức rõ trách nhiệm được nhiệm vụ học tập
và nghiên cứu khoa học nhằm trang bị những kiến thức khoa học và thực tiễn cần thiết
cho công việc sau này.
15

16. Bên cạnh tinh thần hăng say học tập, nghiên cứu khoa học của phần đông các bạn
sinh viên vẫn còn một bộ phận không nhỏ sinh viên chưa ý thức được nhiệm vụ học tập
của mình. Phần lớn sinh viên chỉ học tập vào tháng diễn ra kì thi học thi, những tháng
còn lại trước và sau kì thi đó thì không chịu học, thậm chí còn không màng đến sách vở.
Có không ít sinh viên ngay đến cả tài liệu học tập phục vụ cho môn học cũng không có,
vở ghi bài trên lớp cũng chỉ như một quyển vở nháp. Đến kì thi thì vội vàng đi làm
phao, quay cóp, gian dối trong thi cử, sau kì thi ít ngày là quên sạch kiến thức, hoặc có
nhớ cũng chỉ loáng thoáng.
- Sinh viên có đạo đức, lối sống tốt
Đạo đức là một trong những phẩm chất quan trọng trong đời sống tinh thần của
mỗi người nói chung và sinh viên nói riêng. Các giá trị đạo đức được đa số sinh viên
hiện nay quan tâm vẫn là những giá trị đạo đức truyền thống cốt lõi của con người Việt
Nam. Bên cạnh đó, những giá trị đạo đức mới được hình thành do yêu cầu của sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hoá cũng được coi trọng. Những giá trị đạo đức truyền thống
như: tôn sư trọng đạo, kính trên nhường dưới, sống nhân nghĩa thuỷ chung, trọng lẽ
phải, yêu lao động vẫn được hầu hết sinh viên chấp nhận và đề cao.
Tôn trọng pháp luật, tuân thủ các quy định và quy chế của trường, có tới 52.3% ý
kiến cho rằng biểu hiện tốt, sinh viên có ý thức tuân thủ pháp luật trong đó có luật giao
thông đường bộ, quy định, quy chế của ngành. Kính trọng và lễ phép, phù hợp với
truyền thống văn hóa của dân tộc, với 49% ý kiến cho rằng biểu hiện tốt. Cụ thể là thái
độ lễ phép, kính trọng đối với ông bà, cha mẹ; kinh trọng, lễ phép với người lớn. Tôn
trọng, lễ phép khi giao tiếp với thầy cô, với 56% ý kiến cho rằng có biểu hiện tốt, điều
này là rất phù hợp với truyền thống dân tộc, cũng như văn hóa trường học. Có tinh thần
khoan dung, độ lượng, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn. Nội dung này chỉ có
39,7% sinh viên cho là biểu hiện tốt, 52% sinh viên biểu hiện bình thường.
Bảng 3.2.1.1.4: Kết quả xếp loại rèn luyện của sinh viên từ năm 2009 đến
2013
Năm học TSSV
Xuất
sắc
Tốt Khá TBK TB Yếu Kém
Ghi
chú
2009-2010 1.679 04 160 770 173 173 69 02
2010-2011 2.342 166 552 1.222 288 112 02 0
2011-2012 4.541 283 1.012 2.291 784 142 18 11
2012-2013 7.075 360 1.856 3.693 961 106 30 69
Tổng cộng 15.637 813 3.580 7.976 2.206 533 119 82
16

17. Kết quả bảng trên cho thấy, kết quả rèn luyện của sinh viên đặt loại khá trở lên
ngày càng tăng. Với kết quả trên, phần nào có thể nói sinh viên của Trường đã thực hiện
tốt Quy chế công tác sinh viên của trường Đại học Thủ Dầu Một.
Trong những năm qua, nhà trường đã phối hợp với Đoàn trường, Hội sinh viên tổ
chức các hoạt động, các diễn đàn về lối sống, nếp sống văn minh; các cuộc thi tìm hiểu
về pháp luật; phối hợp phòng chống các tệ nạn xã hội; tổ chức các hoạt động biểu dương
những gương sáng trong sinh viên, tạo môi trường rèn luyện tốt và định hướng lối sống
cho sinh viên. Với lợi thế có điều kiện học tập, nghiên cứu để tích luỹ tri thức, tiếp thu
tinh hoa văn hoá dân tộc và nhân loại, sinh viên Đại học Thủ Dầu Một hiện nay đang
đóng vai trò tích cực vào việc xây dựng một nền văn hoá mới, tiên tiến, đậm đà bản sắc
dân tộc. Văn hoá có nhiều biểu hiện khác nhau nhưng điều đầu tiên để nhận biết là cách
ứng xử của con người với nhau.
