2. GERRA HANDIA ( 1914-1918)
Indar aurkariak eta gatazkaren eremua
INPERIO
ZENTRALAK
•Alemania
•Austria Hungaria
(kokapen
estrategikoa)
ENTENTE
HIRUKOITZA
•Frantzia
•Errusia
•Erresuma Batua
(soldadu gehiago)
3. Beste herrialde batzuk hartu zuten parte…
INPERIO ZENTRALAK
• Alemania
• Austria Hungaria
• + Turkiar Inperioa (14)
• +Bulgaria (15)
ENTENTE HIRUKOITZA
• Frantzia
• Errusia
• Erresuma Batua
• +Italia (15)
• +Errumania (16)
• +Grezia (17)
• +EEBB (17)
4. Gerraren Zergatiak
POTENTZIA HANDIEN ARTEKO
ARERIOTASUNA
ALEMANIA: Gilen II. (kaisar)en Joera espantsionista.
Frantzia eta BHaren kezka.
Koloniak eta lurraldetasun arazoak.
Balkanetan.
Marokon
ARMAMENTU NORGEHIAGOKA
1914KO UZTAILEKO KRISIA
6. POTENTZIA HANDIEN ATEKO
ARERIOTASINA
(1870-1…Gerra franko-prusiarrean):
Frantziak galdu Altsazia eta Lorena
Alemaniarentzat.
Balkanetako kontrola:
Austria – Hungiaria eta Errusia lehian.
Lehia/gudu ekonomikoa. (Alemania versus
BH. Finantza, industria eta merkataritzan).
Alemaniaren itsas politika.
Kolonien kontrola.
8. “Weltpolitik”. Gillen II.arena
-Bismarkena: realpolitik…-
Alemaniaren nazionalismo espantsionista.
Militarismoa.
Itsas armada boteretsua
Argazki –
postala
alemandarra,
patriotikoa,
IMGan.
9. Armamentu norgehiagoka
Europako potentzia guztiek
armadaren gastua bikoiztu
zuten.(BH izan ezik)
Derrigorrezko soldaduska.
Tropa ugari azkar
mobilizatzeko.
Armagintza teknologiaren
hobekuntza. II Industria
Iraltza…
Diplomazia aldiaren porrota.
1912-1914: BAKE ARMATUA.
“Espirala”: Alemania,
Frantzia, Errusia…
Alemaniako
zeppelin-a
Londresen zeruan
10. Armamentu norgehiagoka
Egonezina iritzi publikoan
eta gerraren kontrako
jarrerak.
Baina Liga nazionalisten
gerra goraipatzeko
propaganda kanpainiak.
BHko errekrutatzeko
kartela.
11.
12. Marokoko krisia
Alemania ez zegoen ados
BERLINGO KONFERENTZIAN
adostutakoarekin.
Han, Frantzia eta Espainiarren
artean banatuko lukete.
Alemaniak: independentziari
lagunduz. Tangerren
lehorreratu ziren.
ALGEZIRASKO
KONFERENTZIA(1906). Esp-
Fr: protektoratua.
Entente kordiale indartua!!
Tropas francesas en
marruecos, 1911.
AGADIRKO
KRISIAN.
Alemaniak Panther
korazatua bidali
zuen.
14. Balkanetako krisia: Ekialdeko auzia
Turkiar Inperioa:
gero eta ahulagoa.
Serbia, Grezia,
Errumania eta
Bulgaria Turkiarren
kontra.
Austria Hungaria eta
Errusia: interes
ekonomiko eta
estrategikoak.
PANESLAVISMO
ERRUSIARRA.
15. Balkaneak
1908: Aust-Hung: bosnia
hartu.
Serbiarren kexa.
Frantzia/BH: axola gabe.
Errusia:ahul. Serbiak amore
eman.
LIGA BALKANIKOA.
(1912)
(Turkiaren Inperioa desegitean
lurraldeak batzeko)
1913: Serbia eta Bulgariaren
arteko gerra.
16. 1914ko uztaileko krisia
Aust-Hungariaren
erresumaren koroaren
oinordeko Frantzisko
Fernando artxidukea eta
haren emaztea hil zituen
Sarajevon (Bosnian)
Bosniako ikasle
nazionalista batek:
Gavrilo Princip-ek, alegia.