Hiện nay, sinh viên đang có xu hướng hình thành lối sống năng động, nhạy cảm
và tích cực thích nghi với sự phát triển của xã hội. Sinh viên có nhu cầu cao về sinh hoạt
văn hoá, tinh thần, tham gia các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao, du lịch, có nhu
cầu giao lưu và chia sẻ. Qua số liệu điều tra cho thấy, đa số sinh viên lối sống lành
mạnh, giản dị, tinh tế trong ứng xử, 42,3% ý kiến cho rằng biểu hiện tốt, 43% cho rằng
biểu hiện bình thường. Sống chan hòa với mọi người, không phân biệt đối xử với người
tàn tật, người không may lầm lỗi.
Trong điều kiện hiện nay, đất nước mở cửa, hội nhập giao lưu và hợp tác quốc tế
trên tất cả các lĩnh vực, trong đó có văn hoá. Bên cạnh những yếu tố văn hoá tích cực
còn có vô vàn yếu tố tiếu cực, “văn hoá đen”, độc hại làm cho không ít sinh viên choáng
ngợp, đôi lúc trở nên hoang mang, không biết phân biệt đâu là tốt - xấu, do khả năng
thẩm thấu còn hạn chế. Tuy vậy, theo số liệu điều tra cho thấy, đa số sinh viên đã nói
không với các loại văn hóa phẩm độc hại, các loại hình văn hóa có tính chất kích động,
điều này phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc và ý thức trách nhiệm của sinh
viên.
17

18. Tác phong ăn mặc, đa số đều cho rằng tác phong ăn mặc hiện nay có ảnh hưởng
nhiều đến đạo đức lối sống của sinh viên như: ăn mặc hở hang khi lên lớp, học đòi theo
phong cách ăn mặc của phương Tây không phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân
tộc, cũng như phù hợp với đối tượng. Chính lý do đó, một số khoa đã quy định đồng
phục cho sinh viên khi lên lớp, Trường cũng có định hướng tiến tới bắt buộc sinh viên
khi lên lớp phải mặc đồng phục. Vì vậy, nhiều sinh viên cũng có ý thức hơn trong vấn đề
ăng mặc khi lên lớp cũng như khi đi giao tiếp bên ngoài xã hội.
Bảng 3.2.1.1.5: Ảnh hưởng của loại hình văn hóa, phong cách ăn mặc có ảnh hưởng
đến đạo đức, lối sống sinh viên:
Hạng mục Số lượng % % Tích lũy
Ảnh hưởng nhiều 229 76.3 76.3
Ít ảnh hưởng 54 18.0 94.3
Không hề ảnh hưởng 17 5.7 100.0
Tổng 300 100.0
Các hoạt động tình nguyện và cộng đồng phát triển mạnh mẽ, thể hiện thái độ
chính trị tích cực trong sinh viên. Trong những năm qua, phong trào sinh viên tình
nguyện đã thu hút được rất nhiều sinh viên tham gia với nhiều hình thức và nội dung
phong phú như: tình nguyện tại chỗ, chiến dịch sinh viên tình nguyện hè, chương trình
tiếp sức mùa thi. Với nhiều nội dung bổ ích như: tuyên truyền chủ trương, chính sách
18

19. của Đảng và nhà nước; thăm hỏi, giúp đỡ các gia đình có công với cách mạng, mẹ Việt
Nam anh hùng; tổ chức tập huấn, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật; thành lập các
đội thanh niên tình nguyện bảo vệ môi trường; tham gia hiến máu nhân đạo; tuyên
truyền phòng chống tội phạm, phòng chống các tệ nạn xã hội; tổ chức diễn văn nghệ,
chiến dịch “Mùa hè tình nguyện”, “ngày chủ nhật xanh”… Phong trào thể hiện tính tích
cực xã hội, thái độ chính trị đúng đắn của sinh viên.
- Nguyên nhân của những mặt tích cực:
+ Được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, Lãnh đạo nhà trường, Đoàn trường và
các phòng, ban, khoa thể hiện qua việc tổ chức các hoạt động tuyên truyền giáo dục đạo
đức, lối sống với các hình thức phong phú như: tuần chính trị công dân học sinh sinh
viên đầu năm học, chiếu phim tư liệu, hội diễn, hội thi văn nghệ, thi đấu thể dục thể thao
… trong sinh viên, tạo ra các sân chơi lành mạnh, bổ ích, mang tính giáo dục cao giúp
sinh viên có được môi trường vừa chơi, vừa học, vừa rèn luyện, hòa nhập và tham gia
các công việc có ích cho xã hội lẫn bản thân.
+ Trường Đại học Thủ Dầu Một là trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng
cao phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của địa phương cũng như các
tỉnh lân cận. Để đáp ứng được yêu cầu đó, sinh viên phải không ngừng nỗ lực học tập, ra
sức rèn luyện, để có kiến thức chuyên môn, hoàn thiện bản thân.
+ Đa số sinh viên đã ý thức được vai trò tự giáo dục, rèn luyện của bản thân nhằm
trau dồi đạo dức, lối sống cho chính bản thân mình.
3.2.2.2. Sự hạn chế về đạo đức, lối sống của sinh viên Đại học Thủ Dầu Một hiện
nay.
- Còn một bộ phận sinh viên chưa có ý chí phấn đấu, còn mơ hồ về lý tưởng cách
mạng.
Theo kết quả điều tra cho thấy, vẫn còn một bộ phận sinh viên sống khép mình, xa
rời tập thể, ngại tham gia các hoạt động xã hội, đoàn thể, thờ ơ với các diễn biến chính
trị, xã hội của đất nước, lý tưởng cách mạng mờ nhạt. Trong quan hệ với bạn bè và
những người xung quanh thường theo xu hướng bàng quan, không quan tâm, không hòa
nhập với tập thể, trốn tránh trách nhiệm chung, chỉ tham gia những hoạt động gì có lợi
cho bản thân mình. Theo kết quả điều tra còn ý kiến sinh viên cho rằng tổ chức đoàn
không cần thiết (2%), không có cũng được (2,7%), có thể do tổ chức Đoàn chưa thực sự
hấp dẫn và phong phú đối với sinh viên.
19

20. Còn một bộ phận sinh viên hầu như không quan tâm đến việc sinh hoạt chính trị,
học tập các môn lý luận chính trị, qua số liệu điều tra cho thấy có 14.7% sinh viên cho
rằng không cần thiết. Họ lơ là với các Nghị quyết, chủ trương của Đảng và chính sách,
pháp luật của Nhà nước, thờ ơ với công cuộc đổi mới của đất nước, mơ hồ về lý tưởng
cách mạng. Sự mơ hồ về lý tưởng cách mạng còn thể hiện ở tỷ lệ 8.3% sinh viên không
quan tâm phấn đấu vào Đảng. Một bộ phận sinh viên còn hời hợt đối với những vấn đề
kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của đất nước cũng như thế giới, có tư tưởng hoang
mang dao động trước các luận điểm xuyên tạc của kẻ thù, không xác định đúng lý tưởng
cần phấn đấu.
- Một bộ phận sinh viên có thái độ lơ là trong học tập, vi phạm kỷ luật học tập,
thiếu tôn trọng thầy cô.
Một số sinh viên có những biểu hiện lệch lạc trong việc lựa chọn ngành nghề theo
học, vẫn còn 11,7% cho rằng chưa tốt, biểu hiện đó bỏ học dở chừng, hoặc thi chuyển
sang ngành học ở trường khác, hoặc có thái độ bất cần với việc học. Thay vì phải xuất
phát từ năng lực của bản thân và niềm say mê với công việc thì họ lại bị chi phối bởi
những nguyên do hoặc động cơ khác, nhiều khi không phù hợp, cụ thể theo điều tra
15.0% còn chây lười trong việc học, thường xuyên ngủ trong giờ học, bỏ giờ, bỏ tiết…
Trong học tập, có không ít sinh viên ngay đến cả tài liệu học tập phục vụ cho môn
học cũng không có, vở ghi bài trên lớp cũng chỉ như một quyển vở nháp. Đi học với
nhiều không: không nghe giảng, không tập vở giáo trình, không ghi chép bài..., hiện
tượng đi muộn về sớm không có lý do trở nên khá phổ biến, nghỉ học không lý do
chiếm, nói chuyện, làm việc riêng trong giờ học, ăn quà trong lớp học. Phần lớn sinh
viên chỉ học tập vào tháng diễn ra kì thi học thi, những tháng còn lại trước và sau kì thi
đó thì không chịu học, thậm chí còn không màng đến sách vở. Còn có tình trạng quay
cóp, sử dụng tài liệu, điện thoại trong khi thi.