(Serbiarren
eslabismoaren aldeko
mugimendukoa, esku
beltza)
17. Aust- Hungariak: Serbiari gerra deklaratu.
Errusiak tropak bidali (A-Hun.ren kontra).
Alemaniak Belgika inbaditu.
Alemania eta Frantziak beraien aliatuaren alde.
Hasieran, Italia neutral.
20. Gerraren ezaugarriak:
•Lehenengo erabateko gerra. (baliabide ek, tek, giza…)
•70.000.000 soldadu hartu zuten parte.
•Armamentu modernoa eta suntzitzailea. Teknika
aplikatua.
•Estatuek zuzendutako gerra ekonomia.
( Errazionamendua biztanleentzat)
•EEBBetako maileguak jaso zituzten.
•Propagandaren erabilera.
22. Gerraren aldiak:
Mugimenduen gerra: Alemaniaren planaren
porrota.
1.Mendebaldek
o frontea
garaitu
2. Gero Errusiaren
kontrako erasoa
egiteko
3. Marneko guduan: alemaniek galdu.
4. Ekialdeko frontean Tangenberg-en garaipena alemaniarentzat.
Baina ekialdeko frontea (ERR)indartzen da alemanien kontra.
23. Gerraren aldiak: Posizioen gerra eta ahitzeko
gerra.
Lubakietako gerra
Alanbre hesiak, egoera jazanezina, arratoiak, lokatza…
Estatu berrien sarrera gerran. (atzera)
Estrategia berrien porrota: Pasabideak eta etsaiaren
ahultzea.
Etsaien indarrak ahultzea.
24. 1916. Verdungo gudua eta Sommekoa.
Etsaia ahuldu… bakea
sinatzera behartzeko.
Indarkeria, krudeltasuna
INOIZ BAINO
HANDIAGOA.
Bi aldeek:
50.000 gorako giza
galerak.
Sommen: garaipenik ez.
JUTLANDIA.
25. 1917ko krisitik gerraren amaierara.
EEBBetako sarrera. Prestigioren ahulezia
eta esportazioen galerak ikusirik… (Wilson).
Tropa.
Hornidurak eman zituzten.
Errusiako iraultza. (Boltxebikeek boterea
hartu zuten). Armada behera. Armistizioa
sinatu. BREST-LITOVSK-eko BAKE
ITUNA. (Ekialdeko Frontean, bakea).
Bulgaria, Turkia, A-Hak: armistizioa
sinatu. (galtzaileak).
Alemanian: gerraren kontrako
matxinadak, batez ere langileen artean.
(AL:) Gilen IIaren dimisioa, Errepublika eta
armistizioa. 1918 azaroa
27. 1918. urtarrilean.
Parisko bake konferentzia: Helburuak
Ezkutuko diplomazia:
amaiera.
Nabigatzeko eta
komerziatzeko nazioarteko
askatasuna.
Armamentuen murrizketa.
Inperio zaharrak
desagertzea.
Gutxiengo etnik/linguist-
indeendentzia eskubidea
onartzea.
Nazioen Elkartea sortzea.
28. Benetan… zer ziren akordioak??
INPOSATUTAKO BAKEA.
Akordioak ez ziren errespetatu.
Garatuak ez ziren entzunda izan.
Lauen kontseiluan: BH, EEBB, FR, IT. (IRABAZLEAK)
ONDORIOAK:
Alemaniaren kalte ordainak:
Frantziara: Altsazia eta Lorena (1871…!!) irabazleei:
merkataritzarako itsasontziak, ikatz hobien uztiaketa…bere
armada mugatu, Austriarekin batzearen debekua.
MUGA BERRIAK eta osasun-lerroa Errusian.
(iraultza ez hedatzeko).
29. Ondorio politikoak:
Inperio handien
desagerpena.
Wilsonen
nazionalitatearen
printzipioak:
Polonia
Finlandia
Estonia
Letonia
Lituania
Txekoslobakia
Jugoslavia
Hungaria
Demokrazia
Parlamentarioak,
suf. Unibertsala…