Vẫn còn một số sinh viên thiếu tôn trọng thầy cô của mình, có thái độ đe dọa khi
bị thầy cô cấm thi hoặc cho điểm thấp. Số liệu điều tra cho thấy có 7.0% sinh viên cho
rằng có sự biểu hiện chưa tốt. Một bộ phận một bộ phận sinh viên cho rằng quan hệ thầy-
trò chẳng qua chỉ là quá trình truyền đạt và tiếp nhận kiến thức.
- Có lối sống thực dụng, buông thả, xa rời đạo đức truyền thống dân tộc, vi phạm
pháp luật sa vào các tệ nạn xã hội.
20

21. Trong sinh viên hiện nay đang có xu hướng lựa chọn lối sống tự do cá nhân,
thích tìm đến cái mới lạ và hưởng thụ. Có một bộ phận sinh viên tự nhận có vi phạm nội
quy trong nhà trường, một bộ phận không thích sống có kỷ luật, ủng hộ lối sống có quan
hệ tình dục trước hôn nhân, trong tình yêu có xu hướng thực dụng… Có biểu hiện đó là
do có những sai lầm, lệch lạc trong nhận thức và tư tưởng của một số sinh viên. Tình
trạng sinh viên ăn chơi đua đòi chạy theo lối sống thực dụng, coi trọng giá trị vật chất,
xem nhẹ giá trị tinh thần, bị đồng tiền tha hóa ngày càng rõ.
Một bộ phận sinh viên thiếu ý thức trong việc chấp hành pháp luật, đặc biệt là luật
lệ giao thông, tình trạng không đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông, tống ba, tống
bốn vẫn còn khá phổ biến, số liệu điều tra cho thấy vẫn còn khoảng 13.0% biểu hiện
chưa tốt về tuân thủ pháp luật.
Không ít sinh viên có xu hướng xa rời những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp
của dân tộc. Họ tiếp nhận những sản phẩm văn hóa không lành mạnh được du nhập vào
bên ngoài, nhất là sách báo, phim ảnh khiêu dâm, đồi trụy. Trong phương án lựa chọn
“Nói không với các loại văn hóa phẩm độc hại, các loại hình văn hóa có tính chất kích
động”. Với nội dung này sinh viên biểu hiện chưa thật tốt, vì sự bùng nổ của mạng lưới
internet hiện nay, còn nhiều sinh viên truy cập vào các trang wed đen, các trang wed có
tính chất phản động, kích động và một số trang mạng không lành mạnh khác.
21

22. Các chuẩn mực chung thủy, tình yêu trong sáng được các thế hệ cha anh trước đây
đề cao coi trọng, thì hiện nay lại bị một bộ phận sinh viên hạ thấp xem nhẹ. Tình trạng
sống thử trước hôn nhân trong sinh viên có xu hướng ngày càng phổ biến. Hiện tượng
sinh viên thuê nhà trọ sống chung với người yêu như vợ chồng cũng không hiếm. Tính
thực dụng đề cao vật chất tiền bạc, thế lực của một bộ phận sinh viên là cần phải được
lưu tâm. Nhiều sinh viên có xu hướng xa rời các loại hình nghệ thuật truyền thống hoặc
loại hình có giá trị giáo dục lịch sử, truyền thống.
- Nguyên nhân của những hạn chế:
+ Những tàn dư của đạo đức, lối sống cũ như: chủ nghĩa cá nhân, tính ích kỷ, thực
dụng, những tác động tiêu cực từ mặt trái của kinh tế thị trường, của toàn cầu hóa tới
xây dựng đạo đức, lối sống mới. Lối sống thực dụng ích kỷ, vụ lợi, chạy theo đồng tiền
cùng với tệ tham nhũng, buôn lậu, bạo lực, tội phạm và những hiện tượng băng hoại về
đạo đức ngày càng phổ biến đã làm đảo lộn các thang giá trị xã hội; các yếu tố phản giá
trị, đạo đức đang phát triển, lấn át các mặt tích cực, biểu hiện rõ nét nhất trong lối sống
và sinh hoạt của thế hệ trẻ, trong đó có tầng lớp sinh viên.
+ Các điều kiện vật chất phục vụ cho nhu cầu ăn, ở, học tập, vui chơi giải trí cho
sinh viên còn thiếu, đặc biệt là ký túc xá sinh viên để nhà trường có thể quản lý được nề
nếp ăn, ở và học tập của sinh viên. Các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao
chưa đủ sức hấp dẫn để thu hút sinh viên tham gia.
+ Công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho sinh viên còn nhiều hạn chế, bất cập;
công tác quản lý sinh viên ngoại trú chưa được quan tâm đúng mức, chưa chặt chẽ.
+ Do đặc thù về lứa tuổi, tâm lý, sinh lý, năng lực … đang trong bước trưởng
thành và hoàn thiện, nên từ nhận thức tới hành động của sinh viên còn rất nhiều yếu tố
bồng bột, nông nổi. Vì thế, trước tác động đa chiều bởi nhiều yếu tố khác nhau của cuộc
sống gồm cả tốt lẫn xấu, không phải sinh viên nào cũng đủ bản lĩnh, khả năng phân tích
thấu đáo để xử lý, định hướng cho đúng. Do sự thiếu tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức, lối
sống của bản thân sinh viên.
Tóm lại, thanh niên nói chung và sinh viên nói riêng luôn là rường cột của nước
nhà, là tương lai của dân tộc. Đối với bất cứ quốc gia nào, sinh viên, thế hệ trẻ cũng giữ
một vai trò quan trọng. Trước thực trạng trên, đã đặt ra rất nhiều vấn đề đòi hỏi phải có
sự quan tâm của Lãnh đạo, Ban giám hiệu trường và các phòng, ban, khoa, phải chú
22
Tải bản FULL (48 trang): https://bit.ly/3sPU2X0
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

23. trọng hơn nữa trong công tác đào tạo, công tác rèn luyện đạo đức, lối sống cho sinh
viên, nhằm phát huy những mặt tích cực và kịp thời uốn nắn những mặt hạn chế.
3.3. Nội dung rèn luyện đạo đức, lối sống cho sinh viên Trường Đại học Thủ Dầu
Một hiện nay
3.3.1. Rèn luyện cho sinh viên tinh thần tự hào dân tộc, niềm tin vững chắc vào sự
nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo.
Rèn luyện đạo đức cho sinh viên, theo Hồ Chí Minh cần phải giáo dục tinh
thần tự hào dân tộc, giáo dục niềm tin. Cuộc sống luôn đặt ra cho mỗi người,
nhất là lớp trẻ nhiều câu hỏi phải giải đáp. Một trong những câu hỏi lớn nhất,
trọng yếu nhất là mục đích cuộc sống, nói một cách dễ hiểu hơn là sống để làm
gì? Về điểm này, Hồ Chí Minh ân cần khuyên nhủ thanh niên: “Chúng ta không
một phút nào được quên lý tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho tổ quốc ta
hoàn toàn độc lập, cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta”
Tinh thần tự hào dân tộc đã giúp dân tộc lập nên bao chiến công hiển hách trước
những kẻ thù xâm lược hung bạo. Đối với mỗi con người Việt Nam, lòng yêu nước là
một giá trị thiêng liêng, cao quý song cũng rất tự nhiên, gần gũi. Đó là tình yêu, sự gắn
bó với quê hương, xứ sở; là tấm lòng trung nghĩa luôn hướng tới lợi ích quốc gia dân
tộc; là khát vọng mang lại cuộc sống thanh bình, ấm no cho nhân dân. Tinh thần yêu
nước, tự hào dân tộc còn là phẩm chất đạo đức hàng đầu trong quan hệ của mỗi công
dân Việt Nam đối với Tổ quốc. Điều này đồng nghĩa với việc không có người Việt Nam
nào có đạo đức mà lại không yêu nước và yêu dân tộc Việt Nam.
Trong công cuộc đổi mới đất nước, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, yêu
nước có thêm nội dung mới. Trước hết, yêu nước là kiên định mục tiêu độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội; tuyệt đối trung thành với lợi ích của Tổ quốc, của dân tộc cũng là
của Đảng; là tăng cường đoàn kết, chống chia rẽ nội bộ, kiên quyết đập tan các âm mưu
và hành vi phá hoại, cản trở công cuộc đổi mới của đất nước. Yêu nước gắn liền với tình
yêu gia đình, làng xóm, quê hương của mình, sẵn sàng đem hết tài năng và sức lực để
phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Yêu nước còn thể hiện ở ý chí tự lực, tự cường,
quyết không cam chịu đói nghèo, lạc hậu; là hăng hái thi đua trong lao động, học tập
góp phần thực hiện thắng lợi công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Trong điều kiện hiện nay, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước có
thành công hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong đó, điều quan trọng nhất là
23
Tải bản FULL (48 trang): https://bit.ly/3sPU2X0
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

24. phải phát huy tinh thần yêu nước của mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam. Để làm được
điều đó thì bản thân người sinh viên phải có sự phán đoán chính xác, biết phân biệt tốt -
xấu, thật - giả. Bên cạnh đó, mỗi người sinh viên phải làm hết sức mình để quảng bá
hình ảnh Việt Nam với bạn bè thế giới, giúp cho nhân loại thấy được những nét đẹp và
tinh hoa của văn hoá Việt Nam. Và vấn đề quan trọng đặt ra là phải xây dựng một thế hệ
thanh niên - sinh viên giàu lòng yêu nước, biết đặt lợi ích của mình trong lợi ích thống
nhất của quốc gia, dân tộc. Làm được điều đó thì sẽ góp phần không nhỏ vào việc đưa
Việt Nam hội nhập với thế giới và khu vực.Vì vậy, giáo dục lòng yêu nước và tinh thần
tự hào dân tộc cho sinh viên - đội ngũ trí thức tương lai của đất nước có một ý nghĩa vô
cùng quan trọng. Thông qua giáo dục làm cho sinh viên nhận thức một cách đầy đủ giá
trị thiêng liêng, cao quý của độc lập, tự do. “Nếu như các thế hệ trước đây đã rửa được
nỗi nhục mất nước, nỗi nhục nô lệ cho dân tộc, thì nhiệm vụ của thế hệ trẻ Việt Nam
ngày nay, trong đó có SV phải tiếp nối sự nghiệp của lớp người đi trước, đẩy mạnh công
cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước để rửa nỗi nhục nghèo
khổ, mở ra chương sử mới cho non sông Việt Nam vinh quang sánh vai cùng các dân
tộc khác trên thế giới”[20, tr.2].
Rèn luyện, bồi dưỡng lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho sinh viên
chính là quá trình khơi dậy lòng nhiệt tình cách mạng, nhằm giúp họ thấy rõ trách
nhiệm, nghĩa vụ của bản thân đối với Tổ quốc và dân tộc mà nỗ lực học tập, ra sức tu
dưỡng rèn luyện để góp phần xây dựng đất nước giàu mạnh, mang lại ấm no, hạnh phúc
cho nhân dân.
Đứng trước mặt trái của cơ chế thị trường, để khắc phục tình trạng “suy thoái đạo
đức ,mờ nhạt lý tưởng” trong một bộ phận sinh, thì việc giáo dục lý tưởng, bồi dưỡng
niềm tin, xây dựng ước mơ, hoài bão cho tuổi trẻ nói chung, sinh viên nói riêng là công
tác vừa cấp bách, vừa lâu dài. Quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đất nước cần phải
phát huy nhân tố con người, đặc biệt là người có tài, đức. Sinh viên là lớp người trẻ tuổi,
có nhiều ước mơ, hoài bão, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Do tuổi đời còn
ít, vốn sống chưa nhiều, kinh nghiệm chính trị - xã hội có phần hạn chế nên sinh viên
đôi khi tỏ ra thiếu chín chắn trong suy nghĩ và hành động. Vì vậy, giáo dục để định
hướng lý tưởng, niềm tin cho sinh viên vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên
chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là điều thật cần thiết. Trước hết, bản thân người sinh viên
phải giỏi về kiến thức chuyên môn của mình. Đây chính là hành trang, chìa khoá mở cửa
24
9301620